زرین هنر ایرانیان

هنر ریتون سازی در ایران باستان

  هنر ریتون سازی در ایران باستان در لغت نامه دهخدا کلمه تکوک معادل با ریتون ذکر شده است و چنین آمده که: تکوک چیزی بود زرین یا آهنین به صورت گاو یا ماهی یا مرغ و بدان شراب خورند. در فرهنگ لغت فرس اسدی، ریتون ظرفی باشد که آن را از طلا ونقره یا از گل، بصورت جانوران،خصوصابه صورت شیر سازند وبدان شراب خورند.       هنر نزد ایرانیان است و بس بر آرند شیر ژیان را به مس « فردوسی » هنروفرهنگ ایران زمین در طول تاریخ زبانزد خاص وعام بوده وآ ثار باشکوه وارزشمند آن در سطح شاهکارهای جهانی قرار داشته و امروزه زیور موزه های بزرگ جهان و یا در تصرف مجموعه داران می باشد. نمونه بسیار جالب از هنرهای با ارزش ایرانی ریتون سازی است که چه در اعصار پیش از تاریخ و چه در دوران های تاریخی ازاهمیت خاصی برخوردار بوده است . این هنر نه وارداتی بلکه ابتکار ایرانیان است و نمونه های بر جای مانده بیانگر روح خلاق و نوآوونبوغ ذاتی ایرانیان است که درنهایت ظرافت، دقت، مهارت واستادی ساخته اند. پروفسور پوپ امریکایی در کتاب شاهکارهای صنایع ایران در موردآثار فکری و هنری ایران زمین می نویسد: «در سراسر تاریخ طولانی و پر حادثه ایران که از فراز و نشیب مشحون واز کامیابی و ناکامی و پیروزی وشکست و صعود و نزول حکایت می کند .نیروی خلاق او را هر بار نشان می دهد بزرگترین منبع بادام ومشخص ترین خدمت ایران در رشته صنایع بوده است.» در این مقاله سعی شده است تا با توجه به منابع موجود ودر حد توانایی شما خوانندگان محترم را با این هنر آشنا سازیم. ● ریتون چیست؟ در لغت نامه دهخدا کلمه تکوک معادل با ریتون ذکر شده است و چنین آمده که: تکوک چیزی بود زرین یا آهنین به صورت گاو یا ماهی یا مرغ و بدان شراب خورند. در فرهنگ لغت فرس اسدی، ریتون ظرفی باشد که آن را از طلا ونقره یا از گل، بصورت جانوران،خصوصابه صورت شیر سازند وبدان شراب خورند. درکتاب (ماد هخامنشی اشکانی ساسانی)بیان شده: «ریتون که یک واژه یونانی است معمولا به ظرفی اطلاق می شود که بخش قدامی انسان و یا حیوان و از یک ظرفی به شکل شاخ که در قسمت تحتانی ظرف به هم متصل می شوند تشکیل می گردد. این نوع ظرف که ...

تذهیب هنر اصیل و مقدس ایرانیان

تذهیب هنر اصیل و مقدس ایرانیان   تذهیب هنر سنتی و اصیل صفحه آرایی و کتاب آرایی ایرانیان است ، هنری مقدس که اشکال آن تجریدی و انتزاعی و زاییده فکر و اندیشه هنرمند ایرانی است که در خدمت آرایش و زیباسازی صفحات کتاب مقدس قرآن ، دیوان شاعران ،کتابهای نفیس و ماندگار و همچنین قاب کردن مینیاتور و خوشنویسی قرار داشت و اکنون با تحولات شگرفی که بخود دیده است بعنوان هنری مستقل مطرح است . نمونه نقوش آن را در طبیعت نمیتوان یافت ولی نشأت گرفته از طبیعت است . گل شاه عباسی و گل های سه پر و چهارپر بادامی ، بادام هایی را می مانند که با نظم و ترتیبی خاص کنار هم چیده شده اند تا آفرینشی نو را روایت کنند ، بته جقه آن سروی را می ماند که با نسیمی ملایم به این سو و آن سو در حال ترقص است ، اسلیمی ماری اش تصویرگر ماری است جهنده و خوش خط و خال ، اسلیمی دهن اژدری ، اژدهای نفس انسانی است که با افساری ، دهان آتشین آن به مهار انسان در آمده است ، شمسه نمادی است از خورشید جهان افروز که با شرفه های نجیب اش یادآور تلالو نور خورشید به جهان هستی و غلبه بر تاریکی هاست . تذهیب از لغت "ذهب" عربی و به معنی طلاکاری کردن ، زراندود نمودن ، زرنگاری کردن و در کل ، هر چیزی را که بخواهند طلاکاری کنند اطلاق می شود ، اثر طلاکاری شده را " تذهیب "و هنرمند آنرا "مُذَهّب " گویند . پیشینه تاریخی آن به دوران سنگی و حجاری ها و سنگ نبشته های عصرسنگی برمی گردد ، آثار کشف شده از دوران سنگی در "لرستان " ایران بیانگر آن است که انسان های نخستین برای تزیین ظروف خود از قبیل کاسه و بشقاب و نمای ساختمان و سرستون ها و طاقچه ها از اشکال و فرم ها و گل های قرینه سازی شده به شکل ابتدایی استفاده می نمودند . آثار بجا مانده در تخت جمشید وبناها و ظروف بیادگار مانده از اشکانیان و ساسانیان بیانگر آن است که ایرانیان زیبابین برای تزیین کاخ ها و بناهای مذهبی وظروف خود استفاده های فراوانی از گلهای نیلوفر آبی و لوتوس با شاخ و برگهای به هم پیوسته و پیچ در پیچ نموده اند و این حکایت از قدمت این هنر باستانی نزد ایرانیان دارد . دوران اوج این هنر ، دورة بعد از اسلام در ایران بوده است ، با نفوذ اسلام به ایران و منع مصور کردن تصویر انسان و دیگر جانداران ،هنرمند ایرانی راهی دیگر را برای بروز خلاقیت خود ارائه نمود وآن هنر تذهیب بود ، او می توانست با اینکار هم خلاقیت خود را بروز دهد و هم عشق و علاقة خود را به دین اسلام و کتاب آسمانی اش نشان دهد . تا قرن سوم هجری بدلیل حاکمیت خط کوفی که خود خطی هندسی و با نقوش تزیینی فراوان بود ، نیازی به تزیین کتاب آسمانی مسلمانان احساس نمی شد ، ولی در قرن سوم هجری با ابداع خطوط ...

باغ های باستان بهشت هنر ایرانیان کهن

باغ های ایران باستان بهشت معماری بشریت هستند بهشتی که هنرمندان این مرز و بوم از هزاره های کهن بر تن فرش ها بنمایش نهادند تا جاودانه بمانند.اعراب مسلمان در حمله سال 637م به کاخ  پادشاهان ساسانی در سرزمین پارس/جواهراتی بی مانند یافتند که باشکوه ترین این میراثها فرشی به نقش باغی بود شکوه منحصر بفرد این فرش افسانه ای از تمام عجایب دوران ساسانیان از هزاران برده و کنیزکان/تاق های قوسی مانند/طلا و نقره ستون های نقره و کره های طلایی که نشانگر ستارگان بودند و تندیس دوشیزه ای به ارتفاع هفت ارج هدیه پادشاهان هندی  شامل بودند. توصیف خارق العاده آنچه در کاخ شهر تیسفون در کنار دجله دیده بودند بعد ها توسط نیوسندگان به رشته تحریر در آمد.فرشی که ما از آن یاد می کنیم به مساحت 2940فوت مربع )35در 84)فوت با طرح زیبایی از باغ های سلاطین بدست آمد که زمینه آن ابریشم بود و باغی که در میان کانال آبها و مسیر های متقاطع و باغچه های مملو از گل های رنگلرنگ تقسیم می شد.هنرمندان بزرگ ایرانزمین برای نشان دادن زمینه (نقش زمین)از نخ های زرین و برای نشان دادن آب از کریستال استفاده کرده بودند.سنگلاخ های مسیر آبراهه از مروارید ساخته شده بود در قطب های هندسی درختانی قرار داشتند که تنه و شاخه هایشان با طلا و نقره جان گرفته بودند.میوه های این درختان بر روی فرش از سنگاهای قیمتی و جواهرنشان بودند برای نشان دادن و به تصویر کشاندن برگ های روی فرش از جواهرات بسیار بهره برداری شده بود.حاشیه فرش دشت مانند نشان داده شده بود.فرش به دستور بافت آن بهارخسرو نام گرفت.که نقش های زیبا و متنوع آن برای شاهان ساینی بنوعی آرامش بهمراه می آورد. هنگامی که خسرو دستور بافت این فرش را داده بودماهیت و صورت باغ ایرانی به حد اقل هزاران سال پیش باز می گشت.و این هنر در طی قرون در اوج کمال سیر می کرد و به جرزات می توان گفت این هنر مسیر زوال را طی نکرد فاتحان وقتی شهر تیسفون را یافتند زیبایی های آنرا بر روی فرش به نمایش همگان نهادند.این شهر هفت سال متوالی شهری سلطنتی بوداعراب مدائنش خواندند ابن خلدون می گوید زمانی که اعراب دست از بررسی احکام مذهبی برداشتند ازه به لذات زندگانی واقف شدند.هنر های معماری را از ایرانیان آموختند.الگوهای ایرانی در بسیاری از باغهای دهلی.بخارا/لاهور و کشمیر و حتی باغ های عهد مغول یافت شدند.

هنر نزد ایرانیان است و بس (نمونه ای از سفال گری هنرمندان استان قم)

مارلیک گیلان :

مارلیک گیلان :  در اوسط هزاره ی دوم پیش از میلاد ، ایرانیان باستان با دستیابی به فناوری استخراج و ذوب آهن ، گام دیگری در جهت پیشرفت و توسعه ی خود برداشتند . از این زمان تا اواسط هزاره ی اول پیش از میلاد ، غرب فلات ایران شاهد مهاجرت های  وسیع و ورود اقوام و فرهنگ های جدید بود . کشف آثار بسیار نفیس از جنس طلا و نقره و همچنین سلاح ها و ابزار های آهنی و مفرغی ، بیانگر اوج هنرمندی مردم ساکن این ناحیه است که ظاهراً از ثروت قابل توجهی هم برخوردار بوده اند . تپّه های مارلیک گیلان یکی از معروف ترین محوطه های باستانی این دوره است . در بالای این تپّه ها که در 14 کیلومتری شهرستان رودبار در استان گیلان قرار دارند ، بیش از 50 گور کشف شده است که داخل همه ی آنها اشیایی ارزشمند و منحصر به فردی چون پیکره ی سفالین انسان ، گاو کوهاندار و همچنین جام های زرّین و سیمین با نقوش قلم زنی شده بسیار زیبا قرار داشت . از دیگر مناطق باستانی این دوره می توان به تپّه های املش ، کلاردشت ، عمارلو در استان گیلان ، تپّه ی حسنلو در استان آذربایجان غربی ، تپّه ی زیویه در استان کردستان و غار کلماکره در استان لرستان اشاره کرد . برخی از پژوهشگران معتقدند که از آنجا که این مناطق در مسیر ورود آریایی های مهاجر به ایران قرار داشته اند و قدمت آثار به دست آمده به همان دوران مربوط می شود ، احتمالاً ساکنان این مناطق اجداد مادها و هخامنشی ها بوده اند ؛ امّا از طرفی در دست نبودن کتیبه ای معتبر باعث شده است تا باستان شناسان نتوانند بطور قطع درباره ی هویت واقعی این آثار اظهار نظر کنند .   سفال مادر محل کشف : قبرستانهای تپّه مارلیک گیلان قدمت : حدود 800 پیش از میلاد محل نگهداری : موزه ی آتور ساکلر شهر واشنگتن   ریتون سفالی گاو کوهاندار محل کشف : قبرستانهای تپّه مارلیک گیلان قدمت : حدود 800 پیش از میلاد محل نگهداری : موزه ی آتور ساکلر شهر واشنگتن   ریتون سفالی گاو کوهاندار محل کشف : گورستانهای تپّه مارلیک گیلان قدمت : حدود 800 پیش از میلاد محل نگهداری : فرانسه – موزه ی لوور پاریس   کوزه ی سفالی با دهانه ی لوله ای شکل  محل کشف : شمال غرب ایران قدمت : هزاره ی اول پیش از میلاد  محل نگهداری : امریکا – گالری آتور ساکلر واشنگتن   جام زرّین مارلیک ، شاهکاری بی نظیر از هنر ایرانیان بر روی این جام معروف ، پیکره ی چهار گاو بالدار در حالیکه ایستاده و به درختی تکیه داده اند حک شده است . نکته ی جالب در ساخت این جام این است که سر گاوها به جای پرچ شدن از خارج ، تنها از قلم زنی از داخل و با استفاده از طلای بدنه ساخته شده است . قدمت : بین 800 تا 900 سال پیش از میلاد محل نگهداری : تهران ...

سیاوش از ایرانیان هفت مرد گزین کرد شایسته اندر نبرد

بخش دوم: ورزشهای شاهنامه ای فصل دوم: چوگان    اشاره فصل اول بخش ورزشهای شاهنامه ای، به ورزش شکار اختصاص داشت که طی سه شماره به کم و کیف انجام آن به روایت شاهنامه پرداختیم. اینک در فصل دوم، به سراغ چوگان می رویم، تا ببینیم از زبان شاهنامه، این رشته ورزشی در آن روزگاران چگونه برگزار می شده و چه کارکردهایی داشته و ... الخ.     چوگان ورزش چوگان یکی از قدیمی ترین ورزشهای جهان است و امروزه حتی صحبت از بازگشت آن به بازیهای المپیک در محافل ورزشی مطرح است. چوگان از بازیهای خاص ایرانی است و دارای این خاصیت بوده که به عنوان نخستین ورزش دسته جمعی (تیم به تیم) شناخته شده است. ورزشی که در آن برعکس ورزشهای زمان پیدایش آنها در عهد کهن نبرد انسانها علیه یکدیگر نبوده بلکه نبرد بر سر "توپ" یا "گوی" صورت گرفته است. در مورد تيم سياوش هم مي گويد: سياوش از ايرانيان هفت مرد گزين کرد شايسته اندر نبرد هفت نفر+ سياوش = 8 نفر تيم به تيم: ... بسیاری از قوانینی که در شاهنامه فردوسی در مسابقه چوگان آمده هنوز به قوت خود باقی است. در ضمن در یاد تاریخ هیچ مسابقه ای پیش از مسابقه سیاوش با تیم ایرانی در برابر تیم توران میان تیم های هیچ دو کشوری انجام نشده است. چوگان که از راه ایران با مرکز حکومت عباسی راه یافت و از آنجا راهی کشورهای دیگر شد. در هزار و چهارصد سال اخیر در اینجا و آنجا جریان داشته است. که این به دو جهت بوده است. یکی اینکه اسب یار دیرین انسان جزو زندگانی بشر بوده است و دیگر آنکه بازی یا جنگ بر سر جسمی بی جان به نام توپ یا گوی به طبع مردم مساله بیش از مسابقه یا جنگ بر سر جان آدمی دلپذیر بوده است. چوگان که از سال 1900 در بازیهای المپیک اجرا شده، در طول سالهای زندگانی المپیکی تا پیش از ظهور فوتبال بیشترین تعداد تماشاگر را به خود جلب کرده است. کما اینکه در المپیک 1936 برلین در دیدار پایانی آن پنجاه هزار تماشاگر حضور یافت، آن مسابقه میان دو تیم چوگان بریتانیا و آرژانتین انجام شد. پس از آن المپیک و جنگ دوم جهانی ورزش از صحنه المپیک ناپدید شد که این زیان به دلیل شرایط اجتماعی بعد از جنگ بود. بعد از جنگ جهانی دوم ماشین قدم به پهنه فعال زندگی نهاد و اندک اندک جای اسب را گرفت، تا جائیکه امروزه تنها در کوهپایه ها می توان اثر وجودی اسب را در زندگانی مردم پیدا کرد. از سوی ورزشهای مدرن چون فوتبال که همه جا در میان شهرها قابل اجرا و جالب تماشاگر بود، مکان از دست چوگان گرفت. از دیگر سو شرایط اقتصادی پا در میانی نمود و برگزاری مسابقات چوگان را به صورت منظم بین المللی دشوار ساخت، چنانکه حمل و نقل اسبان و نگاهداری و تیمار هزینه هایی دارد که نسبت به درآمد ...