پیشگیری در جرم شناسی
نقش باورهای دینی در پیشگیری از جرم
مقدمهبا نگاهی به آموزه های دینی می بینیم که آنچه امروزه از آن به عنوان پیشگیری از جرم یاد می شود در تار و پود پیام های آسمانی و رهنمودهای انبیا و اولیا الهی بوده است. و بالاتر از آن از آنجا که رسالت دین رهایی انسان از تباهی و فساد و گمراهی می باشد لذا پیشوایان دینی برای تحقق آن از هیچ تلاشی دریغ نمی کردند و قبل از مبارزه با معلول با علت و زمینه گناه و جرم مبارزه می کردند و بر این اساس پیشگیری از انحراف و کژی درصدر وظایف رهبران دینی قرار داشته است.بنابراین با توجه به آموزه های دینی در خصوص پیشگیری از جرم از اهمیت بالایی برای نظام قضایی کشور ما که مبتنی بر احکام اسلامی است برخوردار می باشد بی تردید اقدام پیشگیرانه از وقوع جرم و بزهکاری و انحراف و گمراهی از اصول قضای اسلامی و سیاست جنایی اسلام محسوب می شود این اقدامات پیشگیرانه مجموعه ای از اقدامات و فعالیت های سازنده تربیتی ، آموزشی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی را در بر می گیرد. واقعیت آن است که کار آمدی احکام اسلامی و قضایی اسلام در بستر مناسب و طبیعی خود جلوه گر می شود. بستر طبیعی اجرای احکام اسلامی جامعه ای را می طلبد که در آن قبل از مبارزه با معلول با علت و اساس آن مبارزه شود.حال این سوال مطرح است که آیا باورهای دینی می تواند از جرم پیشگیری کند؟سوال بعدی که مطرح است این است که آیا باورهای دینی در اصلاح بزهکار نقشی ایفا می کند یا نه؟ مبحث توبه اصلاح بزهکار را ایجاد می کند؟ اینها مسائلی هستند که دراین رساله تحقیقی به آن خواهیم پرداخت.کلیات:مبانی سیاست کیفری در شریعت جزایی اسلام[1]در حقوق جزای اسلامی سیاست کیفری مبتنی بر اصول است که مهمترین انها عبارتند از:• حفظ و حراست جامعه از علل و موجبات گناه و جرم (با ممنوعیت شرب مسکر و یا رفتارهایی بر ضد اخلاق حسنه و عفت و نظم عمومی و روابط صحیح خانوادگی)• حتمیت و قاطعیت اجرای کیفرهای اسلامی نسبت به کسانی که فاقد هر گونه انگیزه و مجوزی برای ارتکاب گناه و جرم بوده اند.• تامین خیر و سعادت و مصلحت و منفعت مردم در شریعت اسلام• تعیین کیفر مناسب به عنوان ضرورتی اجتماعی به منظور حمایت جامعه از گزند بزهکاران• داشتن مسئولیت کیفری مبتنی بر آزادی ارائه و اختیار و اقتضای اجرای عدالت با اعمال کیفر• پذیرفتن اصل عدم مسئولیت کیفری نسبت به افراد فاقد ادراک و اختیار و مجنون صغیر، مکره و مجبور با استفاده از اقدامات تامینی برای حمایت اجتماعی از آسیب و زیان احتمالی افراد و غیر مسوول• ز: تقویت ایمان افراد از نظر پیشگیری از بزهکاری• تشریع کیفر برای تهذیب اخلاق و اصلاح بزهکار• اثر امر به معروف و نهی از منکر از ارتباط با تقلیل ...
جرم شناسی بالینی
جرمشناسی رشته معطوف به انسان است و جرم نیز از سوی هم او شکل میگیرد فلذا لاجرم، جرمشناس یک انسان شناس نیز هست، از سویی شناخت انسان نیازمندشناخت ذات اوست و که در دین به فطت تعبیر شده است و این فطرت نشات گرفته از ذاتاقدس الهی است و از اینرو ریشه در دین و باورهای مذهبی دارد و از همین جاست که بهرابطه تنگاتنگ دین و جرمشناسی می توان پی برد که خود تاییدی بر تعبیر ما در موردآئینه دانستن دین است که اونیز چون آئینه منعکس کننده است، لکن دین در این نقش خودمباحث جرمشناسی را نمایان می کند. این بازتاب خود جنبه های گوناگونی دارد کهشاید بدون اغراق بتوان گفت که از موضوع بحث دهها کتاب قطور نیز بیشتر است، زیرا میتوان نقش دین در جرمشناسی کاربردی ، واکنش اجتماعی و دهها عنوان دیگر جستجو کرد،لذا نگارنده بنا بر فراخور مقتضیات زمانی حاضر ترجیح داده است که به بررسی جرمشناسیجامعه شناختی، جرمشناسی پیشگیری و جرمشناسی اصلاح گرایانه دین بپردازد و از اینمناظر به بررسی رابطه دین و جرمشناسی بپردازد. 1) جرمشناسی جامعه شناختی دین دیدگاههای اسلامی که در بردارنده هر دو نگرش فرد گرایانه و جامعه گرایانه نسبتبه امور گوناگون است در مباحث مربوط به جرمشناسی نیز وجود دارد و این دیدگاهها دررابطه با جرم و حساسیت نسبت به آن در جوامع اسلامی نسبت به سایر جوامع نیز دیده میشود. در این میان نگرش شدید تر و توام با سخت گیری نسبت به جرم در دین اسلاموجود دارد که ریشه در نظریات این دین مبین در رابطه با جرم و پی آمد های سوء آندارد، لذا در این مجال به بررسی این منظر جامعه شناختی جرمشناسی دینی می پردازیم. مطالعات محدودی كه در این زمینه انجام شده، نشان میدهند که بین جوامع اسلامی وسایر جوامع، در میزان جرائم و پنداشت سختگیرانه نسبت به جرم، تفاوتهایی وجوددارد. براساس آمارهایی كه سالانه منتشر میشوند، كشورهای اسلامی تا امروز جزء گروهكشورهای با نرخ پایین جرم شناخته شده اند؛ که این سخت گیری و شدت عمل بسته به نوعجرایم متفاوت است و یافته های پژوهشی در كشورهای مختلف نشان میدهند كه نگرشمسلمانان نسبت به انواع جرائم، به خصوص جرائم جنسی و اخلاقی با سختگیری بیشتریهمراه است و در این زمینه پژوهشگران برای تبیین تفاوت در میزان جرم و نگرشمسلمانان، دو عامل فرهنگی و اقتصادی را به عنوان عوامل مؤثر معرفی كردهاند. درادامه به بیان نظرات برخی از جامعه شناسان که به بررسی این مسئله پرداخته اند اشارهمی کنیم: از نظرماکسیم دوركیم، نظام حقوقی همراه با همبستگی اجتماعی مكانیك،نوعی نظام حقوقی تبیینی است كه به دنبال مجازات های سخت برای كسانی است كه مرتكبجرم میشوند؛ ...
نگاهی انتقادی به رویکرد پیشگیری وضعی در ادبیات کلاسیک پارسی
نگاهی انتقادی به رویکرد پیشگیری وضعی در ادبیات کلاسیک پارسی[1] ظاهرا دزد هیچ گناهی نداشته است !! در این سطح از پیشگیری از جرم که به پیشگیری وضعی (Situational Prevention Of Crime) مشهور است ، پنداری گاه در مقام واکنش، شماتت بزه دیده بر بزهکار پیشی می گیرد ( (Victim Blaming. چنانچه ملاحظه می شود این نظریه در پی تعیین سهم بزه دیده در وقوع جرم است و از این جهت در نخستین رویکرد بزه دیده شناسی یعنی رویکرد مقصر انگاشتن بزه دیده در وقوع و ارتکاب جرم جای می گیرد در حالیکه رویکرد حمایتی به بزه دیده در چهارچوب (( Victim Helping قرار می گیرد[2].در واقع ما در دو رویکرد با دو سیاست رو به رو هستیم ، رویکرد نخست حکایت از کنشی عتاب آمیز نسبت به بزه دیده است به طوری که وی را به سبب اهمال ، تسهیل ارتکاب جرم (هرچند ناخواسته) ، جاذبه دار نمودن سیبل جرم ، مورد شماتت قرار می دهد در حالیکه در رویکرد پسین سیایت حمایتی می باشد به طوری که به دنبال تشفی خاطر ، جبران خسارت مالی و یا روانی بزه دیده و بازگشت وی به دوران پیش از بزه دیدگی وی می باشد.اگرچه در ادبیات کلاسیک ما به این موضوعات و مفاهیم با زبانی فنی و حقوقی هرگز پرداخته نشده است ، می توان در مصداق به طور تصادفی شاهد اینگونه پردازش ها به قلم نویسنگان و شاعران بود.حکایت زیر نتیجه ی جستاری است که نگارنده به قصد بیرون کشیدن موضوع بحث (نگاهی انتقادی به پیشگیری وضعی از جرم) از دل ادبیات کلاسیک پارسی داشته است: " خر ملا را یكشب از طویله دزدیده و بردند. روز بعد وقتی ملا از جریان باخبر شد شروع به جستجو كرد تا شاید آنرا بیابد و برای یافتن وی از همسایگان میپرسید كه آیا خرش را دیده اند یا نه. همسایه ها وقتی فهمیدند خر ملا دزدیده شده شروع به ملامت وی كردند. یكی گفت چرا در طویله را باز گذارده ای. دیگر گفت برای چه مواظبت نكردی تا دزد نتواند خرت را ببرد و سومی میگفت چرا خوابت آنقدر سنگین است كه نتوانستی از شنیدن صدای باز شدن در طویله بیدار شده و دزد را دستگیر كنی و چهارمی گفت چرا میخ طویله را نزده بودی ملا كه تمام این حرف ها را میشنید و دیگر عصبانی شده بود، ناگهان فریاد زد: پس اینطور كه شما میگوئید تمام گناهان به گردن من است و دزد كاملا حق به جانب است[3] . " نگارنده:سید بهمن خدادادی دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی [1]- سید بهمن خدادادی ، دوره ی کارشناسی ارشد جزا و جرم شناسی ، دانشگاه علامه طباطبایی ، درس جامعه شناسی جنایی ، استاد دکتر علی حسین نجفی ابرندابادی [email protected] [2]- ابرندابادی، علی حسین ، تقریرات درس جامعه شناسی جنایی دوره کارشناسی ارشد جزاوجرم شناسی داشگاه شهید بهشتی 84-83 [3]- چنانکه پیداست ...
پیشگیری در نظریه های جرم شناسی و گستره محدودیتهای آن
منبع:http://www.feqhmagz.blogfa.comنویسنده‌گان: ابراهیمی،شهرام(استادیاد دانشکدهء حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز)؛رجبی،ابراهیم(عضو هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی)چکیدهجامعه به‌طور کلی،به دو صورت پیشگیری و سرکوبی از خود در برابر بزهکاری واکنش نشان می‌دهد.هرچه پیشگیری از جرم،در معنای جرمشناسی آن،یعنی خارج از نظام کیفری،مؤثرتر باشد،کمتر به مجازات احساس نیاز ایجاد میشود.اما به رغم این فایدهء روشن،امکان توسل به پیشگیری در برخی از نظریه‌های جرمشناسی،مورد تردید قرار گرفته است.از سویی کارایی آن نیز در عمل با محدودیتهای مختلفی در حوزه‌های متعدد مواجه گردید:نوع جرایم،گونهء بزهکاران،شیوه‌های مورد استفاده در پیشگیری،هزینه‌های به کارگیری تدابیر پیشگرانهء مختلف و حقوق و آزادیهای فردی از جمله محدودیتهای محسوب میشود که در این مقاله، به‌طور جداگانه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.(1)- [email protected]واژگان کلیدی:پیشگیری،محدودیت،امکان،نظریه‌های جرمشناسی.مقدمهجرم‌شناسی به تعبیری از رشته‌های علوم مرکب است،بنابراین هم جنبهء نظری دارد و هم جنبهء کاربردی.از نظر کاربردی،جرمشناسی،همان‌طور که می‌دانیم دارای سه شاخه است.جرمشناسی بالینی،جرمشناسی حقوقی و جرمشناسی پیشگرانه.هر یک از نظریه‌هایا مکاتب غالب در جرمشناسی،ضمن تبیین جرم و علل ارتکاب آن، بلافاصله راهکارهای مبارزه یا پیشگیری از آن را نیز به‌طور ضمنی یا به‌طور صریح در فصل مجزایی مطرح می‌کنند.به دیگر سخن،هر نظریهء جرمشناسی دست‌کم دو رو دارد؛یک روی آن تبیین جرم و روی دیگر آن تبیین چگونگی کنترل، پیشگیری و به‌طور کلی مبارزه با آن است.راهکارهای پیشگرانه،به عبارتی به دو گونهء عمده تقسیم میشود؛پیشگیری ناشی از جرم‌انگاری،کیفر گذاری و محاکمات کیفری و اجرای محکومیتهای کیفری که به آن پیشگیری کیفری از نوع عام(بازدارندگی)و خاص(پیشگیری از تکرار جرم)اطلاق می‌کنند.گونهء دوم پیشگیری که ناشی از دستاوردهای جرمشناسی است،خارج از نظام کیفری اتخاذ و اعمال میشود؛بنابراین قهرآمیز نیست که شامل پیشگیری اجتماعی و وضعی می‌گردد.بی‌تردید هر یک از گونه‌های پیشگیری از جرم و شیوه‌های مختلف آنها در مرحلهء اجرا و تجربه با موانع و محدودیتهای عملی،حقوقی و مادی روبرو میشود و بدین‌سان تأثیر و کارایی هر یک را تحت‌الشعاع خود قرار می دهد.پیشگیری وضعی که امروز از رایج‌ترین گونه‌های پیشگیری در دنیا محسوب میشود و ظاهرا تا اندازه‌ای کارایی خود را نشان داده است،در عین حال با موانع و محدودیتهایی روبروست.در مقالهء ...