نت کمانچه
نت کمانچه و ترانه های لری
در فهرست بندی موضوعی وبلاگ لُرسّو بخش جدیدی را با عنوان نْت کمانچه و ترانه های لری با هدف گسترش و اشاعه الفبای موسیقی لرستان در اینترنت برای هنرجویان سازهای لری و ایرانی که به هر دلیلی از دسترسی به اساتید موسیقی لری و شرکت در کلاس های موسیقی آنان محروم می باشند وبا کمک و مدد از کتاب بیست ترانه کهن لری استاد علی اکبر شکارچی افزوده ام . متن ترانه های مذکور در بخش ۴ فهرست موضوعی لُرسّو و فایل تصویری انها نیز در بخش YOUTUBE LORESOON قابل دسترسی است و توضیحات استاد نیز در پایان هر متن نت دار آورده خواهد شد . بیست و نهمین ردیف فهرست موضوعی لُرسّو اختصاص به همین موضوع یافته و نت ترانه مشهور دایه دایه آغازگر این بخش جدید وبلاگ است: نت کمانچه دایه دایه بر وزن : فاعلاتُ فاعلاتُ فاعلاتُن نه منه شنگ دو قطار تیر دو تفنگم چَشِم کور و دَسِم شل وای تیر که وَنِم دایه دایه وقت جنگه قطار کی بالاسرم پُرش دِ شَنگه نازی یه تو سی بَکو جومی ورتَه هابَرَن دو قورسّو شیر نرِتَه دایه دایه وقت جنگه قطارکی بالا سرم پُرش دِ شَنگه .... ۱- ریتم دایه دایه ۸/۶ است که ملودی از انتهای ضرب اول آن شروع می شود. ۲- فاصله مهم در این ملودی ، فاصله ۵ و ۴ است که کلیه این فاصله ها ، تمایل شدید به برگشت به نت شروع را دارند. ۳- فاصله سوم این ملودی مثل بیشتر آهنگ های لری یک فاصله خاص است که نمی توان آن را یک سوم کوچک ، سوم بزرگ یا سوم نیم بزرگ نامید ، بلکه بهتر است همین فاصله Reتا Fa را شنید و اجرا کرد. ۴- این آهنگ از جملات A1 - A2-B1- C - D1 - D2 - B2 تشکیل شده است . جملات A2 - B2 - D2 تکرار A1 - B1 - D1 می باشند که بیشتر به دلیل تکرار شعر و کامل کردن فرم ملودی آمده اند. ۵- جملات A1 - B - A2 - C یک بیت را با تکرارهایش تمام می کنند و جملات B2 - D1 - D2 جملاتی هستند که به صورت ترجبع بند در خاتمه هر بیت تکرار می شوند. ۶- زیرترین تا بم ترین صدائی که در آهنگ دایه دایه آمده است فاصله پنجم درست از Re تا La است که نت Si به صورت نت زینت اشاره شده است . ۷- هجای اضافه وَی برای به نظم در آوردن شعر و کامل شدن تلفیق شعر و موسیقی است .
نت کمانچه و متن ترانه لری حالوی گنم خره
نت کمانچه ترانه لری حالوی گنم خره استاد علی اکبر شکارچی ترانه حالوی گنم خره با صدای مرحوم رضا سقائی را از اینجا دانلود یا گوش کنید ترانه حالوی گنم خره به روایت مرحوم پیرولی را ازاینجا دانلودیا گوش کنید برای بزرگنمائی روی تصویر بالا کلیک کنید برداشت اول معنی لغوی حالو « دائی » (حاله = خاله ) و گَنِم خَره « خریدار گندم » است . در بین ایلات و کشاورزان معمولا ذخائر گندم سالانه تهی دستان ، در ماههای پایانی بهار تمام می شد. این گروه به صورت خریداران گندم ، به گندم داران روی می آوردند . در این ترانه دختری ضمن مقایسه بهای نان و بوسه دختران ، یعنی با طرح دو نیاز ، باب مغازله و گفتگو را با خریدار می گشاید. برداشت دوم در ایلات چرچی ها (فروشندگان دوره گرد) معمولا اجناس خود را پایاپای ، از جمله در ازا گندم می فروختند. خریداران کالاهای این چرچی ها ، نوجوانان ، بخصوص دختران بودند. بدین لحاظ ، مضمون عاشقانه این ترانه به طور ترجیع بند در مقایسه بهای دو جنس نرخ نان و بوس دختران ساخته شده است . این ترانه در مراسم شادی ، کوچ ، اوقات فراغت ، همراه با ساز کمانچه یا بدون ساز خوانده می شود. تجزیه و تحلیل ۱- ریتم این ترانه ۸/۶است که ملودی آن از انتهای ضرب اول شروع می شود. ۲- سه جمله A-B-C ملودی این ترانه را تشکیل می دهند و ملودی B دقیقا مانند جمله A می باشد ، ولی به لحاظ اهمیت ایستی که بر روی درجه دوم کرده ، جمله مستقل B نام گرفته است. ۳- جملات ملودی و کلام ، از فاصله دوم شروع می شوند ، ولی بر روی درجه اول فرود می آیند. ۴-فواصل اصلی گردش این آهنگ ، دوم و چهارم هستند که تمایل شدید و سریع برای برگشت به درجه اول را دارند . فاصله سوم آن بزرگ است که با ماهور Re قابل قیاس می باشد. ۵-دامنه گردش ملودی حالوو گنم خره از Re تا Solاست که یک فاصله چهارم درست به حساب می آید. ۶- هجای اضافی در تلفیق شعر و موسیقی این آهنگ « آی » است . متن لری حالوی گنم خره فارسی دختره او هار میا جومی گنم واشه وه شمار گنما خال ری دس و پاشه حالوی گنم خره مر گنم گرونه؟ نرخ بوس دخترونرخ زعفرونه یابشوخیمی خوانند: نرخ بوس دخترو نرخ بایمجونه آی مفتشم گرونه دختره چش اشکاره ره میکه چی اشکار یه دسش وه آینه خوشه میکه تیمار چش شنی وم خنسی تا اوفتام د دومت چی شوله زرد افتاو هه هام لو بونت دختره از اون پایین میاد کاسه ای از گندم باهاشه به تعداد گندم ها خال روی دست و پاشه دایی گندم خر مگر گندم گرونه؟ نرخ بوس دختران نرخ زعفرونه یابشوخیمی خوانند: نرخ بوس دختران نرخ بادمجونه آی مفتش هم گرونه دختر چشم شکاری همچو شکار کوهی راه میره یک دستش به آینه و خودش را آرایش می کنه چشمک زدی و بهم خندیدی ...
رقص دوپا لُری(ویژگی ، نحوه اجرا و نُت کمانچه)
ویژگی، اجرا و نُت کمانچه «رقص دو پا لری» دوپا سریع ترین و پر تحرک ترین رقص لری است که با شروع ریتم دهل و کمانچه و تنبک ،رقصنده ها دست در دست یکدیگر با برداشتن متناوب دو قدم به جلو و یک قدم به عقب به همراهی با آهنگ می پردازند. ترانه های سوزه سوزه ، بالا برز و آمان گلیا از جمله ترانه هایی است که در مقام دوپا اجرا شده اند. در رقص دوپا ، رقصندگان مثل رقص سنگین سماع ، انگشت کوچک خود را به هم قلاب می کنند. در این رقص که اوج رقص های لُری است ، حرکات موزون با شتاب دم افزودنی به نمایش در می آیند، این حرکات که بینندگان را نیز به وجد می آورد نشان دهنده توان و انرژی بالای انسان برای غلبه بر مشکلات زندگی است و بدان می ماند که انسان با این حرکات نیرومند و موزون ، شکست ناپذیری و مقاومت خود در کار و زندگی را به نمایش می گذارد. رقص دوپا مانند دو رقص دیگر لُری (سنگین سماع و سه پا) از تغییرات و بکارگیری ملودی هایی که در شعر دارند تشکیل شده است که مهم ترین انها ترانه های کردی و لکی زنگ زنگه ، و هیوله است که به علت سرعت ریتم ، موقع رقص کمتر آنها را می خوانند . قابل ذکر است که در دیگر رقص لُری معروف به «سواربازی» که رقص با اسب است ، ریتم و آهنگ بی کلام و رقص گونه دوتایی ساده ، شبیه به ریتم رقص دوپا نواخته می شود و سوارکاران با حرکات نمادین با اسب و تیراندازی ، قدرت سوارکاری و هنر سواره خود بر اسب جنگی را به نمایش می گذارند. برای شنیدن نمونه های ریتم رقص دوپا لُری روی مطالب زیر کلیک کنید: دوپا لُری شکارچی دوپا لُری 1 دوپا لُری 2دوپا به سه پا برای دیدن و تماشای کلیپ ویدئو رقص دوپا لُری روی مطالب زیر کلیک کنید: 1 2 4 ویژگی های رقص دوپا لُری ۱- ریتم رقص دوپا را می توان دوضربی ساده 2/4 تند تعریف کرد که در ادامه رقص سه پا اجرا می گردد.هرچند ریتم این رقص یک نواخت است ، با این حال به سبب پراکسان بودن ضربات کجک۱ یا کف دست تنبک نواز ، هر لحظه هیجان آن افزوده می گردد. ۲- میدان رقص دوپا بایستی باز و وسیع باشد تا امکان پرش و جهش های رقصنده فراهم شود. ۳- در این اجرا ، ملودی در پوزیسیون دوم از فاصله پنجم شروع می شود ، با ایست و تاکید بر نت درجه سوم این رقص که فاصله سوم کوچک و مخصوص خودش را به وجود می آورد . لحظاتی ملودی گوشه های شور و دستگاه نوا را تجسم می کند که بعد از اجرای چندین جمله و با پرش به درجه اول رقص ، یعنی به نت Re بر می گردد. جملات این رقص بیشتر سئوال و جواب گونه هستند که همگی تمایل به برگشتن به نت پایه را دارند و در نزد شنونده به گونه رضایت بخشی یکدیگر را کامل می کنند. ۴- دامنه گردش ملودی ها از زیر تا بم ، یک فاصله ...
نت کمانچه و متن ترانه لری کُش طِلا (کفش طلا)
نت کمانچه و متن ترانه لری کُش طِلا استاد علی اکبر شکارچی کُش طِلا (کفش طلا) نام بسیاری از ترانه های محلی لری،نام زنان ، مردان یا نوع کاری است که برای آن شعر و ملودی ساخته اند. کُش طِلا ، که از ترانه های دهه چهل است ، نام زنی است که موضوع یک ماجرا و ترانه عاشقانه در یکی از عروسی های بزرگ و باشکوه عشایر لرستان بوده است . «کُش طِلا » همچنین نقش ترجیع بند شعر ترانه را به عهده دارد . جوهر اصلی این ترانه ، هجو و نکوهش ماجراهای عاشقانه زنی است که متاسفانه به پیوند مقدس ازدواج پایبند نمی ماند. توصیف های شعری ، ریتم و ملودی و احساسات عاشقانه ،جزئی از فرهنگ مردم است که سینه به سینه آن را عزیز داشته و می خوانند و حفظ می کنند . به تعبیر دیگر ، عشق جزئی از زندگی روستائیان و ایلات و عشایر است . به همان بیانی که برای کوچ ، خرمن کوبی ، عزاداری و عروسی می سرایند . هرجا که عشق پیش می آید در قالب شعر و موسیقی ، بی پرده و به همان صفا و سادگی به توصیف زیبایی و جاذبه های معشوق می پردازند . در این ترانه آمیخته با مضامین عاشقی به هجو زن کفش طلا پرداخته شده است . تجزیه و تحلیل ریتم کُش طِلا ۶/۸ است که ملودی آن با یک سکوت در ابتدای ضرب اول شروع می شود. فاصله سوم این آهنگ برخلاف کلیه ترانه های لری سوم کوچک Re تا Fa است که فضایی مانند پرده های «گوشه بیات راجه در آواز بیات اصفهان» را به گوش می رساند. ولی پرش از Re به La و در نهایت با توقف بر روی Re بدون این که مانند آواز بیات اصفهان در مایه Re به Do اشاره کند ، فضایی خاص را به وجود آورده است که بیشتر در موسیقی های محلی به گوش می رسد . این ترانه با تغییراتی مختصر در فیگورهای ریتمیک جملات آن ، از تکرار جملات A و B تشکیل شده است که جمله B مثل جمله A (یا اندکی تفاوت در ایست فیگورها) می باشد. هجاهای اضافی در این آهنگ ، اری ،شیرینم و عزیزم می باشد که همراه با خواندن نام کُش طِلا در بین ابیات ، تلفیق شعر و موسیقی را کامل می کنند. پرش از La به Re یک فاصله چهارم با اهمیت در این ترانه می سازد که ایست بر روی نت Re مایه آن را تثبیت می کند . دامنه اصلی گردش این ملودی دو نت Re و mi می باشد که با اشاره های کوتاه به Fa حالتی مانند گوشه بیات راجه در آواز بیات اصفهان به گوش می رساند. متن ترانه لری - کُش طِلا (کفش طلا) متن لری ترانه کُش ِطلا ترجمه کُش طِلا یخه برگردو کُش طِلا کردیم سرگردو امسال هف ساله د دومت گشتم نه رنگت دییم نه طومت چشتم کُش طِلا چی دونه انار کُش طِلا سوزه نمک دار سیل کو عروسی یه ما طول کشی دیوونم کردی چی آهو وحشی امرو چن روزه مه سرگردونم چی آهو وحشی د بیابونم کفش طلا یقه برگردان کفش طلا کردیم سرگردون امسال ...
نت کمانچه و داستان قدم خیر
« قدم خیر زنی از طایفه قلاوند گرمسیر و پرورش یافته در کوهستان های خشک جنوب لرستان و نمونه ای از یک نسل شجاع و در عین حال زیباست که در دوران آشفتگی های لرستان مدت دراز با قوای دولتی در نبرد بود و بعدا نیز خصیصه قهرمان دوستی و حماسه های پهلوانی الوار نام او را ابدی ساخت. شاعر در این ابیات خاطرات گذشته دو دختر شجاع علی مردان خان والی را در جنگ های با افاغنه زنده می کند .... قدم خیر نماینده یک ایل سرکش و طاغی است که به خاطر رعایت سنت های دیرین ، تحسین همه را بدرقه راه پر خطر خود کرده است . آنان که این شیرزن را دیده اند ، وی را لایق توصیف فراوان دانسته و معتقدند کمتر زیباروئی تا این حد دیده اند. وقتی که گوینده لر شجاعت های قدم خیر را با آن همه برازندگی و زیبائی و دلاوری می ستاید ، شنونده به یاد حماسه گردآفرید شاهنامه حکیم طوسی می افتد».جغرافیای تاریخی ایران ، علی محمد ساکی ، ۱۳۴۳ ص ۵۲-۵۳تجزیه و تحلیلریتم آهنگ قدم خیر را می توان در میزان بندی های ریتم های ساده تعریف کرد . همان طور که از نت نویسی این آهنگ مشاهده می شود ، جملات این آهنگ و آکسان های ملودی آن از چپ به راست در توالی میزان های « ۴/ ۴ ،۴/۳ ،۴/۴ ، ۴/۲ ، ۴/۴ ، ۴/۳۳ ،۴/۴» قرار گرفته اند. البته در موقع اجرا ااگر نوازنده برای هر ضرب یک پا بزند ، نیازی نیست میزان های فوق را حساب کند . زیرا که در این شکل جملات ، ملودی ها و آکسون هادر جای خود قرار خواهند گرفت .فاصله مهم در این ملودی ، سوم ، چهارم و به ندرت پنجم درست می باشد . فاصله سوم آن بزرگ و قابل قیاس با دستگاه ماهور Re است.جملات A۱ – B۱ – B۲ – A۲- B۳-B۴ ساختار این آهنگ را تشکیل می دهند ، به طوری که ملاحظه می شود کل آهنگ از دو جمله B و A ساخته شده که تکرار آن ها برای پایان دادن شعر انجام گرفته است .آهنگ قدم خیر در بین یک فاصله چهارم درست و اشاره به فاصله پنجم درست اجرا می شود.هجاهای تکمیل کننده شعر و موسیقی در این ترانه « اری ، باوانم ، نازارم و شیرینم » می باشد ، که خواننده می تواند بنا بر احساس خود ، از آن ها استفاده کنداربوئی و او ارمنی هه هام د قولت مردمه سی چتراکه مین تولت(اگر تو ارمنی هم شوی من بر سر قول و قرار خود هستم . من برای موهای ریخته بر پیشانیت جان می دهم)نوونم تو قدمی یا گو طلائی و خمار سیلم نکو تش دم نیائی(نمی دانم تو قدم خیری یا گوی طلا هستی. با خماری نگاهم نکن که اتش در دلم افکنده ای)کولای سیت بونم دو بلگ پینه چیشات د نازکی افتو نینه(سایبانی از برگهای پونه برات درست کنم. تا چشمان نازکت را افتاب اذیت نکند)قدم خیر قدم زنه د مین میشو کلک و پشم بر میکنه و قوم و خیشو(قدم خیر در بین میش ها قدم میزند. پشم و کرک بین قوم و فامیل تقسیم ...
نت کمانچه و متن ترانه لری کُش طِلا (کفش طلا)
نت کمانچه و متن ترانه لری کُش طِلا استاد علی اکبر شکارچی کُش طِلا (کفش طلا) نام بسیاری از ترانه های محلی لری،نام زنان ، مردان یا نوع کاری است که برای آن شعر و ملودی ساخته اند. کُش طِلا ، که از ترانه های دهه چهل است ، نام زنی است که موضوع یک ماجرا و ترانه عاشقانه در یکی از عروسی های بزرگ و باشکوه عشایر لرستان بوده است . «کُش طِلا » همچنین نقش ترجیع بند شعر ترانه را به عهده دارد . جوهر اصلی این ترانه ، هجو و نکوهش ماجراهای عاشقانه زنی است که متاسفانه به پیوند مقدس ازدواج پایبند نمی ماند. توصیف های شعری ، ریتم و ملودی و احساسات عاشقانه ،جزئی از فرهنگ مردم است که سینه به سینه آن را عزیز داشته و می خوانند و حفظ می کنند . به تعبیر دیگر ، عشق جزئی از زندگی روستائیان و ایلات و عشایر است . به همان بیانی که برای کوچ ، خرمن کوبی ، عزاداری و عروسی می سرایند . هرجا که عشق پیش می آید در قالب شعر و موسیقی ، بی پرده و به همان صفا و سادگی به توصیف زیبایی و جاذبه های معشوق می پردازند . در این ترانه آمیخته با مضامین عاشقی به هجو زن کفش طلا پرداخته شده است . تجزیه و تحلیل ریتم کُش طِلا ۶/۸ است که ملودی آن با یک سکوت در ابتدای ضرب اول شروع می شود. فاصله سوم این آهنگ برخلاف کلیه ترانه های لری سوم کوچک Re تا Fa است که فضایی مانند پرده های «گوشه بیات راجه در آواز بیات اصفهان» را به گوش می رساند. ولی پرش از Re به La و در نهایت با توقف بر روی Re بدون این که مانند آواز بیات اصفهان در مایه Re به Do اشاره کند ، فضایی خاص را به وجود آورده است که بیشتر در موسیقی های محلی به گوش می رسد . این ترانه با تغییراتی مختصر در فیگورهای ریتمیک جملات آن ، از تکرار جملات A و B تشکیل شده است که جمله B مثل جمله A (یا اندکی تفاوت در ایست فیگورها) می باشد. هجاهای اضافی در این آهنگ ، اری ،شیرینم و عزیزم می باشد که همراه با خواندن نام کُش طِلا در بین ابیات ، تلفیق شعر و موسیقی را کامل می کنند. پرش از La به Re یک فاصله چهارم با اهمیت در این ترانه می سازد که ایست بر روی نت Re مایه آن را تثبیت می کند . دامنه اصلی گردش این ملودی دو نت Re و mi می باشد که با اشاره های کوتاه به Fa حالتی مانند گوشه بیات راجه در آواز بیات اصفهان به گوش می رساند. متن ترانه لری - کُش طِلا (کفش طلا) متن لری ترانه کُش ِطلا ترجمه کُش طِلا یخه برگردو کُش طِلا کردیم سرگردو امسال هف ساله د دومت گشتم نه رنگت دییم نه طومت چشتم کُش طِلا چی دونه انار کُش طِلا سوزه نمک دار سیل کو عروسی یه ما طول کشی دیوونم کردی چی آهو وحشی امرو چن روزه مه سرگردونم چی آهو وحشی د بیابونم کفش طلا یقه برگردان کفش طلا کردیم سرگردون امسال ...
نت کمانچه سیت بیارم، تجزیه و تحلیل و اجراهای مختلف آن
(اقتباس از کتاب « بیست ترانه کهن لُری» استاد علی اکبر شکارچی) فاعلاتن - فاعلاتن - فاعلاتن - فاعلات دختر نَگریو ، دختر نَگریو اُوچه دی چه بیتَرَه (دختر گریه نکن ، دختر گریه نکن آنجا(خانه شوهر) از اینجا(خانه پدر) بهتره) او هُسیرَه که تو داری دِ شَکَر شیرین تَرَه (آن مادر شوهری که تو داری از شکر شیرین تره) دخترونِ دخترونِ دَس خُوَرتون ها بَرَن (آی دخترها ، آی دخترها دوستِ تان را می خواهند (به خانه بخت ) ببرند) سُس کُنین و بِن خیمَش رَه دیری نِوِرَن (بند خیمه او را رها کنید جای دوری نمی برند) «هیوله» یکی از کهن ترین ترانه های لُری است که در شادی ها و مراسم عروسی ، بخصوص در خانواده های فقیر که امکان دعوت از نوازندگان محلی را ندارند خوانده می شود . آهنگ هیوله در طول خواستگاری ، خرج بُران و عروسی به وسیله زنان به طور گروهی خوانده می شود . این ترانه معمولا بدون همراهی ساز است که هر بیت آن ، با یک کِل که نشانه اوج شادمانی زنان است تمام می شود . گرچه ریتم ، ملودی و اشعار این ترانه مخصوص عروسی خلق شده و ظاهرا از ترانه های شادیانه است ،ولی در ژرفای ابیات و موسیقی آن ، حزن و اندوهی عمیق نهفته است ، حزنی که گمان می رود ریشه در این دلایل داشته باشد: 1- جدائی دختران از خانواده و گاهی ایل و تبار خود. 2- رفتن دختران به خانه بخت در سنین پائین. 3- کم شدن یک نفر از همیاران خانواده در کارهای سخت زندگی کوچی . 4- دادن دختر به عنوان خون بهاء در جریان نزاع های محلی به ایل منازع و... مضامین شعری و آهنگ این ترانه به قدری با فرهنگ و سنن مردم لرستان آمیخته و متنوع است که بیشترین وقت مراسم را خواندن مکرر آن پُر می کند. مردم پاک ترین احساسات و زلال ترین عاشقانه ها را برای عروس و داماد سروده اند که با خواندن بیت بیت اشعار و ترجمه ان ها می توان به زوایای عمیق احساسات و همچنین آمیختگی شگفت انگیز و هنرمندانه واژه های کوه ، سُرنا ، دهل ، اسب ، مخمل ، طلا و... در اشعارشان پی برد . تجزیه و تحلیل 1- ریتم این آهنگ 2/4 است که ملودی آن از سر ضرب شروع شده است . 2- یک هجای کشیده «هه » در میزان اول برای آماده شدن خواننده و انتخاب به موقع شعر آمده است . 3- کل ملودی این آهنگ از (A-B1-C-D—B2-B3) تشکیل شده است . فیگورهای جمله A و B بسیار شبیه یکدیگرند که کلام شعر ، آن ها را اندکی از هم متفاوت کرده است . جملات AوB1 مصرع اول شعر را تمام می کنند و جملات C-D-B2-B3 مصرع دوم را. 4- هجای اضافی در این آهنگ «هه» یا «وی» است که برای تکرار ملودی آمده است. 5- پرش نُت مایه اصلی Re به فاصله چهارم پایین رونده یعنی La جزء ساختار مهم این ملودی است که فضای تکرار ملودی ها را مهیا ...
کمانچه
کمانچه این ساز علاوه بر داشتن شکم کروی که روی آن پوست کشیده شده ، دارای دسته و سردسته و همچنین پایه ای برای گذاشتن روی زمین و یا زانوی نوازنده است .کمانچه نیز دارای 4 سیم می باشد و نوازنده آن را در حالت نشسته می نوازد . موی آرشه ی این ساز محکم و کشیده مثل آرشه ی ویولن نیست و نوازنده باید با انگشتان دست راست خود موهای آرشه رابکشد تا عمل آرشه کشی میسر گردد . زنده یاد اصغر بهاری از نوازندگان صاحب نام این ساز باقرخان رامشگر - اصغر بهاری و از نوازندگان برجسته ی حال حاضر می توان به اردشیر کامکار -کیهان کلهر و سعید فرج پوری اشاره کرد . کیهان کلهر سعید فرج پوری برگرفته از کتاب خلاقیت موسیقی-مولفین: امید سیاره - مهدی گورنگی و علی تفرشی
سازهای زهی و کمانچه
سازهای زهی (كوردوفون)به دو دسته تقسیم میشدند: 1- سازهای زهی آرشه ای 2- سازهای زهی مضرابیسازهای زهی آرشه ای بر حسب تاریخشان به دو دسته تقسیم میشدند: 1- ویولا داگامبا 2- ویولا دابراچواختلاف اصلی دو گروه در قسمت تحتحانی و فوقانی كاسه طنین بوددر گروه دابراچو... سازهای زهی (كوردوفون)به دو دسته تقسیم میشدند: 1- سازهای زهی آرشه ای 2- سازهای زهی مضرابیسازهای زهی آرشه ای بر حسب تاریخشان به دو دسته تقسیم میشدند: 1- ویولا داگامبا 2- ویولا دابراچواختلاف اصلی دو گروه در قسمت تحتحانی و فوقانی كاسه طنین بوددر گروه دابراچو هر دو قسمت منحنی شده بود و سوراخ f داشت ولی در خانواده گامبا قسمت فوقانی كاسه طنین انحنا داشت و از كلید C استفاده میكرد .ویولن ، ویولنسل ، و ویولن آلتومتعلق به خانواده براچو و كنترباس ، ویولا دا گامبا ،مندل ، باریتون ، ویولا دآمور ،ارگانیستروم و رباب از خانواده گامبا بود.ذوات الاوتار به 26 میرسید و شامل عود قدیم ،عود جدید كامل ، ششتای ، طرب روده ، طنبور شرونیان ، طنبور تركی ، روح افزای ، قوپوز رومی ، اوزان ، نای طنبور ، رباب ، نعنی ، اگری ، قانون ، كمانچه ، غژك ف یكتای ترنتای ، دولاب ، عالی مرصع ، تحفه العود ، شدرغو ، پی پا ، باتو غان شهرود و رود خانی (برای آشنایی با این سازها به تاپیك فرهنگ سازهای ایران جناب آقای لئون مراجعه فرمایید.) در موسیقی اروپایی كمانچه به نام spike fidel در ردیف خانواده vielle یا fidel قرار داده میشود . سازی كه جزو اجداد اولیه ویولن امروزی است . در حقیقت خانواده ویولن شامل ویولن ، ویولن آلتو ، ویلنسل و كنتر باس تكامل یافته كمانچه هستند و كمانچه خود نیز تكامل یافته انواع قدیمی تری از سازهای این خانواده مانند trumba marina و gusle است.كمانچه . كمان كوچك را گویند (برهان) نام سازی است مشهور(برهان) نام سازی است از جنس رباب (ناظم الاطبا). در قدیم یك وتر داشت و امروز چهار وتر . در زبان پهلوی و پارسی قدیم دیده نمیشود اول بار ابن الفقیه میگوید این ساز توسط قبطی های مصر و مردم اسكاتلند استفاده میشده .معرب آن كمنجه است ، چغانه ، صغانه ، طنبور از دیگر اسامی آن است .از قرن سیزدهم تا پانزدهم در مصر بسیار رواج داشته و در كتاب مصری مربوط به قرن پانزدهم به طور جامع تعریف و تشریح شده است و هویت ایرانی ساز را مشخص كرده است.اولیا كلبی میگوید كمانچه بوسیله فارابی كه در نخیچوان به خاك سپرده شده است اختراع شده و این محل فاصله زیادی با كردستان ندارد لذا كمانچه سازی است متعلق به كردستان. در تركیه نوع كوچكتری به نام كیمچه استفاده میشده كه به گفته ادوارد براون در قرن هفدهم استفاده میشده و سه سیم داشته ...
نت کمانچه کِشکله شیرازی خرم آبادی
کِشکله شیرازی خرم آبادی علی اکبرشکارچی (منبع :کتاب بیست ترانه کهن لُری) می گویند شاعر معروف لُر میرنوروز در سفری به شیراز ، به دختری ریز نقش دل می بندد و عاشق او می شود . در گویش لُری گاهی به کوچک ، کُوچکلهمی گویند که ظاهرا به کِشکله تغییر یافته و بدین گونه ، این ترانه به کِشکله شیرازی ، یعنی دختر ریز نقش شیرازی معروف شده است . کِشکله شیرازی از عاشقانه های اصیل لرستان است که آن را در عروسی ها ، هنگام کار ، کوچ و جشن و سرورها ، اجرا می کنند . این ملودی ریتمی شاد دارد که در اجرا با آکسان ها و تاکیدهائی خاص می خوانند . مضامین اشعار این ملودی در وصف زیبایی های معشوق است که گاهی به گونه یک منظومه حاوی خیال پردازی های فراوان است . این ترانه با تغییراتی ، در مناطق مختلف لرستان خوانده می شود که دو نوع پاپی یونه و خرم آبادی آن مشهور است . کِشکله شیرازی پاپی یونه به لحاظ مضامین شعری ، ریتم و فرم ، با کِشکله شیرازی خرم آبادی تفاوتی ندارد ، بلکه تفاوت آن ها در گردش ملودی ها و آهنگ خاص آنها است . تجزیه و تحلیل ۱- ریتم کِشکله شیرازی ۸/۶ است که ملودی آن از سر ضرب شروع می شود. ۲- یک نت کشیده با هجای اضافه «هه » در میزان اول آمده است. ۳- فاصله سوم این آهنگ Re تا Fa می باشد که مانند اکثر ترانه های لُری فضای خاصی را ایجاد می کند . جمله بندب این آهنگ از تکرار جمله A تا B تشکیل می شود که تنها فرق آن ایست تکرار سوم است بر روی درجه سوم me که مایه اصلی آهنگ است . ۴- گرچه گردش ملودی این ترانه در فاصله Re تا Sol قرار داده شده ولی نت های استفاده شده بیشتر mi-Fa و Re هستند. ۵- فرم ملودی ، سادگی و برگشت های پی در پی در یک جمله ثابت ، این امکان را فراهم کرده است که معمولا چندین بیت را به صورت منظومه ای نسبتا باند اجرا می کنند. ۶- هجای اضافه این آهنگ ، هجای «هی» است که به صورت کشیده در یک میزان خوانده شده و نقش آن اعلام مایه آهنگ و آماده شدن صدای خواننده است. ۷- این آهنگ بیشتر در خرم آباد و اطراف آن اجرا می شود.