طیف لیکرت
مقایسه زوجی طیف بوگاردوس، طیف تورستن، طیف لیکرت، طیف گوتمن
براي سنجش پدیده ها و مفاهیم کیفی اجتماعی مقیاس یا طیف های متعددی وجود دارد که مشهورترین آنها به شرح ذیل است : مقایسه زوجی طیف بوگاردوس، طیف تورستن، طیف لیکرت، طیف گوتمن ۱)طیف بوگاردوس هدف از طیف بوگاردوس سنجش میزان فاصله اجتماعی گروهها می باشد.و کاربرد این طیف در مواقعی است که مثلا دو گروه مختلف با دو فرهنگ و زبان متفاوت در کنار هم زندگی می کنند و یا در مواقعی که مردمی از ملیتهای گوناگون و با فاصله جغرافیائی در جریان روابطی متقابل قرار میگیرند (مثلا در سنجش نگرش به شغل/ طبقه اجتماعی/ گروههای مذهبی) این طیف بکار می رود . این طیف در یک مقیاس تر تیبی (تمایل کامل/ تمایل متوسط/ تا حدودی/ عدم تمایل) میزان تمایل یک گروه را نسبت به سایر گروهها می سنجد.بوگاردوس برای هر یک از هفت نقطه روی طیف یک جمله اظهاری یا گویه در نظر گرفت. فرض بر این است که اگر کسی با گویه اول موافق باشد با گویه های دیگر نیز موافق است بوگاردوس در تحقیق خود هفت گویه را در نظر گرفته بود (ازدواج – دوست صمیمی – همسایه – همکار – هموطن – میهمان – اخراج).این طیف کوششی بود که کیفیت ها را دقیقتر سنجیده و در سطح تر تیبی مورد سنجش قرار دارد و نیز برای ترتیب ارجحیت می توان از مقایس طیف بوگاردوس یا طیف فاصله اجتماعی. این طیف یا مقیاس سنجش فاصله اجتماعی توسط بوگاردوس ابداع گردید. بوگاردوس سعی کرد شیوه ای را بیاید که بوسیله آن بتواند میزان تمایل یا عدم تمایل افراد نسبت به چیزی را بسنجد. بدین منظور طیفی را در نظر گرفت که در یک سوی آن (منتها الیه چپ) تمایل یا پذیرش و در سوی دیگر (منتها الیه راست) عدم تمایل یا انزجار و وسط آن تمایل متوسط تصور شده بود. سپس این طیف را به هفت قسمت تقسیم نمود که بطوریکه امکان انتخاب فی ما بین برای پاسخگو وجود داشته باشد و امکان سنجش دقیق تر فراهم شود.بوگاردوس برای هر یک از هفت نقطه روی طیف یک جمله اظهاری یا گویه در نظر می گیرد که با توجه به ارزشهای اجتماعی زمان و مکان خود، بیانگر میزان تمایل یا عدم تمایل یک نقطه بر روی طیف بود. این گویه ها را در اختیار پاسخگو می گذارند، که باید اولین احساس و عکس العمل خود را اظهار نماید. این گویه ها به ترتیب شماره گذاری می شوند. بعد شماره هرگویه در درصد افرادی که با آن گویه موافق بوده اند ضرب می شود. از مجموع حاصلضرب ها عددی بدست می آید که بیانگر گرایش پاسخگویان نسبت به آن موضوع است. اینگونه روش استخراج را روش ضریب بندی”یا” “وزنه گذاری” می نامند.اما این روش دارای نقاط ضعفی است که از جمله آنها می توان به این امر اشاره کرد : که در طیف بوگاردوس فرض بر این است که گویه ها انتخاب شده مبتنی ...
انواع طیف بندی سوالات پرسش نامه
چند روش را در زیر بررسی می کنیم: <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> طیف بوگاردوس هدف از طیف بوگاردوس سنجش میزان فاصله اجتماعی گروهها می باشد. کاربرد این طیف در مواقعی است که مثلا دو گروه مختلف با دو فرهنگ و زبان متفاوت در کنار هم زندگی می کنند و یا در مواقعی که مردمی از ملیتهای گوناگون و با فاصله جغرافیائی در جریان روابطی متقابل قرار میگیرند (مثلا در سنجش نگرش به شغل/ طبقه اجتماعی/ گروههای مذهبی) این طیف بکار می رود این طیف در یک مقیاس تر تیبی (تمایل کامل/ تمایل متوسط/ تا حدودی/ عدم تمایل) میزان تمایل یک گروه را نسبت به سایر گروهها می سنجد. بوگاردوس برای هر یک از هفت نقطه روی طیف یک جمله اظهاری یا گویه در نظر گرفت. فرض بر این است که اگر کسی با گویه اول موافق باشد با گویه های دیگر نیز موافق است بوگاردوس در تحقیق خود هفت گویه را در نظر گرفته بود (ازدواج - دوست صمیمی – همسایه – همکار – هموطن – میهمان – اخراج). <?xml:namespace prefix = v ns = "urn:schemas-microsoft-com:vml" /> این طیف کوششی بود که کیفیت ها را دقیقتر سنجیده و در سطح تر تیبی مورد سنجش قرار دارد و نیز برای ترتیب ارجحیت می توان از مقایسه زوجی استفاده نمود. از معایب این طیف می توان به قصور محقق در تدوین گویه ها –کم بودنگویه ها و فواصل نامتساوی گویه ها اشاره نمود. طیف لیکرت هدف این طیف اندازه گیری گرایش به یک موضوع بر اساس ارزشهای جامعه می باشد و کاربرد این طیف نیز در جهت بررسی گرایشها نسبت به مسئله سیاسی –اجتماعی و اقتصادی می باشد که در سطح ترتیبی نیز مورد سنجش قرار دارد. گویه ها در این طیف حداقل 15 تا 30گویه و بیشتر تدوین می شود. در تدوین گویه ها باید سعی شود از گویه های بی تفاوت ،بی ربط و ابهام اور جلو گیری شود تعداد گویه هائی که گرایش مخالف و موافق دارند باید تقریبا به یک اندازه باشدو نیز طیفی که به پاسخگو داده می شود معمولا از 5 قسمت تشکیل شده است (کاملا موافقم- موافقم – تاحدودی – مخالفم – کاملا مخالفم) که براساس هدف و روش تحقیق می توان کلمات گویه ها را عوض نمود. در تدوین گویه ها باید دقت شود تا گویه های بی تفاوت و بی ربط و ابهام آور حذف گردند گویه مستقیما پس از تحقیقات مقدماتی پخش می شوند. پس بهتر است بعد از تدوین پرسشنامه مقدماتی pretest حداقل با 30 نمونه گرفته شود تا بعد از بررسی کمی (روایی) و کیفی (اعتبار) آن گویه های ابهام انگیز حذف گردد. طیف تورستن ابتدا گویه ها را انتخاب کرده و بعد از داورانی خواسته می شود تا گویه ها را در 11 طیف تقسیم نمایند. و ارزش طیف از مجموعه قضاوتها ی داوران برای هر یک از گویه ها بدست می آید. هدف از این طیف اندازه گیری گرایش به یک موضوع براساس ...
مقایسه زوجی طیف بوگاردوس، طیف تورستن، طیف لیکرت، طیف گوتمن
براي سنجش پدیده ها و مفاهیم کیفی اجتماعی مقیاس یا طیف های متعددی وجود دارد که مشهورترین آنها به شرح ذیل است: مقایسه زوجی طیف بوگاردوس، طیف تورستن، طیف لیکرت، طیف گوتمن ۱)طیف بوگاردوس هدف از طیف بوگاردوس سنجش میزان فاصله اجتماعی گروهها می باشد.و کاربرد این طیف در مواقعی است که مثلا دو گروه مختلف با دو فرهنگ و زبان متفاوت در کنار هم زندگی می کنند و یا در مواقعی که مردمی از ملیتهای گوناگون و با فاصله جغرافیائی در جریان روابطی متقابل قرار میگیرند (مثلا در سنجش نگرش به شغل/ طبقه اجتماعی/ گروههای مذهبی) این طیف بکار می رود . این طیف در یک مقیاس تر تیبی (تمایل کامل/ تمایل متوسط/ تا حدودی/ عدم تمایل) میزان تمایل یک گروه را نسبت به سایر گروهها می سنجد.بوگاردوس برای هر یک از هفت نقطه روی طیف یک جمله اظهاری یا گویه در نظر گرفت. فرض بر این است که اگر کسی با گویه اول موافق باشد با گویه های دیگر نیز موافق است بوگاردوس در تحقیق خود هفت گویه را در نظر گرفته بود (ازدواج – دوست صمیمی – همسایه – همکار – هموطن – میهمان – اخراج).این طیف کوششی بود که کیفیت ها را دقیقتر سنجیده و در سطح تر تیبی مورد سنجش قرار دارد و نیز برای ترتیب ارجحیت می توان از مقایس طیف بوگاردوس یا طیف فاصله اجتماعی این طیف یا مقیاس سنجش فاصله اجتماعی توسط بوگاردوس ابداع گردید. بوگاردوس سعی کرد شیوه ای را بیاید که بوسیله آن بتواند میزان تمایل یا عدم تمایل افراد نسبت به چیزی را بسنجد. بدین منظور طیفی را در نظر گرفت که در یک سوی آن (منتها الیه چپ) تمایل یا پذیرش و در سوی دیگر (منتها الیه راست) عدم تمایل یا انزجار و وسط آن تمایل متوسط تصور شده بود. سپس این طیف را به هفت قسمت تقسیم نمود که بطوریکه امکان انتخاب فی ما بین برای پاسخگو وجود داشته باشد و امکان سنجش دقیق تر فراهم شود.بوگاردوس برای هر یک از هفت نقطه روی طیف یک جمله اظهاری یا گویه در نظر می گیرد که با توجه به ارزشهای اجتماعی زمان و مکان خود، بیانگر میزان تمایل یا عدم تمایل یک نقطه بر روی طیف بود. این گویه ها را در اختیار پاسخگو می گذارند، که باید اولین احساس و عکس العمل خود را اظهار نماید. این گویه ها به ترتیب شماره گذاری می شوند. بعد شماره هرگویه در درصد افرادی که با آن گویه موافق بوده اند ضرب می شود. از مجموع حاصلضرب ها عددی بدست می آید که بیانگر گرایش پاسخگویان نسبت به آن موضوع است. اینگونه روش استخراج را روش ضریب بندی”یا” “وزنه گذاری” می نامند.اما این روش دارای نقاط ضعفی است که از جمله آنها می توان به این امر اشاره کرد : که در طیف بوگاردوس فرض بر این است که گویه ها انتخاب شده مبتنی بر ارزشهای جامعه ...
نمونه پرسشنامه ( نامه معرفی ، سوالات دموگرافیک ، طیف لیکرت )
نمونه پرسشنامه
مقایسه طیف لیکرت 5 تایی و هم طیف لیکرت 7 تایی
ببخشید من یک سوال داشتم، می خواستم ببینم در صورتی که در یک پرسشنامه استاندارد که در واقع توزیع شده و داده های آن گردآوری شده است هم طیف لیکرت 5 تایی و هم طیف لیکرت 7 تایی داشته باشیم یعنی برای چند متغیر ابزار سنجش ما دارای طیف لیکرت 5 تایی و برای چند متغیر دیگر ابزار سنجش ما دارای طیف لیکرت 7 تایی باشد برای تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه باید چه کار کنیم آیا می شود یک متغیر را که با طیف 5 تایی سنجیده می شود و کامپیوت کرده ایم با یک متغیر دیگر که دارای طیف 7 تایی است و کامپیوت کرده ایم بسنجیم. اگر من را در این زمینه راهنمایی کنید ممنون می شوم پیشاپیش از جنابعالی کمال تشکر و قدردانی را دارم پاسخ: برای آزمون همبستگی مهم نیست طیف 5 سطحی باشه یا هفت سطحی برای آزمون فپتی دقت کنید مقدار Test value شما مقدار میانی باشد. برای هفت تایی مقدار میانی را 4 وبرای پنج تایی 3 قرار می دهند.
طیف لیکرت (LIKERT SCALE)
در این طیف تلاش می‌شود گویه‌های گرایش موافق و گویه‌های گرایش مخالف هم‌زمان طراحی شود و گویه‌های ابهام حذف شوند و نیز بهتر است تعداد گویه‌های مثبت و منفی تقریبا یکسان باشد..طیف لیکرت (LIKERT SCALE) :طیف مجموعه نمرات هم گفته می‌شود. (- - ) ( - ) (+ - ) ( + ) ( + + ) کاملا مخالف مخالف بی‌نظر موافق کاملا موافق 1 2 3 4 5 دراین حالت می‌توان گویه‌های منفی را به سوی گرایش مثبت سوق داد و بالعکس.با توجه به نقایص طیف تورستون (حجم زیاد کار و وابستگی شدید به قضاوت داوران) مقیاس لیکرت از اهمیت خاصی برخوردار است. این طیف که به نام مقیاس مجموعه نمرات نیز مشهور است .ارزش طیف از نظر واقعی خود پاسخگویان به دست می‌آید علاوه بر این تعداد گویه‌ها می‌تواند بسیار کمتر از طیف تورستون باشد. برای مثال 30-15 گویه.در این طیف تلاش می‌شود گویه‌های گرایش موافق و گویه‌های گرایش مخالف هم‌زمان طراحی شود و گویه‌های ابهام حذف شوند و نیز بهتر است تعداد گویه‌های مثبت و منفی تقریبا یکسان باشد.طرز کار :چون در این طیف از داوران به عنوان تعیین‌کنندگان ارزش مقیاس گویه‌ها استفاده نمی‌شود لازم است گویه‌ها پس از یک مطالعه مقدماتی و برآورد اعتبار و پایایی مستقیما در اختیار پاسخگو گذارده شود.از پاسخگویان خواسته می‌شود میزان موافقت یا میزان مخالفت خود را با گویه مشخص نمایند. لذا برای هر گویه پاسخهای 5 گزینه‌ای (گاه سه و گاه هفت) ارائه می‌شود که معمولا گزینه‌های آن به قرار زیر جدول صفحه قبل می‌باشد.امتیازات طیف لیکرت :1- از آنجایی که پاسخگویان گویه‌ها را خود پاسخ می‌دهند ارزش این مقیاس افزایش می‌یابد.2- از آنجایی که پاسخ‌ها به بلی و خیر محدود نیست دقت سنجش افزایش می‌یابد.3- چون پاسخگویان به همه سوالات پاسخ می‌دهند سنجش به واقعیت نزدیک‌تر می‌شود.انتقادات طیف لیکرت :1- انتقادات عمده‌ای که به این طیف وارد است اینست که علیرغم دقت بیشتر و حجم کار کمتر برخی‌ها معتقدند این طیف از یک مقیاس رتبه‌ای تجاوز نمی‌کند.مثلا نمی‌توان ادعا کرد اگر دو پاسخگو دارای نمرات مساوی هستند گرایششان نیز یکسان است.2- اگر مجموع نمرات فردی دوبرابر فرد دیگر باشد نمی‌توان گرایش او را دوبرابر آن فرد پنداشت.
انواع طیف و مقیاس در تحلیل آماری
انواع طیف و مقیاس در تحلیل آماریالف) انواع مقیاسبه منظور اندازه‌گیری پدیده‌ها ابتدا و یا به بیان بهتر تعریف پدیده‌ها در قالبی عملی، می‌باید آنها را در دسته‌هایی با نام مقیاس طبقه‌بندی نمود. مقياس اندازه گيری کمک می‌کند تا شما امکانی را برای اندازه‌گيری يک متغير تعريف نمائيد. در یک دسته‌بندی می‌توان مقیاس‌ها را در 4 طبقه قرار دادا- مقیاس اسمی: این مقیاس ساده‌ترین حالت اندازه‌گیری است که در آن پدید‌ها بر اساس نامشان که متشکل از چند حرف الفبایی است شناخته می‌شوند. در این نوع اندازه‌گیری، تفاوت بین اجزاء فقط بر اساس همین اسمشان مشخص می‌شود. نمی‌توان بین اندازه‌گیری‌ها تمایزی از لحاظ رتبه داشت و مقدار صفر برای یک مشخصه وجود ندارد. نمونه‌هایی از این مورد مثل نام چند شخص، نام چند ماده شیمیایی، نام چند بیماری و... می‌باشد. در این مثال‌ها نمی‌توان نام چند ماده یا شخص یا بیماری را رتبه‌بندی نمود. تنها راه رتبه‌بندی این موجودیت‌ها تبدیل حروف آنها در قالب مقیاس دیگری با نام مقیاس ترتیبی می‌باشد.2-مقیاس ترتیبی: حال فرض کنید در مورد قبل، نام‌ها را بر اساس حروف الفبا مرتب کنید. می‌توانید بر این اساس بگویید که یک اسم، رتبه اول و یک اسم رتبه آخر دارد. این نوع مقیاس، مقیاس ترتیبی نامیده می‌شود. (نمونه دیگری از این نوع مقیاس، درجه‌بندی حالت‌هاست مثلا بگوییم: خیلی بد-بد-خوب-و خیلی خوب است). دقت کنید که بعد از رتبه‌بندی، رتبه صفر وجود ندارد و اگر بخواهیم در اندازه‌گیری صفر هم داشته باشیم می‌باید از مقیاس‌های دیگر هم‌چون فاصله‌ای سود ببریم. همچنین به یاد داشته باشید که فاصله بین رتبه‌ها در مقیاس ترتیبی مشخص نیست (رتبه 1.5 وجود ندارد) برقیاسی هم‌چون مقیاس فاصله‌ای کمک می‌کند که فاصله بین رتبه‌ها را هم مشخص نمود.3-مقیاس فاصله‌ای: گفتیم این مقیاس، فواصل را برای ما نمایان می‌سازد. همچنین مقدار صفر هم در این نوع مقیاس وجود دارد. دماسنج، نمونه‌ای از مقیاس فاصله‌ای است. در تحقیقات پرسش‌نامه‌ای اغلب مقیاس‌های اندازه‌گیری، از این نوع می‌باشند به یاد داشته باشید که صفری که ئماسنج نشان می‌دهد، صفری قراردادی است و صفر حقیقی نیست. اگر در یک اندازه‌گیری صفر حقیقی داشته باشیم، مقیاس ما به مقیاس نسبتی تبدیل می‌شود. 4-مقیاس نسبتی: در مقیاس نسبتی می‌توان مقادیر موجودیت‌های اندازه‌گیری‌شده را به دست آورد و فواصل را مشخص نمود. همچنین، این مقیاس صفر مطلق دارد. برای مثال میزان حقوق افراد. این مقدار را می‌توان مشخص نمود و وقتی می‌گوییم درآمد یک فرد صفر است. این صفر قراردادی نبوده و قطعی ...
روش تجزیه و تحلیل داده ها
یکی از مشکلات عمده دانشجویان حتی در مقاطع ارشد و دکترا و علیرغم گذراندن درس روش تحقیق این است که واقعا نمی دانند با داده های خود باید چه کار کنند و چطور آن را تحلیل کنند و چگونه به یک جمع بندی کلی دست یابند. من قبلا در دو پست در همین وبلاگ به بحث پرسشنامه و روش صحیح انتخاب آزمون های آماری اشاره نمودم که مورد استقبال بسیاری از دوستان قرار گرفت. (لینک آنها در قسمت انتهائی این مطلب آمده است) امروز تصمیم دارم برای افرادی که ابزار جمع آوری داده آنها پرسشنامه می باشد و از طیف لیکرت استفاده می نمایند یک متدولوژی مناسب ارائه نمایم که چندین پایان نامه با موفقیت و با این روش هدایت شده اند. امیدوارم مفید و مثمر ثمر قرار گیرد و انشالله دوستان در منابع پایان نامه خویش نیز به آن ارجاع دهند تا موجب توسعه و نشر علم گردد. یادآوری 1: در ابتدا یادآور می شوم بر مبناي مطالعات در ادبيات آماري، انتخاب حجم نمونه به عواملي مانند كمي يا كيفي بودن متغير، اسمي، ترتيبي يا عددي بودن آن، حجم جامعه و نوع توزيع آماري جامعه بستگي دارد. پس اگر متغير هاي مورد مطالعه شما دو شرط داشته باشد یعنی اولا از طريق تحقيق پرسشنامه اي با طيف پنج گزينه اي ليكرت (متغير كيفي اسمي) مورد مطالعه قرار گیرد و ثانیا حجم جامعه آماری شما كم مي باشد از فرمول زير براي بدست آوردن حجم نمونه استفاده کنید: در اينجا n حجم نمونه مورد نياز (حداقل تعداد پرسش شوندگان)، N حجم کل جامعه آماری شما، α سطح اطمينان 95% ، P نسبت موفقيت و d خطاي اندازه گيري قابل قبول مي باشد كه معمولا در تحقيق 5 درصد در نظر گرفته می شود. به عبارتي با اين حجم نمونه كه از اين فرمول محاسبه مي شود صحت اطلاعات در سطح اطمينان 95% و خطاي 5 درصد قابل صحت و اعتبار خواهد بود. در اين رابطه p نسبت موفقيت است. مقدار p را مانند واريانس از اطلاعات گذشته يا از پيش آزمون به دست مي‌آوريم و اگر هيچ يک از اين ها مقدور نباشد، مقدار آن را 0.5 در نظر مي‌گيريم. زيرا بيشترين مقدار واريانس براي نسبت وقتي است که P معادل 0.5 باشد. یادآوری 2: حال که متوجه شدید حداقل پاسخ دهندگان مورد نیازتان چه تعداد می باشد، باید پرسشنامه را تهیه نموده، توزیع مقدماتی آن را انجام دهید و سپس کنترل کیفیت نماید. چنانچه در زمینه تهیه پرسشنامه و یا در زمینه کنترل کیفیت آن (محاسبه اعتبار و روائي (Validity)، پايائي (Reliability) آن) مشکلی دارید به مطلبی که در همین وبلاگ با عنوان پرسشنامه تهیه شده است مراجعه کنید. روش تجزیه و تحلیل داده ها: پیشنهاد می نمایم به منظور پايبندي به اصول شناخت توصيفي و تحليل و اجتناب از پيش داوري و به منظور تجزيه و تحليل داده ها از الگوي جامع ...