نظریه بازی ها

  • نظریه بازی‌ها

    نظریه بازی‌ها از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد   کلاس‌ درس برخطی مربوط به موضوع این مقاله در کلاس‌های درس اینترنتی در بخش اقتصاد موجود است. نظریه بازی‌ (به انگلیسی: Game Theory) شاخه‌ای از ریاضیات کاربردی است که در علوم اجتماعی و به ویژه در اقتصاد، زیست‌شناسی، مهندسی، علوم سیاسی، روابط بین‌الملل، علوم کامپیوتر و فلسفه مورد استفاده قرار گرفته است. نظریه بازی‌ در تلاش است توسط ریاضیات رفتار را در شرایط راهبردی یا بازی‌، که در آنها موفقیت فرد در انتخاب کردن وابسته به انتخاب دیگران می‌باشد، بدست آورد. یک بازی شامل مجموعه‌ای از بازیکنان، مجموعه‌ای از حرکت‌ها یا راه‌بردها (Strategies) و نتیجهٔ مشخصی برای هر ترکیب از راه‌بردها می‌باشد. پیروزی در هر بازی تنها تابع یاری شانس نیست بلکه اصول و قوانین ویژهٔ خود را دارد و هر بازیکن در طی بازی سعی می‌کند با به کارگیری آن اصول خود را به برد نزدیک کند. رقابت دو کشور برای دست‌یابی به انرژی هسته‌ای، سازوکار حاکم بر روابط بین دو کشور در حل یک مناقشهٔ بین‌المللی، رقابت دو شرکت تجاری در بازار بورس کالا نمونه‌هایی از بازی‌ها هستند. نظریهٔ بازی تلاش می‌کند تا رفتار ریاضی حاکم بر یک موقعیت استراتژیک (تضاد منافع) را مدل‌سازی کند. این موقعیت زمانی پدید می‌آید که موفقیت یک فرد وابسته به راه بردهایی است که دیگران انتخاب می‌کنند. هدف نهایی این دانش یافتن راه‌برد بهینه برای بازیکنان است. تاریخچه درسال ۱۹۲۱ یک ریاضی‌دان فرانسوی به نام امیل برل (Emile Borel) برای نخستین بار به مطالعهٔ تعدادی از بازی‌های رایج در قمارخانه‌ها پرداخت و تعدادی مقاله در مورد آن‌ها نوشت. او در این مقاله‌ها بر قابل پیش‌بینی بودن نتایج این نوع بازی‌ها به طریق منطقی، تأکید کرده بود. اگرچه برل نخستین کسی بود که به طور جدی به موضوع بازی‌ها پرداخت، به دلیل آن که تلاش پیگیری برای گسترش و توسعهٔ ایده‌های خود انجام نداد، بسیاری از مورخین ایجاد نظریهٔ بازی را نه به او، بلکه به یوهان ون نیومن (John Von Neumann) ریاضی‌دان مجارستانی نسبت داده‌اند. آن چه نیومن را به توسعهٔ نظریهٔ بازی‌ ترغیب کرد، توجه ویژهٔ او به یک بازی با ورق بود.او دریافته بود که نتیجهٔ این بازی صرفاً با تئوری احتمالات تعیین نمی‌شود. او شیوهٔ بلوف زدن در این بازی را فرمول‌بندی کرد. بلوف زدن در بازی به معنای راه‌کار فریب دادن سایر بازیکنان و پنهان کردن اطلاعات از آن‌هاست. در سال ۱۹۲۸ او به همراه اسکار مونگسترن(Oskar Mongenstern) که اقتصاددانی اتریشی بود، کتاب تئوری بازی‌ها و رفتار اقتصادی را به رشتهٔ تحریر در آوردند. اگر چه این کتاب صرفاً برای ...



  • نظریه بازی ها (1)

    نظریه بازی‌ (به انگلیسی: Game Theory) شاخه‌ای از ریاضیات کاربردی است که در علوم اجتماعی و به ویژه در اقتصاد، زیست‌شناسی، مهندسی، علوم سیاسی، روابط بین‌الملل، علوم کامپیوتر و فلسفه مورد استفاده قرار گرفته است. نظریه بازی‌ در تلاش است توسط ریاضیات رفتار را در شرایط راهبردی یا بازی‌، که در آنها موفقیت فرد در انتخاب کردن وابسته به انتخاب دیگران می‌باشد، بدست آورد. یک بازی شامل مجموعه‌ای از بازیکنان، مجموعه‌ای از حرکت‌ها یا راه‌بردها (Strategies) و نتیجهٔ مشخصی برای هر ترکیب از راه‌بردها می‌باشد. پیروزی در هر بازی تنها تابع یاری شانس نیست بلکه اصول و قوانین ویژهٔ خود را دارد و هر بازیکن در طی بازی سعی می‌کند با به کارگیری آن اصول خود را به برد نزدیک کند. رقابت دو کشور برای دست‌یابی به انرژی هسته‌ای، سازوکار حاکم بر روابط بین دو کشور در حل یک مناقشهٔ بین‌المللی، رقابت دو شرکت تجاری در بازار بورس کالا نمونه‌هایی از بازی‌ها هستند. نظریهٔ بازی تلاش می‌کند تا رفتار ریاضی حاکم بر یک موقعیت استراتژیک (تضاد منافع) را مدل‌سازی کند. این موقعیت زمانی پدید می‌آید که موفقیت یک فرد وابسته به راه بردهایی است که دیگران انتخاب می‌کنند. هدف نهایی این دانش یافتن راه‌برد بهینه برای بازیکنان است.تاریخچه  درسال ۱۹۲۱ یک ریاضی‌دان فرانسوی به نام امیل برل (Emile Borel) برای نخستین بار به مطالعهٔ تعدادی از بازی‌های رایج در قمارخانه‌ها پرداخت و تعدادی مقاله در مورد آن‌ها نوشت. او در این مقاله‌ها بر قابل پیش‌بینی بودن نتایج این نوع بازی‌ها به طریق منطقی، تأکید کرده بود. اگرچه برل نخستین کسی بود که به طور جدی به موضوع بازی‌ها پرداخت، به دلیل آن که تلاش پیگیری برای گسترش و توسعهٔ ایده‌های خود انجام نداد، بسیاری از مورخین ایجاد نظریهٔ بازی را نه به او، بلکه به یوهان ون نیومن (John Von Neumann) ریاضی‌دان مجارستانی نسبت داده‌اند. آن چه نیومن را به توسعهٔ نظریهٔ بازی‌ ترغیب کرد، توجه ویژهٔ او به یک بازی با ورق بود.او دریافته بود که نتیجهٔ این بازی صرفاً با تئوری احتمالات تعیین نمی‌شود. او شیوهٔ بلوف زدن در این بازی را فرمول‌بندی کرد. بلوف زدن در بازی به معنای راه‌کار فریب دادن سایر بازیکنان و پنهان کردن اطلاعات از آن‌هاست. در سال ۱۹۲۸ او به همراه اسکار مونگسترن(Oskar Mongenstern) که اقتصاددانی اتریشی بود، کتاب تئوری بازی‌ها و رفتار اقتصادی را به رشتهٔ تحریر در آوردند. اگر چه این کتاب صرفاً برای اقتصاددانان نوشته شده بود، کاربردهای آن در در روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، سیاست، جنگ، بازی‌های تفریحی و بسیاری زمینه‌های دیگر ...

  • نظریه بازی ها

    نظریه بازی ها (Game Theory) حوزه ای از ریاضیات کاربردی است که در بستر علم اقتصاد توسعه یافته و به مطالعه رفتار راهبردی بین عوامل عقلانی» می پردازد. رفتار راهبردی، زمانی بروز می کند که مطلوبیت هرعامل، نه فقط به راهبرد انتخاب شده توسط خود وی بلکه به راهبرد انتخاب شده توسط بازیگران دیگر همبستگی داشته باشد. زندگی روزمره ما، مثال های بی شمار از چنین وضعیت هایی دارد که از جمله آن ها می توان به مذاکرات تجاری بین دو کشور، جنگ تبلیغاتی بین دو شرکت رقیب، رای دادن دو سهام دار، بازی بین استاد و دانشجو برای تعیین کیفیت درس، بازی دولت و شهروندان برای اعلام و پذیرش سیاست ها، پیشنهاد و رد ازدواج بین یک زن و مرد اشاره کرد.برای تعریف فضای بازی، مشخص کردن عناصر زیر لازم و کافی است:-1 بازیگران: طرف های بازی که هر کدام حداقل دو راهبرد در اختیار دارند.2- راهبرد در اختیار هر بازیگر: زنجیره ای مرتب از اقداماتی است که بازیگر می تواند در قدم های مختلف بازی برگزیند.3- ترتیب بازی: این که در هر قدمی از بازی، چه بازیگری حرکت می کند.4- ساختار اطلاعاتی: در هر لحظه از بازی هر بازیگر می تواند چه اطلاعاتی را از حرکت ها و ترجیحات طرف مقابلش بداند.5- خروجی های بازی: وقتی بازی به انتها می رسد چه نتایجی به بار می اید.انواع بازی:انواع بازی را می توان به شکل زیر طبقه بندی کرد: 1- بازی با مجموع صفر: در این بازی سود یک بازیگر معادل زیان بازیگر دیگر است. 2- بازی با مجموع غیر صفر: در این بازی تصمیمات یک بازیگر ممکن است به نفع همه بازیگران تمام شود. 3- بازی تعاونی: در این نوع بازی امکان سازش و تبانی با دیگران وجود دارد.4- بازی غیر تعاونی: در این نوع بازی امکان سازش و تبانی بین شرکت کنندگان وجود ندارد.. تعادل نش:این تعادل غیر تعاونی را ابتدا جان- اف – نش برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 1994 میلادی مطرح نمود. دراین شکل تعادل هر یک از بازیکنان بدون تبانی یا همکاری با دیگران و بدون توجه به رفاه جا معه یا هر یک از بازیگران دیگر، بهترین استراتژی ممکن را در راستای منافع خویش اتخاذ می کند. برای نمونه بازی تعادلی ادام اسمیت(دست نامرئی) که در آن رقابت بین تولید کنندگان با انگیزه کسب سود خود به خود قیمت را در پائین ترین سطح تعیین می کند یک نوع تعادل غیر تعاونی کارآمد است، زیرا کالای فراوان با پائین ترین قیمت ممکن به نفع مردم و مصرف کنندگان تمام می شود. اما بازی الودگی محیط زیست یا مسابقه تسلیحاتی که در آن رقابت بین تولید کنندگان به زیان کشور ها و مردم و مصرف کنندگان است از نوع تعادل غیر تعاونی نا کار آمد هستند. البته پیمان های کنترل تسلیحات می توانند این تعادل را به تعادل غیر تعاونی ...

  • نظریه بازی¬ها

    عنوان مقاله: نظریه بازی­ها نویسنده: جوزف کاولی آدرس­ پست الکترونیکی نویسنده/ مترجم: تاریخ تهیه: 1385 ارسال کننده: بنیاد علمی و فرهنگی - تاریخ ارسال: 1388 آدرس­ پست الکترونیکی ارسال کننده:[email protected] موضوع اصلی: نظریه بازی­ها، موضوع فرعی: ریاضیات کلیدواژه­های اصلی به ترتیب اهمیت:نقطه زمینی، استراتژی­های آمیخته، ارزش بازی کلیدواژه­های فرعی به ترتیب اهمیت:انتخاب استراتژی، بازی­های یک نفره، بازی­های دو نفره   چکیده مقاله نظریه بازی­ها، شاخه جدید و جالبی از ریاضیات است که با ریسک در وضعیت­های توأم با برخورد، سروکار دارد. نام این نظریه از آن­جا ناشی می­شود که اکثر وضعیت­های برخوردی در دنیای واقعی، شبیه بازی­هایی از قبیل بریج، شطرنج و حتی دوزبازی و غیره هستند. هم در بازی­ها و هم در وقایع روزمره، افراد مختلف در رقابت با همدیگر عمل می­کنند و قواعدی وجود دارد که بازی­ها بر طبق آن­ها صورت می­پذیرد. اکثر بازی­ها محدود هستند به این معنی که دارای تعداد معینی استراتژی یا امکان هستند. بعضی بازی­ها نیز بازی­های اطلاعات کامل هستند، به این معنی که ما هر حرکت طرف مقابل را می­بینیم یا می­دانیم. دامکا، شطرنج، و دوزبازی جزو چنین بازی­هایی هستند.  ظریه بازی­ها پنج جنایتکار در ساختمانی اجتماع کرده­اند و مشغول توطئه­چینی برای انجام جنایتی هستند. بیرون ساختمان، پلیس تنهایی ایستاده است و مصمم است سردسته آنان را دستگیر کند. جنایتکاران نمی­دانند که او آنجاست با این حال، تصمیم می­گیرند برای این که کسی متوجه نشود یک به یک از ساختمان خارج شوند. تمام مطلبی که پلیس درباره آنها می­داند، این است که رهبر گروه بلندقدترین آنها است. پلیس نمی­تواند بیش از یکی از آنها را دستگیر کند زیرا زورش به همه آن­ها نمی­رسد، و هیچ راهی هم برای درخواست کمک از سایر پلیس­ها ندارد. حال اگر جنایتکاران از ساختمان بیرون بیایند، پلیس کدامیک از آن­ها را باید دستگیر کند؟ اولی؟ دومی؟ آخری؟   اگر پلیس به تصادف یکی از آن­ها را انتخاب و دستگیر کند در این صورت شانس دستگیری شخص موردنظر او تنها بیست درصد خواهد بود. با استفاده از نظریه بازی­ها، پلیس می­تواند با دنبال کردن یک استراتژی یا برنامه عمل معین شانس بیشتری داشته باشد، بدین ترتیب که نخست اجازه دهد دو نفر اول بروند و بعد اولین نفری را که از دو نفر اول بلندتر است دستگیر کند. اگر چنین کند، شانس دستگیری سردسته گروه به 40 درصد افزایش خواهد یافت.   آنچه در بالا توضیح داده شد، مسأله ساده­ای در نظریه بازی­ها بود، شاخه جدید و جالبی از ریاضیات که با ریسک در وضعیت­های توأم با برخورد، سروکار دارد. نام این نظریه ...

  • نظریه بازی‌ها Game Theory

    نظریه بازی‌ها  Game Theory نظریه بازی‌ها (به انگلیسی: Game Theory) شاخه‌ای از ریاضیات کاربردی است که در علوم اجتماعی و به ویژه در اقتصاد، زیست‌شناسی، مهندسی، علوم سیاسی، روابط بین‌الملل، علوم کامپیوتر و فلسفه مورد استفاده قرار گرفته است. نظریه بازی‌ها در تلاش است توسط ریاضیات رفتار را در شرایط راهبردی یا بازی‌ها، که در آنها موفقیت فرد در انتخاب کردن وابسته به انتخاب دیگران می‌باشد، بدست آورد. یک بازی شامل مجموعه‌ای از بازیکنان، مجموعه‌ای از حرکت‌ها یا راه‌بردها (Strategies) و نتیجهٔ مشخصی برای هر ترکیب از راه‌بردها می‌باشد. پیروزی در هر بازی تنها تابع یاری شانس نیست بلکه اصول و قوانین ویژهٔ خود را دارد و هر بازیکن در طی بازی سعی می‌کند با به کارگیری آن اصول خود را به برد نزدیک کند. رقابت دو کشور برای دست‌یابی به انرژی هسته‌ای، سازوکار حاکم بر روابط بین دو کشور در حل یک مناقشهٔ بین‌المللی، رقابت دو شرکت تجاری در بازار بورس کالا نمونه‌هایی از بازی‌ها هستند. نظریهٔ بازی تلاش می‌کند تا رفتار ریاضی حاکم بر یک موقعیت استراتژیک (تضاد منافع) را مدل‌سازی کند. این موقعیت زمانی پدید می‌آید که موفقیت یک فرد وابسته به راه بردهایی است که دیگران انتخاب می‌کنند. هدف نهایی این دانش یافتن راه‌برد بهینه برای بازیکنان است. محتویات ۱ تاریخچه ۲ کاربردها ۳ انواع بازی ۳.۱ متقارن - نامتقارن (Symmetric - Asymmetric) ۳.۲ مجموع صفر - مجموع غیر صفر(Zero Sum - Nonzero Sum) ۳.۳ تصادفی - غیر تصادفی (Random - Nonrandom) ۳.۴ با آگاهی کامل – بدون آگاهی کامل (Perfect Knowledge – Non-Perfect Knowledge) ۴ نمونه‌هایی از بازی‌ها ۴.۱ بازی ترسوها (Chicken Game) ۴.۲ معمای زندانی(Prisoner’s delimma) ۵ منابع  تاریخچه درسال ۱۹۲۱ یک ریاضی‌دان فرانسوی به نام امیل برل (Emile Borel) برای نخستین بار به مطالعهٔ تعدادی از بازی‌های رایج در قمارخانه‌ها پرداخت و تعدادی مقاله در مورد آن‌ها نوشت. او در این مقاله‌ها بر قابل پیش‌بینی بودن نتایج این نوع بازی‌ها به طریق منطقی، تاکید کرده بود. اگرچه برل نخستین کسی بود که به طور جدی به موضوع بازی‌ها پرداخت، به دلیل آن که تلاش پیگیری برای گسترش و توسعهٔ ایده‌های خود انجام نداد، بسیاری از مورخین ایجاد نظریهٔ بازی را نه به او، بلکه به جان ون نویمن (John Von Neumann) ریاضی‌دان مجارستانی نسبت داده‌اند. آن چه نویمن را به توسعهٔ نظریهٔ بازی‌ها ترغیب کرد، توجه ویژهٔ او به یک بازی با ورق بود.او دریافته بود که نتیجهٔ این بازی صرفاً با تئوری احتمالات تعیین نمی‌شود. او شیوهٔ بلوف زدن در این بازی را فرمول‌بندی کرد. بلوف زدن در بازی به معنای راه‌کار فریب دادن سایر بازیکنان و پنهان ...

  • نظریه بازی‌ها

    تاریخچه درسال ۱۹۲۱ یک ریاضی‌دان فرانسوی به نام امیل برل (Emile Borel) برای نخستین بار به مطالعهٔ تعدادی از بازی‌های رایج در قمارخانه‌ها پرداخت و تعدادی مقاله در مورد آن‌ها نوشت. او در این مقاله‌ها بر قابل پیش‌بینی بودن نتایج این نوع بازی‌ها به طریق منطقی، تاکید کرده بود. اگرچه برل نخستین کسی بود که به طور جدی به موضوع بازی‌ها پرداخت، به دلیل آن که تلاش پیگیری برای گسترش و توسعهٔ ایده‌های خود انجام نداد، بسیاری از مورخین ایجاد نظریهٔ بازی را نه به او، بلکه به جان ون نویمن (John Von Neumann) ریاضی‌دان مجارستانی نسبت داده‌اند. آن چه نویمن را به توسعهٔ نظریهٔ بازی‌ها ترغیب کرد، توجه ویژهٔ او به یک بازی با ورق بود.او دریافته بود که نتیجهٔ این بازی صرفاً با تئوری احتمالات تعیین نمی‌شود. او شیوهٔ بلوف زدن در این بازی را فرمول‌بندی کرد. بلوف زدن در بازی به معنای راه‌کار فریب دادن سایر بازیکنان و پنهان کردن اطلاعات از آن‌هاست. در سال ۱۹۲۸ او به همراه اسکار مورگنسترن (Oskar Mongenstern) که اقتصاددانی اتریشی بود، کتاب تئوری بازی‌ها و رفتار اقتصادی را به رشتهٔ تحریر در آوردند. اگر چه این کتاب صرفاً برای اقتصاددانان نوشته شده بود، کاربردهای آن در روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، سیاست، جنگ، بازی‌های تفریحی و بسیاری زمینه‌های دیگر به زودی آشکار شد. نویمن بر اساس راهبردهای موجود در یک بازی ویژه شبیه شطرنج توانست کنش‌های میان دو کشور ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی را در خلال جنگ سرد، با در نظر گرفتن آن‌ها به عنوان دو بازیکن در یک بازی مجموع صفر مدل‌سازی کند. از آن پس پیشرفت این دانش با سرعت بیشتری در زمینه‌های مختلف پی گرفته شد و از جمله در دههٔ ۱۹۷۰ به طور چشم‌گیری در زیست‌شناسی برای توضیح پدیده‌های زیستی به کار گرفته شد. در سال ۱۹۹۴ جان نش (John Nash) به همراه دو نفر دیگر به خاطر مطالعات خلاقانه خود در زمینهٔ تئوری بازی‌ها برندهٔ جایزه نوبل اقتصاد شدند. در سال‌های بعد نیز برندگان جایزهٔ نوبل اقتصاد عموماً از میان نظریه‌پردازان بازی انتخاب شدند. کاربردها نظریه بازی‌ها در مطالعهٔ طیف گسترده‌ای از موضوعات کاربرد دارد. این نظریه در ابتدا برای درک مجموعهٔ بزرگی از رفتارهای اقتصادی به عنوان مثال نوسانات شاخص سهام در بورس اوراق بهادار و افت و خیز بهای کالاها در بازار مصرف‌کنندگان ایجاد شد. تحلیل پدیده‌های گوناگون اقتصادی و تجاری نظیر پیروزی در یک مزایده، معامله، داد و ستد، شرکت در یک مناقصه، از دیگر مواردی است که نظریه بازی‌ها در آن نقش ایفا می‌کند. پژوهش‌ها در این زمینه اغلب بر مجموعه‌ای از راهبردهای شناخته شده ...

  • نظریه بازی‌ها یا نظریه هماوردی

    نظریه بازی‌ها یا نظریه هماوردیدر باب تعادل در معارضهدکتر سیدمحمد طبیبیان منبع: رستاكطی چند دهه اخیر نظریه بازی‌ها از حیطه‌های مهم بررسی و تحقیق در اقتصاد و ریاضیات بوده که از کاربرد وسیع در زمینه‌های مختلف نیز برخوردار شده است. متن حاضر تلاشی است برای معرفی این رشته و برخی از کاربرد‌های آن. طبعا نگارنده سعی كرده مطلب را به سادگی و اختصار ارائه كرده تا قابل استفاده توسط مخاطبان وسیع تری قرار‌گیرد. این کار می‌تواند مقدمه‌ای برای ارائه مطالب تخصصی‌تر در زمینه‌های مختلف پژوهش و کاربرد این زمینه مهم از علم اقتصاد باشد. طرح دو مثال برای شروع بحثچند سال پیش در جمع تعدادی از حقوقدانان گرانقدر که نگارنده را برای ارائه سخنرانی پیرامون رابطه اقتصاد و حقوق دعوت کرده بودند پرسش زیر را مطرح کردم: اگر یک بازرگان یک توپ پارچه را به یک مشتری پیش فروش کرده برای مثلا تحویل یک ماه دیگر و به مشتری دوم نیز نیم توپ پارچه پیش فروش کرده برای تحویل همان تاریخ و از هر دو نیز پول کالا را دریافت کرده باشد و در روز موعود فقط یک توپ پارچه داشته باشد، این مقدار کالا چگونه بايد بین این دو مدعی تقسیم شود؟ملاحظه می‌شود که این مساله یک نمونه ساده شده از گروه بزرگی از مسائل است که تحت عنوان «مساله عمومی ورشکستگی» طبقه‌بندی می‌شوند. پاسخ حاضرین در جلسه بدون استثنا این بود که طبق قانون مدنی بايد موجودی تاجر ورشکسته به تناسب طلب بین طلبکارها تقسیم شود. یعنی بايد دو سوم به اولی و یک سوم به دومی تحویل شود. اگر از ریزه کاری‌ها بگذریم و به اصل مطلب توجه کنیم این پاسخی است که برای پرسش ارائه شد. هنگامی که اینجانب مطرح کردم که پاسخ بهتر این پرسش این است که بايد سه چهارم به اولی و یک چهارم به دومی تعلق‌گیرد با تعجب حاضرین روبه‌رو شدم! اما فرصت کافی برای معرفی نظریه بازی‌ها و روش این محاسبه موجود نبود [1]. آنچه که در اقتصاد مورد توجه است این است که قواعد بنیادین رفتار و مراوده کدام است که بر اساس آن بايد منطق قانون تدوین شود و نه اینکه دریک کتاب قانونی مربوط به ده‌ها سال‌ قبل چه نوشته شده که ما بايد به آن مراجعه کنیم. گرچه کتاب‌های قانون اهمیت خاص خود را دارند و استنتاج رای از آنها نیز فوق‌العاده حائز اهمیت است، اما نکته مهم دیگری که بايد از نظر دور نداشت این است که قواعد بنیادین و شالوده‌ای رفتار و مراوده اجتماعی چگونه شکل می‌گیرد و تعادل و بهینگی آنها کدام است؟ تلاش برای پاسخ به این پرسش یکی از دلايل توسعه نظریه بازی‌ها در حدود نیم قرن گذشته بوده است. قبل از پرداختن به اصل مطلب یک مثال دیگر نیز می‌تواند روشنگر ...

  • نظریه بازی‌ها

    نویسنده: فاطمه خاوری نظریه بازی‌ها (Game Theory) حوزه‌ای از ریاضیات کاربردی است که در بستر علم اقتصاد توسعه‌یافته و به‌مطالعه رفتار راهبردی بین عوامل عقلانی» می‌پردازد. رفتار راهبردی، زمانی بروز می‌کند که مطلوبیت هرعامل، نه فقط به راهبرد انتخاب‌شده توسط خود وی بلکه به راهبرد انتخاب‌شده توسط بازیگران دیگر همبستگی داشته‌باشد. زندگی روزمره ما، مثال‌های بی‌شمار از چنین وضعیت‌هایی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به مذاکرات تجاری بین دو کشور، جنگ تبلیغاتی بین دو شرکت رقیب، رای‌دادن دو سهام‌دار، بازی بین استاد و دانشجو برای تعیین کیفیت درس، بازی دولت و شهروندان برای اعلام و پذیرش سیاست‌ها، پیشنهاد و رد ازدواج بین یک زن و مرد اشاره کرد. برای تعریف فضای بازی، مشخص‌کردن عناصر زیر لازم و کافی است: -1 بازیگران: طرف‌های بازی که هر کدام حداقل دو راهبرد در اختیار دارند. 2- راهبرد در اختیار هر بازیگر: زنجیره‌ای مرتب از اقداماتی است که بازیگر می‌تواند در قدم‌های مختلف بازی برگزیند. 3- ترتیب بازی: این که در هر قدمی از بازی، چه بازیگری حرکت می‌کند. 4- ساختار اطلاعاتی: در هر لحظه از بازی هر بازیگر می‌تواند چه اطلاعاتی را از حرکت‌ها و ترجیحات طرف مقابلش بداند. 5- خروجی‌های بازی: وقتی بازی به انتها می‌رسد چه نتایجی به‌بار می‌اید. انواع بازی: انواع بازی را می‌توان به شکل زیر طبقه بندی کرد: 1- بازی با مجموع صفر: در این بازی سود یک بازیگر معادل زیان بازیگر دیگر است. 2- بازی با مجموع غیر صفر: در این بازی تصمیمات یک بازیگر ممکن است به نفع همه بازیگران تمام شود. 3- بازی تعاونی: در این نوع بازی امکان سازش و تبانی با دیگران وجود دارد. 4- بازی غیر تعاونی: در این نوع بازی امکان سازش و تبانی بین شرکت کنندگان وجود ندارد.. تعادل نش: این تعادل غیر تعاونی را ابتدا جان- اف – نش برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 1994 میلادی مطرح نمود. دراین شکل تعادل هر یک از بازیکنان بدون تبانی یا همکاری با دیگران و بدون توجه به رفاه جا معه یا هر یک از بازیگران دیگر، بهترین استراتژی ممکن را در راستای منافع خویش اتخاذ می‌کند. برای نمونه بازی تعادلی ادام اسمیت(دست نامرئی) که در آن رقابت بین تولید کنندگان با انگیزه کسب سود خود به خود قیمت را در پائین‌ترین سطح تعیین می‌کند یک نوع تعادل غیر تعاونی کارآمد است، زیرا کالای فراوان با پائین‌ترین قیمت ممکن به نفع مردم و مصرف کنندگان تمام می‌شود. اما بازی الودگی محیط زیست یا مسابقه تسلیحاتی که در آن رقابت بین تولید کنندگان به زیان کشور‌ها و مردم و مصرف کنندگان است از نوع تعادل غیر تعاونی نا کار آمد هستند. ...