نقش شهر تهران در دوران جنگ تحمیلی
نقش سردار شهید دکتر مجید بقایی در دوران جنگ تحمیلی
نقش سردار شهید دکتر مجید بقایی در دوران جنگ تحمیلی ماههاي اول جنگ بود كه ايشان از طرف فرماندهي كل سپاه به عنوان نماينده سپاه در اتاق جنگ (كه در آن زمان جلساتش در لشكر ۹۲ زرهي اهواز تشكيل مي‌شد) معرفي گرديد. يكي از فعاليتهاي مهم او تلاش در جهت هماهنگي بين سپاه و ارتش بود. با اينكه بني‌صدر خائن در اين مورد به انحاي گوناگون كارشكني مي‌كرد ليكن او در اين ماموريت، به خوبي كارها و وظايف محوله را پيگيري مي‌نمود. اواخر آبان ماه سال ۱۳۵۹ به ايشان ماموريت داده شد براي جلوگيري از هجوم دشمن كه قصد تسخير جاده شوش را داشت و در آن موقع در 3 كيلومتري آن مستقر شده بود، به شهرستان شوش برود. ابتدا در كنار برادر مرتضي صفار، سپاه آنجا را سازماندهي كرد و مدتي بعد مسئوليت سپاه شوش به عهده ايشان گذاشته شد. در اين مسئوليت ايشان علاوه بر طراحي عمليات و نبردهاي موفق عليه دشمن كه در قالب گروههاي رزمي كوچك به اجرا در مي‌آمد، به برادر دقايقي نيز در تشكيل آموزشگاه فرماندهي دسته، گروهان و گردان كمك مي‌كرد. بتدريج كه سياست جنگي نيروهاي خودي از حالت تدافعي به تهاجمي تغيير يافت، به همين نسبت نيز نقش ايشان در صحنه‌هاي نبرد جدي‌تر از هر زمان شد و در مقاطعي از جمله عمليات طريق‌القدس (فتح بستان) وي مانند يك رزمنده تك‌ور وارد عمل گرديد. از آن پس به دليل روح بلند و اشتياق فراوانش براي درگير شدن مستقيم با دشمن و لياقت و شايستگيهايي كه در زمان فرماندهي سپاه شوش از خود نشان داده بود، از طرف فرماندهي كل سپاه به عنوان فرمانده قرارگاه لشكر فجر برگزيده شد. شهيد بقايي در عمليات فتح‌المبين به عنوان فرمانده قرارگاه فجر در طرح‌ريزي و هدايت يگانهاي عمل كننده جهت آزادسازي ارتفاعات ابوصلبي خات (سايت رادار) نقش بسيار موثر و مهمي داشت. در واقع آزادسازي اين محور حساس و با اهميت با همكاري و هماهنگي و هدايت مناسب اين شهيد بزرگوار و شهيد حسن باقري در فرماندهي قرارگاه نصر محقق شد. در شناسايي و طراحي عمليات بيت‌المقدس در كنار شهيد حسن باقري همچون ديگر نبردها نقش به‌سزايي داشت. در اين عمليات او با برنامه‌ريزي دقيق و هماهنگ، توانست نيروهاي تحت امر خود را با همياري برادران جان بركف هوانيروز از شمال فكه به جنوب انتقال داده و به علت شايستگي بالايي كه از خود در سمت فرماندهي لشكر نشان داد، قرارگاه تحت فرماندهي ايشان (فجر) در كنار قرارگاههاي نصر و فتح، مسئوليت شكستن حصر دفاعي خرمشهر را به عهده گرفت و با عنايت الهي هر سه قرارگاه با نبرد دلاورانه تاريخي و با هماهنگي كامل، خونين شهر را به دامان ميهن اسلامي بازگرداند. ايشان ...
نقش و کمک های شوروی در جنگ ایران و عراق
1982-1980 شوروي سابق بيشترين نقش را در كمك به عراق، در دوران حكومت گورباچف داشت. به طور كلي سياست اين كشور در جنگ ايران و عراق به سه دوره مختلف تقسيم مي شود. در اين مقاله زواياي مختلف سياست شوروي در جريان جنگ تحميلي را مي خوانيد. دوره اول، سال‌هاي 1980 تا 1982 بود كه مسكو بي‌طرفي محض را در جنگ حفظ كرد. ايران و عراق هر دو فرصت‌هاي گران‌بهايي براي مسكو فراهم كردند. عراق يك متحد قديمي كه قرارداد دوستي و همكاري درازمدت با مسكو امضا كرده بود و شريك اصلي شوروي در خليج فارس و جهان عرب محسوب مي‌شد، خريدار عمده تسليحات از شوروي بود و بخش اعظم نيازهاي نفتي بلوك شرق را تأمين مي‌كرد. ايران در مقابل يك فرصت طلايي براي شوروي سابق براي مقابله با امريكا در خاورميانه بود. يكي از عوامل سياست بي‌طرفي مسكو نامشخص بودن تحولات داخلي در ايران بود، لذا شوروي اميدوار بود با بي‌طرفي خود در جنگ، بر اوضاع داخلي ايران تاثير گذارد. 1986-1982 تحولات جنگي در اين دوران و پيروزي ايران بر عراق موجب گرديد كه مسكو به تدريج سياست بي‌طرفي خود را كنار گذاشته و براي‌جلوگيري از سقوط صدام جانب عراق را بگيرد.مسكو در اين سالها مجددا” كمك‌هاي اقتصادي و نظامي خود را به عراق به طور علني از سرگرفت. تغيير در سياست شوروي به نفع عراق به علت آثار احتمالي پيروزي ايران بر توازن قوا درمنطقه بود. اگرچه ايران يك برگ استراتژيك برنده براي مسكو بود، ولي دولت مردان اين‌كشور اطمينان نداشتند كه پيروزي ايران درجنگ، در نهايت موجب يك ائتلاف استراتژيك بين مسكو و تهران بشود. چند عامل ديگر در جبهه‌گيري مسكو به نفع‌عراق نقش داشت: اول اينكه، اگر عراق كه باشوروي پيمان دوستي منعقد كرده بود، سرنگون مي‌شد، اعتبار مسكو از بين مي‌رفت. دوم اين كه، تهاجم اسراييل به لبنان و شكست سوريه نيز اعتبار مسكو را به خطر مي‌افكند. چوبين اظهار مي‌كند كه عدم توانايي سلاح‌هاي ساخت شوروي در لبنان در شكست سوريه و كاهش مناطق تحت نفوذ اين كشور در خاورميانه، عواملي بود كه مسكو را به ادامه كمك به عراق متعهد مي‌ساخت. حمايت مسكو از عراق نيز فرصت‌هاي‌جديدي را براي خاورميانه و جهان عرب فراهم ساخت. برقراري مجدد روابط با مصر در سال1984 و بهبود روابط با عمان، امارات متحده ...
نقش توپخانه ارتش در جنگ
نقش توپخانه ارتش در جنگ كتاب زرّين افتخار و اقتدار كشورمان در روزهاي سرنوشت ساز دفاع مقدّس، يادآور بارش ميليون ها گلوله هاي توپخانه يكان هاي نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران، در بيش از صدها عمليات دلاور مردان غيور و نجيب ارتش اسلام، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و بسيج مردمي است. توپخانه به يكان يا واحدي مي گويند كه مأموريت آن تخريب مواضع دشمن با دامنهٔ عملياتي به مراتب گسترده‌تري نسبت به سلاح هاي انفرادي است. اين يكان به نوعي نقش آتش پشتيبان را در ارتش‌هاي جهان ايفا مي‌كند. به طوركلي، برتري قدرت آتش در ميدان نبرد به وسيله توپخانه به دست مي آيد. اين واحد از جنگ افزارهاي خاصي استفاده مي كند كه قادر است از انرژي هاي شيميايي، مكانيكي جهت انجام فعاليت خود بهره ببرد. علت پيدايي توپخانه در اصل براي اين مهم بوده كه به استحكامات نيروهاي دشمن آسيب وارد سازد. نخستين خاستگاه توپخانه به دوران “تاريخ باستان” مربوط مي شود؛ زماني كه اسكندر مقدوني در حال تصرف سرزمين هاي شرق يونان بود. ولي اولين استفاده گسترده و سازماندهي شده از توپخانه را مي‌توان متعلق به استفاده لژيونرهاي رومي در زمان‌هاي پس از ميلاد دانست. در اهميت توپخانه، در تاريخ آمده است: “تنها شكست عمده نادر در سال 1110 شمسي در جنگ كركوك بود كه نادر نتوانست در برابر نيروي قدرتمند و مجهز عثماني ها كه از توپخانه بهره مي بردند، مقاومت كند؛ زيرا نادر به اشتباه توپخانه-هاي خود را براي حفاظت از شهر بغداد مستقر كرده بود” . امير دريابان شمخاني درباره نقش و اهميت آتش و پشتيباني آتش در تغيير معادله جنگ در دوران دفاع مقدس، مي گويد: “معادله جنگ زماني تغيير پيدا كرد كه همه در اين مهم متفق شديم كه ما بايد معادله “ خون به جاي آتش” را تبديل به معادله “آتش به جاي خون” بكنيم”*. رسته توپخانه رسته توپخانه وظيفه تأمين حداكثر آتش در كمترين زمان ممكن براي نيروهاي رزمي و تك ور خودي در جبهه نبرد را برعهده دارد. هدف اصلي واحدهاي توپخانه را مي توان در اين جمله خلاصه نمود: “امكان دستيابي به وظايف محوله نيروهاي تهاجمي و تك ور با حداكثر كيفيت و حداقل تلفات”. ديگر اهداف اين رسته رزمي عبارتند از: الف) انهدام هدف هاي راهبردي دوردست دشمن (معمولا در خاك آنها). ب) اجراي آتش ضد آتشبار براي خاموش سازي آتش توپخانه دشمن. براي رسيدن به اين منظور، از آغاز تشكيل رسته هاي توپخانه در نيروي زميني ارتش تاكنون، در يكان هاي توپخانه بهترين تجهيزات و تسليحات مورد لزوم گردآوري شده است. رسته توپخانه طي حيات خود در عمليات ها و رزمايش هاي متعددي شركت كرده است؛ يكان هاي ...
نقش زنان مؤمن و ايثارگر در دوران دفاع مقدس
نقش زنان مؤمن و ايثارگر در دوران دفاع مقدس اگر چه در تاريخ بيشتر بر جنبه‌هاي عاطفي و احساسي زنان تكيه شده است ولي زنان ما در طي حماسه دفاع مقدس دوش به دوش رزمندگان دلير و غيور اين مرز و بوم دليرانه ايستادند و به جهانيان نشان دادند كه در راه آرمان و عقيده خويش حاضرند از عواطف و احساسات خود چشم‌پوشي كنند. عشق به اسلام و ميهن سبب شده بود كه آنان خانواده و خودشان را از خاطر ببرند و تنها به مصلحت نظام بينديشند. زنان ايراني در طي جنگ تحميلي با پيروي از مكتب عاشورا و پيامرسان آن زينب كبري حماسه‌هاي فراموش نشدني آفريدند. در اين دوران زنان آگاه، فعال و پرتوان كشورمان در فعاليتهاي پرتحرك و فراواني همچون مقاومت در صحنه‌هاي نبرد، امدادگري، خدمات پشتيباني و غيره شركت داشتند كه به شرح انها ميپردازيم: 1. حضور در جبهه : زنان مسلمان ايراني با الهام از تعاليم اسلامي با شجاعت و شهامت وصف‌ناشدني، در صحنه‌هاي مختلفي حتي در ميدان‌هاي رزم حضور يافتند. خواهران بسيج و سپاه خرمشهر از جمله زناني بودند كه در منطقه عملياتي باقي ماندند و به كارهايي از جمله حفاظت از انبار مهمات و رساندن آن به رزمندگان اسلام، كندن سنگر، تهيه و طبخ غذا براي رزمندگان مشغول شدند. زنان غيور و شجاع ايراني گاه با دست خالي و يا چوبدستي مزدوران بعثي را به اسارت گرفتند. يك شير زن سوسنگردي با چوبدستي خود چند سرباز عراقي را به اسارت گرفت و قهرمان ديگري تعدادي از آنان را در يك اتاق محبوس كرد و به سربازن اسلام تحويل داد. آنان در شهرهاي مرزي دليرانه مقاومت كردند گويي ترس را از ياد برده بودند و فقط به حق مي‌انديشيدند و بس. از روحيه مقاوم و بسيار بالايي برخوردار بودند. اجساد مطهر پدران، برادران و دوستانشان را با دست خودشان به خاك مي‌سپردند. جنگ عليرغم همه سختي‌ها و مصيبت‌ها نتوانسته بود روال معمول زندگي آنان را مختل سازد؛ آنها بي‌توجه به حالت جنگي به كار و فعاليت عادي و روزانه زندگي مشغول بودند. زنان شجاع آن دوران، حماسه‌سازان گمنامي بودند كه شجاعت را به مردان و فرزندان خود مي‌آموختند و به وجود فرزندان فداكارشان افتخار مي‌كردند. آنان آيينه تمام‌نماي ايثار و فداكاري و اسطوره‌هاي شهادت و شهامت بودند، فرار از دشمن براي ايشان مفهومي نداشت و بر اين عقيده بودند كه تا آخرين نفس نبايد پشت به دشمن كرد. شير زنان سلحشور ايراني خاطره مجاهدات و فداكاري‌هاي زنان مجاهد صدر اسلام را زنده كردند آنان تا سرحد جانبازي و شهادت پيش مي‌رفتند و آرزوي شهادت داشتند. در حالات مرحومه فهيمه بابائيانپور، همسر شهيد غلامرضا صادق‌زاده، گفته‌اند كه وقتي امام خميني از ...
آمار شهداء ومجروحین جنگ 8ساله ایران وتعداد کشته وزخمی های عراق
روایت دوران بعد از جنگ/ 3 میلیون کشته و زخمی حاصل هشت سال جنگبیش از 22 سال از پایان جنگ تحمیلی می گذرد ولی همچنان مشکلات و چالشهایی مانند رسیدگی به جانبازان و رزمندگان دوران دفاع مقدس، ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، پیگیری غرامت جنگی و آلودگی محیط زیست مناطق جنگی هنوز به قوت خود باقی است.به گزارش خبرنگار مهر، جمهوری اسلامی ایران از شهریور ماه سال ۱۳۵۹ تا مرداد ۱۳۶۷ با عراق در جنگ بود، به طوری که جنگ بین ایران و عراق به عنوان یکی از فاجعه‌های جنگی تاریخ بشری در قرن بیستم شناخته شده است، چرا که در این جنگ ارتش عراق از مواد شیمیایی علیه کردهای عراقی، مردم و نظامیان ایران استفاده کرد. این جنگ را جنگ تحمیلی نامیدند چون آغازگر آن عراق به رهبری صدام بود. البته سازمان ملل نیز عراق را به عنوان متجاوز جنگی اعلام کرد.ولی داستان و روایت این جنگ به همین جا خاتمه نیافت چرا که ایران در دوران دفاع مقدس شاهد از دست دادن 221 هزار و 682 نفر از جوانان و فرماندهان خود بود. همچنین این جنگ 554 هزار و 858 رزمنده جانباز به یادگار گذاشت، به‌طوری که از این تعداد 60 درصد جانباز زیر 25 درصد و 40 درصد باقی مانده جانبار 25 درصد و بالاتر هستند. البته در این میان آزادگان کشور (اسرای جنگ تحمیلی) که آمار آنها 42 هزار و 41 نفر است هم نقش مهمی در تاریخ جنگ ایفا کرده‌اند. نکته قابل توجه این است که آمار جانبازان مطرح شده از سوی بنیاد شهید آمار واقعی نیست چرا که بسیاری از قربانیان جنگ تحمیلی هیچ اقدامی برای ثبت نام خود در لیست جانبازی و قربانیان جنگ نکرده و گروهی هم به دنبال اثبات جانبازی خود هستند. سردار محمد باقر نیکخواه فرمانده پدافند شیمیایی دوران جنگ هم می گوید تنها 250 هزار رزمنده در معرض گازهای شیمیایی بوده اند که با این آمار می توان گفت که تعداد جانبازان جنگ تحمیلی عددی بیش از 800 هزار جانباز است. 2 میلیون کشته و زخمی عراقی در جنگ در این میان هیچگاه آمار رسمی از تلفات نیروهای عراقی در دوران دفاع مقدس اعلام نشد. ولی برای نخستین بار یاسین المعموری رئیس جمعیت هلال احمر عراق اعلام کرد جنگ هشت ساله ای که عراق علیه ایران داشت بیش از دو میلیون کشته و زخمی برای دولت بعث به همراه داشت. این شهروند عراقی که امروز بر صندلی هلال احمر عراق تکیه زده است می گوید: 8 سال جنگ ایران و عراق، 8 سال جنگ صدام با ایران بود و مردم عراق هیچگونه دخالت و رضایتی از این جنگ نداشتند و مبارزات مردمی در طول این سالها علیه رژیم بعث و صدام گواه بر این مدعا است. صدام حسین به دلیل داشتن تفکرات هیتلری حتی به مردم خودش هم رحم نمی کرد که گواه این مدعا حمله شیمیایی عراق به شهر حلبچه عراق است. در ...
جنگ تحمیلی
جنگ تحمیلی: بعد از ظهر دوم مهرماه ۱۳۵۹ تانك هاي لشكر ۶ زرهي عراق وارد سرپل ذهاب شدند، بجز شهر، ارتفاعات كوره موش، بنه دستك و قراوينه نيز در اشغال عراقي ها بود، اين ارتفاعات كه در ضلع شمال غربي و غرب سرپل ذهاب قرار دارند از اهميت سوق الجيشي بالايي برخوردار است. «در روز ۲۴ مردادماه ۱۳۵۹ فرماندهان ارشد عملياتي ارتش و سپاه در منطقه غرب و شمال غرب كشور در اتاق لشكر ۸۱ زرهي كرمانشاه جلسه بسيار مهمي با بني صدر و مشاوران نظامي او داشتند. حضور امير سرتيپ قاسم علي ظهيرنژاد، فرمانده نيروي زميني ارتش، برادر مرتضي رضايي، فرمانده وقت سپاه، ابوشريف، سرهنگ صياد شيرازي، برادر محمد بروجردي، ناصر كاظمي، فرمانده سپاه پاوه، احمد متوسليان، فرمانده سپاه مريوان و آقاي آذربان، فرمانده سپاه قصر شيرين را در آن جمع به ياد مي آورم. ابتدا آقايان بروجردي و آذربان به تفصيل از تحركات گسترده سپاه دوم ارتش عراق در امتداد نوار مرزي و گلوله باران مستمر پاسگاه هاي مرزي ما توسط دشمن صحبت كردند. بني صدر و همراهان او اصلاً اين گزارش ها را جدي نگرفتند. مدام به همديگر نگاه مي كردند و پوزخند مي زدند. حتي يادم هست خودم به بني صدر درباره وضعيت بحراني منطقه سرپل ذهاب گزارش مفصلي دادم. به او گفتم آقاي رئيس جمهور در نوار مرزي يك پاسگاه به اسم «تيله كوه» ما داريم يكي هم عراقي ها، سپاه دوم ارتش بعث در پايگاه «تيله كوه» عراق حدود ۱۵۰ دستگاه تانك را جلو كشيده اند و رو به سمت شمال دشت ذهاب آنها را آرايش داده اند ما حتي از دور با دوربين تك تك آنها را شمرده ايم. قشنگ يادم هست دور و بري هاي بني صدر گفتند نه آقا! آنها تانك واقعي نيستند، ماكت تانك اند! مي خنديدند و مي گفتند ماكت هستند» سرپل ذهاب در طول جنگ بیش از 50 بار هدف آتش توپخانه و بمباران هواپیماهای ارتش عراق قرار گرفت و 112 تن شهید و 369 تن مجروح تقدیم انقلاب اسلامی کرد. در اثر جنگ تحميلي 6500 واحد شهري 212 روستا با 8000 واحد روستائي تخريب و با 7976 فقره خسارت كشاورزي وارد شد. روزهاي نخستين جنگ در سرپل: شهرستان سرپل ذهاب با مساحتي بالغ بر ۱۲۷۱ كيلومتر مربع در غرب كشور و منتهي اليه شيب ارتفاعات زاگرس بر سر راه بين المللي تهران - بغداد موسوم به جاده كربلاواقع شده است. سرپل ذهاب با قدمتي بالغ بر ۲۸۰۰ سال با فاصله ۶۶۵ كيلومتري از تهران، از شهرستان هاي مرزي باستاني و زرخير كرمانشاه است. پس از پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي، شهرستان سرپل ذهاب يكي از قربانيان آشوب ضد انقلاب بود. توزيع سلاح بين عشاير و عناصر ضد انقلاب، مين گذاري در جاده ها، بمبگذاري در معابر عمومي و نا امن كردن جاده هاي مواصلاتي شهر براي ستون ...
جنگ تحمیلی و میراث فرهنگی خوزستان
جنگ تحمیلی و میراث فرهنگی خوزستان علی بویری رژیم عراق در طی جنگ تحمیلی با خصومت آشکاری نسبت به مواریث فرهنگی، میراث چند هزار ساله ایران در شوش و خوزستان را هدف قرار داد. رژیم عراق در طی جنگ تحمیلی با خصومت آشکاری نسبت به مواریث فرهنگی، میراث چند هزار ساله ایران در شوش و خوزستان را هدف قرار داد. خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ رژیم عراق در طی جنگ تحمیلی با خصومت آشکاری نسبت به مواریث فرهنگی، میراث چند هزار ساله ایران در شوش و خوزستان را هدف قرار داد. کشورعراق معاهده 1954 لاهه درخصوص حفاظت از اموال فرهنگی در زمان مخاصمات مسلحانه را امضاء کرده و متعهد به اجرای مفاد آن بود؛ با این‌حال امضای این معاهده سبب نشد تا بسیاری آثار تاریخی از گزند حمله در امان بمانند. طبق معاهده 1954 لاهه، کشورهای امضاءکننده متعهد می‌شوند اموال فرهنگی منقول، غیرمنقول، بناها و مجموعه‌های تاریخی و فرهنگی را چه در سرزمین خود و چه در سرزمین یکدیگر از طرفین این معاهده محترم شمارند و از هرگونه استفاده از خود اثر یا عرصه و مناطق مجاور آن به صورتیکه در صورت وقوع جنگ موجب تخریب یا آسیب وارد شدن به اثر شود، پرهیز کنند. در این میان استان خوزستان در طول دوران جنگ هشت ساله آسیب‌های بسیار فراوان و غیرقابل جبرانی را متحمل شد. تپه‌های تاریخی شوش در طول جنگ زیر آتش مستقیم توپخانه و همچنین حملات هوایی قرارداشت. آرامگاه دانیال نبی نیز که در شوش قرار دارد آسیب‌های فراوانی دید تا جایی که گنبد بارگاه مورد اصابت خمپاره قرار گرفت و بخشی از آن تخریب شد. موزه شوش نیز بر اثر حملات آسیب دید. بخش‌های قابل توجه‌ای از قلعه شوش بر اثر اصابت موشک و خمپاره‌های دشمن تخریب شد.در آن هنگام مسئولین وقت میراث فرهنگی توانستند بخشی از آثار موزه شوش به موزه به موزه ملی ایران در تهران انتقال دهند. با این حال برخی از آثار و اشیاء در اثر موج انفجار آسیب دید. ایوان کرخه محوطه باستانی هفت تپه و چغازنبیل و مناطق همجوار آن بر اثر اصابت موشک و راکت آسیب‌هایی دید. ایوان کرخه که دقیقاً میدان جنگ شده بود به شدت آسیب دید.موزه آبادان در هجوم ارتش عراق آسیب فراوانی دید، در دیگر شهرهای ...
بررسی نقش روزنامه اطلاعات در تامین امنیت ملی در دوران جنگ ایران و عراق، ش 4
بررسی نقش روزنامه اطلاعات در تامین امنیت ملی در دوران جنگ ایران و عراق، ش 4 قسمت سوم- مقطع پذیرش قطعنامه 4- مرحله پایانی جنگ و پذیرش قطعنامه پس از رویارویی ایران و آمریکا جنگ وارد مرحلۀ حساسی شد و جبهه‌ای دریایی از فاو تا تنگۀ هرمز شکل گرفت. از ابتدای سال 1367 و به خصوص از روز 29/1/67، همزمان با عملیات آمریکا در خلیج فارس علیه ایران، که انهدام سکوهای نفتی دریایی پی آمد آن بود، انفعالی در جبهه‌های ایران ظاهر شد و عراقی‌ها فاو را که یکی از فتوحات مهم ایران بود، باز پس گرفتند و از آن پس، هرچند وقت یک بار قسمتی از تصرفات قبلی در جبهه از دست می‌رفت و عراقی ها، به طور غیرمنتظره ای، حالت تهاجمی به خود گرفته بودند. به طوری که خرمشهر مجدداً در معرض تهدید قرار گرفت و احتمال می‌رفت که عراقی‌ها از خطوط مرزی بگذرند و متصرفات اول جنگ را مجدداً تصرف کنند. شرح عملیات نظامی عراق در ماه‌های اردیبهشت و خرداد 1367 و پس از بازپس گیری شبه جزیرۀ فاو را به اسناد و متون مربوطه ارجاع می‌دهیم. گرچه زمان این مقطع دو ماه است، از لحاظ نظامی، چگونگی تدارکات و عملی ات دو کشور و تاکتیک‌ها و استراتژی‌های طرفین در همین مدت کوتاه نقش اساسی در خاتمه و سرنوشت نهایی جنگ داشت. چنان چه می‌خواستیم حق این مطلب را به شایستگی ادا کنیم بحث به درازا می‌انجامید و از آنجا که رویکرد اصلی این نوشتار "مطبوعات و ارتباطات" می‌باشد عملکرد روزنامۀ اطلاعات در ماه آخر جنگ مهم‌تر و شایان توجه بیشتر است. 67/4/1 از قول فرمانده بسیج چنین است: رحمانی: طرح جدید سازماندهی ارتش بیست میلیونی. واقعیت این بود که در آن برهه از میزان حضور افراد داوطلب کاسته شده بود. در حالی که عراق، طی یکی دو سال گذشته، با اصلی کردن جنگ همه امکانات و نفرات خود را، ولو به اکراه و اجبار یا فشار تبلیغات روانی، برای حضور در جبهه بسیج و تجهیز کرده بود. البته حمایت‌های مالی، اطلاعاتی و تسلیحاتی صف کشورهای منطقه و استکبار جهانی نیز در این آمادگی بسیار مؤثر بود. بنابراین، از ابتدای سال 1367 که عراق به ناگهان بیش از هزار گردان به صحنۀ نبرد آورد و پیشاپیش خطوط ایران را با آتش سنگین و کاربرد سلاح شیمیایی در حد وسیع می‌کوبید، معادله جنگ پس از شش سال، که ایران در حالت تهاجمی و آفندی بود، به هم خورد. در این وضع که نه تنها عراقی‌ها می‌توا نستند نقاط از دست رفتۀ کشور رابازپس بگیرند، حتی ممکن بود برای تحقق مقاصد سال اول جنگ نیز اقدام نمایند. بنابراین، به نظر می‌رسید که ایران می‌بایست برای سد نفوذ عراقی‌ها و برگرداندن صحنۀ جنگ به نفع خود به طور جدی و همه جانبه ایدۀ ارتش 20 میلیونی را به مرحلۀ اجرا بگذارد ...
بررسی نقش روزنامه اطلاعات در تامین امنیت ملی در دوران جنگ ایران و عراق، شماره 3
بررسی نقش روزنامه اطلاعات در تامین امنیت ملی در دوران جنگ ایران و عراق، شماره 3 قسمت اول- مقطع آغاز مرحله تهاجمی ایران 1- مرحلۀ بیرون کردن دشمن از مناطق اشغالی ارتش عراق که می‌خواست با یک حملۀ برق آسا و طی چند روز به اهداف خود نایل شود و حداقل چند استان مانند خوزستان را از کشور تجزیه کند، به زودی، زمین گیر شد. در این مرحله، عراقی‌ها، بیشتر با نیت تثبیت و حفظ وقعیت خود، از یک سو، منتظر ضعف و تزلزل نظام اسلامی بودند و از سوی دیگر، می‌خواستند با اتکا به اهرم مناطق اشغالی و کار سیاسی و دیپلماتیک، امتیازات درخور توجهی به دست آورند. نیروهای ایرانی نیز کم کم به حالت "آفندی" درآمدند. ابتدا بنی‌صدر با تجهیز بقایای نیروها و ادوات ارتش، چند بار اقدام به تک کرد که نه تنها نتایجی نداشت، بلکه موجب از دست رفتن هویزه نیز شد. اما به تدریج نیروهای بسیجی و سپاه پاسداران و ستاد جنگ‌های نامنظم دکتر چمران، مسئولیت بیشتری در جنگ عهده دار شدند و عملیات ایذایی و انهدامی زیادی را علیه عراقی‌ها انجام دادند. پس از عزل بنی‌صدر و فرار او، عملیات اخراج عراق با شدت و سرعت بیشتری دنبال شد و شکست حصر آبادان در مهرماه 1360 آغاز موفقیت ایران بود که با عملیات فتح بستان در آذر 1360 و عملیات فتح‌المبین، در دشت عباس، در فروردین 1361 ، و سپس عملیات فتح خرمشهر تداوم یافت. 1-1 شکست حصر آبادان: پس از عزل بنی‌صدر اختلافات و درگیری‌های داخلی اوج بیشتری یافت و گروه‌های معارض به حربۀ ترور متوسل شدند که بخش عظیمی از ظرفیت نظام صرف دفع آن می‌شد و تبعاً، بر جبهه‌ها نیز اثر می‌گذاشت مجموعۀ این مسائل عراقی‌ها و حامیانشان را امیدوار می‌کرد که با داشتن برگ برندۀ مناطق اشغالی، به خوبی می‌توانند از بحران‌های داخلی ایران بهره برداری کنند. در چنین وضعی، شکست حصر آبادان، در پنجم مهرماه سال 1360 ، اولین فتح محسوس و ملموس ایرانی‌ها بود که آثار مثبتی هم در داخل و هم در خارج داشت. اینک بررسی می‌کنیم که روزنامۀ اطلاعات مسائل و اخبار مربوط به جنگ را در آن ایام چگونه منعکس کرده و چه تأثیراتی به جای گذاشته است؟ در آن زمان به مناسبت اولین سالگرد آغاز جنگ در کشور هفتۀ جنگ اعلام شد و رسانه‌ها نیز سهم به سزایی در این زمینه داشتند. بنابراین، بیشتر صفحات روزنامۀ اطلاعات در هفتۀ اول مهر ماه به بررسی ابعاد گوناگون جنگ اختصاص یافت و حاوی پیام‌هایی برای دولت و ملت بود تا در تحکیم امنیت ملی مؤثر باشد. تیتر اول روزنامه در مورخ 1/7/60 چنین است: دفع ضد حملۀ دشم در دهلاویه این تیتر نشان میدهد که ایران در جبهه در حالت تهاجمی قرار گرفته و عراق دست به ضدحمله زده که آن ...