طرحهاي چيني زرين
سفالگری 2
فصل دوم تزييناتونقوشسفالينه سفالهايبدونلعاب سفالهايلعابدار سفالينه زرين فام يا طلائي تزييناتونقوشسفالينه سفالينه ايراني در آغاز بدون نقش و ساده ساخته مي شد، ولي درطول زمان ذوق و علاقه سفالگران منجر به ترسيم نقوش و طرحهاي گوناگون بر روي سفالينه گرديد. اين نقوش ذوق، تفكر و هنر سفالگران است كه در طول زمان، معمولا با الهام از طبيعت، روي گل شكل گرفته است. در بين طرح و نقوش سفالينه اوليه تا عصر حاضر نقوش انساني از اهميت ويژه اي برخوردار است. بشر اوليه طبيعت گراست، طبيعت است كه آذوقه او را فراهم مي كند، سرپناه او را مي سازد، به او پوشاك مي دهد. ارتباط عوامل گوناگون، سفالگر اوليه با تجربه اي كه از نقاشي در پناهگاهها كسب كرده بود. اين بار بر روي ديگر دست ساخته ايخود، يعني سفال نقش آفريني مي كند. قديمي ترين نقوش انساني بر روي سفال را بايد بر روي قديمي ترين خانه و كاشانه بشر اوليه، يعني غارها جستجو كرد. يكي ازاين سكونتگاهها كه از قديمي ترين آن به شمار مي رود تمدن تپه سيلك است كه متعلق به هزاره پنجم پيش از ميلاد است. نقوش انسان در حال رقص بر روي سفالينه نقش مي بندد با اين تصور و بر پايه باورهاي مذهبي كه خدايان نيز در آسمان و زمين به رقص مشغولند.ساخت تابوت سفالين و ظروف ويژه نگهداري خاكستر مردگان (دوره ساساني) و پيكره ها و هداياي سفالين براي مراسم مذهبي و تدفين متداول شد. ظروف سفالين قبل از لعاب با نقوش كنده، قالبي، مهرزده و افزوده برجسته تزييني مي شد. مدارك باستان شناسي حاكي از آن است كه لعاب قليايي را اشكانيان از طريق مبادلات بازرگاني با سلسله هان بر روي سفالينه چيني منتقل كردند. نقوش انساني در دوره اسلامي تقريبا در انواع سفالينه ياد شده، ديده مي شود، مانند:ظروف سفالين يكرنگ، زرين فام، مينايي، رنگارنگ و نقش كنده. نقوش انساني زماني با سرحيوان و بدن انسان ديده مي شود كه نشان از باورهاي مذهبي دارد. به نظر مي رسد هدف از ترسيم اين نقوش ترجماني از افكار، آداب، رسوم و فرهنگ عامه باشد كه هنرمند با انديشه ها و باورها و افسانه هاي زندگي خود و همنوع خود را به تصوير مي كشد. هنرمند سفالگر در به تصوير كشاندن واقعيات زندگي روزانه ، از نقش رقص درويشان، رقص و سماع صوفيان، اجراي موسيقي ،حتي به تصوير كشاندن واقعه و شهداي كربلا به بهترين وجه موفق است هنرمندي مي تواند خلق كند كه با علوم رياضي، داستانهاي اسطوره اي، عرفان آشنا باشد و بالاخره از علوم گذشته و حال بهره مند بوده باشد تا بتواند خالق اين همه هنرمندي بر روي ظرفي گلي باشد. نقوش انسان بر روي سفالين دردوره متاخر (صفوي – قاجاريه) با ويژگيهاي ...
سفالگري و سراميك سازي
سفالگري و سراميك سازي منظور ازسفال، بدنه‌هايي است كه با خاكهاي ثانويه، كه در اثر جابه‌جايي خلوص كمتري دارند و درجه پخت آنها نيزكمتر است، مثل خاك رس ساخته مي‌شوند. سراميك به بدنه‌هايي گفته مي‌شود كه از خاكهاي اوليه، كه به سبب ثابت بودن محل خاك از خلوص بيشتر و درجه پخت بالاتري برخوردارند، مثل كائولين و خاك سفيد ساخته مي‌شوند. گفتني است كه واژه‌هاي «سفال» و «سفالينه» كه اهل فن و در موارد كلي ديگر، آن را به كار مي‌برند، بر هر نوع بدنه اطلاق مي‌شود. يكي از قديمي‌ترين صنايع بشري، سفالگري است كه به اعتقاد بيشتر محققان و نيز به پشتوانه اشياء به دست آمده ازكاوشهاي باستان‌شناسي، زادگاه آن ايران بوده و ازكشورمان به ديگر نقاط جهان راه يافته است. به اعتقاد گيرشمن، ايران‌شناس و محقق برجسته فرانسوي، نخستين نمونه‌هاي اشياء سفالين، به ساكنان كوهستانهاي بختياري تعلق دارد كه حدود 8000 پيش از ميلاد و بدون استفاده از چرخ سفالگري ساخته شده است. از نمونه‌هاي به دست آمده مي‌توان دريافت كه در آن زمان، سفالسازان از كوره پخت سفال نيز بي‌اطلاع بوده‌اند و احتمالاً ظروف سفالين را در كنارهمان آتشي كه براي پختن گوشت شكارمهيا مي‌كردند مي‌پختند. سفالينه‌هاي دوران مورد بحث، به تقليد از سبدهاي بافته شده با تركه درختان ساخته شده و در بسياري موارد، سبد به صورت قالبي براي ساخت ظروف سفالين به كار رفته است. افزون بر آن و ضمن كاوشهاي باستان‌شناسي، آثار باارزشي از منطقه اسماعيل‌آباد، خوروين، تپه سيلك، شوش و غيره به دست آمده كه به هزاره‌هاي ششم، پنجم و چهارم پيش از ميلاد تعلق دارد. اين اشياء گاه نقشهاي ساده و طرحهاي زيبايي بر پيكر دارند. در 3500 پيش از ميلاد با اختراع چرخ ساده سفالگري و استفاده از آن در شكل بخشيدن به ظروف سفالين، تحولي جديد در اين صنعت به وجود آمد و موجب شد تا محصولات از نظر شكل متنوع تر و از نظر ساخت ظريف‌تر شود و توليد آن نيز افزايش يابد. از شوش سفالهايي متعلق به 2700 سال پيش از ميلاد به دست آمده است كه به يقين، با چرخهاي كامل سفالگري توليد و در حرارتي مناسب (حدود 1000 درجه سانتي‌گراد) پخته شده‌اند به دنبال تكميل چرخهاي سفالگري، تحول ديگري در اين صنعت به وقوع پيوست و صنعتگران سفالساز موفق به تهيه انواع لعاب قليايي و تزيين ظروف با آن شدند. لعاب عبارت است از لايه نازك سيليكاتي كه براي افزايش مقاومت و قابليتهاي مصرفي، زيبايي و جلوگيري از نفوذ رطوبت، سطح داخلي يا خارجي يا سطوح داخلي و خارجي يك بدنه سفالي يا سراميكي را پوشش مي‌دهد و داراي سه نوع قليايي، سربي، فريت است. لعاب با اكسيدهاي رنگزاي فلزي به ...
تاريخ هنر ايران(2)...
فصل دوم :هنر ايران بعد از اسلام
هنر ی که عقل و دل مردم متمدن جهان را مسخر كرده است.
ویژگی ممتاز و دلیل ماندگاری هنر ایران زمین آزمون های سخت و طاقت فرسای هنرمندان آن است که با گداختگی خود هنری ماندگار ساختاند تمدن ايراني در میان تمدن هایی با ملل صاحب هنر رشد و نمو نمود اما. ايستادگي در برابر مصائب با خلق شگفتآورترین آثار هنری و شاهکارهای معماری همراه شد. در تاريخ جهان مثال ديگري نظير اين خصيصه وجود ندارد. شايد تا حدي اوضاع جغرافيايي و يا آب و هواي مساعد انگيزه‌ي رستاخيزهاي هنریاين ملت بوده است. اما تنها دلايل مادي كافي نيست. تنها آنگاه كه علل مادي با اختصاصات روحي توأم مي شوند نيروي خلاق ملتي مانند ايرانيان اين چنين مي شكفد. و خصايص روحي و معنوي است كه عظمت ايران را تضمين كرده است.اما عامل مذهب و بهره گیری از تعالیم الهی قهرمان اسطوره ای و ادبيات بی تاثیر نبوده است. نيروي هنری و خلاقي شگرف اين ملت بود كه تربيت یافت و جهان بی هنررا تسلا داد، الهام بخشيد قرون متمادي تمدن عظيم بشري را رهبري كرد. ، با جهان بيني فلسفي و هنريش حقايق فوق حس و واقعيت را مو شكافت و از اين مو شكافي نيرو و اميد و مقصد عالي يافت. فردوسي «قلعه و پناه روح ايراني» را در گرما گرم وحشت و ويراني مغول پناه داد. عظمت و شكوه پرسپوليس كه جوابگوي سياست و مذهب و هنر دوران و زمان خود بود، قبله گاه خاور باستاني شد حجاري‌هاي غني اين كاخ، تصاوير بازگو كنندة جشن نوروزي و يا تصاويري كه ستايش خالص نيروي يزداني را مي رسانند و چشم اميد به سوي مبدأ دارند كه زمين آنها را از سرشاري و فراواني سيراب سازد، همه ي اين تصاوير با آرامشي اطمينان بخش بر پا ايستاده اند و شاهد صادق اعتقاد ملتي بيزداني قادر و رئوف هستند. سادگي آرام و معقول اين تصاوير بي صدا با حجاري‌هاي خشن و بدوي و آراسته به جزييات پر هياهوي آشوري تفاوتي عظيم دارد. صنعتگران اين زمان مهارت غير معمولي و احساس زيبائي و نبوغ خود را در بسياري از هنرها خاصه ظروف فلزي و گلي نشان دادند. ظروف گلي آنها با نقش و نگارهاي تزييني حيرت آوري ساخته شده است. تسلط هنرمند در ساختن و پرداختن اين ظروف و در آوردن آنها بصورتي كه هدف ساختمانشان را بشايد، شگفت آور است.هنرهاي ساساني با اشكال تازه اي ، عظمت، قدرت و وفور آثار هخامنشيان را ادامه داد. معماري ساساني هر چند فاقد استعمال سنگ و ساختمان بناهاي سنگي گران قيمت مانند معماري هخامنشيان بود، اما در بكار بردن مصالح ديگر و بدعت در ساختن طاق هاي هلالي و گنبدها گامي فراتر نهاده بود . و اين گام مقدمه اي بود براي حل مسئله ي انعكاس صوت كه حتي از نظر تيزبين معماران رومي مخفي مانده بود. معماران ساساني به پوشش فواصل وسيع با مواد سخت توفيق آموخته بودند و اين ...