روش تحقیق در علوم اجتماعی
نمونه گیری در تحقیقات اجتماعی
دانیال حاتم پور به منظور كسب اطلاعات دقيق منسجم علمي دانشمندان در رشته هاي مختلف علمي دست به تحقيق و پژوهش ميزنند در بعضي از پژوهش ها كه دامنه تحقيق حجم وسيعي از واحد هاي تحليل را در بر ميگيرد كسب اطلاعات پژوهشي مستلزم هزينه هاي هنگفت است لذا به منظور صرفه جويي در وقت و هزينه ها ، محقق ناچار است به بررسي قسمتي از كل جا معه پرداخته و سپس با استفاده از منطق استنباطي به تعميم نتيجه به كل جامعه اقدام نمايد اين حركت محقق در تعيين قسمتي از جامعه جهت بررسي به نما يندگي از كل جامعه نمونه گيري اطلاق مي گردد. برای نمونه گیری از جامعه مورد بررسی شیوه های متفاوتی وجود دارد که متناسب با شرایط تحقیق و جامعه مورد بررسی محقق تصمیم می گیرد از یک شیوه بخصوص یا ترکیبی از شیوه های نمونه گیری استفاده نماید آنچه در پی می آید معرفی شیوه های مختلف نمونه گیری در تحقیقات اجتماعی است. مقدمه به منظور كسب اطلاعات دقيق منسجم علمي دانشمندان در رشته هاي مختلف علمي دست به تحقيق و پژوهش ميزنند بنابراين مطالعه يا جستار علمي وسيله اي است براي كسب اطلاعات از جامعه آماري مورد بررسي. همانطور که مبرهن است دامنه بررسي ها با توجه به موضوعات مورد علاقه پژوهشگران متفاوت است در بعضي از پژوهش ها كه دامنه تحقيق حجم وسيعي از واحد هاي تحليل را در بر ميگيرد كسب اطلاعات پژوهشي مستلزم هزينه هاي هنگفت است لذا به منظور صرفه جويي در وقت و هزينه ها ، محقق ناچار است به بررسي قسمتي از كل جا معه پرداخته و سپس با استفاده از منطق استنباطي به تعميم نتيجه به كل جامعه اقدام نمايد اين حركت محقق در تعيين قسمتي از جامعه جهت بررسي به نما يندگي از كل جا معه نمونه گيري اطلاق مي گردد. در حال حاضر نمونه گيري جزء لاينفك تحقيقات در زمينه هاي مختلف علمي اعم از علوم انساني ، اجتماعي و طبيعي به شمار مي آيد و نمونه گيري علمي و دقيق به محقق كمك مي كند تا با استفاده بهينه از حداقل امكانات به معتبرترين نتايج دست يابد . به اين منظور بايد تعيين كند كه چه مقدار اطلاعات لازم است جمع آوري شود طبيعي است كه اطلاعات ناچيز و ناقص ، محقق را از برآورد دقيق محروم ميسازد و از طرف ديگر اطلاعات زياد نيز باعث اتلاف هزينه ها خواهد شد اما اساسا در چه مواردي بايد دست به نمونه گيري زد ؟ 1. اگر حجم جامعه مورد مطالعه خيلي زياد باشد به طوري كه مطالعه و اندازه گيري كلي آنها ممكن نباشد و محقق با محدوديت هاي مالي مواجه باشد 2. چنانچه تمركز و توجه بيش از حد معمول بر روي موارد واحدها از اهداف مطالعه باشد و محقق بخواهد حجم وسيعي از اطلاعات نسبت جامعه را بدست آورد 3. زماني كه فوريت نتايج ...
روش تحقیق در علوم اجتماعی
روش تحقیق در علوم اجتماعیعباس تیموری آسفیچیطرح تحقيق:برنامه طرح تحقيق بايد با نظمي منطقي و معقول تنظيم و تدوين گردد.براي بسياري از محققين نوشتن طرح تحقيق به منزله برآورد هزينه آن و درخواست كمك هزينه از دولت يا سازمانهاي ذيربط است .حال شما خواه در فكر درخواست كمك مالي باشيد و خواه نباشيد بايد طرح تحقيق تان سودمند باشد در اينجا شما را با مراحل انجام و اتمام طرح تحقيق بيشتر آشنا مي كنم.1-طرح موضوع تحقيققبل از هر گونه اقدامي براي انجام يك تحقيق مي‌بايد موضوع مورد مطالعه را از جهات مختلف مورد شناسايي دقيق قرار دهيم. در اين شناسائي نكاتي مورد توجه قرار ميگيرد كه عبارتند از:پيشينه تحقيق:محقق در معرفي موضوع مورد مطالعه از كليه تحقيقات انجام شده قبلي ميتواند كمك بگيرد و احاطه خود را نسبت به موضوع بيشتر نمايد. تحقيقات اجتماعي انجام شده پيشين همچنين ميتواند علاوه بر شناخت موضوع به مسائل و مشكلاتي كه محققان ديگر ضمن انجام تحقيق با آن روبرو بوده‌اند و پي ببرد و بدين ترتيب از خطاها و دوباره كاريها احتراز نموده و در مقابل از تجربيات پيشينيان بهره گيرد.تعريف مفاهيم: محقق براي تبيين و تشريح موضوع مورد مطالعه و تعيين متغيرهايي كه مربوط به موضوع مورد تحقيق ميگردد بايستي مفاهيم موجود در طرح تحقيق خود را يكايك تعريف نموده تا مفاهيم از يكديگر باز شناخته شوند و پرسشگران و ساير كساني كه محقق را ياري مي‌دهند با آگاهي و تسلط كامل به جزئيات موضوع بكار تحقيق بپردازند . در تعريف مفاهيم اصطلاحات و واژه‌هاي بكار رفته در طرح بايد مشخصاً و دقيقاً تعريف شوند. مثلاً در تحقيقات روستائي مفاهيمي مانند "خوش نشين" ,"زارع صاحب نسق", "جفت گاو" و "آيش" و "واحد بهره برداري و...دقيقا" تعريف شوند و يا در مطالعه مربوط به يك گروه اجتماعي اصطلاحات و مفاهيمي مثل "انسجام گروهي" و "ارتباط متقابل" ,"برون گروه" ,"درون گروه","شبه گروه","پاره گروه" و ....تعريف شوند.محدوده موضوع: در طرح موضوع مورد مطالعه محدوده موضوع نيز به طور روشن و بوضوع مشخص ميشود و اين يكي از مسائلي است كه بسيار حائز اهميت است زيرا انجام تحقيقي كه محدوده و چهارچوب مشخصي نداشته باشد عملاً امكان پذير نيست و چنانچه موضوع را بدون در نظر گرفتن جامعه آماري و حد و مرز معيني مورد مطالعه قرار دهيم نتايج بدست آمده اعتبار علمي نخواهد داشت . مثلاً چنانچه ما عنوان كنيم كه قصد مطالعه دانشجويان دانشگاه تهران را داريم موضوع مورد مطالعه ماگسترده و در حال بسيار مبهم است زيرا معيين نشده است كه مطالعه ماد در ارتباط با چه ويژگي از جامعه دانشجويان است و كداميك از دانشكده‌ها يا رشته ها يا كلاسها ...
روش تحقیق در علوم اجتماعی
روش تحقیق در علوم اجتماعی (قسمت دوم) مهمترين تکنيکهاي جمع آوري اطلاعات۱-پرسشنامه تحقيقاتي ۲-مشاهده در تحقيق ۳-استفاده از فيش ۴- نمونه گيري ۵- مونو گرافي <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> ۱-پرسشنامه تحقيقاتي پرسشنامه يکي از شيوه‍هايي است که در کار تحقق رواج فراوان دارد و در جامعه شناسي بيش از هر تکنيک ديگر از آن استفاده ميشود. پرسشنامه بصورت مختلف زير مورد استفاده قرار ميگيرد: تکميل پرسشنامه توام با مصاحبه در اين شيوه با پاسخگو خود پرسشنامه را در دست گرفته و سئوالات را به ترتيب طرح نموده و جواب آنها را پس از دريافت از پاسخگو در پرسشنامه مي‍نويسد. معمولا اين نوع استفاده از پرسشنامه در جوامع يا محافلي اعمال ميگردد که سطح سواد و آگاهيهاي عمومي نسبتاً پايين بوده و پاسخگويان شخصاً قادر به خواندن سئوالات و يا درک مفهوم آنها نيستند. در مواردي هم جواب به يک سئوال معين مثلاً مقدار در آمد ساليانه يک کشاورز و يا مقدار مصرف ماهانه يا سالانه قند و شکر يا سيگار مورد استفاده و يا حتي محاسبه مقدار زمين زير کشت يک خانوار روستايي در مناطقي که واحدها و مقياسات رسمي هنوز در روستاها عموميت نيافته است ,براي يک فرد روستايي بسيار مشکل بوده بطوريکه به تنهايي ميتواند از عهده به چنين سئوالاتي بر آيد بنابراين کاربرد چنين شيوه‍اي که در عين حال مي‍توان آنرا نوعي مصاحبه نيز دانست از رايج ترين شيوه‍هاي استفاده شده است . تکميل پرسشنامه بدون مصاحبه در اين شيوه پرسشنامه را پاسخگو خود شخصاً تکميل مي‍کند و پرسشگر تنها بکار تکميل پرسشنامه نظارت مي‍نمايد. اين شيوه را معمولاً در مواردي بکار مي‍برند که پاسخگويان از اقشار تحصيلکرده و برخوردار از حد متوسطي از آگاهيهاي اجتماعي باشند. پرسشگر پرسشنامه را بين آنها توزيع نموده و تنها در مواردي که لازم است ابهامات احتمالي ايجاد شده براي پاسخگويان را بر طرف ميسازد. معمولاً در اين شيوه قبل از طرح با تهيه و تکميل پرسشنامه و تحقيق مورد نظر شرح داده و پاسخگو را مطمئن مي‍نمايد که طراح سئوالات در ارتباط با يک بررسي عليم بوده و هدفهاي ديگري را تعقيب نمي‍کند. البته براي جلب اعتماد بيشتر پاسخگويان و زدودن سوظن با ابهامات احتمالي از اذهان آنان بهتر است که پرسشنامه بدون نام تهيه گرديد و در صفحه ...
روش تحقیق در علوم اجتماعی
بسم الله الرحمن الرحیم روش تحقیق در علوم اجتماعی (قسمت یک) انتخاب شده از سایت فصل نو<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> شنبه، ۱۵ مهر ۱۳۸۵ - سال دوم - شماره 47 - 20صفحهآينده به طور مفصل راجع به يكايك انواع روشها بيشتر آشنا خواهيد شد.در اينجا شما را با مراحل مختلف تحقيق بيشتر آشنا خواهم كرد .كه در اين هفته به دومورد از مراحل تحقيق اشاره مي كنم و در مقالات بعدي به ديگر مراحل تحقيق خواهم پرداخت.طرح تحقيق:برنامه طرح تحقيق بايد با نظمي منطقي و معقول تنظيم و تدوين گردد.براي بسياري از محققين نوشتن طرح تحقيق به منزله برآورد هزينه آن و درخواست كمك هزينه از دولت يا سازمانهاي ذيربط است .حال شما خواه در فكر درخواست كمك مالي باشيد و خواه نباشيد بايد طرح تحقيق تان سودمند باشد در اينجا شما را با مراحل انجام و اتمام طرح تحقيق بيشتر آشنا مي كنم.1-طرح موضوع تحقيق قبل از هر گونه اقدامي براي انجام يك تحقيق مي‌بايد موضوع مورد مطالعه را از جهات مختلف مورد شناسايي دقيق قرار دهيم. در اين شناسائي نكاتي مورد توجه قرار ميگيرد كه عبارتند از: پيشينه تحقيق:محقق در معرفي موضوع مورد مطالعه از كليه تحقيقات انجام شده قبلي ميتواند كمك بگيرد و احاطه خود را نسبت به موضوع بيشتر نمايد. تحقيقات اجتماعي انجام شده پيشين همچنين ميتواند علاوه بر شناخت موضوع به مسائل و مشكلاتي كه محققان ديگر ضمن انجام تحقيق با آن روبرو بوده‌اند و پي ببرد و بدين ترتيب از خطاها و دوباره كاريها احتراز نموده و در مقابل از تجربيات پيشينيان بهره گيرد. تعريف مفاهيم: محقق براي تبيين و تشريح موضوع مورد مطالعه و تعيين متغيرهايي كه مربوط به موضوع مورد تحقيق ميگردد بايستي مفاهيم موجود در طرح تحقيق خود را يكايك تعريف نموده تا مفاهيم از يكديگر باز شناخته شوند و پرسشگران و ساير كساني كه محقق را ياري مي‌دهند با آگاهي و تسلط كامل به جزئيات موضوع بكار تحقيق بپردازند . در تعريف مفاهيم اصطلاحات و واژه‌هاي بكار رفته در طرح بايد مشخصاً و دقيقاً تعريف شوند. مثلاً در تحقيقات روستائي مفاهيمي مانند "خوش نشين" ,"زارع صاحب نسق", "جفت گاو" و "آيش" و "واحد بهره برداري و...دقيقا" تعريف شوند و يا در مطالعه مربوط به يك گروه اجتماعي اصطلاحات و مفاهيمي مثل "انسجام گروهي" و "ارتباط متقابل" ,"برون گروه" ,"درون گروه","شبه گروه","پاره گروه" و ....تعريف شوند . محدوده موضوع: در طرح موضوع مورد مطالعه محدوده موضوع نيز به طور روشن و بوضوع مشخص ميشود و اين يكي ...
روش تحقیق در علوم اجتماعی
روش تحقیق در علوم اجتماعی (قسمت سوم) <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> [ عباس تیموری آسفیچی ] مشاهده در تحقيق مشاهده از تکنیک هایی است که غالباً در مطالعات مردم شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در عین حالی که گاهی هم در جامعه شناسی خصوصاً رشته جامعه شناسی روستائی بکار برده میشود. معمولاً از تکنیک مشاهده در مواردی استفاده می‌گردد که نمونه گیری و کاربرد پرسشنامه تحقیقاتی عملی نباشد . مثلاً زمانی که قصد مطالعه جابجائیهای فصلی یک از ایلات را از ییلاق به قشلاق داریم از این تکنیک استفاده میشود. مشاهده را بطور کلی به دو نوع می‌توان تقسیم نمود بشرح زیر : 1-مشاهده با مشارکت مستقیم و فعالانه محقق در جامعه مورد مطالعه 2-مشاهده بدون مشارکت محقق مشاهده از نوع اول در موردی مصداق پیدا می‌کند که محقق خود عضوی از جامعه مورد مطالعه شده باشد و بنابراین مانند فردی از افراد جامعه در حقیقت خود نیز در محدوده پژوهشی قرار گیرد که می‌خواهد آنرا انجام دهد . بعنوان مثال محققی که خود ساکن یک روستا بوده و قصد مطالعه بعضی از رفتارهای گروهی یا مراسمی را دارد غالباً بدو آنکه اعضاء آن جامعه در جریان تحقیق وی قرار بگیرند. رفتار مردم را زیر ذره بین گذاشته و با استفاده از ابزارهایی مثل دوربین عکاسی , اسلاید , دوربین فیلمبرداری و فیش های ثبت وقایع به بررسی جامعه مورد مطالعه خود می‌پردازد. در این نوع مشاهده محقق چون خود عضوی از جامعه است. گذشته از اینکه فرصت زیادی برای تعمق و دقیق شدن در رفتارهای گروهی مردم خود را دارد , از این امتیاز نیز برخوردار است که افراد جامعه مورد مطالعه وی در مقابل او و رفتار طبیعی خود را از دست نداده و بنابراین مستقیماً با واقعیت های موجود آنچنان که وجود دارند روبرو می‌گرد. در چنین روشی زمان جمع آوری اطلاعات زمان معینی نیست بلکه محقق در تمام مدتی که در جامعه مورد نظر بسر می‌برد, می‌تواند به مشاهده بپردازد. در نوع دوم مشاهده , محقق عضو جامعه مورد نظر نبوده بلکه از خارج بدان جامعه وارد میشود, در چنین مواردی مشکلات تحقیق بسیار زیادتر از نوع پیشین است زیرا ورود محقق به جامعه مورد مطالعه , عکس العملهایی در بین افراد جامعه بوجود می‌آورد که موجب تغییر در رفتار طبیعی آنها میشود. مشاهده نوع اول را می‌توان به نوعی فیلمبرداری یا عکسبرداری تشبیه نمود که بدون مقدمه و ناگهانی از فرد یا افرادی صورت می‌گیرد بنابراین رفتار مردمی ...
روش تحقیق در علوم اجتماعی
<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> روش تحقیق در علوم اجتماعی (قسمت چهارم) روش تحقیق در علوم اجتماعی نمونه گيري براي مطالعه يك جامعه لازم نيست كه همه آن مشاهده شود بلكه در اغلب موارد مشاهدة جزيي از آن كافي است به تعبير ديگر در بيشتر تحقيقات، مشاهده نمونه اي محقق را به مقصود مي رساند. هدف اصلي از نمونه گيري بدست آوردن نمونه اي است كه معرف و نماينده مناسبي براي جامعه باشد. محقق آشنا با نمونه گيري و طرحهاي نمونه اي قادر است نمونه را چنان برگزيند كه معرف جامعه باشد از اين رو مي توان گفت نمونه گيري به روش هايي اطلاق مي شود كه در تحقيقات اجتماعي براي انتخاب افراد يا واحدهاي تحليل بكار مي رود و در تحقيقات پيمايشي، نمونه گيري عبارتست از روشي كه از طريق آن پاسخگويان براي تحليل انتخاب مي شوند.مزاياي نمونه گيري 1ـ كاهش هزينه: چون حجم داده هاي نمونه اي نسبت به حجم جامعه كوچك است به طور حتم هزينه تهيه آنها به مراتب كمتر از هزينه سرشماري است. 2ـ افزايش سرعت كار: چون حجم نمونه بسيار كمتر از حجم جامعه در سرشماري است گرد آوري و تلخيص داده ها با سرعت بيشتر، يعني با صرف وقت كمتر انجام مي شود. اين مزيت خصوصاً وقتي كه كسب نتايج و تهيه اطلاعات جنبه فوريت دارند مزيتي مهم است. 3ـ بالا بودن ميزان درستي كار: چون براي انجام نمونه گيري به دليل كم بودن حجم كار نسبت به سرشماري، امكان آموزش افراد براي انجام مصاحبه ها و يا اندازه گيريها وجود دارد، ميزان درستي نتيجه كار اين افراد در مقايسه با سرشماري بيشتر است. مفاهيم پايه جامعه آماري: منظور مجموعه افراد يا واحدهايي است كه در نهايت مي خواهيم نتايج را به آن تعميم دهيم. در مسأله نمونه گيري معمولاً جامعه متناهي است و تعداد عنصرهاي آن را حجم جامعه مي نامند. كار مهم محقق اين است كه با دقت و به صورتي كامل جامعه را تعريف كند.نمونه بخشي از جامعة تحت بررسي است كه با روشي از پيش معين شده انتخاب مي گردد به قسمي كه به كمك آن با توجه به روش انتخاب، مي توان استنباطهايي درباره كل جامعه انجام داد. فرايند انتخاب نمونه، استخراج نتايج و استنباطهاي حاصل را بررسي نمونه اي گويند. بررسيهاي نمونه اي را به دو نوع رده بندي مي ...
دانلود جزوه روش تحقیق در علوم اجتماعی
این جزوه توسط دانشجویان علوم اجتماعی دانشگاه گلستان(ورودی ۸۸) در ۱۹۱ صفحه تدوین گشته است. در این جزوه با مطالب زیر آشنا می شوید: فهرست مطالب فصل اول: تبیین علمیفصل دوم: تعیین موضوع تحقیق و طرح برنامه تحقیقفصل سوم: پیشینه ی تحقیقفصل چهارم: فرضیه تحقیقفصل پنجم: مفاهیم وعملیاتی کردن وسنجش متغیرهافصل ششم: شاخص ها و مقیاس هافصل هفتم: نمونه گیریفصل هشتم: تحلیل داده هافصل نهم: تحلیل محتوا فهرست منابع 1- روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، ارل ببی، ترجمه رضا فاضل، انتشارات سمت، تهران، 1381، صص 641- 665. 2- روش تحقیق نظری در علوم اجتماعی، دکتر محمود طالقانی، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ اول، 1370. 3- روشهای تحقیق در علوم رفتاری، زهره سرمد، عباس بازرگان و الهه حجازی، انتشارات آگه، چاپ سیزدهم، 1385، صص 55- 67. ۴- روشهای تحقیق در علوم رفتاری، رمضان حسن زاده، نشر ساوالان، 1382، صص 57- 82 ۵- روشهای تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، علی دلاور، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ دوم، تابستان 1370، صص 120- 129. برای دانلود روی عبارت زیر کلیک کنید : دانلود جزوه روش تحقیق در علوم اجتماعی همچنین برای دانلود ویراست دوم جزوه روش تحقیق به آدرس زیر بروید : http://mohammadjafarnodeh.blogfa.com/post-137.aspx
پاور پوینت روش تحقیق در علوم اجتماعی - ریمون کیوی
کتاب روش تحقیق در علوم اجتماعی توسط ریمون کیوی و لوک وان کامپنهود از اساتید دانشگاه بلژیک که علاوه بر تدریس نظری و تحقیق کاربردی عمری را صرف تربیت محققان اجتماعی کردند نوشته شده و برگردان آن به فارسی توسط آقای دکتر نیک گهر انجام شده است . این کتاب ۳۰۴ صفحه و به قیمت ۴۸۰۰ ریال عرضه می شود . شما میتوانید این کتاب را در مشهد از پاساژ مهتاب واقع در خیابان سعدی - طبقه پائین - انتشارات فرا انگیزش به شماره تلفن ۲۲۴۰۷۶۸ تهیه نمائید. در ترم پیشین - نیمسال اول ۸۹- تاکید استاد کدیور بر مطالعه این کتاب برای آشنا شدن با افکار نویسندگان این کتاب بود . سرفصل های عمده کتاب به شرح ذیل می باشند : •مرحله اول:پرسش آغازین •مرحله دوم:مطالعات اکتشافی •مرحله سوم:طرح نظری مسئله تحقیق •مرحله چهارم : ساختن مدل تحلیلی •مرحله پنجم:مشاهده •مرحله ششم: تحلیل اطلاعات •مرحله هفتم : نتیجه گیری •مرور سرفصل حقیقت اینست که برخی از نکات ارائه شده از زاویه جدیدی به تحقیقات اجتماعی می نگرد برای مثال در اولین گام یک تحقیق و نحوه صحیح طرح یک پرسش خوب و اینکه ویژگی های یک پرسش خوب آغازی چیست؟ اینگونه پاسخ می دهد: •یک پرسش خوب باید عملی ، روشن و مناسب باشد . روشنی : یعنی بدون ابهام باشد. عملی : قابلیت اجرا را داشته باشد. مناسب: به عنوان خط راهنمای تحقیق در علوم اجتماعی به کار آید. پرسش آغازین خوب پرسشی است که بر مبنای آن فرایند های اجتماعی اقتصادی و .. را آشکار سازد. محقق بجای داوری به روشن شدن پدیده کمک نماید . در پایان هر بخش از کتاب مثال های عملی و کاربردی ارائه می شود . نحوه صحیح استخراج اطلاعات نیز گام به گام ارائه میشود . یکی از زیباترین مباحث کتاب نحوه خلاصه نمودن و استخراج اطلاعات در رشته علوم انسانی می باشد. و از معایب کتاب می توان به عدم ارائه مثال های کاربردی منطبق با مشکلات جامعه کنونی کشورنام برد و مترجم تمامی مثال های کتاب را که مطابق مشکلات جامعه غرب می باشد را شاید به لحاظ امانت ترجمه نموده اند. همچنین استفاده از اصطلاحات کمی مشکل و به قول مترجم مطنطن در ترجمه نیز گاهی کتاب را به سمت ادبیات دوره نصراله منشی هدایت می نماید. امیداواریم که نسخه پاورپوینت این کتاب بتواند مورد استفاده قرار گیرد. همچنین از رهنمودهای جناب دکتر کدیور هم کمال تشکر را داریم. برای دریافت پاورپوینت - نسخه ۲۰۰۳ - کتاب به آدرس ذیل مراجعه فرمایید: http://sunland86.persiangig.com/document/powerpoint2003/final2003.pps
قابليت اعتماد(reliability) و اعتبار (validity) در تحقيق
قابليت اعتماد يا اعتبار (reliability) در تحقيقدانيال حاتم پورمقدمه: سنجش قابليت اعتماد واعتبار درهرتحقيق اجتماعی برای تعيين معيارعلمي بودن آن وتكيه براطلاعات بدست داده شده از امور بسيارمهم است، قصد براين است كه دراين مقال به بررسی اين دومفهوم بپردازیم: 1. قابليت اعتماد: reliability قابلیت اعتماد عبارتست ازاينكه آيا هرروش خاصی هرگاه چندين باردرمورد موضوع واحدی بكار برده شود هربارنتايج يكسانی بدست می دهد؟(ببی، 1384 ، 275) بنابراين می خواهيم بررسی كنيم كه آيا ابزار سنجش دارای ويژگی تكرار پذيری هست؟ يعنی در صورت تكرار عمليلات تحقيق مي توان به نتايج مشابهي رسيد ابزار تحقيق زماني از رواني برخوردار است كه از ضريب پاياني بالا برخوردار باشد يعني در صورت تكرار نتايج مشابه بدست دهد پس بايد معيارها بصورتي همساز به كار ايند يعني در جريان تحقيق هر اقدام در زمانهاي مختلف به صورت يكسان صورت پذيرد همچنين تا انجا كه ممكن است در جريان تحقيق از محققان كمتري استفاده شود تا همگني بعد انساني تحقيق حاصل ايد و در صورت تعدد،محققان چنان اموزش ببيند كه دقيقا هر شاخص را در سراسر كار بطور يكسان اعمال كنند يعني انحراف ناشي از پرسشگر به حداقل كاهش يابد (ساروخاني،1373،288) موارد زيل مي توانند قابليت اعتماد يك تحقيق علمي را با چالش مواجه كنند : · جمله بندی بد سؤالهای پرسشنامه: چه بسا پاسخگودرمواقع مختلف برداشت نامناسبی از پرسش بكند · جنسيت، زمينه قومي وظاهر مصاحبه گر مي توانند برنحوه پاسخ دادن پاسخگو به سؤالات تأثير بسزايي داشته باشند · كدگذاري مي تواند موجب عدم قابليت اعتماد شود بدين صورت كه كد گذاران مختلف پاسخ يكساني را به طرق مختلف كد گذاري كنند. روشهاي سنجش قابليت اعتماد: روشهاي متعددي براي سنجش قابليت اعتماد يك تحقيق وجود دارد كه مهمترين آنها عبارتند از: 1. روش آزمون- آزمون مجدد: دراين روش محقق سنجش را بيش از يكبار در همان شرايط تكرار می كند وچنانچه همبستگي بين نتايج هرچند آزمون بالا بود(80درصد يا بالا تر)مي توان فرض كرد سنجش مورد عمل داراي قابليت اعتماداست ، اما غالباً تكرار آزمون در مورد افراد يكسان بسيار دشوار است راه كاستن از اين دشواري ارائه پرسشها به نمونه اي كوچك ومشابه نمونه اصلي تحقيق است بدين ترتيب استفاده از روش آزمون – آزمون مجدد امكان پذير مي شود . اما چنانچه آزمون دوم در مورد همان جامعه اول به طور يكسان صورت پذيرد ممكن است پاسخ گويان پا سخ هاي اول خود را به ياد داشته باشند كه در اين صورت قابليت اعتماد آزمون به طور مصنوعي بالا خواهد رفت .(دواس،1376، 63، 62) 2. روش دو نيم نگري : به ...
روشهای تحقیق در علوم اجتماعی _تکنیک مشاهده
مشاهده در تحقیق مشاهده از تکنیک هایی است که غالباً در مطالعات مردم شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در عین حالی که گاهی هم در جامعه شناسی خصوصاً رشته جامعه شناسی روستائی بکار برده میشود. معمولاً از تکنیک مشاهده در مواردی استفاده می‌گردد که نمونه گیری و کاربرد پرسشنامه تحقیقاتی عملی نباشد . مثلاً زمانی که قصد مطالعه جابجائیهای فصلی یک از ایلات را از ییلاق به قشلاق داریم از این تکنیک استفاده میشود. مشاهده را بطور کلی به دو نوع می‌توان تقسیم نمود بشرح زیر: 1_مشاهده با مشارکت مستقیم و فعالانه محقق در جامعه مورد مطالعه 2_مشاهده بدون مشارکت محقق مشاهده از نوع اول در موردی مصداق پیدا می‌کند که محقق خود عضوی از جامعه مورد مطالعه شده باشد و بنابراین مانند فردی از افراد جامعه در حقیقت خود نیز در محدوده پژوهشی قرار گیرد که می‌خواهد آنرا انجام دهد . بعنوان مثال محققی که خود ساکن یک روستا بوده و قصد مطالعه بعضی از رفتارهای گروهی یا مراسمی را دارد غالباً بدو آنکه اعضاء آن جامعه در جریان تحقیق وی قرار بگیرند. رفتار مردم را زیر ذره بین گذاشته و با استفاده از ابزارهایی مثل دوربین عکاسی , اسلاید , دوربین فیلمبرداری و فیش های ثبت وقایع به بررسی جامعه مورد مطالعه خود می‌پردازد. در این نوع مشاهده محقق چون خود عضوی از جامعه است. گذشته از اینکه فرصت زیادی برای تعمق و دقیق شدن در رفتارهای گروهی مردم خود را دارد , از این امتیاز نیز برخوردار است که افراد جامعه مورد مطالعه وی در مقابل او و رفتار طبیعی خود را از دست نداده و بنابراین مستقیماً با واقعیت های موجود آنچنان که وجود دارند روبرو می‌گرد. در چنین روشی زمان جمع آوری اطلاعات زمان معینی نیست بلکه محقق در تمام مدتی که در جامعه مورد نظر بسر می‌برد, می‌تواند به مشاهده بپردازد. در نوع دوم مشاهده , محقق عضو جامعه مورد نظر نبوده بلکه از خارج بدان جامعه وارد میشود, در چنین مواردی مشکلات تحقیق بسیار زیادتر از نوع پیشین است زیرا ورود محقق به جامعه مورد مطالعه , عکس العملهایی در بین افراد جامعه بوجود می‌آورد که موجب تغییر در رفتار طبیعی آنها میشود. مشاهده نوع اول را می‌توان به نوعی فیلمبرداری یا عکسبرداری تشبیه نمود که بدون مقدمه و ناگهانی از فرد یا افرادی صورت می‌گیرد بنابراین رفتار مردمی که جلوی دوربین عکسبرداری قرار گرفته‌اند کاملاً طبیعی است ولی در حالت دوم عکس العملهای ناشی از ترس , تردید , سوظن و ابهام موجب می گردد که نتایج تحقیق اعتبار و اطمینان خود را تا اندازه‌ای از دست بدهد . برای برطرف نمودن این مشکل , محقق در بدو ورود خود به جامعه‌ای که قصد مطالعه ...