دکتر مصطفی پیری اردکانی
برای ششمین دوره اردکان شناسی
یکی از برنامه هایی که از همان ابتدا در تقویم کاری انجمن چارسوق کویر قرار داشته، برگزاری کلاسهای اردکان شناسیست.از همان اول می دانستیم که فرهنگ سازی هرچقدر هم که زمان بر و طاقت فرسا باشد اثراتی به تناسب، مفید تر و عمیق تر در مقایسه با فعالیتهای زودگذر و آنی دارد. از همان ابتدا یکی از راه های حفظ و پاسداشت میراث نیاکانمان را در شناخت دقیق و همه جانبۀ آن می دانستیم و باور داشتیم گام اول در نگهداری از هر چیزی که به پرتگاه نابودی و فراموشی نزدیک می شود، شناخت آن است. این شد که شناخت تاریخ و فرهنگ و میراث و آثار اردکان در صدر برنامه های ما قرار گرفت.به همین منظور برگزاری هر سالۀ و منظم دوره های اردکان شناسی در دستور کار قرار گرفت. به منظور استفاده حداکثری از تمام پتانسیل های موجود در این زمینه و توان بهره مند شدن همه اقشار جامعه و خصوصاً دانش آموزان و دانشجویان از نشست ها، تابستان شد فصل اردکان شناسی ها!ششمین دورۀ اردکان شناسی هم در تابستان امسال برگزار شد. تبلیغات برای شرکت در این دوره از 7 مرداد ماه و تا یک روز مانده به شروع کلاسها ادامه داشت.طراحی و نصب پوستر در سطح شهر، ارسال 8000 هزار پیامک برای همشهریان، طراحی و نصب بنر در مکانهای پر رفت و آمد شهر و تبلیغات در فضای مجازی و سایتها و وبلاگها از شیوه های اطلاع رسانی این دوره بود. شیوۀ ثبت نام هم بصورت ارسال پیامک و هم از طریق ثبت نام اینترنتی بود و گالری چارسوق هم برای مراجعه حضوری علاقه مندان در نظر گرفته شده بود. در طول دوره ثبت نام، اسامی شرکت کنندگان جمع بندی شد تا طبق برنامه زمان بندی شده اولین جلسه که تا حدودی حکم جلسۀ توجیهی را داشت روز 24 مرداد ماه در محل سالن اجتماعات کتابخانه عمومی حضرت آیت الله حائری اردکانی برگزار شود.روزهای یکشنبه و چهارشنبه هر هفته زمان کلاسهای تئوری بود و در این بین هم چهار بازدید برای علاقه مندان در نظر گرفته شده بود. 2 بازدید از بافت تاریخی اردکان، یک بازدید از موزه مردم شناسی و یک بازدید از کارگاه ارده و حلوا ارده سازی. موضوعات مطرح شده در این کلاسها حول پنچ محور اصلی تاریخ اردکان، معماری اردکان، مفاخر اردکان، جغرافیای اردکان و فرهنگ عامه برنامه ریزی شد. در طول این دوره که با 12 جلسۀ یک و نیم ساعتۀ تئوری همراه بود حدود 45 نفر از دوستداران اردکان و علاقه مندان این وادی در این کلاسها شرکت کردند و از محضر اساتید فن بهره بردند.امسال به نسبت سالهای قبل چند ویژگی برجسته داشت. هم استقبال شرکت کنندگان خوب بود و هم طیف سنی و تحصیلی و شغلی گسترده تری در بین حضار وجود داشت. از دیگر نکات جالب این دوره، حضور تعدادی از اعضای فعال و قدیمی ...
یاد آن روزها ... (2)
برشی از گاه‌شمار زندگی آیت‌الله سید روح‌الله خاتمی به روایت اسناد [به کوشش نادر پیری اردکانی. منبع: کتاب روح باران، انتشارات خانه فرهنگ خاتمی] مقطع زمانی: پیش از پیروزی انقلاب اسلامی [1356] برگزاری اولین مجلس ختم در مسجد جعفر زاده اردكان به مناسبت شهادت سید مصطفی خمینی.تاریخ اردكان،ج1، 426. [1357] برگزاری تظاهرات و پخش اعلامیه به مناسبت چهلم كشته‌شدگان تبریز.شهید صدوقی، عملكرد، مبارزات، دیدگاه‌ها، 159. [19/2/1357] صدور اعلامیه به منظور بزرگداشت اربعین شهدای یزد، جهرم، قم، اهواز و تبریز.تاریخ اردكان، ج 1، 429. [19/2/1357] برگزاری مجلس چهلم كشته‌شدگان یزد در مسجد جامع اردكان.شهید صدوقی، عملكرد، مبارزات، دیدگاه ها، 178. [19/5/1357] صدور اعلامیه اعتراض‌آمیز مبنی بر فاجعه كشتار مردم شیراز.یاران امام به روایت اسناد ساواك، 297. [25/5/1357] اعلامیه همراه جمعی از علمای یزد علیه جنایات رژیم شاه در اصفهان، شیراز و دیگر شهرهای كشور.اسناد انقلاب اسلامی، ج 3، 362 ـ 364. [27/5/1357] صدور اعلامیه مبنی بر به شهادت رساندن و زخمی كردن عده‌ای از مردم اردكان توسط مأموران رژیم شاه و درخواست وی از مردم جهت حفظ پایداری و تداوم مبارزه.اسناد انقلاب اسلامی، ج 2، 333 ـ 334. [28/5/1357] صدور اعلامیه اعتراض آمیز وی به همراه حجة الاسلام اعرافی درباره به آتش كشیده شدن سینما ركس آبادان.تاریخ اردكان، ج 1، 452. [1357] صدور اعلامیه خطاب به رؤسای جمهوری سوریه و لیبی مبنی بر مفقود شدن امام موسی صدر.تاریخ اردكان، ج 1، 492. [1357] نام وی به همراه دیگر علماء و روحانیون یزد به جمشید آموزگار در اعتراض به رویه شاه در برخورد با مردم.اسناد انقلاب اسلامی، ج 3، 377 ـ 378. [6/7/1357] تلگراف به عبد‌الحلیم محمود رئیس جامعه الازهر مصر به واسطه اعمال ناروای حكومت عراق نسبت به مراجع بزرگ دینی از جمله حضرت آیت‌الله العظمی خمینی (ره).همراه با خورشید، 138. [15/6/1357] برگزاری اولین نماز عید فطر در بیابان های اطراف اردكان.تاریخ اردكان، ج 1، 456. [24/6/1357] صدور اعلامیه به منظور بزرگداشت هفتمین روز شهدای 17 شهریور.تاریخ اردكان، ج 1، 510. [مهرماه 1357] تلگراف به رئیس جمهوری فرانسه درباره تبعید حضرت امام خمینی (ره) به آن كشور.اسناد انقلاب اسلامی، ج 2، 384. [9/7/1357] تلگراف به هواری بومدین رئیس جمهوری وقت الجزایر نسبت به رفتار ناجوان‌مردانه حكومت عراق با حضرت امام خمینی (ره) و فقدان اسفناك حضرت امام موسی صدر در لیبی.همراه با خورشید، 139. [9/7/1357] تلگراف به احمدحسن‌البكر رئیس جمهوری نسبت به رفتار نا مناسب با حضرت آیت‌الله خمینی (ره).همراه با خورشید، 140. [14/7/1357] ارسال نامه به حضرت امام خمینی ...
اسناد تاریخی، موضوع آخرین جلسه اردکان شناسی
ضرورتهای حفاظت از اسناد تاریخی اردکان - نادر پیری اردکانیاسناد: سند در لغت بمعنای تکیه گاه و جای تکیه زدن(معنای تخت) ما به چیزهایی که جنبه نوشتاری دارند سند می گوییم. در اروپا پیشینه اسناد تاریخچه طولانی دارد اما در کشور ما این چنین نیست. در دوره هخامنشیان اسناد بصورت صحیح آرشیو می کردند اما بعد از آن اهمیت ندادند. سند از جنبه: 1-حقوقی 2-مالی 3-اداری 4-پژهش و تاریخی هر سندی نمیتواند مستند باشد مثلا سند داریم برای 200 سال پیش اما مهر وامضاء ندارد.ویژگی نامه و اسناد اداری: 1-تاریخ 2-شماره 3-امضا و مهر اداریاعتبار اسناد اداری: 1-ده سال نگهداری در ادارات 2-پس از سی الی چهل سال جزء اسناد ملی تلقی میشودسند از دیدگاه اسناد ملی: 1-تاریخی 2-مالی 3-پژوهشی 4-محرمانه بودن(ارزش مالی داشته باشد وقابل محو نباشد.)اسناد دادگاه و نیروی انتظامی محرمانه است.اسناد از نظر درجه و اثر حقوقی:1-رسمی: اسنادی که در دفترخانه تهیه می شود.2-غیر رسمی: بطوررسمی بوسیله خود افراد نوشته می شود.3- لازم الاجراء: اسنادی که ارزش اجرایی در موعود مقرر داشته باشند(چک ها وسفته ها)آرشیو بمعنای بایگانی است. همه حکومتهای سلطنتی دارای آرشیو بوده اند. شهر راس در سوریه در قرن چهارم قبل از میلاد الواح و مکاتبات سیاسی معاصر حمورابی در شهر مادی در سوریه وآرشیو بابلی در شهر آلالاخ و لارسا و....انسانها قبل از اختراع کاغذ با مشکلات زیادی روبرو بودند هم از جهت ارتباط هم ازجهت بایگانی کردن لذا وقتی کاغذ اختراع می شود یک تحول بسیار بزرگی برای بشر اتفاق می افتد.انسانها قبل از اختراع کاغذ: 1- روی دیوار غارها و غیره خطوطی ایجاد میکردند.۲ -روی پاپیروس (ورقه های نازک گیاه)اختذاع کاغذ 2000 سال پیش توسط تسایی-لونتکنیک کاغذسازی بعد از چین به ژاپن و کره منتقل می شود.در سده دوم هجری ایرانی ها صنعت کاغذسازی از اسیران چینی آموختند. از قرن شانزدهم آرشیوهای دولتی در اروپا شکل گرفت.ایجاد مرکز اسناد دولتی: برای اولین بار در تصویب نامه هیات وزیران مصوب اردیبهشت1390 بوجود آمد اما اجرا نشد. در سالهای 1332-33-34-35-41-42-43 که هیچ کدام به ثمر نرسید. لایحه تشکیل سازمان اسناد ملی سال1343 تهیه و سال وسال1345 تقدیم به دولت شد و در جلسه 29/3/1347 تصویب و در جلسه مورخ 6/9/1348 این لایحه به تصویب مجلس شورای ملی رسید و سرانجام در تاریخ 27/2/1349 به تصویب مجلس شورا رسید و به دولت ابلاغ شد.وضعیت اسناد از تولید تا آرشیو: سازمان تولید کننده سند- بایگانی سازمان- تولید کننده سند- بایگانی راکدآرشیو ملی: 1-نقشه ها 2-دفاتر 3-پرونده ها 4-عکس ها 5-ضبط و صوت 6-نمودارها 7-مهرها 8-کلیه اوراق 9-اطلاعات نرم افزاری(اطلاعات نرم افزاری خیلی عمری ندارد.)ارزشیابی: ...
شریف آباد اردکان و بافتی متفاوت
امروز صبح (23آذرماه 1391) به اتفاق بچه های انجمن حامیان میراث کهن، ابراهیمیان و مصطفی هاتفی و حسین حائری از انجمن چارسوق با همراهی سعید برخورداری راهی بافت تاریخی شریف آباد شدیم. این هماهنگی طبق قرار قبلی و پیگیری های سعید برخورداری صورت گرفت. سعید جان نقش محوری داشت و واقعاً از اول تا آخر بازدید درگیر هماهنگی و معرفی پتانسیل های موجود بافت شریف آباد بود.- خداوند بر عمر و عزتش بیفزاید.- سرانجام با تأخیری که صورت گرفت و با غیبت جواد بهجتی، دکتر محسن میرجانی و محمد دهستانی راهی بافت شریف آباد شدیم. نمی دانم چرا بافت شریف آباد برایم متفاوت است حس خاصی برایم دارد. بادگیرهای های کوتاه و یک طرفه ی اردکانی وجود زردشتیان در جای جای بافت، معبدگاه های محتلف، وجود دو قنات زنده ی قطب آباد و شیرین و کوچه های باریک و گلی که منتهی به کشتخوان سرسبز عصمت آباد می شود. محله ای با دو مذهب ، دو نوع پوشش همه و همه تفاوت و جاذبه است. حتی وجود امام زاده سیدهاشم و آب انبارهای متعدد. شاید برای ما خیلی تازگی نداشته باشد چون به کرات دیده ایم اما از منظر گردشگری فوق العاده پراهمیت و پر مخاطب است. حرکت کردیم که آرشام بلیوانی هم به ما ملحق شد آرشام آمد تا در چند معبد را به روی ما بگشاید اما متأسفانه به علت این که خادمین معابد نبودند تنها یک معبد را بیشتر ندیدیم. همین شریف آباد که امروز پایگاه زردشتیان جهان به شمار می آید دارای شش معبد است و هر ساله هزاران زردشتی را به سوی خود فرا می خواند. در هنگامی که از کوچه های دلنشین و تاریخی شریف آباد عبور می کردیم با یک پیر زن زردشتی برخوردیم که خیلی مهربان بود. صمیمی ایستاد و من از اوعکس گرفتم. وقتی با این زن زردشتی صحبت می کردم با خود می گفتم شریف آباد از نظر گویش و تلفظ هم متفاوت است تنها محله ای که دارای دو گویش فارسی است یکی گویش خاص زردشتیان است و گویش دیگر هر دو از آن بهره می برند. کاش می شد یک نفر در این حوزه تحقیق کند چرا که گویش شریف آباد در حال دگرگون شدن است. بعد از بازدید معبد راهی بخش دیگر شدیم در راه به مدرسه ی جمشیدی برخوردیم. طبق اسناد تاریخی قدیمی ترین مدرسه که قدمت آن به دوره ی قاجار باز می گردد در همین شریف آباد است. در میانه ی بافت، سازمان بهسازی و نوسازی در حال مرمت و احیاء بافت شریف آباد بود. کار داشت صورت می گرفت. تشکر هم می کنیم اما علمی نیست! غیر اصولی کار می شود. بافت شریف آباد ایلخانی، تیموری است و به کار بردن هزاره در پایین دیواره ها و نماسازی از ارزش تاریخی آن می کاهد. ای کاش سازمان بهسازی یک مشاور مرمت و باستان شناسی داشت تا کار بدون ایراد صورت می گرفت. شاید بعدها این مرمت ...
دهه آخر صفر و روستایی به نام توت
به گزارش خبرگزاری شبستان از استان یزد، مراسم تعزیه خوانی روستای توت اردکان که اسفند سال گذشته با شماره 53 به ثبت میراث معنوی کشور رسیده، امسال نیز در حسینیه روستا به مدت 4شب با شکوه خاص و با حضورخیل عظیم عزاداران حسینی از سراسر کشور برگزار می شود.این مراسم که بیش از یکصد سال قدمت دارد، همه ساله پذیرای مشتاقان بسیاری از سراسر ایران است و شامل بخش های مختلفی نظیر تعزیه خوانی، عزاداری شهدای کربلا، نخل گردانی و تهیه غذای نذری است.روستای توت اردکان یزد دارای جمعیتی حدود 50 نفر است ولی به گفته بهرام رضائی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان یزد در دهه آخر ماه صفر و سالروز رحلت پیامبر اکرم(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) میزبان عزاداران حسینی از سراسر کشور است و جمعیت آن به بیش از 20هزار نفر می رسد. مراسم روستای توت به صورت روضه خوانی، تعزیه و پخت آش امام حسین و توزیع جوشانده گل گاو زبان بوده و اصل مراسم تعزیه هم در ایام شهادت امام رضا(ع)، شهادت امام حسن مجتبی(ع) و روز رحلت پیامبر اکرم(ص) برگزار می شود. به گفته'نادر پیری اردکانی'، دبیر انجمن میراث کهن اردکان، مردم معتقدند که حضور در روستا در این ایام ثواب دارد، خیلی ها با پای پیاده به روستا می روند و گوسفند نذر می کنند، برخی هم به صورت نقدی به حسینیه کمک می کنند. حسینیه توت یکی دیگر از دلایل حضور خیل عظیم جمعیت عزادار در این روستاست، رضائی، مدیرکل میراث یزد قدمت این حسینیه را 150 تا 160 سال ذکر ومی گوید: این حسنیه در زمان‌های مختلف بارها مرمت و بازسازی شده که آخرین مورد آن مربوط به 15 سال پیش است که حسینیه جدید با زیربنای دو هزار و 500مترمربع احداث شده است.آخرین وقف نامه این حسینیه مربوط به نیمه اول دوره قاجاریه است و رونق آن به جریان کشف حجاب و ممنوعیت روضه خوانی و تعزیه به فرمان رضاخان بر می گردد، مردم در آن زمان به حسینیه توت رو آوردند چرا که از فاصله 60 کیلومتری، ماموران به راحتی نمی توانستند به آنان دسترسی پیدا کنند، بنابراین مردم در این روستا روضه خوانی و تعزیه برگزار و نذر می کردند.پیری اردکانی، دبیر انجمن میراث کهن اردکان می گوید، بر اساس برخی شواهد این حسینیه بیشتر مورد توجه کاروانیان بوده، مردم در این روستا که در مسیر راه اردکان _شاهرود، اردکان _مشهد قرار داشته استراحت و عزاداری می کردند، کم کم این حسینیه مورد توجه مردم اردکان قرار گرفت و مردم به صورت کاروان های کوچک از اردکان به توت می رفتند. اما برگزاری مراسم تعزیه روستای توت دارای آسیب هائی است که احمد کمالی، فرماندار اردکان در نشست هماهنگی برنامه ها و حل مشکلات روستای توت به گوشه ای ...
مختصری از وضعیت اسناد و نسخ خطی اردکان
چند سالی است که 19 اردیبهشت ماه را همزمان با بزرگداشت شیخ کلینی، روز "اسناد ملی و میراث مکتوب" نامگذاری نموده اند. بی تردید اسناد و نسخ خطی برجای مانده از گذشته هاست که سبب آشنایی و اطلاع ما از گذشته و تاریخمان شده و اگر نبود همت و اراده والای محققان و اندیشمندانی که به معرفی و تصحیح و مرمت این اسناد بپردازند، هرگز برای آیندگانمان حرفی برای گفتن نداشتیم. این روز بهانه ای است برای یادآوری ارزش مهم و غیرقابل انکار اسناد و نسخ خطی و همچنین تاکید بر اهمیت حفظ و نگهداری برگ برگ آنها که متاسفانه مرور زمان و بی مهری زمانه بسیاری از آنان را از بین برده است. شاید گزافه نباشد که بگوییم از بین بردن عمدی و یا سهوی یک یا چند نسخه خطی و یا حتی چند برگ از اسناد تاریخی در این زمانه، چیزی کمتر از جنایت مهاجمان به ایران از اسکندر و همراهانش تا مغول و افغان ها در به آتش کشیدن کتابخانه ها و از بین بردن تاریخ نوشته های ایرانی نباشد. امروز همچنین فرصتی است تا خدا قوتی جانانه گفته شود به آنانکه عمر و وقت و همت خود را وقف شناسایی و معرفی و بازخوانی و تصحیح این متون کرده اند و بی توجه به گوشه و کنایه آنانکه از این حیات بخشی مجدد چیزی نمی دانند، همچنان عزم شناساندن گذشته پر افتخار سرزمینشان دارند. چه نیکوست که در این روز یاد کنیم از استاد همه آنان که در این وادی قدم می زنند، یعنی مرحوم استاد ایرج افشار که تاریخ و فرهنگ ایران مدیون او و همت و اراده او در شناسایی و معرفی و بازخوانی و انتشار نسخ خطی است. و همچنین قدردانی کنیم از زحمات و تلاش های خالصانه دو تن از فرهیختگان اردکانی که سهم عمده ای در حفظ و نگهداری و احیاء اسناد اردکان داشته اند. حاج علی سپهری و نادر پیری عزیز که هرچند از گوشه کنایه های جاهلانی که ارزش کارشان را نمی دانند، دلخورند اما چون می دانند که به قول شاعر: قدر گل بلبل بداند قدر گوهر گوهری! همچنان در راهی که در پیش گرفته اند مصمم و بااراده اند. در اردکان ما اسناد و نسخ خطی زیادی وجود دارد که برخی از آنها توسط علاقمندان این حوزه گردآوری شده و بسیاری نیز از بین رفته است. در این میان چند جلدی از فهرست نسخ خطی اردکان نیز به چاپ رسیده است. از جمله: - فهرست قرآنهاى خطى مسجد جامع و مسجد زيرده اردكان - اسناد حوزه علميه امام صادق عليه السلام اردكان - فهرست نسخه هاى خطى و اسناد موزه مردم شناسى اردكان - مجموعه اسناد علی سپهری اردکانی (2جلد) - گنجینهء مهرها و اسناد برگرفته از اسناد حسین کاکایی - به زلالی چشمه، مجموعه اسناد نادر پیری اردکانی - اسناد قنوات ...
دومین بازدید اردکان شناسی برگزار شد
عصر دیروز، دومین بازدید شرکت کنندگان در ششمین دوره اردکان شناسی از بافت تاریخی اردکان صورت پذیرفت. این بازدید به این دلیل برگزار شد که اولا کلاس آقای پیری که در این روز بود کنسل شد، دوم اینکه بسیاری از مکانهای دیدنی بافت در بازدید اول جا مانده بود و فرصت بازدید دست نداده بود و سوم علاقۀ شرکت کنندگان برای بازدید از بناهایی که از جلسه اول باقی مانده بود.بازدید با توضیحات محسن فتوحی از خانۀ تقدیری و طبائی شروع شد و بعد از عبور از کوچه ها و معابر محلۀ زین الدین و تیران و بازارنو به مسجد حاج محمد حسین و چارسوق زیبایش رسید. ادامه بازدید در آن طرف بافت، با بازدید همراه با توضیح آقای فتوحی از میدان چرخاب و دربند ها و مسجد چرخاب و حمام ملاحسن دنبال شد و در نهایت با بازدید از خانۀ مرحوم آیت الله خاتمی (ره) و موزۀ مفاخر به پایان رسید. محمد پورروستائی اردکانی