کتاب پیشگیری از جرائم توسط طراحی محیطی
رویکرد بزه دیده محور در پیشگیری از جرم (قسمت پایان)
آدرس مقاله در پایگاه مجلات تخصصی نور: مجله اصلاح و تربیت » اردیبهشت 1389 - شماره 96 (از صفحه 37 تا 43) URL : http://www.noormags.comهادی نیکوروش طاهر اسلامی مقدم مفهوم پیشگیری از جرم معانی تازه برای پیشگیری از جرم با تاکید بر عوامل فردی و اجتماعی مختلف که بر وقوع جرم موثرند،راهکارهایی را پیش رو نهاده است. دکتر اردبیلی(عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی)پیشگیری را (تصویرتصویرتصویر) هر اقدام سیاست جنایی-بدون تاکید بر تهدید کیفر یا اجرای آن- میداند که با هدف تحدید امکان پیشامد جنایی از راههای گوناگون انجام شود. ریموند گسن،جرمشناس برجسته فرانسوی،نیز با استثنا کردن اقدامات کیفری،براساس اهداف و شیوههای دستیابی به این اهداف،پیشگیری را چنین تعریف می‌کند:«مجموعه اقداماتی-به جز اقدامات کیفری-است که هدف غایی آن منحصرا یا به صورت جزئی محدود کردن دامنه ارتکاب جرم،غیرممکن کردن،مشکل کردن یا کم کردن احتمال وقوع جرم باشد.» وجه مشترک این تعاریف،کنشی بودن این تدابیر است.اعمال پیشگیرانه بالمعنی الاخص،هرگز نمیتوانند جنبه خشونتآمیز و کیفری بیابند؛چراکه پیش از وقوع جرم و بر افراد ناکرده بزه اعمال میشوند.این اعمال معمولا هدف اصلی خود را بزه(یا بزهکار) قرار دادهاند و بهطور اختصاصی این هدف را دنبال میکنند. این امر برای تفکیک رفتارهای مربوط به پیشگیری از جرم و سایر اعمال ضروری است؛چراکه بسیاری از اعمال هستند که بهطور جنبی بر پیشگیری از وقوع موثرند،اما هدف اصلی آن نیستند.چنان چه قرآن نیز نماز را عامل بازدارنده از فحشا و منکرات ذکر کرده است؛درحالیکه هدف اصلی از نماز عبادت و ایصال به مقام عبودیت خدا است. ویژگی دیگری که برای اقدامات پیشگیرانه باید ذکر شود،کاستن از اصلاح و تربیت » شماره 96 (صفحه 38) آثار جرم است.این اقدامات حتی اگر نتواند به محو جرم بینجامد، در جهت کاهش آثار و زیانهای مالی و روحی ناشی از جرم عمل میکنند.در این رکن از پیشگیری سعی بر این است تا با مداخله گذار از اندیشه مجرمانه به فعل مجرمانه را عقیم یا متوقف کند. جرمانگاری رفتارهایی که میتوانند به وقوع جرم یا تشدید آثار آن، منجر شوند،نوعی رفتار پیشگیرانه محسوب میشود.به عنوان مثال هرچند ولگردی فی حد ذاته امری قبیح نیست،اما چون میتوانند به رفتارهای مجرمانه از جمله سرقت منجر شود،جرم دانسته شده است. طبق بند 5 اصل 651 قانون اساسی یکی از وظایف قوه قضائیه«اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم...»است.باتوجهبه تاریخ و شیوههای مبارزه بشر با پدیده جرم،جرمشناسان پیشگیری از جرم را به دو گونه پیشگیری کیفری ...
نقش باورهای دینی در پیشگیری از جرم
مقدمهبا نگاهی به آموزه های دینی می بینیم که آنچه امروزه از آن به عنوان پیشگیری از جرم یاد می شود در تار و پود پیام های آسمانی و رهنمودهای انبیا و اولیا الهی بوده است. و بالاتر از آن از آنجا که رسالت دین رهایی انسان از تباهی و فساد و گمراهی می باشد لذا پیشوایان دینی برای تحقق آن از هیچ تلاشی دریغ نمی کردند و قبل از مبارزه با معلول با علت و زمینه گناه و جرم مبارزه می کردند و بر این اساس پیشگیری از انحراف و کژی درصدر وظایف رهبران دینی قرار داشته است.بنابراین با توجه به آموزه های دینی در خصوص پیشگیری از جرم از اهمیت بالایی برای نظام قضایی کشور ما که مبتنی بر احکام اسلامی است برخوردار می باشد بی تردید اقدام پیشگیرانه از وقوع جرم و بزهکاری و انحراف و گمراهی از اصول قضای اسلامی و سیاست جنایی اسلام محسوب می شود این اقدامات پیشگیرانه مجموعه ای از اقدامات و فعالیت های سازنده تربیتی ، آموزشی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی را در بر می گیرد. واقعیت آن است که کار آمدی احکام اسلامی و قضایی اسلام در بستر مناسب و طبیعی خود جلوه گر می شود. بستر طبیعی اجرای احکام اسلامی جامعه ای را می طلبد که در آن قبل از مبارزه با معلول با علت و اساس آن مبارزه شود.حال این سوال مطرح است که آیا باورهای دینی می تواند از جرم پیشگیری کند؟سوال بعدی که مطرح است این است که آیا باورهای دینی در اصلاح بزهکار نقشی ایفا می کند یا نه؟ مبحث توبه اصلاح بزهکار را ایجاد می کند؟ اینها مسائلی هستند که دراین رساله تحقیقی به آن خواهیم پرداخت.کلیات:مبانی سیاست کیفری در شریعت جزایی اسلام[1]در حقوق جزای اسلامی سیاست کیفری مبتنی بر اصول است که مهمترین انها عبارتند از:• حفظ و حراست جامعه از علل و موجبات گناه و جرم (با ممنوعیت شرب مسکر و یا رفتارهایی بر ضد اخلاق حسنه و عفت و نظم عمومی و روابط صحیح خانوادگی)• حتمیت و قاطعیت اجرای کیفرهای اسلامی نسبت به کسانی که فاقد هر گونه انگیزه و مجوزی برای ارتکاب گناه و جرم بوده اند.• تامین خیر و سعادت و مصلحت و منفعت مردم در شریعت اسلام• تعیین کیفر مناسب به عنوان ضرورتی اجتماعی به منظور حمایت جامعه از گزند بزهکاران• داشتن مسئولیت کیفری مبتنی بر آزادی ارائه و اختیار و اقتضای اجرای عدالت با اعمال کیفر• پذیرفتن اصل عدم مسئولیت کیفری نسبت به افراد فاقد ادراک و اختیار و مجنون صغیر، مکره و مجبور با استفاده از اقدامات تامینی برای حمایت اجتماعی از آسیب و زیان احتمالی افراد و غیر مسوول• ز: تقویت ایمان افراد از نظر پیشگیری از بزهکاری• تشریع کیفر برای ...
روانشناسی کیفری
بنابر این در روانشناسی جنایی یا کیفری تجزیه و تحلیل حالات روانی مجرم مورد مطالعه قرار میگیرد. روانشناسی جنایی در سال‌های اخیر مورد توجه واقع وهمراه با پیشرفت سایر شعب روان شناسی بسط وتوسعه یافته است. سابقاً به هیچ وجه توجهی به علل جرم از نظر کیفیت روانی وحالات خاص مجرم مبذول نمی‌گردید و حتی جنون یا سایر عوارض شبیه آن نمی‌توانسته از موجبات معافیت از مجازات باشد. علت آن هم این بود که در آن دوران برای صدور احکام کیفری فقط خود نفس جرم مورد توجه قضات قرار می گرفته نه حالات و نفسانیات مجرم. خوشبختانه به تدریج مراجع قانونی و محاکم دادگستری به کیفیت روانی مجرم توجه نموده و مساله مسئولیت در قبال جرم مطرح گردید و در بسیاری از موارد شخصیت مجرم مورد نظر قرار گرفت. امروزه مطالعه روانشناسی کیفری اهمیت خاص یافته و نقش آن در شناخت مجرم کاملاً آشکار شده است. شخصیت عبارت است از جمیع احساسات و عواطف و انگیزه‌ها و همچنین خلق و خوی که شخص را با محیط سازگار میسازد. بنابراین شخصیت در حقیقت کیفیتی است که سبب آشکار شدن خصوصیات خاص بشری شده و آنچه را که به نام صفات انسانی می‌خوانیم درحقیقت جزء شخصیت فرد به شمار می رود. شاید بهترین فریضه و نظریه درباره شخصیت و رشد آن به وسیله دانشمند معروف اطریشی، پرفسور زیگموند فروید بیان گردیده که حتی نه تنها در مورد فشار عادی وشخصیت طبیعی مورد توجه است، بلکه از جهت شخصیت غیر عادی بخصوص در مسایل جنایی و پیشگیری از جرائم،جوابگوی بسیاری از نکات حساس است، مثلاً شخصیت افراد منحرف، افراد عصبی و افراد مجنون به وسیله فرضیات فروید بیان شده و به همین جهت علیرغم سپری شدن کم و بیش طولانی از زمان فروید ،نظریات او کماکان پابرجا بوده و بسیاری از کتب روانشناسی کیفری به این نظرات استناد می‌‌نمایند. در سال 1895 فروید اولین الگوی سازمان شخصیتی را ارایه میدهد، بدین نحو که ضمیر بشر را به دو بخش خود آگاه و ناخودآگاه تقسیم می کند. بخش خودآگاه، قسمتی از سازمان شخصیتی است که در هر لحظه با محیط خارج ارتباط دارد. احساس افراد درباره محیط شامل مشاهدات، ادراک، تماس و تکلم و نظایر آنها بخش خودآگاه است. بخش ناخودآگاه درمقابل قسمتی از سازمان شخصیتی فرد است که ظاهراً با محیط خارج ارتباطی نداشته و شامل کلیه انگیزه‌ها، امیال و غرایز و احساس ابتدایی بشری است که جنبه حیوانی دارد. بین بخش خودآگاه و ناخودآگاه پرده‌ای قرار دارد که به صورت سانسور فعالیت می‌کند وامکان دخول اندیشه‌های ناخودآگاه را به خودآگاه نمی‌دهد، مگر آنکه شرایط خاصی ایجاد گردد. این الگو تا حدود سال 1911 مورد پذیرش بود. پس از ...
مسجد و پـیشگیری از جرم
مقدمه یكی از اجتماعات دینی كه هر فرد مسلمان با آن هر روز سر و كار دارد مسجد و برگزاری نماز جماعت آن است. در آیات و روایات متعددی به حضور در جماعت مساجد سفارش اكید شده و بهره¬ها و ثوابهایی بر آن مترتب گشته است؛ مثلاً در آیه 43 سوره ی مباركه بقره اشاره به بحث جماعت شده است؛ « وَ أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ ارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعینَ » و یا در روایتی، لقمان به فرزندش می فرماید: « وَ صَلِّ فِی جَمَاعَةٍ وَ لَوْ عَلَى رَأْسِ زُج » ای پسرم نمازت را با جماعت بخوان هر چند بر سر نیزه باشد. و بر ترك آن نیز عقوبت مترتب شده است و علاوه بر این موارد، برای رفتن به مسجد و ماندن در آن ثوابهائی نقل شده است؛ مانند این روایت از پیامبر6: « مَنْ مَشَى إِلَى مَسْجِدٍ مِنْ مَسَاجِدِ اللَّهِ فَلَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ خَطَاهَا حَتَّى یَرْجِعَ إِلَى مَنْزِلِهِ عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ مُحِیَ عَنْهُ عَشْرُ سَیِّئَاتٍ وَ رُفِعَ لَهُ عَشْرُ دَرَجَاتٍ » هر كس به سوی مسجدی از مساجد خدا روانه شود، برای هر گاهی كه بر می دارد، ده حسنه برای او نوشته شده و ده گناه از او آمرزیده و ده درجه بردرجاتش افزوده می شود. وهمچنین این سخن پیامبر6 كه به اباذر فرمودند: « یَا أَبَا ذَرٍّ إِنَّ اللَّهَ یُعْطِیكَ مَا دُمْتَ جَالِساً فِی الْمَسْجِدِ بِكُلِّ نَفَسٍ تَنَفَّسْتَ فِیهِ دَرَجَةً فِی الْجَنَّةِ وَ تُصَلِّی عَلَیْكَ الْمَلَائِكَةُ وَ یُكْتَبُ لَكَ بِكُلِّ نَفَسٍ تَنَفَّسْتَ فِیهِ عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ یُمْحَى عَنْكَ عَشْرُ سَیِّئَات » ای اباذر خداوند متعال تا وقتی كه در مسجد نشسته ای در مقابل هر نفسی كه می كشی درجهای در بهشت به تو عطا می كند و فرشتگان بر تو درود می فرستند و در برابر هر نفس، ده پاداش به تو عطا و ده گناه از تو محو می شود. حال در این جا سؤالی پیش می آید، كه علت این سفارش مؤكد بر نماز جاعت در مساجد برای چیست؟! چرا اسلام حتی عبادی ترین عمل مثل نماز را به جماعت گره زده است؟! و چرا شارع مقدس برای فرار از جماعت مجازات تعیین نموده است؟!. شاید بتوان برای پاسخ به این سؤالات به این روایت امام حسن مجتبی 7 اشاره نمود؛ « مَنْ أَدَامَ الِاخْتِلَافَ إِلَى الْمَسْجِدِ أَصَابَ إِحْدَى ثَمَانٍ آیَةً مُحْكَمَةً وَ أَخاً مُسْتَفَاداً وَ عِلْماً مُسْتَطْرَفاً وَ رَحْمَةً مُنْتَظَرَةً وَ كَلِمَةً تَدُلُّهُ عَلَى الْهُدَى أَوْ تَرُدُّهُ عَنْ رَدًى وَ تَرْكَ الذُّنُوبِ حَیَاءً أَوْ خَشْیَةً » كسی كه همواره به مسجد رفت¬وآمد كند یكی از این هشت فائده به او خواهد رسید: 1-استفاده ی آیه روشنی از قرآن. (یعنی یكی از شبهات شخص بر طرف می ...
جرم وانواع آن
چکیده : یکی از پیچیده ترین مسائل در شهرهای جهان، نرخ بالای جرم و افزایش ناهنجاریهای اجتماعی در آنهاست. بروز انواع جرم و ناهنجاری باعث ایجاد حس ناامنی و تحمیل مشکلات مالی بر دوش جامعه، دولت و تشکیلات قضائی کشور میشود. امروزه افزایش تصاعدی میزان وقوع جرم به موازات افزایش جمعیت، در اکثر کشورهای جهان قابل مشاهده است. مبارزه با جرم و کجرویهای اجتماعی منوط به شناخت عوامل جرمزا است. بنابراین با از بین بردن این عوامل یا کاهش اثرات آن میتوان از بروز جرایم پیشگیری نموده و یا حداقل از میزان آن در جامعه کاست. آمارهای موجود در کشورهای جهان نشان میدهد پیشگیری از جرم از طریق افزایش نیروهای پلیس، تدابیر شدید امنیتی، صدور احکام و مجازاتهای شدیدتر و احداث زندانهای بیشتر راه به جایی نمیبرد. یکی از مشکلات کشورهای جهان این است که در بیشتر موارد به روش انتزاعی و مجرد به مقابله با « نفس جرم» پرداخته و این پدیده نامطلوب را جدای از بزهکار و شرایط مکانی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی حاکم در حال ارتکاب توسط وی در نظر میگیرد. این در حالی است که نخستین گام مبارزه با تبهکاری از بین بردن عوامل جرمزا و کاهش اثرات آن میباشد. از یک نگاه، میتوان عوامل جرمزا را به دو دسته اصلی عوامل درونی (فردی) و عوامل بیرونی (محیطی و مکانی) طبقه بندی نمود. بی شک رابطه انسان با مکان یا به طور کلی محیط پیرامون او به وسیله مجموعه کنشهای او نمود مییابد. هر انسان با توجه به سطح آگاهی، دانش و توان فنی خود به دخل و تصرف در محیط پرداخته و از طرفی این شرایط محیطی و مکانی است که حدود و نحوه عمل و شیوه رفتارهای او را مشخص مینماید. به طور کلی تمامی ناهنجاریها و مفاسد اجتماعی و هر فعل و ترک فعل که تحت عنوان جرم شناخته میشود به هر نحوی که از انسان سر بزند دارای بستر زمانی و مکانی است. به بیان دیگر تمامی اعمال مجرمانه دارای ظرف مکانی و زمانی خاص هستند که آنها را از هم متمایز میسازد. بنابراین تفاوت در شرایط مکانی و خصوصیات رفتاری در کنار عامل زمان، توزیع فضایی نابرابر جرایم را در پی دارد. این تفاوت موجب می شود تا در واحد مکان ناهنجاریهای اجتماعی به طور یکسان پراکنده تعریف جرم صاحبان اندیشه هر کدام با توجه به حوزه تخصصی خود، تعریفی از جرم ارایه کرده اند. بنابراین، تعریف خاصی که مورد قبول همه آن ها باشد وجود ندارد. حقوق دانان به تعریفی که قانون از جرم نموده بسنده کرده اند، در حالی که جامعه شناسان بر اساس معیارهای جامعه شناختی به تعریف جرم پرداخته اند. الف) از دیدگاه حقوقی عده ای از حقوقدانان معتقدند که نقض قانون هر کشوری در اثر عمل خارجی در صورتی که انجام وظیفه یا ...