رجز های ترکی
رجز ترکی
گل خئیمه‌لر تالاندێ یا سییئد-وْ-الائمهبیمارون اوْددا یاندێ یا سییئد-وْ-الائمه شئمرین الینده خنجه‌ر، خون-ی-خودایه باتدێزهرا اوْ قانێ دۆتسۆن، گوْداله معجه‌ر آتدێ«زینب»ده تللین اۆسته، باشدان الین اۇجاتدێبیر قاچدێ بیر دایاندێ، یا سییئد-وْ-الائمه یاتما نجف چؤلینده، گل گؤر نه وار منادهقۇربانلارۇن کسیلدی، قان داشدێ کربلادهتۇفان-ی-ظۆلمه دۆشدۆ، غرق اوْلدۇ خانه‌وادهعاله‌م قرا بوْیاندێ، یا سییئد-وْ-الائمه هر آن یاغار یئر اۆسته، گۆن کۆره‌سینده‌ن آذه‌رقۇملار قێزێب یا پیشمیش، قان یاره‌لرده قَینه‌ربۇ حالیده حۆسئینه لازێمدێر آب-ی-کوثرسۇ تئز گتیر اماندێ، یا سییئد-وْ-الائمه گل قوْیما ذوالفیقارون الده‌ن اله یئتیشسینمیراث-ی-انبیانی، اغیار الینه دۆشسۆناهل-ی-حره‌م ایساره‌ت چنگالینه ایلیشسینظوْهر اوْلدۇ ایش دوْلاندێ، یا سییئد-وْ-الائمه سئل تک تؤکۆلدۆ لئشکه‌ر یوْخدۇر اوْنۇن حئسابیباغلاندێ کربلاده، ظۆلم-وْ-بلا کیتابیشاهانه خئیمه‌گاهون، پیراهه‌ن-وْ-طنابیدوْغراندێ پارچالاندێ، یا سییئد-وْ-الائمه دۆشمه‌ن سوْیۇب آپاردێ، خرگاه-ی-شاه-ی-دینیزنجیره باغلایێبلار اطفال-ی-نازه‌نینیزینب اوْلۇب حۆسئینین گویا کی جانئشینیسولتان-ی-کارواندی، یا سییئد-وْ-الائمه قاتیل سالێب یۆز اۆسته، مظلوم-ی-کربلانیآرخاسێ اۆسته دؤنده‌ر، «مذبوح مِن قَفانی»گل رو بئقئبله ائیله، بۇ مؤحته‌ره‌م فدانیآخه‌ر وضوسی قاندێ، یا سییئد-وْ-الائمه اوْل باخبه‌ر حۆسئینین بی‌حدّ یاره‌سینده‌نسینه یاراسێ چوْخدۇر، چرخین سیتاره‌سینده‌ندریای-ی-قتلگاهه، اعضای پاره‌سینده‌نقان سۇ کیمی رواندی، یا سییئد-وْ-الائمه آتلارا نعل-ی-تازه، وۇردۇلا اشقیالرمحو ائیله‌سینله نعش-ی-سولتانی چارپالرتئز درک ائله حۆسئینی بلکه اوْ بی‌حیالرگؤردی سنی اۇتاندێ، یا سییئد-وْ-الائمه بۆلبۆلرون داغێلمێش صحرایه دسته-دستهگۆلزاری ترک ائدیبدیر، موْرغان-ی-پرشیکه‌ستهگرد-وْ-غوبار ائنیبدیر افسورده گۆللـه‌ر اۆستهگۆلشه‌ن سوْلۇب خزاندی، یا سییئد-وْ-الائمه کم ائتمه یحیوی دن انعامیوی اماندیعئشقیزده باغلانێبدێر زنجیره چوْخ زاماندییعنی سیزین قاپێزدا شاعیردی نوحه‌خوان دیهم کلب-ی-آستاندێة یا سییئد-وْ-الائمه شاعر: استاد یحیوی اردبیلی
رجز زیبای ترکی
عروض در شعر ترکی
دکتر ح. م. صدیق 3. بحر رجز 1ـ3. تعریف: رجز، در لغت به معنای اضطراب و سرعت است و در علم عروض بحری است که از تکرار رکن مستفعلن ساخته می‌شود. جنگجویان، پیش از شروع نبرد، در میدان جنگ اشعاری را که بر این وزن سروده شده بود برای بیان مردانگی و ترهیب دشمن و نیز برای مفاخره‌ی خود می‌خواندند. چون در این گونه مواقع صدای آواز شخص لرزان، مرتعش و مضطرب و نیز حرکات او سریع است، این بحر را رجز نامیده‌اند. مثال: بُرهان حق‌دیر ای کؤنۆل! هر نسترن نِسبتلی گُل، صانع اۏلان ممکن دڲیل مصنوعدان اۏلماق جدا. (3 ـ 1 فضولی) عروض ترکی آذربایجان هم‌چون عروض فارسی و عربی، با هزج آغاز شده است و بحر رجز در عروض آذربایجان، چون عروض عرب و عجم در هفت نوع مورد استفاده‌ی شعراست. به همین دلیل بعد از بحر هزج و رمل قرار می‌گیرد. 2ـ3. زحافات مشهور رکن مستفعلن: 1 ـ مطوّی= مستعلن= مفتعلن 2 ـ مخبون= متفعلن= مفاعلن 3 ـ مرفّل= مستفعلاتن 4 ـ مقطوع= مستفعل= مفعولن 5 ـ مرفوع= تفعلن= فاعلن 3ـ3. اوزان مهم بحر رجز: 1ـ3ـ3. بحر رجز مثمن سالم (دؤرد بؤلۆملۆ بۆتۆن رجز) مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن: یارب! نه حوری‌چهره‌دیر شۏل ماه تابان یۆزلۆ كیم، گؤردۆكجه آنېن سؤزۆنۆ گۆنش زوالېن آرزولار؟ چرخین هِلال و بدرینه کؤنلۆم دیله‌مز باخماغا، نئچۆن كی یۆزۆن بدری و قاشېن هِلالېن آرزولار. (68 نسیمی) یا رب نه حو/ ری چهـ رَ دیر/ شۏل ما هِ تا/ بان یۆز لۆ کیم ـ ـ . ـ/ ـ ـ . ـ/ ـ ـ . ـ/ ـ ـ . ـ گؤردۆم جمالېن شمعینی تابنده مه تابان بودور، حُسنۆن تعالی‌الله دئدی حق‌دن گلن بُرهان بودور! خضرین حیاتی گؤر نئجه ظُلمتده ظاهر اۏلدو كیم، كوثر لبیندیر عاشِقه جان ایله هم جانان بودور! (96 نسیمی) خورشید تابانا یۆزۆن گر طعن ائده‌رسه، نه عجب! عالمده روشندیر بو كیم سلطان گدایا طعن ائده‌ر. معشوقه‌نین جُور ائتدیگی یئیدیر وفادان عاشقه، بیلمز وفانېن قیمتين هر كیم جفایا طعن ائده‌ر! (111 نسیمی) مطرب! حزين آواز ايله، دمساز اۏل بو ساز ايله، تۆركانه بيدار ائيلمه، هم‌خانه‌نی، هم‌خانه‌نی. بو بزم خاصِ اُنس‌دير، آرامگاه قُدسدور، آچ قاپېنې، سال يازېيا بيگانه‌نی، بيگانه‌نی. ساقی! چراغی روشن ائت، بو بزمی رشك گُلشن ائت، گرم ائيله رقصِ حالته، پروانه‌نی، پروانه‌نی! (50 ـ 2 نباتی) چشمین خطاسېز قانېمې نئچۆن تؤكر، هئچ بیلمه‌نم، هرگز خطا قېلماز، خطا قېلماقدا اۏل تۆرك ختا. آنېن كه حج اكبری وصلین حریمی اۏلمادې، بیت الحراما وارمادې، جانېندا تاپمادې صفا. (7/ 3 ـ2 غریبی) من خرقه ایچره باده‌نی، عُمرۆمده بیر كز چكمه‌دیم، اۏل پیرِ دئیره یۆز كرت ایرمیشدیرۆر بو ماجرا! شاها، جمالېن كعبه‌سین هر كیم كی قېلمازسا طواف! مین ...
علی اصغر
اذن ور اي شاه شاهان نطقه گلسين اصغرين آشماموش ديل بير زبانحالي دانوشسون دلبرين جان وروبدور جان ورن ساعتده رازوننان دسون اوخ دين حنجر سوسوز عطشان بوغازوننان دسون اي آتا من سود امر بير قهرمانم فخر اله بير بيابان لشگر ايچره رجز خوانم فخر اله تا بوغازدا جان واريدي يولداش اولدوم يالقوزا سود امرده گور نه گوژ وار من همانم فخر اله اي آتا من ياتموشيديم بستر اطفاليده سو يوخيدي سود يوخيدي ايلييم افطاريه ال قول آشدوم ناله چكديم تا سسيم باتدياتا حنجريم خشك الدي حتي ناله ده يادي آتا ايسي يل نازك لبي چوخ اينجيديردي سوزودان سوز صحرا عاجز ادي مني حتي قوزودان هي آنام تيتريردي آغلوردي حيادن بي صدا من بالوخ تك لب آچوردوم او چالوردي دست و پا حرمت توحيده ارباب اوز آنام اولدي رباب حوم اربابه رباب آرام آرام اولدي آب مهدي ترپتدي بلك آچدي ديه يل جانوما يل لباسدان ايسي چنگين هي باتوردي قانوما ضعفيدن بو تازه دنيا فيرلانوردي باشوما ايله سزدوم كي تكان چيخميردي حتي قاشوما هي عطش احوالي پرده سين توتوردي گوزلره گوندوزون اوجي قرانلوخ كولگه سي دوشدي چوله حس لر بير بير ياتوردي بير قولاق آماده دور چول بوتون غرق صدادور هاي و هو غوغاده دور فكر اديرديم كي عموم عباس هنوز هم زنده دور قارداشوم اكبرله قاسم جنگيده رزمنده دور من خيال ايليرديم الله لشكريم سر زنده دور فكر اديرديم كربلاده عادلانه حمله دور ناگهان بير سس اشيديم يوز عطشدن سهمگين اوندا محشر بر پا اولدي سوز غيرتدن حسين سن بويوردون قالموشام تك كيم گلر امداد الر من ديريلديم قول قاناد آشدوم دديم اصغر ادر سن امامت امتحانوندا مني قبول اله اصغرون آماده دور اللرده ميدانه گده لطف ادوبسن قبول ادون اصغري قربانلوغا تحویل آلدون ناز دانن ايله دون احسان آتا من ايشيخلاندوم دديم الله من ذبح اللهام ثار الله دور حسين من ثار او ثار اللهام ميدانا گد اي آتا قوخما بويوك اسماعيلم گر چه آلتي آيلوغام بو چولده وآلله بير إل ام دوزدي چوخ سز وار نايون يوخ دورگداخ من سُز ديوم سُز ديوم گٌََُوز گوز ديوم تا روز محشر دوز ديوم چوخ صدا لازم ديور هر سُز دِسَن ديل سیز ديوم سن مني عرضه إله أسراري من ألسيز ديوم نه فقط بو كوفيانه عالمه قاش ايلوم چوخ بويوك سز وار گلوده اذن ور فاش ايليوم چوخ آغوردي كربلا رازي مدد وِرَّوم سنه باخما طفلم بير مدد من تا ابد ورم سنه سنده چوخ گوژ وار، ولي نيرنگي من فاش ايلرم بو خباثت طينتي فاش، مثل نقاش ايلرم اذن ور اي شاه شاهان نطقه گلسين اصغرين يحيي و عيسايه درس اورگدسين آخر دلبرين من حسين اوغلي ،علي ...
عروض در شعر ترکی - بخش سوم
عروض در شعر ترکی، دکتر ح. م. صدیق، 2ـ3ـ1. الول ساتنیکی دیگر از کسانی که به علت منشأ عربی و اسلامی داشتن عروض، داغ کرده و به طبل ناب‌‌گرایی‌های نژادی کوبیده است «اِلوِل ساتُن» نامی، استاد دانشگاه ادینبوروی اسکاتلند است. وی در مقدمه‌ی کتاب «شعر فارسی» می‌گوید:«بیش از هزار سال است که تحقیق در وزن‌های شعر زبان فارسی زیر سیطره‌ی اصولی انجام گرفته است که تحلیل‌گران شعر عرب وضع کرده‌اند. در نوع‌بندی وزن‌های اشعار کلاسیک فارسی همه از همین قاعده پیروی شده است. این خود سبب شده است که برخی از علما خیال کنند که این دو سیستم عروضی پیوند خویشاوندی دارند(!) و بعضی ادعا کرده‌اند که قواعد شعر فارسی مأخوذ از عربی است. من در این کتابم ثابت خواهم کرد که این ادعا بی‌اساس است(!)»[1] (خط: محمدرضا رحیمی)تنها کار ساتن این است که اول شعر فارسی را به 14 رشته‌ی وزن بخش‌بندی کرده است و سپس همه‌ی تفعله‌های عروضی را با الفبای تقطیع شعری نوشته و با سلیقه‌ی خاص خود آن‌ها را در جدولی با دو ردیف افقی و عمودی «شماره‌ی هجا» و «شماره‌ی رشته» نامیده است و جدول را با محاسبات ریاضی به گونه‌ای نظم داده است که از هر کدام از هجاهای این رشته‌ها، یکی از وزن‌های عروضی به دست می‌آید. و بدین گونه به جای تفعله‌ها شماره به کار برده است و وزن‌ها را بر اساس این جدول با شماره خوانده است. مانند: وزن 13ـ4/3 و یا 17ـ 2/ 6 که عدد 3 شماره‌ی رشته، عدد 4 نماینده‌ی مرتبه‌ی هجایی، و عدد 13 تعداد هجاها را نشان می‌دهد.این کار ساتن، گرچه کاری علمی بر روی اوزان عروضی است، اما وی نگفته است که اگر عروض وجود نداشت، وی قادر به ایجاد این جدول نمی‌شد و این کار علمی و البته ناقص وی، نمی‌تواند دلیل بر منشأ غیر اسلامی بودن عروض باشد.3ـ3ـ1. بهرام سیروسبهرام سیروس پژوهشگر تاجیکستانی عروض تاجیکی[2] را چیزی جز عروض فارسی نمی‌داند و در کتاب خود بحور و اوزان به کار رفته در شعر فارسی را از روزگار رودکی تا زمان خود بررسی و تحلیل کرده است. و نتیجه گرفته است که در عروض فارسی 280 قالب شعری وجود داشته است که البته قالب‌های شعری که عبدالرحمن جامی و سیف نیشابوری نیز به صورت نظری و نه عملی، نام برده‌اند از سوی وی محاسبه شده است. اما وی توانسته است فقط به 120 قالب شعری تکیه کند و به بسیاری از قالب‌‌ها مثال شعری نیافته است.4ـ3ـ1. اکرم جعفرعنوان کتاب مرحوم اکرم جعفر دانشمند جمهوری آذربایجان «بنیان‌های عروض و عروض آذربایجان در مقایسه با عروض‌های عرب، فارس، تاجیک، ترک(= عثمانی) و اوزبک» است.[3]وی در فصول اول و دوم کتاب خود به مسائل نظری عروض می‌پردازد و پس از معرفی عروض و شرح دقیق بحور و اوزان ...
آثاراستاد ولی الله کلامی زنجانی
کتاب › ولی الله کلامی زنجانی 1. دیوان چهارده معصوم "با ملحقات"پدیدآورنده: ولی الله کلامی زنجانی (شاعر)ناشر: پیری - 19 مرداد، 1387قیمت: 35000 ریالاین کتاب در حال حاضر در انبار موجود نیست.