روستای ریگ چشمه کتول
روستای ریگ چشمه(رق چیشمه)
آشنایی با موسیقی کتول
موسیقی کتول منطقه ي كتول شرقي ترين مناطق تبري زبان و از اصليترين بلوك استرآباد قديم محسوب ميشود.نزديكي و همجواري با تركمن صحرا و خراسان به غناي فرهنگي و هنري آن افزوده است . واژهي كتول را بعضي از اهالي قلم ، واژهاي سنسكريت به معناي " نگهبان قلعه " و هم ريشه با كلمهي " كوتوال " گرفتهاند . و عدهاي هم اين واژه را تبري و به معناي " شيب " آوردهاند .اساس ساختار موسيقي مقامي كتولي بر پايهي سه مقام آوازي به نامهاي " هرايي " ، " راستِ مقام " و "كلّه كش" استوار است.خنياگران كتولي از ديرباز اين سه مقام را بر اساس سليقه و ذوق فردي و با اتكا به سنت بداهه با توجه به چگونگي بلندي و يا كوتاهي جملات آن به هنگام اجرا مي نواخته اند.اين مقام هاي سه گانه سرچشمه ي مقامات ديگري شدند كه به نام پديد آورندگانشان موسوم بودند . مثلاً " مقام عليمحمد صنم" ، " مقام يحيي گالش " و يا " مقام حسنخاني " كه وجه تمايز آنها در اجراي پرشتابتر و سريعتر آنان است. به اين صورت كه راست ِ مقامها پرشتابتر ، سريعتر و كوتاهترند و هراييها و كلّهكشها كشيدهتر و سنگينتر و طول جملات آنان از راستِ مقامها و بلندتر ميباشد. بنابراين هرايي مقدمه و پيش درآمد آهنگهاي كتولي و پس از آن راست مقامها و سپس كلّه كشها اوج موسيقي كتولي ميباشند.بخش ديگري از موسيقي آوازي كتولي منظومه هاست ، كه منظومه هاي "عباس مسكين " و " عباس گالش " از معروفترين آنهاست . آخرين بخش از موسيقي آوازي كتولي ، " ريز مقامها " ميباشند كه خود از مقامهاي اصلي گرفته شدهاند . كه بسياري از آنها به فراموشي سپرده شدهاند . اين بخش از موسيقي كتولي را ميتوان به دو دسته تقسيم كرد :دستهي اول ريزِ مقامهايي كه در ادامهي راستِ مقامها و كلّهكشها خوانده ميشود و به طور كلي حالت خلاصه شدهاي از مقامهاي منطقه هستند كه با شتاب و ريتم تندتري به اجرا در ميآيند و حالت اداي كلمات در آنها زير حلقي ميباشد.دستهي دوم شامل ترانههايي است كه اختصاصاً به وسيله ي زنان اجرا ميشود . و جشنها به ويژه عروسيها در بر ميگيرد. مانند " لاره لاره " ، " هاي چيني ام "و " حنا حنا " و نيز آهنگهايي مثل " سرگريه " كه به عزاداريها مربوط ميشود. واژگان در موسیقی کتول 1- سروانگ : اسم مركبي از " سر " و " وانگ " كه به فارسي امروز " سربانگ " ميشود. كه در لغت يعني "آواز بلند ". در موسيقي كتولي اين اصطلاح به حالتي اطلاق ميگردد كه نوازندهي ني در صداي اوج با ريتمي خاص ، به خواننده در آهنگهاي راستِ مقام ، هشدار و آماده باش براي اجراي آواز ميدهد و نيز باعث تحريك و هيجان آواز خوان به ادامه كار ميشود . معادل اين واژه را به شكل " كلّهَ ونگ " شنيدهايم.2- غريب : در لغت به معني بيگانه و غريبه است . ...
دانلود آهنگ کتولی (شهر دلیران-علی آبادکتول)
شهر دلیران(نجوای کتول) از آهنگ های زیبا که درکنسرت گروه نجوای کتول در اداره ارشاد شهرستان علی آبادکتول با سرپرستی و تنظیم استاد محمدرضا برزگر(غریب) اجرا گردید آهنگ کتولی جان دلبر بود که با استقبال و تشویق باشکوه بازدیدکنندگان کنسرت مواجه شد. شعر آواز این آهنگ از دوبیتی های قدیمی کتولی و شعر آهنگ با عنوان شهر دلیران از سروده های شاعر جوان و توانای شهرستان آقای علی اکبر مزرعی میباشد.که اشعار این آهنگ همراه با صدای خوش و دلنشین آقای سید جواد حسینی از نقاط قوت این آهنگ بشمار می آید. برای دانلود آهنگ کتولی شهر دلیران(علی آباد کتول) اینجا کلیک کنید
استاد جواد معززی
استاد جواد معززي فرزند اسماعيل خان ، به سال 1344 هجري شمسي در روستاي مزرعه كتول ،تولد يافت . جواد یادگار اساتیدی چون حاج حسن خان و اسماعیل خان معززی می باشد. نوازندگی « دوتار » او یادآور دوتارنوازی پدربزرگ و پدر هنرمندش است . پنجه ای زیبا و شیــرین، مضــراب هایی محکم و استوار و دارای سبکی خاص در دوتار نوازی می باشد. نواختن دوتار و آشنایی با مقام های کتولی را ابتدا نزد پدرش فرا گرفت . پدر بزرگش حاج حسن خان معززی مشوق او در دوتار نوازی بوده است . استاد معززی دوتار را ساز عشق و زندگی معنی می کند و در زندگی خود جایگاه خاصی را برای آن قائل است. این هنرمند برجسته و فروتن منبع گرانبهایی برای دوتار نوازان نسل حاضر کتول می باشد .
روستاها و ییلاقات
مهمترین روستای‌های این شهرستان:پیچک محله کتول.مزرعه کتول، زرین گل کرد آباد .سنگدوین، حاجی کلاته، فاضل اباد.شیرنگ، باقر آباد. نوده کتول . عباس آبادکتول . برفتان . الازمن . نصرت آباد . محمد آباد کتول، حکیم آباد فندرسک، معصوم آباد فندرسک امیر آباد فندرسک و مناطق ترکمن نشین حاشیه شمالی شامل او با کوچک او با بزرگ عرفان آباد و ... میباشد. از مهمترین ییلاقات علی آباد کتول که دارای طبیعت بکر و دست نخورده ای میباشد، می توان به ییلاقات دو دهنه محمد آباد کتول (که شامل خولین دره، نرسو، گنو، مایان، بالاچلی، پایین چلی، غریب آباد، طاویر، سیامرزکوه، الستان، ریگ چشمه، چه جا و وسیع سر میباشد )و دهنه زرین گل (که شامل افراتخته، شیرین آباد، میان رستاق و... میباشد ) نام برد مناطق دیدنی و گردشگری آبشار خزه‌ای کبودوال، سد علی آباد کتول - دو دهنه زیبا و بکر محمد آبادکتول و زرین گل با ییلاقات زیبا ی آن :دومین روستای تاریخی ایران روستای چینو بود که براورد شده حدود7000سال قدمت داره نام این روستای تاریخی که به ثبت ملی هم رسیده را کوهستانهای علی آبادکتول روستاهای خولیندره، مایان، نرسو، ریگ چشمه، چلی، بالا چلی، گنو، غریب آباد، چه جا، سیاه مرز کوه، نرسو، افرا تخته، الستان، وسیع سرو چینو و منطقه کوهستانی چلچلی، شاه وار، ابر از مهمترین مناطق گردشگری این شهرستان میباشد اماکن مذهبی امامزاده آخران امامزاده جعفر(امامزاده گنو) امامزاده زیلان امامزاده الازمن+ امامزاده ساورکلانه امامزاده عبداله - معصوم آباد فندرسک
عکس مبارز اسطوره ای کتول عباس گالش-وقایع و رویدادهای آن زمان
عباس گالش مبارز اسطوره ای کتول: در میان مردمان منطقه کتول و استراباد حکایت عباس گالش همیشه رواج داشته است.این مبارز افسانه ای برای مردم منطقه به نمادی از شجاعت و ایستادگی در برابر ظلم و بدل گشته است.حکایت این بزرگ مرد را همه ما از زبان پدربزرگ ،مادربزرگ هامون شنیدیم که از مبارزات این دلاور تا اعدام و مرگ غم بار وی برای ما جوان ترها گفته اند و ما نیز همیشه با شوق و هیجان به داستان های آنان گوش دادیم . در موسیقی فولکور ما نیز بخشی به صورت منظومه خوانی با عنوان « منظومه عباس گالش» اختصاص داده شده است که در آن هنرمندان منطقه با ذوق و هنر خود به بازخوانی سرگذشت این قهرمان پرداخته اند. سرایندگان ما نیز در وصف وی شعر ها سروده اند و در میان مردم کوچه وبازار نیز ضرب المثل ها در باب این پهلوان رواج یافته است که همگی حالی از روح بزرگ این بزرگ مرد دارد که چنین تاثیری در روج و جان،هنر و فرهنگ منطقه گذاشته است. برای دانلود منظومه عباس گالش با تکنوازی کمانچه و صدای استاد عیسی فیوج کلیک کنید عباس گالش و رویدادهای آن زمان: داستان عباس گالش و وقایع آن مربوط به اواخر دوران قاجار و اوایل حکومت پهلوی ست. در دوران یاد شده ضعف حکومت مرکزی در این منطقه و فقر عمومی زمینه ساز سرکشی های مستمر گروه های پراکنده ای از راهزنان ترکمن گردیده و موجب سلب آسایش اهالی شده بود. این دسته از راهزنان درکسوت افرادی چند نفره و معمولاً شبها به ابادی ها و روستاهای استارباد شبیخون زده و علاوه بر غارت احشام و اموال مردم، زنان و دختران را نیز ربوده و به صورت گروگان انان را در صحراها و دشت های معروف صحرای ترکمن پنهان ساخته و گروگان های خود را جهت اخاذی اهالی بومی قرار داده و یا در بازارهای خیوه به عنوان برده به فروش می رساندند. این مسئله قرن ها به صورت سنتی مذموم و غیر انسانی، حیات اجتماعی اهالی را با مخاطرات جدی مواجه ساخته و پیوسته دامداران مناطق مرزی را در هاله ای از ترس و وحشت فرو می برد. در همین رابطه سراسر فرهنگ فولکلور این منطقه آکنده از مویه ها، باورداشتها و ضرب المثل ها وداستان هایی ست، که بازتاب رنج و تلخ کامی های بی حد و حصر این مردم بوده است. بی جهت نیست که تا چند دهه پیش تر روخانه ی اترک نزد زنان و مردان سال خورده ی استان گلستان، مازندران، سمنان و شمال خراسان به عنوان نمادی از نفرت، مرگ و وحشت متجلی گردیده و به گمان بسیاری مامن و مخفیگاه اصلی راهزنان یاد شده بوده است. عباس گالش که به فراخور لقبش، دامداری از اهالی استارباد بوده، تفنگ برداشته و در دفاع از جان، مال و ناموس مردم یک تنه به مبارزه با راهزنان پرداخت. قهرمانی ها و ...
زنده یاد استاد حاج حسن خان معززی
يكي از قديمي‌ترين نوازندگان دوتار كتولي ، زنده ياد استاد حاج حسن خان معززي فرزند عباس خان ، به سال 1272 هجري شمسي در روستاي بالاچلي پاي به عرصه وجود نهاد . حسن خان یادگار اوج دوره ی موسیقی مقامی کتول می باشد . همت والای او در فراگیری دوتار موجب پیشرفت او گردید . او خود را شاگرد علی اصغر اصلانی ( علی اصغر کرد ) معرفی می نمود . تلمّذ و شاگردي حسن خان در نزد علي اصغر ،موهبت و اتفاقي مبارك محسوب مي شد ، چون آن استاد مهارت وافري در آموزش و تربيت شاگردان داشت . استاد حسن خان علاوه بر نواختن دوتار ، خواننده ی ماهری نیز بود تا آنجا که مبدع سبکی خاص در ساز و آواز موسيقي كتولي گرديد و امروز شاگردان او با این سبک آشنایی دارند.آثار بسیاری به صورت كاست از اجراي نوازندگي و خوانندگيِ این استاد گرانقدر بر جای مانده است که گویای عشق و علاقه ی او به موسیقی کتولی می باشد . حسن خان در شرایط مختلف اجتماعی و فرهنگی دست از تلاش برنداشت و این هنر مقدس را به نسل امروز معرفی نمود. حاصل تلاش این استادبزرگ تربیت فرزند برومند خود « اسماعیل خان» و عده دیگري از علاقه مندان موسيقي كتولي بود . شاید اگر او در این راه گام بر نمی داشت نسل امروز برخی از مقام های کتولی را به خوبی نمی شناخت . از این استاد آثار صوتي متعددی به جای مانده است . ذکر خاطرات او در این آثار بر اهمیت و ارزش آن ها افزوده است . چراغ عمر پر برکت استاد معززی در سوم خردادماه سال 1367 هجري شمسي در روستاي مزرعه كتول به خاموشی گرایید و در جوار امامزاده روستاي ساوركلاته به خاك سپرده شد . يادش گرامي باد . « بشد نوبت همين دم از حسن خانمجالس تا عروسي عقد و خوانچهكتولي وار گه آواز مي خواندعجب اعجوبه عاشق برشكارستگوزن و قوچ و هم انواع آهوخلاصه عنصري بالفطره آزاد عجب سرمست و پرشوري غزلخوانكه بنوازد حسن تاروكمانچهبه صوتي خوش به دل دمساز مي خواندتفنگ بردست ، الحق مردكارستطيور از كبك و غاز و سار و تيهوجدا از رنج و غم سرمست و دلشاد »