آموزش منجوق و پولک دوزی
رومیزی منجوق دوزی
یک نمونه رومیزی منجوق دوزی که حاصل کار هنرمندانه یکی از دانش آموزان عزیزم می باشد را برای شما دوستان در این وبلاگ قرار داده ام امید که مورد توجه واقع قرار گیرد . این رومیزی توسط مهره های تزئینی و منجوق و پولک می باشد که توسط دست دوخته شده.
سوزن دوزی
سوزندوزی یکی از صنایع دستی و هنرهای ایرانی است که در استان سیستان و بلوچستان و بعضی از مناطق دیگر ایران انجام می‌گیرد. در سوزندوزی روی سطح پارچه‌های ساده طرح‌هایی را با نخهای رنگی ترسیم می‌کنند. این کار با کمک سوزن و قلاب انجام می‌شود و بخیه‌های ظریفی روی پارچه می‌دوزند. در روش‌های اجرای سوزندوزی تنوع زیادی وجود دارد. معمولاً برای سوزندوزی از کارگاه گلدوزی (قابی به شکل مستطیل یا دایره برای صاف نگه داشتن پارچه) استفاده می‌شود. روی پارچه‌های کتان، زربافت، ابریشمی، پشمی و پنبه‌ای روش‌های مختلف سوزندوزی اجرا می‌شود و در آن از نخهای ابریشمی، پشمی، الیاف مصنوعی، نخ گلابتون، نخ نقده، نخ ملیله و نخ سرمه استفاده می‌شود. هنر نقش آفرینی بر سطح رویین پارچه به کمک ، سوزن و نخ و قلاب را سوزندوزی، نخ دوزی، رو‌دوزی و یا دوختهای تزیینی می گویند و از وسیع ترین رشته های صنایع دستی ایران می باشد .رودوزیهای ایرانی بالغ بر 115 رشته جداگانه و مستقل ، همراه با 120 نوع دوخت می باشد که بسته به عادتها و سنن اقوام متعدد ایرانی از زمانهای مختلف به وجود آمده وا‌دامه یافته‌ا‌ند . در این میان متأسفانه برخی از این دوختها کاملا منسوخ و برخی نیز نیمه جان راه می پیما‌یند. از انواع سوزندو‌زیهای ایرانی می توان سرمه دوزی ، پولک دوزی، پیله‌دوزی ، ابریشم‌دوزی، بلوچ‌دوزی ، پته‌دوزی و قلابدو‌زی و.......و......... را نام برد. در بررسی بقایای کاخ تخت جمشید و کاشی های کشف شده در شوش ، لباسهای اعیان و درباریان و محا‌فظین آنها بطور برجسته و فاخر و تزیین شده به چشم می خورد که خود مو‌ُید نوعی سوزندوزی در ایران عصر هخامنشی می باشد و مــــی‌گوینـــــــداسکندر مقد‌ونی پس از تسلط بر ایران چندان از شکوه و زیبایی گلدوز‌یهای ایرانی به وجد آمد که نمونه‌های بسیار زیادی از آن را برای هم میهنا‌نش در یونان به عنوان هدیه فرستاد . در این دوره کار با‌فندگی و سوزندوزی را زنان انجام مید‌ادندو به گفته (هرود‌ت)همسر خشایار‌شاه پارچه های جامه شاه وخو‌یش را خود بافته و می دوخت و چنان دلکش و زیبا این کار را انجام می‌داد که بر همگان پیشی داشت. پس از ان دوران حاکمیت سلوکیا‌ن و اشکانیان یعنی حدود 5 قرن با توجه به آثار بدست آمده ، سوزندوزی در ایران رواج داشت . یکصد و پنجاه سال پیش از میلاد ، یکی از سلاطین چین بنا به یک سنت قدیمی ، برای بر سر مهر درآوردن همسایه خود (ایران) نمایندگانی به دربار اشکانیان گسیل داشت که همراه آنان قطعاتی از پارچه‌های زربفت و زرد‌وزی به عنوان هدیه بود. اگر چه این اقدام جهت ارتباط میان ...
هنر سرمه دوزی چیست؟
از تاريخچه اين نوع دوخت در دوران كهن، نوشته اي در دست نيست ولي آنچه مسلم است توجه ايرانيان به آرايش يقه لباسها وسمبوسه هاي لشگري و درباري و تزئين درفشها آنها را وادار به توليد اين نوع نخهای تزئيني ميکرد. زمان رواج اين نوع نخ را مي توان دوره اشكانيان دانست . در اين دوره فراورده هاي دوخت تزئيني كه یکی از اقلام صادراتي ايران را تشكيل مي داد و يكي از هنرهايي كه اسكندر مقدوني را به حيرت واداشته بود وجود پارچه هاي زرفت ودوختهاي تزئيني ايراني بود كه سرمه دوزي نيز يكي از اين دوختها بوده است . در دوره ساساني نيز اين هنر ادامه داشت تا اينكه در دوره صدر اسلام با عنايت به تعهدات هنرمندان ايراني براي توليد پرده خانه خدا سرمه دوزي به منتها درجه شكوفايي رسيد در اين دوره سوره هاي كوتاه و يا آياتي از قرآن مجيد بشيوه خطوط سته محقق، ريحان، ثلث، نسخ، رقاع و توقيع طراحي و سرمه دوزي مي كردند ولي روي نوشته يا قبلا نخ ضخيمي مثل قيطان مي دوختند بعد روي آنرا با سرمه دوزي بصورت ساقه دوزي مي پوشاندند تا جلاي خاصي به آن مي بخشيد يا در پرده فيس خانه خدا كه يادگار دوران تيموري است و اكنون در موزه ايران باستان نگهداري مي شود. انواع دوختها از جمله :ابريشم دوزي، گلابتون دوزي، ده يك دوزي، كمند دوزيف شرفه دوزي و سرمه دوزي در ان ديده مي شود. در تمام دوره هاي اسلامي اين دوخت از مجد و شكوه بالايي برخوردار بوته است . دوره اوج این هنر در عصر صفوي بوده است . آثار باقيمانده از اين دوره خود گواه بر اين مدعا است . پرده نفيسي كه در موزه هنرهاي تزئين يايران نگهداري مي شود و مربو ط به اين دوره مي باشد گوياي اوج تحول اين هنر مي باشد . در روي اين پرده كه با نقش محرابي حيواني طراحي و نقش پردازي گرديده است انواع دوختهايي از قبيل : گلابتون دوزي، ده يك دوزي، پيله دوزي، سرمه دوزي و مليله دوزي ديده مي شود. در دوره هاي بعدي يعني افشار، زند ، قاجار و معاصر، اين دوخت به سير تحول خود ادامه داده و در اين دوره ها نخهاي سرمه از لحاظ كيفي و كمي اصالت خود را از دست داده اند ولي تعداد آثار باقيمانده از ايندوران حكايت از ادامه رواج اين دوخت دارد. اين دوخت در اكثرموارد با دوختهاي ديگر هماره مي باشد مثل دوختهايي از قبيل : پيله دوزي، مليله دوزي، گلابتون دزيف شرفه دوزي، شمسه دوزي، ده يك دوزي، صدف دوزي، سنگ دوزي، مرصع دوزي، منجوق دوزي،پولك دوزي، زغره دوزي، مرواريد دوزي و غيره. نقوش متعددي كه در سرمه دوزي بكار گرفته مي شود عبارتند از : انواع گلهاي گلداني و صحرايي و حاشيه اي و جناغي، حرابي، محرماتي راست و كج، انواع بته جقه اي ها، سروي، سروچه، گل بادامي، انواع ...
آموزش سرمه دوزی روی ترمه
ابزار و مواد لازم برای سرمه دوزی روی ترمه :پارچه ترمهانواع نخهای سرمهنخ دوخت در خیاطیسوزن با شماره‌های مختلفقیچیدستگاه کمان یا چهارچوبی برای محکم نگه داشتن پارچهپنبه، یا هر پر کننده دیگری بنا به ذوق و استعداد دوزنده.صابون خیاطی برای نقش اندازی یا هر قلم دیگری که بتواند بر روی پارچه اثر گذار باشد و پاک نشود.روش کار سرمه دوزی روی ترمه :ابتدا پارچه در دستگاه قرار داده می‌شود و از چهار سو کشیده شده و به دستگاه متصل می‌شود. دستگاه مزبور به شکل جدید، کمان دایره یا چهار گوش به صورت سنتی آن ارائه می‌شود. می‌توان نوع سنتی آن را با اندازه‌های متفاوت با سفارش به نجار و نوع کمانی را از طریق فروشگاهها توزیع کننده ابزار و لوازم خیاطی تهیه کرد. سپس طرح را بر روی پارچه از طریق برگردان طرح بر روی آن یا در صورت اشراف کامل به طرح مستقیماً بر روی پارچه طرح زد. برای پاک نشدن خطوط طرح در طول سوزندوزی تمام خطوط با کوکهای درشت تثبیت می‌شوند.سپس سوزن نخ شده را از درون سرمه عبور داده و از روی خطوط کو ک شده عبور می‌دهند تا تمامی خطوط بدین صورت با سرمه پوشیده شود. سطح گلبرگها را با قرار دادن پنبه یا هر حجم دهنده دیگری برجسته کرده، با سرمه می پوشانند. و تا انتهای کار به همین صورت عمل می‌شود.این دوخت در اکثر موارد با دوختهای دیگر همراه می‌باشد. دوخت‌هایی از قبیل: پیله دوزی، ملیله دوزی، گلابتون دوزی، شرفه دوزی، شمسه دوزی، ده یک دوزی، صدف دوزی، سنگ دوزی، مرصع دوزی، منجوق دوزی، پولک دوزی، زغره دوزی، مروارید دوزی و غیره. از انواع دوخت‌هایی که بیشتر در این دوخت به کار می‌رود می توان به دوخت: زنجیره‌ای، برگ دوزی، جناغی، دور دوزی، مار پیچ الوان روی زنجیره، دوخت ساتن، دوخت مورب، ساقه دوزی، بست دوزی، دندان موشی و زیگزاگ‌های مختلف را نام برد.منبع: ihedieh.com
آموزش مهره های تزیینی و پولک و منجوق دوز
منجوق دانه های ریز از جنس شیشه و بلورکه بعنوان زیور و زینت روی لباس می دوزند. از این دوخت برای تزیین انواع :انواع تابلو های تزیینی،کیسه های پول،چنته،کیسه قلمدان،جای مهر،جای مسوا ک، وغیره استفاده می نمایند.منجوق دوزی بیشتر در شهرهای : قزوین،آذربایجان غربی و شرقی،یزد،ااصفهان،وجنوب ایران رایج می باشد. مواد اولیه:1-انواع منجوق ها-2-پارچه3-نخ4-سوزن5-تور شماره دوزیگاه منجوق دوزی ها به همراه دیگر سوزن دوزی ها مثل گلدوزی با نخ ابریشم وپولک و مرواریدوسنگ وملیله وسرمه دوخته می شود. در منجوق دوزی روش های دوخت متفاوتی وجود دارد1–روش خطی: که بر روی خط ممتد یک ردیف منجوق دوخته می شود. 2-روش توپر: که برای سطح وسیع ردیف های منجوق در کنار یکدیگر دوخته می شود. 3-برگ دوزی: جهت دوخت سطح برگ ها به صورت جناغی. -4-بست دوزی: جهت دوخت تابلواستفاده می گردد این یکی از روش های است که در دئخت روش خطی مورد استفاده قرار می گیرد ودر آن از دو سوزن نخ یکی جهت نخ کردن منجو ق ها و دیگری جهت بست زدن روی نخی که از میان منجوق ها گذشته است استفاده می گردد.این روش از استحکام زیادی بر خوردار نیست.به دوختی که امروزه از آن استفاده می شود دوباره دوزی نیز گفته می شود.به این ترتیب که منجوق ها دو بار به پارچه دوخته می شوندیعنی ابتدا چهار عدد منجوق را به سوزن گرفته ودر پارچه فرو می برندواز پشت پارچه سوزن را از وسط چهار عدد یعنی میان آن ها بیرون آورده و برای بار دوم از دو دانه ی آخر رد می کنند. 5 –برجسته دوزی:جهت برجسته نمودن منجوق دوزی تعداد منجوق ها را در سطح مورد دوخت بیشتر از اندازه می گیریم ویا این که زیر آن را برجسته نموده وسپس شروع به دوخت می کنیم .شرابه دوزی شرابه رشته ها و منگو له هایی که از کناره چیزی آویزان کنند. 1- شرابه دوزی ساده: که تنها با ردیف های منجوق ها به صورت ریشه ای به طول 2الی 10سانتی متر دوخته می شود. 2- شرابه دوزی الوان: در تک تک ریشه ها تنوع رنگ وجود دارد واستفاده از رنگ ها به طور یکسان در ریشه ها انجام می گیرد. 3- نوع ساده نقش دار: در این نوع شرابه دوزی جهت استفاده از رنگ ها از طرح های شطرنجی الوان استفاده می گرددو مطابق تعداد طرح مورد استفاده از رنگ های گونا گون استفاده می شود تا طرح مورد نظر بر روی شرابه دوزی پیاده شود. 4- نوع دالبری ساده :در این نوع شرابه دوزی انتهای ردیف آزاد نمی باشد بلکه دو سر آن به لبه پارچه تماس دارد. 5- دالبر های تقاطعی یا جفتی:در این نوع شرابه دوزی از میان هر دالبری که دوخته شده دالبر دیگری دوخته می شود.در دالبر تقاطعی منجوق هایی که در ردیف بعد دوخته می شود ممکن است هم رنگ یا از رنگ دیگر باشد6- ...
نمونه سئوالات درس تکه دوزی بصورت کلی
8- این نخها ...............به صورت کلافهای کوچک در بازار عرضه می گردد که از یک نخ شش لا تشکیل شده اند و از لحاظ رنگ بسیار متنوع هستند ؟ الف- الیاف مصنوعی ب- نخ پشم ج- نخ های M C D د- نخ ابریشمی 9- به نوعی نخ که مغز آن ابریشم است و بر گرد آن رشته های نازکی از نقره آمیخته با طلا می پیچند چه گویند ؟ الف-نخ نقده ب- گلابتون ج- نخ ملیله د- نخ سرمه 10-......................طلایی که از حدیده کشیده و به هیات ریسمان های باریک ساخته باشند ؟ الف- نخ سزمه ب- زری ج- گلابتون د- ملیله 11- برای دوخت نقده دوزی ، خوس دوزی ، یراق دوزی و گاهی زغره دوزی از این نوع نخ استفاده می شود ؟ الف- نخ سرمه ب- نخ ملیله ج- نخ نقده د- نخ دمسه 12- تشکیل این نوع نخ به صورت نوار پهن یا کم عرض می باشد که فاقد مغز ی ابریشمی می باشد؟ الف – نخ ملیله ب- نخ نقده ج- نخ سرمه د- نخ دمسه 13- تفاوت این نوع نخ با نخ نقده فقط در تابیدن فنری آن است که این نخ را از نخ نقده متمایز می سازد ؟ الف- نخ دمسه ب- نخ سرمه ج- نخ ملیله د- نخ گلابتون 14-کدامیک از نخهای زیر از جنس فلز تهیه می شود ؟ الف- نخ سرمه و ملیله ب- سرمه و الیاف مصنوعی ج- نخ نقده ، ملیله وسرمه د- دمسه وسرمه 15-نوعی نخ سرمه که تابیدن آن بشکل مربعی و مکعبی انجام می گیرد ؟ الف- سرمه بلورسنت ب- سرمه الماسی ج- سرمه لوله ای د- سرمه ساده 16-جنس این نوع سرمه از سرمه های دیگر کلفتر و در نتیجه حالت ارتجاعی آن کمتر می باشد؟ الف- سرمه لوله ای ب- سرمه بلورسنت ج- سرمه الماسی د- سرمه لوله ای ساده 17-کدامیک از موارد زیر سوزن مخصوص گلدوزی می باشد ؟ الف- سوزن چنایل ب- سوزن شارپ ج- سوزن کرول د- بیتوین 18- کدامیک ازسوزنهای زیر برای گلدوزی بر روی پارچه های ضخیم و درشت بافت بکار می رود ؟ الف- سوزن شارپ ب- سوزن چنایل ج- سوزن رفو د- سوزن کرول 19- برای کانوا دوزی بر روی پارچه های درشت بافت از چه ...
لباس های روبان دوزی شده
این یک نمونه ساده و زیبا از ترکیب روبان دوزی پولک و منجوق است .گل رز برجسته ابتدا باید درست شود سپس روی کار دوخته شود.
هنر سرمه دوزی
سرمه دوزی یکی از رودوزیهای شاخص و فاخر ایرانی است، نخ سرمه به عنوان مواد اولیه اصلی این هنر نخی است که با استفاده از طلا و یا نقره یا مطلا و آلیاژهایی به صورت لوله‌ای صاف و محکم و یا انعطافی و یا به صورت چهار گوش مربعی یا مستطیل تابیده می‌شود . این نوع نخ حالت ارتجاعی دارد و به هر شکل ممکن حالت می‌گیرد. ( البته امروزه بیشتر به صورت فنر ریز و طویلی است که به‌اندازه لازم بریده شده و سوزن و نخ از داخل آن عبور کرده و بر روی پارچه دوخته می‌شوداز تاريخچه اين نوع دوخت در دوران كهن، نوشته اي در دست نيست ولي آنچه مسلم است توجه ايرانيان به آرايش يقه لباسها وسمبوسه هاي لشگري و درباري و تزئين درفشها آنها را وادار به توليد اين نوع نخهای تزئيني ميکرد.زمان رواج اين نوع نخ را مي توان دوره اشكانيان دانست . در اين دوره فراورده هاي دوخت تزئيني كه یکی از اقلام صادراتي ايران را تشكيل مي داد و يكي از هنرهايي كه اسكندر مقدوني را به حيرت واداشته بود وجود پارچه هاي زرفت ودوختهاي تزئيني ايراني بود كه سرمه دوزي نيز يكي از اين دوختها بوده است . در دوره ساساني نيز اين هنر ادامه داشت تا اينكه در دوره صدر اسلام با عنايت به تعهدات هنرمندان ايراني براي توليد پرده خانه خدا سرمه دوزي به منتها درجه شكوفايي رسيد در اين دوره سوره هاي كوتاه و يا آياتي از قرآن مجيد بشيوه خطوط سته محقق، ريحان، ثلث، نسخ، رقاع و توقيع طراحي و سرمه دوزي مي كردند ولي روي نوشته يا قبلا نخ ضخيمي مثل قيطان مي دوختند بعد روي آنرا با سرمهدوزي بصورت ساقه دوزي مي پوشاندند تا جلاي خاصي به آن مي بخشيد يا در پرده فيس خانه خدا كه يادگار دوران تيموروي است و اكنون در موزه ايران باستان نگهداري مي شود . انواع دوختها از جمله : ابريشم دوزي، گلابتون دوزي، ده يك دوزي، كمند دوزيف شرفه دوزي و سرمه دوزي در ان ديده مي شود.در تمام دوره هاي اسلامي اين دوخت از مجد و شكوه بالايي برخوردار بوته است . دوره اوج این هنر در عصر صفوي بوده است .آثار باقيمانده از اين دوره خود گواه بر اين مدعا است . پرده نفيسي كه در موزه هنرهاي تزئين يايران نگهداري مي شود و مربو ط به اين دوره مي باشد گوياي اوج تحول اين هنر مي باشد . در روي اين پرده كه با نقش محرابي حيواني طراحي و نقش پردازي گرديده است انواع دوختهايي از قبيل : گلابتون دوزي، ده يك دوزي، پيله دوزي، سرمه دوزي و مليله دوزي ديده مي شود. در دوره هاي بعدي يعني افشار، زند ، قاجار و معاصر، اين دوخت به سير تحول خود ادامه داده و در اين دوره ها نخهاي سرمه از لحاظ كيفي و كمي اصالت خود را از دست داده اند ولي تعداد آثار باقيمانده از ايندوران حكايت از ادامه رواج ...
کاربرد کریت پارچه
سلام دوستان. در ادامه پست قبل ، به دلیل سوالات شما دوستان عزیزم ، تصمیم گرفتم این پست رو درمورد کریت پارچه و کاربردای اون بزنم.کریت پارچه یکی از شیوه های چروک و دوخت های تزئینی پارچه است که معمولا با منجوق ، پولک و انواع سنگ های تزئینی ادغام میشه.کاربرد کریت پارچه زمینه سازی برای انواع روتختی ، بالشت ، کوسن ،سرویس های عروس و آشپزخانه هست .یکی از متداول ترین موارد استفاده ،ادغام کریت با روبان های تزئینی و گل های روبانی هست(یا ادغام کردن انواع گل های زیبا که روی زمینه کریت ، زیبایی دوچندانی دارند)کریت پارچه رو میشه روی انواع لباس ، کت ودامن ، لباس های بچه ، لباس های شب اجرا کرد و برای تزئین انواع پرده هم استفاده میشه. در پست قبل با یه نمونه کریت پارچه آشنا شدین.ایشاله در پست های بعدی و به تدریج با 36 نوع کریت پارچه آشنا میشین.
روش نگهداری و شست وشوی پارچه های سوزن دوزی
دیر زمانی است که انواع دوخت های سنتی نظیر تابلوهای ملیله دوزی ، سرمه دوزی و منجوق دوزی ،رومیزی های گلابتون یا سوزن دوزی ، جانمازهای ترمه ، جلیقه های مخمل و بقچه های گلدوزی ، زینت بخش زندگی ما ایرانیان استو در بین خانواده های ما از جایگاه ارزشمند برخوردار می باشد ، اما خیلی از مردم به ویژه خانم های جوان ، یاشیوه نگهداری این نوع صنایع دستی آشنا نیستند .به همین دلیل در این ستون کوشیده ایم به نکاتی در باره طرز شست و شو ، لکه گیری ، اتوکشی و … این نوع دوخت های سنتی بپردازیم .اغلب دیوارکوب ها ، پرده ها و تابلوهایی که در آنها دوخت های سنتی به کار رفته است به مرور ایام گرد و غبار می گیرند که این امر از جلوه کار کم می کند .در عین حال برخی از انواع این صنایع دستی را نمی توان شست و شو کرد پس چاره کار چیست ؟برای این منظور ابتدا پارچه موردنظر را در هوای آزاد آویزان کرده ، به آرامی ضرباتی با چوب به پشت آن بزنیدتا گردو غبار موجود از آن کاملاً زدوده شود ، سپس پارچه را بدون آنکه مچاله یا تا کنید در آب ولرم فرو ببرید ،این عمل را تا آنجا ادامه دهید که آب تمیز و صافی از آن خارج شود . بعد آن را درون حوله ای لوله کنید تا آب اضافی اش خوب گرفته شود .اگر لازم باشد از دو یا سه حوله می توانید برای این کار استفاده کنید ، سپس پارچه را درمعرض هوای آزاد قرار دهید تا خشک شود .▪ نحوه شست و شوی پارچه مخمل نیز به همین صورت است ، چه روی پارچه سوزن دوزی باشد چه نباشد .▪ دقت کنید پارچه هایی که روی آنها ملیله دوزی شده ، به هیچوجه قابل شست و شو نیستند .▪ ¨ برای شست و شوی پارچه های دست دوزی حتماً باید از ثبات رنگ نخ ها و یا خود پارچه اطمینان حاصل کنید .برای این کار یک پارچه نخی سفیدرنگ را مرطوب کرده ، به آرامی به پشت پارچه یا دوخت بکشید ، در صورتی که رنگ پارچه و نخ کار ثابت بود اثری روی پارچه سفید نمی گذارد ، در غیر این صورت از شستن آن صرف نظر کنید .▪ برای شست وشوی دست دوزی ها هرگز آنها را چنگ نزنید و از مواد پاک کننده مانند آب ژاول ، کلر و دیگر مواد سفیدکننده استفاده نکنید .▪ نحوه اتوکشی انواع سوزن دوزیبرای اتوکشی سوزن دوزی ها هرگز نباید اتو را مستقیماً روی کار بگذارید ، بلکه باید در پشت کار یک تکه پارچه نم دار سفید انداخته ، اتو را روی محل مورد نظر بگذارید و بردارید ، زیرا کشیدن اتو روی دست دوزی ها ممکن است به کار آسیب بزند و باعث جابجایی نخ ها ، منجوق ها و یا ملیله ها بشود .▪ اتوکشی موادی از قبیل نقده ، گلابتون و پولک باید با حرارت کاملاً ملایم و یا حداقل درجه حرارت صورت پذیرد ، چون مواد مذکور در مقابل حرارت تغییر شکل می دهند .▪ در صورتی که از نخ نامرئی ...
رومیزی منجوق دوزی
یک نمونه رومیزی منجوق دوزی که حاصل کار هنرمندانه یکی از دانش آموزان عزیزم می باشد را برای شما دوستان در این وبلاگ قرار داده ام امید که مورد توجه واقع قرار گیرد . این رومیزی توسط مهره های تزئینی و منجوق و پولک می باشد که توسط دست دوخته شده.
سوزن دوزی
سوزندوزی یکی از صنایع دستی و هنرهای ایرانی است که در استان سیستان و بلوچستان و بعضی از مناطق دیگر ایران انجام می‌گیرد. در سوزندوزی روی سطح پارچه‌های ساده طرح‌هایی را با نخهای رنگی ترسیم می‌کنند. این کار با کمک سوزن و قلاب انجام می‌شود و بخیه‌های ظریفی روی پارچه می‌دوزند. در روش‌های اجرای سوزندوزی تنوع زیادی وجود دارد. معمولاً برای سوزندوزی از کارگاه گلدوزی (قابی به شکل مستطیل یا دایره برای صاف نگه داشتن پارچه) استفاده می‌شود. روی پارچه‌های کتان، زربافت، ابریشمی، پشمی و پنبه‌ای روش‌های مختلف سوزندوزی اجرا می‌شود و در آن از نخهای ابریشمی، پشمی، الیاف مصنوعی، نخ گلابتون، نخ نقده، نخ ملیله و نخ سرمه استفاده می‌شود. هنر نقش آفرینی بر سطح رویین پارچه به کمک ، سوزن و نخ و قلاب را سوزندوزی، نخ دوزی، رو‌دوزی و یا دوختهای تزیینی می گویند و از وسیع ترین رشته های صنایع دستی ایران می باشد .رودوزیهای ایرانی بالغ بر 115 رشته جداگانه و مستقل ، همراه با 120 نوع دوخت می باشد که بسته به عادتها و سنن اقوام متعدد ایرانی از زمانهای مختلف به وجود آمده وا‌دامه یافته‌ا‌ند . در این میان متأسفانه برخی از این دوختها کاملا منسوخ و برخی نیز نیمه جان راه می پیما‌یند. از انواع سوزندو‌زیهای ایرانی می توان سرمه دوزی ، پولک دوزی، پیله‌دوزی ، ابریشم‌دوزی، بلوچ‌دوزی ، پته‌دوزی و قلابدو‌زی و.......و......... را نام برد. در بررسی بقایای کاخ تخت جمشید و کاشی های کشف شده در شوش ، لباسهای اعیان و درباریان و محا‌فظین آنها بطور برجسته و فاخر و تزیین شده به چشم می خورد که خود مو‌ُید نوعی سوزندوزی در ایران عصر هخامنشی می باشد و مــــی‌گوینـــــــداسکندر مقد‌ونی پس از تسلط بر ایران چندان از شکوه و زیبایی گلدوز‌یهای ایرانی به وجد آمد که نمونه‌های بسیار زیادی از آن را برای هم میهنا‌نش در یونان به عنوان هدیه فرستاد . در این دوره کار با‌فندگی و سوزندوزی را زنان انجام مید‌ادندو به گفته (هرود‌ت)همسر خشایار‌شاه پارچه های جامه شاه وخو‌یش را خود بافته و می دوخت و چنان دلکش و زیبا این کار را انجام می‌داد که بر همگان پیشی داشت. پس از ان دوران حاکمیت سلوکیا‌ن و اشکانیان یعنی حدود 5 قرن با توجه به آثار بدست آمده ، سوزندوزی در ایران رواج داشت . یکصد و پنجاه سال پیش از میلاد ، یکی از سلاطین چین بنا به یک سنت قدیمی ، برای بر سر مهر درآوردن همسایه خود (ایران) نمایندگانی به دربار اشکانیان گسیل داشت که همراه آنان قطعاتی از پارچه‌های زربفت و زرد‌وزی به عنوان هدیه بود. اگر چه این اقدام جهت ارتباط میان ...
هنر سرمه دوزی چیست؟
از تاريخچه اين نوع دوخت در دوران كهن، نوشته اي در دست نيست ولي آنچه مسلم است توجه ايرانيان به آرايش يقه لباسها وسمبوسه هاي لشگري و درباري و تزئين درفشها آنها را وادار به توليد اين نوع نخهای تزئيني ميکرد. زمان رواج اين نوع نخ را مي توان دوره اشكانيان دانست . در اين دوره فراورده هاي دوخت تزئيني كه یکی از اقلام صادراتي ايران را تشكيل مي داد و يكي از هنرهايي كه اسكندر مقدوني را به حيرت واداشته بود وجود پارچه هاي زرفت ودوختهاي تزئيني ايراني بود كه سرمه دوزي نيز يكي از اين دوختها بوده است . در دوره ساساني نيز اين هنر ادامه داشت تا اينكه در دوره صدر اسلام با عنايت به تعهدات هنرمندان ايراني براي توليد پرده خانه خدا سرمه دوزي به منتها درجه شكوفايي رسيد در اين دوره سوره هاي كوتاه و يا آياتي از قرآن مجيد بشيوه خطوط سته محقق، ريحان، ثلث، نسخ، رقاع و توقيع طراحي و سرمه دوزي مي كردند ولي روي نوشته يا قبلا نخ ضخيمي مثل قيطان مي دوختند بعد روي آنرا با سرمه دوزي بصورت ساقه دوزي مي پوشاندند تا جلاي خاصي به آن مي بخشيد يا در پرده فيس خانه خدا كه يادگار دوران تيموري است و اكنون در موزه ايران باستان نگهداري مي شود. انواع دوختها از جمله :ابريشم دوزي، گلابتون دوزي، ده يك دوزي، كمند دوزيف شرفه دوزي و سرمه دوزي در ان ديده مي شود. در تمام دوره هاي اسلامي اين دوخت از مجد و شكوه بالايي برخوردار بوته است . دوره اوج این هنر در عصر صفوي بوده است . آثار باقيمانده از اين دوره خود گواه بر اين مدعا است . پرده نفيسي كه در موزه هنرهاي تزئين يايران نگهداري مي شود و مربو ط به اين دوره مي باشد گوياي اوج تحول اين هنر مي باشد . در روي اين پرده كه با نقش محرابي حيواني طراحي و نقش پردازي گرديده است انواع دوختهايي از قبيل : گلابتون دوزي، ده يك دوزي، پيله دوزي، سرمه دوزي و مليله دوزي ديده مي شود. در دوره هاي بعدي يعني افشار، زند ، قاجار و معاصر، اين دوخت به سير تحول خود ادامه داده و در اين دوره ها نخهاي سرمه از لحاظ كيفي و كمي اصالت خود را از دست داده اند ولي تعداد آثار باقيمانده از ايندوران حكايت از ادامه رواج اين دوخت دارد. اين دوخت در اكثرموارد با دوختهاي ديگر هماره مي باشد مثل دوختهايي از قبيل : پيله دوزي، مليله دوزي، گلابتون دزيف شرفه دوزي، شمسه دوزي، ده يك دوزي، صدف دوزي، سنگ دوزي، مرصع دوزي، منجوق دوزي،پولك دوزي، زغره دوزي، مرواريد دوزي و غيره. نقوش متعددي كه در سرمه دوزي بكار گرفته مي شود عبارتند از : انواع گلهاي گلداني و صحرايي و حاشيه اي و جناغي، حرابي، محرماتي راست و كج، انواع بته جقه اي ها، سروي، سروچه، گل بادامي، انواع ...
آموزش سرمه دوزی روی ترمه
ابزار و مواد لازم برای سرمه دوزی روی ترمه :پارچه ترمهانواع نخهای سرمهنخ دوخت در خیاطیسوزن با شماره‌های مختلفقیچیدستگاه کمان یا چهارچوبی برای محکم نگه داشتن پارچهپنبه، یا هر پر کننده دیگری بنا به ذوق و استعداد دوزنده.صابون خیاطی برای نقش اندازی یا هر قلم دیگری که بتواند بر روی پارچه اثر گذار باشد و پاک نشود.روش کار سرمه دوزی روی ترمه :ابتدا پارچه در دستگاه قرار داده می‌شود و از چهار سو کشیده شده و به دستگاه متصل می‌شود. دستگاه مزبور به شکل جدید، کمان دایره یا چهار گوش به صورت سنتی آن ارائه می‌شود. می‌توان نوع سنتی آن را با اندازه‌های متفاوت با سفارش به نجار و نوع کمانی را از طریق فروشگاهها توزیع کننده ابزار و لوازم خیاطی تهیه کرد. سپس طرح را بر روی پارچه از طریق برگردان طرح بر روی آن یا در صورت اشراف کامل به طرح مستقیماً بر روی پارچه طرح زد. برای پاک نشدن خطوط طرح در طول سوزندوزی تمام خطوط با کوکهای درشت تثبیت می‌شوند.سپس سوزن نخ شده را از درون سرمه عبور داده و از روی خطوط کو ک شده عبور می‌دهند تا تمامی خطوط بدین صورت با سرمه پوشیده شود. سطح گلبرگها را با قرار دادن پنبه یا هر حجم دهنده دیگری برجسته کرده، با سرمه می پوشانند. و تا انتهای کار به همین صورت عمل می‌شود.این دوخت در اکثر موارد با دوختهای دیگر همراه می‌باشد. دوخت‌هایی از قبیل: پیله دوزی، ملیله دوزی، گلابتون دوزی، شرفه دوزی، شمسه دوزی، ده یک دوزی، صدف دوزی، سنگ دوزی، مرصع دوزی، منجوق دوزی، پولک دوزی، زغره دوزی، مروارید دوزی و غیره. از انواع دوخت‌هایی که بیشتر در این دوخت به کار می‌رود می توان به دوخت: زنجیره‌ای، برگ دوزی، جناغی، دور دوزی، مار پیچ الوان روی زنجیره، دوخت ساتن، دوخت مورب، ساقه دوزی، بست دوزی، دندان موشی و زیگزاگ‌های مختلف را نام برد.منبع: ihedieh.com
آموزش مهره های تزیینی و پولک و منجوق دوز
منجوق دانه های ریز از جنس شیشه و بلورکه بعنوان زیور و زینت روی لباس می دوزند. از این دوخت برای تزیین انواع :انواع تابلو های تزیینی،کیسه های پول،چنته،کیسه قلمدان،جای مهر،جای مسوا ک، وغیره استفاده می نمایند.منجوق دوزی بیشتر در شهرهای : قزوین،آذربایجان غربی و شرقی،یزد،ااصفهان،وجنوب ایران رایج می باشد. مواد اولیه:1-انواع منجوق ها-2-پارچه3-نخ4-سوزن5-تور شماره دوزیگاه منجوق دوزی ها به همراه دیگر سوزن دوزی ها مثل گلدوزی با نخ ابریشم وپولک و مرواریدوسنگ وملیله وسرمه دوخته می شود. در منجوق دوزی روش های دوخت متفاوتی وجود دارد1–روش خطی: که بر روی خط ممتد یک ردیف منجوق دوخته می شود. 2-روش توپر: که برای سطح وسیع ردیف های منجوق در کنار یکدیگر دوخته می شود. 3-برگ دوزی: جهت دوخت سطح برگ ها به صورت جناغی. -4-بست دوزی: جهت دوخت تابلواستفاده می گردد این یکی از روش های است که در دئخت روش خطی مورد استفاده قرار می گیرد ودر آن از دو سوزن نخ یکی جهت نخ کردن منجو ق ها و دیگری جهت بست زدن روی نخی که از میان منجوق ها گذشته است استفاده می گردد.این روش از استحکام زیادی بر خوردار نیست.به دوختی که امروزه از آن استفاده می شود دوباره دوزی نیز گفته می شود.به این ترتیب که منجوق ها دو بار به پارچه دوخته می شوندیعنی ابتدا چهار عدد منجوق را به سوزن گرفته ودر پارچه فرو می برندواز پشت پارچه سوزن را از وسط چهار عدد یعنی میان آن ها بیرون آورده و برای بار دوم از دو دانه ی آخر رد می کنند. 5 –برجسته دوزی:جهت برجسته نمودن منجوق دوزی تعداد منجوق ها را در سطح مورد دوخت بیشتر از اندازه می گیریم ویا این که زیر آن را برجسته نموده وسپس شروع به دوخت می کنیم .شرابه دوزی شرابه رشته ها و منگو له هایی که از کناره چیزی آویزان کنند. 1- شرابه دوزی ساده: که تنها با ردیف های منجوق ها به صورت ریشه ای به طول 2الی 10سانتی متر دوخته می شود. 2- شرابه دوزی الوان: در تک تک ریشه ها تنوع رنگ وجود دارد واستفاده از رنگ ها به طور یکسان در ریشه ها انجام می گیرد. 3- نوع ساده نقش دار: در این نوع شرابه دوزی جهت استفاده از رنگ ها از طرح های شطرنجی الوان استفاده می گرددو مطابق تعداد طرح مورد استفاده از رنگ های گونا گون استفاده می شود تا طرح مورد نظر بر روی شرابه دوزی پیاده شود. 4- نوع دالبری ساده :در این نوع شرابه دوزی انتهای ردیف آزاد نمی باشد بلکه دو سر آن به لبه پارچه تماس دارد. 5- دالبر های تقاطعی یا جفتی:در این نوع شرابه دوزی از میان هر دالبری که دوخته شده دالبر دیگری دوخته می شود.در دالبر تقاطعی منجوق هایی که در ردیف بعد دوخته می شود ممکن است هم رنگ یا از رنگ دیگر باشد6- ...
نمونه سئوالات درس تکه دوزی بصورت کلی
8- این نخها ...............به صورت کلافهای کوچک در بازار عرضه می گردد که از یک نخ شش لا تشکیل شده اند و از لحاظ رنگ بسیار متنوع هستند ؟ الف- الیاف مصنوعی ب- نخ پشم ج- نخ های M C D د- نخ ابریشمی 9- به نوعی نخ که مغز آن ابریشم است و بر گرد آن رشته های نازکی از نقره آمیخته با طلا می پیچند چه گویند ؟ الف-نخ نقده ب- گلابتون ج- نخ ملیله د- نخ سرمه 10-......................طلایی که از حدیده کشیده و به هیات ریسمان های باریک ساخته باشند ؟ الف- نخ سزمه ب- زری ج- گلابتون د- ملیله 11- برای دوخت نقده دوزی ، خوس دوزی ، یراق دوزی و گاهی زغره دوزی از این نوع نخ استفاده می شود ؟ الف- نخ سرمه ب- نخ ملیله ج- نخ نقده د- نخ دمسه 12- تشکیل این نوع نخ به صورت نوار پهن یا کم عرض می باشد که فاقد مغز ی ابریشمی می باشد؟ الف – نخ ملیله ب- نخ نقده ج- نخ سرمه د- نخ دمسه 13- تفاوت این نوع نخ با نخ نقده فقط در تابیدن فنری آن است که این نخ را از نخ نقده متمایز می سازد ؟ الف- نخ دمسه ب- نخ سرمه ج- نخ ملیله د- نخ گلابتون 14-کدامیک از نخهای زیر از جنس فلز تهیه می شود ؟ الف- نخ سرمه و ملیله ب- سرمه و الیاف مصنوعی ج- نخ نقده ، ملیله وسرمه د- دمسه وسرمه 15-نوعی نخ سرمه که تابیدن آن بشکل مربعی و مکعبی انجام می گیرد ؟ الف- سرمه بلورسنت ب- سرمه الماسی ج- سرمه لوله ای د- سرمه ساده 16-جنس این نوع سرمه از سرمه های دیگر کلفتر و در نتیجه حالت ارتجاعی آن کمتر می باشد؟ الف- سرمه لوله ای ب- سرمه بلورسنت ج- سرمه الماسی د- سرمه لوله ای ساده 17-کدامیک از موارد زیر سوزن مخصوص گلدوزی می باشد ؟ الف- سوزن چنایل ب- سوزن شارپ ج- سوزن کرول د- بیتوین 18- کدامیک ازسوزنهای زیر برای گلدوزی بر روی پارچه های ضخیم و درشت بافت بکار می رود ؟ الف- سوزن شارپ ب- سوزن چنایل ج- سوزن رفو د- سوزن کرول 19- برای کانوا دوزی بر روی پارچه های درشت بافت از چه ...
لباس های روبان دوزی شده
این یک نمونه ساده و زیبا از ترکیب روبان دوزی پولک و منجوق است .گل رز برجسته ابتدا باید درست شود سپس روی کار دوخته شود.
هنر سرمه دوزی
سرمه دوزی یکی از رودوزیهای شاخص و فاخر ایرانی است، نخ سرمه به عنوان مواد اولیه اصلی این هنر نخی است که با استفاده از طلا و یا نقره یا مطلا و آلیاژهایی به صورت لوله‌ای صاف و محکم و یا انعطافی و یا به صورت چهار گوش مربعی یا مستطیل تابیده می‌شود . این نوع نخ حالت ارتجاعی دارد و به هر شکل ممکن حالت می‌گیرد. ( البته امروزه بیشتر به صورت فنر ریز و طویلی است که به‌اندازه لازم بریده شده و سوزن و نخ از داخل آن عبور کرده و بر روی پارچه دوخته می‌شوداز تاريخچه اين نوع دوخت در دوران كهن، نوشته اي در دست نيست ولي آنچه مسلم است توجه ايرانيان به آرايش يقه لباسها وسمبوسه هاي لشگري و درباري و تزئين درفشها آنها را وادار به توليد اين نوع نخهای تزئيني ميکرد.زمان رواج اين نوع نخ را مي توان دوره اشكانيان دانست . در اين دوره فراورده هاي دوخت تزئيني كه یکی از اقلام صادراتي ايران را تشكيل مي داد و يكي از هنرهايي كه اسكندر مقدوني را به حيرت واداشته بود وجود پارچه هاي زرفت ودوختهاي تزئيني ايراني بود كه سرمه دوزي نيز يكي از اين دوختها بوده است . در دوره ساساني نيز اين هنر ادامه داشت تا اينكه در دوره صدر اسلام با عنايت به تعهدات هنرمندان ايراني براي توليد پرده خانه خدا سرمه دوزي به منتها درجه شكوفايي رسيد در اين دوره سوره هاي كوتاه و يا آياتي از قرآن مجيد بشيوه خطوط سته محقق، ريحان، ثلث، نسخ، رقاع و توقيع طراحي و سرمه دوزي مي كردند ولي روي نوشته يا قبلا نخ ضخيمي مثل قيطان مي دوختند بعد روي آنرا با سرمهدوزي بصورت ساقه دوزي مي پوشاندند تا جلاي خاصي به آن مي بخشيد يا در پرده فيس خانه خدا كه يادگار دوران تيموروي است و اكنون در موزه ايران باستان نگهداري مي شود . انواع دوختها از جمله : ابريشم دوزي، گلابتون دوزي، ده يك دوزي، كمند دوزيف شرفه دوزي و سرمه دوزي در ان ديده مي شود.در تمام دوره هاي اسلامي اين دوخت از مجد و شكوه بالايي برخوردار بوته است . دوره اوج این هنر در عصر صفوي بوده است .آثار باقيمانده از اين دوره خود گواه بر اين مدعا است . پرده نفيسي كه در موزه هنرهاي تزئين يايران نگهداري مي شود و مربو ط به اين دوره مي باشد گوياي اوج تحول اين هنر مي باشد . در روي اين پرده كه با نقش محرابي حيواني طراحي و نقش پردازي گرديده است انواع دوختهايي از قبيل : گلابتون دوزي، ده يك دوزي، پيله دوزي، سرمه دوزي و مليله دوزي ديده مي شود. در دوره هاي بعدي يعني افشار، زند ، قاجار و معاصر، اين دوخت به سير تحول خود ادامه داده و در اين دوره ها نخهاي سرمه از لحاظ كيفي و كمي اصالت خود را از دست داده اند ولي تعداد آثار باقيمانده از ايندوران حكايت از ادامه رواج ...
کاربرد کریت پارچه
سلام دوستان. در ادامه پست قبل ، به دلیل سوالات شما دوستان عزیزم ، تصمیم گرفتم این پست رو درمورد کریت پارچه و کاربردای اون بزنم.کریت پارچه یکی از شیوه های چروک و دوخت های تزئینی پارچه است که معمولا با منجوق ، پولک و انواع سنگ های تزئینی ادغام میشه.کاربرد کریت پارچه زمینه سازی برای انواع روتختی ، بالشت ، کوسن ،سرویس های عروس و آشپزخانه هست .یکی از متداول ترین موارد استفاده ،ادغام کریت با روبان های تزئینی و گل های روبانی هست(یا ادغام کردن انواع گل های زیبا که روی زمینه کریت ، زیبایی دوچندانی دارند)کریت پارچه رو میشه روی انواع لباس ، کت ودامن ، لباس های بچه ، لباس های شب اجرا کرد و برای تزئین انواع پرده هم استفاده میشه. در پست قبل با یه نمونه کریت پارچه آشنا شدین.ایشاله در پست های بعدی و به تدریج با 36 نوع کریت پارچه آشنا میشین.
روش نگهداری و شست وشوی پارچه های سوزن دوزی
دیر زمانی است که انواع دوخت های سنتی نظیر تابلوهای ملیله دوزی ، سرمه دوزی و منجوق دوزی ،رومیزی های گلابتون یا سوزن دوزی ، جانمازهای ترمه ، جلیقه های مخمل و بقچه های گلدوزی ، زینت بخش زندگی ما ایرانیان استو در بین خانواده های ما از جایگاه ارزشمند برخوردار می باشد ، اما خیلی از مردم به ویژه خانم های جوان ، یاشیوه نگهداری این نوع صنایع دستی آشنا نیستند .به همین دلیل در این ستون کوشیده ایم به نکاتی در باره طرز شست و شو ، لکه گیری ، اتوکشی و … این نوع دوخت های سنتی بپردازیم .اغلب دیوارکوب ها ، پرده ها و تابلوهایی که در آنها دوخت های سنتی به کار رفته است به مرور ایام گرد و غبار می گیرند که این امر از جلوه کار کم می کند .در عین حال برخی از انواع این صنایع دستی را نمی توان شست و شو کرد پس چاره کار چیست ؟برای این منظور ابتدا پارچه موردنظر را در هوای آزاد آویزان کرده ، به آرامی ضرباتی با چوب به پشت آن بزنیدتا گردو غبار موجود از آن کاملاً زدوده شود ، سپس پارچه را بدون آنکه مچاله یا تا کنید در آب ولرم فرو ببرید ،این عمل را تا آنجا ادامه دهید که آب تمیز و صافی از آن خارج شود . بعد آن را درون حوله ای لوله کنید تا آب اضافی اش خوب گرفته شود .اگر لازم باشد از دو یا سه حوله می توانید برای این کار استفاده کنید ، سپس پارچه را درمعرض هوای آزاد قرار دهید تا خشک شود .▪ نحوه شست و شوی پارچه مخمل نیز به همین صورت است ، چه روی پارچه سوزن دوزی باشد چه نباشد .▪ دقت کنید پارچه هایی که روی آنها ملیله دوزی شده ، به هیچوجه قابل شست و شو نیستند .▪ ¨ برای شست و شوی پارچه های دست دوزی حتماً باید از ثبات رنگ نخ ها و یا خود پارچه اطمینان حاصل کنید .برای این کار یک پارچه نخی سفیدرنگ را مرطوب کرده ، به آرامی به پشت پارچه یا دوخت بکشید ، در صورتی که رنگ پارچه و نخ کار ثابت بود اثری روی پارچه سفید نمی گذارد ، در غیر این صورت از شستن آن صرف نظر کنید .▪ برای شست وشوی دست دوزی ها هرگز آنها را چنگ نزنید و از مواد پاک کننده مانند آب ژاول ، کلر و دیگر مواد سفیدکننده استفاده نکنید .▪ نحوه اتوکشی انواع سوزن دوزیبرای اتوکشی سوزن دوزی ها هرگز نباید اتو را مستقیماً روی کار بگذارید ، بلکه باید در پشت کار یک تکه پارچه نم دار سفید انداخته ، اتو را روی محل مورد نظر بگذارید و بردارید ، زیرا کشیدن اتو روی دست دوزی ها ممکن است به کار آسیب بزند و باعث جابجایی نخ ها ، منجوق ها و یا ملیله ها بشود .▪ اتوکشی موادی از قبیل نقده ، گلابتون و پولک باید با حرارت کاملاً ملایم و یا حداقل درجه حرارت صورت پذیرد ، چون مواد مذکور در مقابل حرارت تغییر شکل می دهند .▪ در صورتی که از نخ نامرئی ...