ملیله دوزی روی پارچه

ملیله دوزی یا سرمه دوزی
ملیله دوزی یا سرمه دوزی : نوعی دوخت تزئینی است که قدمت آن به 2500 تا 3000 سال پیش می رسد . سرمه دوزی دوخت انواع ملیله فلزی روی پارچه های نفیس محکم از جمله ترمه است . سرمه فلزی از الیاف طلا و نقره که تابیده وفنری شده تهیه می شود و به علت تلائلو خاصی که دارد استفاده می شود.سرمه دوزی به شکل ملیله دوزی که قطعات نقره و طلا به شکل مفتول توخالی بوده از زمان هخامنشیان و ساسانیان رایج گشته و در زمان صفویه به اوج خودرسیده است و اکنون با الیاف بدل طلا و نقره تهیه می شود و به همین دلیل در سطح گسترده مورد استفاده عوام می باشد . سرمه هایی که در قدیم مورد استفاده قرار می گرفت بیشتر از طلا یا نقره و یا 50 % طلا و نقره بوده است که پس از دوره صفویه آلیاژهای براق جای طلا و نقره را گرفته است . در گذشته این دوخت برای تزئین لباس پرده های مجلل تالارها . سرآستین ها . یقه . حاشیه . لباس . روسری . جلیقه . رورختخوابی و ... مورد استفاده قرار می گرفته است . امروزه این دوخت تزئین زیبا و ارزشمند کاربرد بیشتری پیدا کرده است و برای جهزیه عروس . بقچه . سجاده . جانماز . سفره عقد . جلد قران . تابلو و تزئینات لباس عروس . روتختی . رومیزی و جعبه دستمال کاغذی به کار گرفته می شود . این هنر زیبا در کشورهای مختلف برحسب شرایط اقلیمی و تاریخی جایگاه ویژه ای دارد و در کشور ما هنرمندان این رشته با ذوق و سلیقه خویش به گونه ای که کاملا مشهود است تاریخ را رقم زده اند . هم اکنون دست دوخته های ماندگارشان زینت بخش موزه هایبزرگ جهان شده است . دست دوخته ها بجز جنبه ماندگارشان زینت بخش موزه های یزرگ جهان شده است . دست دوخته ها بجز جنبه تزئینی و شناسنامه ای در بعضی اوقات بخاطر عقاید مذهبی بر روی کلاه یا پوشاک جلوه گری می کرده است . در قبل از اسلام بجز جنبه تزئینی . جنبه طلسم گونه آن نیز مطرح بوده است . در بعضی از ساغرهای مفرغی لرستان که به سبک آشوری است . طرحهایی روی پارچه لباسها دیده می شود که ظاهرا کل آن در متن پارچه بافته شده است . در این زمان گمان می رود که روی پارچه گلدوزی می کرده اند و گاهی در نقش اندازی ها قیظان هایی دیده می شود که ظاهرا ملیله دوزی بوده است. پس از ظهور اسلام در ایران رودوزی های سنتی ایران به حیات تاثیرپذیر خود همچنان ادامه می دهند و اگر چه تحولی شگرف درنقش های ایرانی پدید می آید . اما خصوصیات ایرانی بوده خویش را ازدست نمی دهند . دوختن کلمات قرآنی به خط کوفی بر روی کلاه . جبه . کمربند . بازوبند . و .... برای حفاظت از شر شیطان و حوادث بد . یکی از تاثیرات آشکار در این هنر دیرینه است . در واقع وضعیت جدید . نقطه آغازی برای آمیزش و نفوذ عمیق تری از فرهنگ و هنر اقوام شمال شرق ایران با ...

ملیله دوزی
ملیله به دوخت هایی اطلاق می شود که از مفتول های طلایی، نقره و آلیاژهای مختلف که به شکل فنری در آمده اند، برای تزئین سطح پارچه استفاده می شود. ملیله بر خلاف نخ های سرمه قابلیت انعطاف ندارد و براثر کشش زیاد از فرم خود خارج می شود. برای آماده کردن پارچه یک قطعه متقال یا کتان به اندازه مخمل یا ترمه ای که می خواهند بر آن ملیله دوزی کنند، می برند و با قلم موی پهن به تمام نقاط آن به طور یک نواخت محلول غلیظی از سریش و آب مالیده، مخمل یا ترمه را روی آن قرار می دهند و با دست چند مرتبه روی آن می کشند تا صاف شود و به پارچه زیرین متقال یا کتان بچسبد. پس از آن که پارچه ها خشک شد نقش هایی را که قبلا آماده شده است، روی پارچه مخمل یا ترمه منتقل می کنند یعنی دور کار را ملیله می دوزند و ملیله را کاملا با نخ و سوزن محکم می کنند. سپس به توردوزی می پردازند و داخل نقش را ملیله می دوزند و این کار را ادامه می دهند تا تمام نقش با ملیله پر شود. در قسمت های اصلی و برجسته نقشه، ابتدا مقداری پنبه به اندازه گل یا بوته تکه تکه می کنند و روی قسمت های مورد نظر قرار می دهند و آن را با نخ ساده روی پارچه می دوزند و سپس آن را ملیله دوزی می کنند.در دوران حکومت ساسانیان برای زینت دادن به لباس های رسمی لشگری و کشوری از ملیله دوزی استفاده می شده است.نمونه بسیار زیبایی از دوخت ملیله، روی مخمل دست باف می باشد که در حال حاضر در موزه آستان قدس رضوی نگه داری می شود. این نوع رودوزی در اکثر نقاط کشور رواج دارد. روش نگه داری آن حفاظت از رطوبت مداوم، حرارت و آتش، اشعه مستقیم و مداوم خورشید، سفیدکننده های شیمیایی و اشیای برنده است و برای شست و شوی آن می توان از آب و صابون و شوینده های معمولی و غیر اسیدی استفاده کرد. قدمت اين دوخت با شواهد تاريخ و اشيا به دست آمده از حفاريها به 2500 الي 3000 سال پيش مي رسد . هنر زري دوزي و دوختن نقشها و خطوط موازي با زري، بر روي شلوارها در زمان هخامنشيان معمول بوده است لكن آنچه دقيقا گوياي مليله براي تزئين لباس ها و پارچه ه ا مي باشد، تكه هائي است كه در ناحيه لولان در منتهي اليه شرق ايران كنوني بدست آمده است . اين نمونه ها چند تكه مليله دوزي و قلابدوزي است كه در حفاريها كشف شده است و به نظر مي رسد كه مربوط به دوره اشكانيان باشد. در اين نمونه نقش يك درخت مو مليله دوزي ديده مي شود كه داراي شاخه هاي پيج در پيچ است و قسمتهاي باز را برگ و انگور پر كرده است . اين هنر زيبا و ظريف با گذشت زمان، دوران تكاملي را نيز طي كرده و هنرمندان، اين نمونه از سوزن دوزي را با دانه هاي مرواريد همراه كردند.
آموزش روبان دوزی و جواهر دوزی روی لباس

خوب دوستان از اونجایی که همیشه تو کارام کلی عجله دارم بازم شروع کردم به دکور کردن این لباس و یکم کار کردم..تازه یادم اومد عکس بندازم.. این عکسیه که اول گرفتم زمانی که یه طرف جلوی بلوز سفید دوست جونم رو قیطان دوزی کرده بودم و ازین به بعد میگم چیکار کردم. البته خود بلوز یکم روبان کاری بود همون قسمت یقه هر قسمتی از لباس که میخوایم روبان دوزی کنیم باید توی کارگاه چوبی گرد بذاریم و کار کنیم تا چروک نشه پارچه اول قیطان دوزی کردم..بعدش با ملیله شکسته و نخ نامرئی و سوزن مخصوص ملیله اینجوری طبق عکس دوخت زدم دور قیطون رو.. راستش من ملیله شکسته سفید خریده بودم واسه این کار که اصلا سوزن ازش رد نمیشد خیلی ریز بود.. این ملیله رو داشتم و با همین کار کردم به نظرم این بهتر شد.. با چسب حرارتی مروارید نصفی رو روی مکان مورد نظر از جلوی بلوز گذاشتم.. و با نخ نامرئی و سوزن ملیله دوزی منجوق های براق رو دور مروارید دوخت زدم البته بعدا به یه نتیجه دیگه رسیدم که بهتر بود..اینکه منجوق هارو به همون تعداد توی سیم مخصوص ساخت تل و تاج عروس البته سیم ریز و ظریفش انداختم و به مروارید نصفی چسب زدم و روی لباس نصب کردم..یکنواخت در اومد و شیکتر یکم مروارید دوختم جاهای مختلف جلوی بلوز و سنگ حرارتی با اتو چسبوندم و حالا روبان دوزی روی لباس.. قسمت های زیر سینه رو میخواستم روبان دوزی کنم..واسه مرکز گل از دوخت رز فرانسوی استفاده کردم ۳ تا گل..با روبان نیم سانت واسه توضیحم باید اضافه کنم که اول روبان رو از سوزن رد میکنیم و از روی پارچه در میاریم..جوری که ته روبان و همون گره ته روبان به پشت کار باشه.. حالا در فاصله حدود ۵ تا ۶ سانتی روبان یه گره میزنیم و مابین گره تا محل تلاقی روبان از پارچه رو کوک میزنیم با همون سوزن و طبق شکل دوباره سوزن رو در فاصله نیم سانتی محلی که روبان رو از پارچه بیرون اورده بودیم داخل پارچه می کنیم و از پشت میکشیم روبان رو گل حاصله این شکلی میشه.. ۳ تا گل نیاز داشتیم دوباره به همین روش عمل میکنیم بعد با روبان ۲ و نیم سانت سفید از بقل اون سه تا رز فرانسوی یه شلال کوچیک میزنیم و همینطور دورشون رو شالل میزنیم تا گلبرگ های رز مارو بسازند بعد از درست کردن گل باید ساقه بزنیم من با روبان میلیمتری طوسی بصورت کوک روی پارچه طبق عکس زدم.. و بعد با چرخش دورانی سوزن و روبان به دوز همون دوخت ها دوخت اولیه رو پر کردم.. با شلال روبان نیم سانت یا یک سانت چند تا غنچه هم براش میذاریم.. کاسبرگ و برگ با روبان سبز کمرنگ نیم سانت و دوخت گل و غنچه با روبان میلیمتری صوذرتی کمرنگ کارو زیباتر میکنه حالا نخ گلدوزی طلایی رو چند لا ...
نمونه دوخته شده
دوخت شلال ساده،لازم به یادآوری می باشد که این دوخت با سرمه ی پیچ و تراش و ساده انجام می شود.اما این دوخت با سرمه ی تراش زیباتر است.ساقه دوزی اصفهانساقه دوزی قم.این دوخت هم باسرمه ی تراش بسیار زیبا می باشد.دوخت زیگزاگ.این دوخت نیز با سرمه ی تراش زیباتر میشود.در کنار آن نوعی دوخت تزیینی می بینید که در آینده آموزش آن را برای شما خواهم گذاشت.سرمه روی قیطان.نکته:من در اینجا از سرمه ی تراش(بجای قیطان) استفاده کردم.این دوخت نیز انواع متعددی دارد که به سلیقه ی شخص بستگی دارد.دوخت زنجیره به همراه مرواریدساقه گندمبرگ (زنار دوزی)واین هم پشت کار
دوخت خطی:
روش نگهداری و شست وشوی پارچه های سوزن دوزی

دیر زمانی است که انواع دوخت های سنتی نظیر تابلوهای ملیله دوزی ، سرمه دوزی و منجوق دوزی ،رومیزی های گلابتون یا سوزن دوزی ، جانمازهای ترمه ، جلیقه های مخمل و بقچه های گلدوزی ، زینت بخش زندگی ما ایرانیان استو در بین خانواده های ما از جایگاه ارزشمند برخوردار می باشد ، اما خیلی از مردم به ویژه خانم های جوان ، یاشیوه نگهداری این نوع صنایع دستی آشنا نیستند .به همین دلیل در این ستون کوشیده ایم به نکاتی در باره طرز شست و شو ، لکه گیری ، اتوکشی و â€¦ این نوع دوخت های سنتی بپردازیم .اغلب دیوارکوب ها ، پرده ها و تابلوهایی که در آنها دوخت های سنتی به کار رفته است به مرور ایام گرد و غبار می گیرند که این امر از جلوه کار کم می کند .در عین حال برخی از انواع این صنایع دستی را نمی توان شست و شو کرد پس چاره کار چیست ؟برای این منظور ابتدا پارچه موردنظر را در هوای آزاد آویزان کرده ، به آرامی ضرباتی با چوب به پشت آن بزنیدتا گردو غبار موجود از آن کاملاً زدوده شود ، سپس پارچه را بدون آنکه مچاله یا تا کنید در آب ولرم فرو ببرید ،این عمل را تا آنجا ادامه دهید که آب تمیز و صافی از آن خارج شود . بعد آن را درون حوله ای لوله کنید تا آب اضافی اش خوب گرفته شود .اگر لازم باشد از دو یا سه حوله می توانید برای این کار استفاده کنید ، سپس پارچه را درمعرض هوای آزاد قرار دهید تا خشک شود .▪ نحوه شست و شوی پارچه مخمل نیز به همین صورت است ، چه روی پارچه سوزن دوزی باشد چه نباشد .▪ دقت کنید پارچه هایی که روی آنها ملیله دوزی شده ، به هیچوجه قابل شست و شو نیستند .▪ ¨ برای شست و شوی پارچه های دست دوزی حتماً باید از ثبات رنگ نخ ها و یا خود پارچه اطمینان حاصل کنید .برای این کار یک پارچه نخی سفیدرنگ را مرطوب کرده ، به آرامی به پشت پارچه یا دوخت بکشید ، در صورتی که رنگ پارچه و نخ کار ثابت بود اثری روی پارچه سفید نمی گذارد ، در غیر این صورت از شستن آن صرف نظر کنید .▪ برای شست وشوی دست دوزی ها هرگز آنها را چنگ نزنید و از مواد پاک کننده مانند آب ژاول ، کلر و دیگر مواد سفیدکننده استفاده نکنید .▪ نحوه اتوکشی انواع سوزن دوزیبرای اتوکشی سوزن دوزی ها هرگز نباید اتو را مستقیماً روی کار بگذارید ، بلکه باید در پشت کار یک تکه پارچه نم دار سفید انداخته ، اتو را روی محل مورد نظر بگذارید و بردارید ، زیرا کشیدن اتو روی دست دوزی ها ممکن است به کار آسیب بزند و باعث جابجایی نخ ها ، منجوق ها و یا ملیله ها بشود .▪ اتوکشی موادی از قبیل نقده ، گلابتون و پولک باید با حرارت کاملاً ملایم و یا حداقل درجه حرارت صورت پذیرد ، چون مواد مذکور در مقابل حرارت تغییر شکل می دهند .▪ در صورتی که از نخ نامرئی ...
زنجیره دوزی
سرمه ها را به اندازه ی 1 تا 2 س برش می زنیم.اندازه ی سرمه به بزرگی و کوچکی زنجیره بستگی دارد.سرمه را داخل سوزن کرده و دوباره سوزن را در کنار همان نقطه ی اول داخل پارچه می کنیم.حال سوزن را از نقطه ی شماره ی 3 در آورده و دوباره این عمل را تکرار می کنیم.منظور از نقطه ی شماره ی 3،روبروی محل سوزن در پارچه است. برای زیباتر شدن کار می توانیم داخل زنجیره ها را مروارید بدوزیم.
ساقه ی گندم
/**/ ابتدا خطی را روی پارچه می کشیم.بهتر است به جهت زیبایی کار این خط منحنی باشد.. ساقه ی گندم را با نخ گلابتون یا با سرمه ساقه دوزی می کنیم. سوزن را از روی خط در ٱورده و گندمی را داخل آن می اندازیم گندمی را به حالت 45 درجه نسبت به خط رسم شده می دوزیم.باز سوزن را از همانجا در آورده و گندمی دیگری را به حالت 45 درجه در قسمت مقابل می دوزیم.حال سوزن را از میان این دو گندمی(به اصطلاح از دل این 2 گندمی)بیرون آورده و گندمی دیگری را این بار روی خط رسم شده می دوزیم.این کار را ادامه داده تا ساقه ی ما کامل شود.گندمی آخر همیشه گندمی روی خط می باشد.با استفاده از سرمه ی 1سانتی متری یا با استفاده از نخ گلابتون،در اطراف این ساقه زرک می دوزیم.(به صورت مورب) گندمی دوزی را می توانیم به عنوان حاشیه در لبه ی مانتو یا شال یا روی کمر کت انجام دهیم.این دوخت با گندم های کریستالی بسیار زیبا می شود.