درس پژوهی
درس پژوهی- lesson syudy -دکتر ابوالفضل بختیاری
درس‌پژوهي الگوي ژاپني براي رشد حرفه‌اي معلمان در كلاس درس lesson study دکتر ابوالفضل بختیاری پژوهش عملي و كاربردي در آموزش و پرورش بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته ، يكي از دغدغه هاي كارگزاران و سياستگذاران آموزشي گسترش پژوهش به ويژه پژوهش مشاركتي در درون مدرسه وكلاس است. درس پژوهي (LESSON STUDY) در واقع روش پژوهشي مشاركتي معلمان در كلاس درس است كه از آن به عنوان سودمند‌ترين، كاربردي‌ترين و مؤثرترين برنامه پرورش حرفه‌اي معلمان در مدارس ژاپن ياد شده است (سركار آراني ،1378: 61) . درس پژوهي و فرآيند پژوهش و فرآيند پژوهش مشاركتي مثل اقدام پژوهي (Action Research) معلمان در طراحي ، اجرا (Do) و ارزيابي فرصت مي يابند تا بايكديگر همكاري، همياري و مشاركت كنند و مسائل درون مدرسه و كلاس را بكاوند ، جوابي بيابند و آنرا در عمل بكار ببندند و در پايان ارزيابي گروهي از عمل آموزشي يكديگر داشته باشند . در درس پژوهي و اقدام پژوهي ، معلمان به شيوه كارگروهي تمرين مي كنند ، ديدگاه‌هاي خود را تبادل و تعامل مي كنند و از يكديگر مي آموزند ، در درس پژوهي بيش از اينكه معلمان مباني نظري آموزش و يادگيري را بياموزند ، مهارت‌هاي علمي و كاربردي مربوط به فرآيند ياددهي–يادگيري( آموزش )، ارزيابي روش‌هاي تدريس ، خود ارزيابي ، فعاليت هاي آموزشي را ميآموزند . معلمان مباحث گروهي موضوع مورد پژوهش را انتخاب كرده و به صورت مشاركتي و در گروه ، طرح پژوهش مربوط به آن را تهيه مي نمايد . درس پژوهي مثل اقدام پژوهي به شيوه مشاركتي به ارزيابي دقيق فعاليت هاي آموزشي ا نجام شده در ارتباط با موضوع مورد نظر مي‌پردازد. در اين شيوه دانش آموزان را در پژوهش خود سهيم و در واقع در حين عمل پژوهش مي كند ( سركار آراني ، 1378: 62) . در درس پژوهي كه در مدرسه و كلاس است، بيشتر بر مسائل آموزشي درس و كلاس تمركز دارند و به جنبه‌هاي جزئي و كاربردي در كلاس تمركز دارد. درس پژوهي ( كه سركار آراني ، آنرا "پژوهش مشاركتي معلمان در كلاس درس" آورده است ) مثل اقدام پژوهي، پژوهش‌حين عمل است كه مي‌تواند تأثير بسياري در بهبود كيفيت كاري، آموزش درمدرسه و پرورش حرفه‌اي معلمان داشته باشد . در اين بخش ابتدا به تفاوت‌هاي درس پژوهي و اقدام پژوهي نگاه مي‌كنيم ، بعد، شباهت‌ها آنرا مي آوريم: تفاوت هاي درس پژوهي و اقدام پژوهي درس پژوهي اقدام پژوهي درس پژوهي نقطه عزيمت عمل است اقدام پژوهي عزيمت تئوري و عمل هدف درس پژوهي، پرورش حرفه‌اي معلم است هدف اقدام پژوهي ، انجام پژوهش در حين عمل ماهيت درس پژوهي بازانديشي (تفكر ) است ماهيت اقدام پژوهي تفسير داده ها بهسازي كلاس درس ...
درس پژوهی چیست ؟
هوالخالق درس پژوهی : مقدمه : رویکردی برای توسعه دانش حرفه ای معلمان که از مدارس ابتدایی ژاپن مطرح و توسعه یافت . معلمان با حضور در گروههای کوچک با تشریک مساعی و با شرکت در جلسات هم اندیشی پیرامون اهداف و محتوای دروس ، به یک برنامه مقدماتی برای تدریس دست می یابند . سپس با مشاهده اجرای برنامه و نقد آن ، فرصتی برای رشد فراهم می گردد . درس پژوهی ( پژوهش مشارکتی در کلاس درس ) است که توسعه حرفه ای معلمان را در بردارد . مهمترین مانع در توسعه حرفه ای معلمان ، فاصله ی بین نظریه ، عمل و عدم تشریک مساعی با معلمان در برگزاری دوره های آموزش معلمان است . بررسی جهانی اخیر در حوزه توسعه حرفه ای معلمان ، بیانگر رویکردهای نوینی مانند پژوهش مشارکتی در کلاس است که بیش از اقدامات گذشته در تلفیق نظریه وعمل توفیق یافته است . درس پژوهی به عنوان مدلی موثر برای ترویج و غنی سازی یادگیری در مدرسه نظر اندیشمندان بسیاری را برای تحول در آموزش جلب کرده است . مفهوم درس پژوهی ( lesson study ) : گروهی از معلمان موضوعی خاص از برنامه درسی را برمی گزینند. آنرا به عنوان واحدکار طراحی ، اجرا و ارزشیابی می کنند و از محصول آن در تدریس بهتر استفاده می برند. یکی از اعضای گروه برنامه را اجرا و دیگران در جهت رسیدن به الگوی مشترک آنرا نقد و اصلاح می کنند. اهداف درس پژوهی : الف1- گسترش فرهنگ یادگیری در مدارس 2-فراهم کردن محیط یادگیری معلمان از یکدیگر 3- ارتقا دانش حرفه ای معلمان 4- بازاندیشی در رفتار خود 5- مشارکت در تحول مستمر آموزش . ب: 1- درس پژوهی مدلی اثربخش برای پژوهش در مدرسه 2- یادگیری چگونه از همدیگر بیاموزند 3- سهیم بودن در تجارب آموزشی و تربیتی یکدیگر4- بازاندیشی در رفتارهای آموزشی و رسیدن به راههای بهتر برای یاد دادن و یاد گرفتن 5- تولید دانش حرفه ای پ: با درگیر ساختن معلمان در فرایند تبیین مساله ، طرح نقشه ، عمل ، مشاهده ، بازاندیشی (بازنگری) فرهنگ مشارکتی حرفه ای را ارتقا می دهد. ت: کمک به تغییر در فرهنگییان مدرسه ، ایجاد و توسعه دادن محیطی انعطاف پذیر برای دستیابی به یادگیری سازمانی ث: احساس کردن مسئولیت بیشتر در اداره مدرسه ، عاملی برای فراهم آوردن یادگیری از خود از طریق مشاهدهِ بازاندیشی در عملِ انجام شده و خود ارزیابی ج: تشویق معلمان به همکاری با محققان در حمایت از ترویج فکر سیستماتیک و تفکر انتقادی ، توجه اصلی معلمان به فرایند یاد دهی ، یادگیری ، و ایجاد علاقه بیشتر معلمان در زمینه توجه به یادگیری شاگردان در کلاس درس چ: کمک کردن در محیطی شوق انگیز و مسئوولانه به بهسازی فرهنگ مدرسه ، ارتقا ظرفیت خود برای تبدیل شدن از نقش ...
درس پژوهی- علوم
مقدمه یکی از شاخص های معلمی تاثیر شگفت او بر جان انسانها است . کار معلم تاثیر روحبخشی بر حال و آینده انسان ها دارد . تمام توفیقات انسانهای این مرز و بوم در اثر تلاش علما و معلمان بوده است . پر واضح است که همیشه معلمی با تغییر ، تحول و تعالی و نو به نو شدن همراه بوده است اما باعطف توجه به اینکه امروزه در کشور جمهوری اسلامی ایران معلمی و تمام فعالیت ها و تلاش هایش باید در تراز نظام اسلامی باشد لذا می طلبد که روش ها ، منش ها و تمام تلاش ها بصورتی چابک و موثر در حدی که نشان دهد انسان در پناه حکومت اسلامی انسانی با توانایی ویژه است و در نهایت نمونه و الگو بودن خود را نشان می دهد . با نگاهی اجمالی به نحوه ی یاد دهی – یاد گیری در مدارس در می یابیم که گفتن ، شنیدن و حفظ کردن ، ارکان بیشتر فعالیتهای یاد دهی – یادگیری را تشکیل می دهند . در رویکرد حافظه محوری ، مطالب اغلب یک طرفه به دانش آموزان ارائه می شود ، غافل از اینکه این شیوه ، خود مانع یادگیری و خلاقیت است . با کمی تامل در می یابیم که یادگیری به شیوه فوق مغایر با فطرت دانش آموزان در فرآیند یاد دهی – یادگیری است چرا که دانش آموزان دوست دارند علاوه بر شنیدن ، مشاهده ، لمس ، سوال و جستجو کنند و تفکر ، کاوشگری ، آزمایش و پژوهش داشته باشند و به نوعی تفسیر و قضاوت کنند . به عبارت دیگر باید در فرایند تدریس فرصتی ایجاد شود تا دانش آموزان نحوه ی یادگیری را تمرین کنند و روش یادگیری را یاد بگیرند . این نوع یادگیری را نظریه فرا شناخت در ارتباط است . آگاهی ، کنترل و هدایت سازمان شناختی خود را فرا شناخت می گویند . خود آغاز گری ، خود رهبری ، خود تنظیمی ، خود انگیزی ، خود یادگیری ، خود اندیشی ، خود باوری ، اعتماد به نفس ، خود ارزیابی ، تفکر انتقادی ، تفکر خلاق ، نقطه عطف نگرش یادگیری بر اساس نظریه فراشناخت است و کشف خود ، در درون درباره مطالبی که یاد می گیریم و تجربه و به کاربستن آموخته ها در زندگی ، از جمله اصول نظریه فراشناخت هستند و روش ارائه شده پایگاه علمی دارد . از طرف دیگر پیام جهانی در خصوص یادگیری ، بیانگر این نوع آموختن است که یادگیری را دانستن ، انجام دادن ، هم زیستی تعبیر کرده است . این نوع یادگیری متناسب با پیشرفت های فناوری اطلاعات و ارتباطات ( T CT ) است . اعضای گروه هم اندیشان علم به این مهم اهمیت داده و بر آن شدیم تا با استفاده از علم روز و تکیه بر روش های نوین به عنوان نمونه تدریس درس انرژی چیست پرداخته و فرآیند حاصل را بررسی کرده و نتیجه را در اختیار همکاران قرار داده است . به عنوان مثال استفاده از انرژی یک فاکتور اساسی در زندگی ما می باشد بنابراین بسیار اهمیت دارد که ...
درس پژوهی 2
درس پژوهي شماره 2 رويكردي جديد در حوزه تعليم وتربيت درس پژوهي مقدمه درس پژوهی (Lesson Study) نوعی پژوهش مشارکتی است که فرصتی فراهم می آورد تا معلمان به تبادل تجربه، برنامه ریزی گروهی، یادگیری مشارکتی، بحث های حرفه ای و بازاندیشی بپردازند. این فعالیت به معلمان امکان می دهد بصورت حرفه ای در روابط خود با دانش آموزان و فعالیت های کلاس درس وارد شوند و بر یادگیری در حین عمل، بهبود محیط تلاش و ارتقای کیفی فعالیت های یادگیری متمرکز شوند براین اساس گروهي از معلمان موضوعي خاص از برنامه درسي را بر مي گزينند، آن را به عنوان واحد كار طراحي، اجرا و ارزشيابي مي كنند و از محصول آن درتدريس بهتر استفاده مي برند.يكي از اعضا برنامه را اجرا و ديگران درجهت نيل به الگويي مشترك آن را نقد و اصلاح مي كنند. اهداف و کار کردهای درس پژوهی: 1- درس پژوهي به گسترش فرهنگ يادگيري در مدارس ياري مي‌رساند و محيطي را فراهم مي‌سازد تا معلمان از يكديگر بياموزند ، دانش حرفه‌اي خود را ارتقا دهند، در رفتار خود بازانديشي كنند و در تحول مستمر آموزش مشاركت كنند. 2- معلمان از طريق درس پژوهي، به عنوان مدلي اثربخش براي پژوهش در مدرسه، ياد مي‌گيرند كه چگونه از يكديگر بياموزند،در تجارب آموزشي و تربيتي يكديگر سهيم شوند. آنها بدين ترتيب مي‌توانند با بازانديشي در رفتارهاي آموزشي خود، راه‌هاي بهتري براي ياددادن و يادگرفتن بيابند و به‌توليد دانش حرفه‌اي بپردازند. 3- درس پژوهي، با درگير ساختن معلمان در فرآيند تبيين مساله، طرح نقشه، عمل، مشاهده، بازانديشي و بازنگري، فرهنگ مشاركتي حرفه‌اي را ارتقا مي‌دهد. 4- فرآيند درس پژوهی، به تغيير فرهنگ مدرسه كمك مي‌كند و محيط انعطاف‌پذير براي دستيابي به يادگيري سازماني را توسعه مي‌بخشد. 5- درس پژوهي به معلمان‌اجازه مي‌دهد كه مسووليت بيشتري در اداره مدرسه احساس كنند و آن را عاملي براي فراهم آوردن يادگيري از طريق مشاهده، بازانديشي در عمل انجام شده و خود ارزيابي مي‌دانند. 6- معلمان در اين فرآيند به همكاري با محققان در حمايت از ترويج تفكر سيستماتيك و تفكر انتقادي تشويق مي‌شوند و هنگامي كه توجه اصلي معلمان به فرآيند ياددهي، يادگيري است، علاقه بيشتري در زمينه توجه به يادگيري دانش‌آموزان در كلاس درس پيدا مي‌كنند. 7- در اين فرآيند معلمان در محيطي شوق انگيز و مسوولانه به بهسازي فرهنگ مدرسه كمك مي‌كنند ، ظرفيت خود را براي تبديل از نقش آموزگار به يادگيرنده و رهبري فرآيند يادگيري تغيير مي‌دهند"، و به توسعه مهارت‌هايشان به عنوان رهبران تحول در مدرسه ادامه مي‌دهند. توليد دانش حرفه‌اي، گسترش فرهنگ يادگيري ...
درس پژوهی
درس پژوهی: Lesson study تعريف: درس پژوهی يك رويكرد توسعه ی حرفه ای است كه درآن معلمان با يكديگردرتدوين طرح درس ، طراحی آموزشی ،اجرا وعملياتی كردن كليه ی عناصر تدريس ودرمشاهده ی نتايج مشاركت دارند.معلمان دراين مسيرباجمع آوری كليه ی اطّلاعات ونحوه ی رسيدن دانش آمـوزان به يادگـيری با يكديگر بحث و تبادل نظر می كنند تا نسبت به رفـع اصلاح روش ها و تدريس نا كارآمد به يك نتيـجه ی واحد رسيده و زمينه ی پيشرفت تحـصيل دانـش آموزان را فراهـم آورند . درواقع درس پژوهی تركيبی از اقدامات يك معـلم پژوهنده ( اقدام پژوهی ) و جشنواره های الگوهای تدريس تلقی می شود.با اين تفاوت كه شناسايی تدريس ومشكل آموزشی در اقـدام پـژوهی ، به صورت فـردی صورت می گـرفت و نتايج آن قابل تعميم نبود و به عنوان يك تجربه ی موفق آموزشی تلقی می شد اما درالگوهای تدريس شناسايی نيز موضوع تدريس و مشكل ، از بالا دستی صورت می گرفت . درصورتی كه دردرس پژوهی، معلم و گروه محورشناسايی مشكل و موضوعتدريس می باشد. بنابراين درس پژوهی عبارت است از : انتخاب موضوعی خاص از برنامه ی درسی توسط معلمان به عنوان مساله يامشكل كه درچهارچوب فرآيند واحد كار ، طراحی ، اجرا ، ارزشيابی ، نقد واصلاح به صورت مشترك ،عملياتی شده وازنتايـج آن جهت نـيـل به الگـوی مشترك تدريس استفاده می كنند. فرآيند درس پژوهی: 1ـ تعيين اهداف ( عنوان مساله يا مشكل يا موضوع درسی در اجرای تدريس ) 2- طراحی درس ( طرح ريزی يا طراحی آموزشی ) 3 ـ تـدريس ،مشاهده وگـزارش (توسط معلمان وهمكاران ديگـر ) 4- اصلاح وآموزش مجدد (جمع آوری شواهد،بررسی گزارش ها ومباحث منجر به تغيير درطرح درس و اجرا جهت اصلاح ) 5 ــ بازتاب وتبـادل نـتايـج ازطـرف معلـمان ديـگـررا بعـد ازبه ثـبـت رسانــدن طرح درس به عنوان گزارش و ارسال به ساير معلمان و واحدهای آموزشی و مناطق ديگر. ارزشيابی از درس پژوهی: بعد از اجرای تدريس كليه مديران ، معاونان ، كارشناسان وحتی اوليا نيز می توانند از اجرای تدريس اعلام نظر كنند ، با توجه به اينكه در اجرای تدريس ازطرف معلمان هم پايه ياپايه های ديگرمـورد ارزشيابـی ، نقـد و اصلاح قرارگرفته است . بعد ازآن از طرف كارشناسان منطقه يا شهرستان مورد بررسی قرارگرفته وهمه ی پايه نقد و بررسی به همراه طرح منتخب و كـليه طرح های اجـرا شده اداره كل آموزش و پرورش استان ارسال می شود .دراين مرحله متخصصين سازمان با يك رويكرد علمی و تجربی باعنايت به موضوع درس پژوهی و فرآيند آن در اجرا ، مورد بررسی قرار داده و آن را به مقـام بـالا دستی ارجـاع می دهـد تا در اين روند درس پژوهی به ساير مناطق ديگر گسترش و تعميم داده شود. ...
نمونه طرح درس پژوهی
الگوی درس پژوهی نام درس: موضوع : پایه : دبستان: تاریخ: بیان مساله پژوهشی: هدف درس پژوهی: هدف کلی درس : هدف های حیطه شناختی هدفهای حیطه نگرشی هدفهای حیطه مهارتی راهبرد یاددهی 1- معلم محور 2- یادگیری مشارکتی ( طرح تدریس کارایی ، تدریس اعضای تیم ، قضاوت عملکرد، روشن سازی طرز تلقی ) 3- یادگیری تلفیقی 4- یادگیری پروژمحور مواد و وسایل لازم: وقت وقت 12دفعالیت مدیر یادگیری فعالیت دانش آموزان جمع بندی و نتیجه گیری: ارزشیابی تکوینی. اسامی تیم تهیه کننده ردیف نام ونام خانوادگی سمت مسئولیت اجرائی در تیم امضاء برگه مشاهدات ( وقایع نگاری ) از کلاسی که درس پژوهی در آن اجرا شده است .رفتارها و حرکات معلم و دانش آموزان ثبت می شود صورت جلسه اوّلیه ،تشکیل گروه درس پژوهی و تعیین موضوعات قابل بحث، برای اجرای درس پژوهی و انتخاب یک موضوع