تحلیل محتوا
روش ششم : تحلیل محتوا (قسمت اول)
به گونه ای جدید و نسبتا" دقیق بکار برده شد . انگیزه اصلی کاوش در این تکنیک ، نحوه تبلیغات آلمان در هنگام جنگ دوم جهانی بود که با تکنیکهای گوناگون ابداع شده توسط شخصی به نام گوبل Gobel بطور بسیار موثر مردم کشورهای رقیب و همچنین جامعه آمریکا را تحت تاثیر قرار داده بود.<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />تحلیل محتوا روشی است که می توان آن رادرباره انوع گوناگون پیامها مندرج در آثار ادبی ، مقاله های روزنامه ، اسناد رسمی ، خطابه ها ، اعلامیه سیاسی ، گزارشهای اجتماعات ، برنامه های شنیداری و دیداری وگزارش مصاحبه های نیمه رهنمودی به کار بست ( ریمون کیوی 3220 ). *کلید واژه های بحث: تحلیل محتوا ، عینیت، کیفیت، عمومیت، کمیت، انتظام، اعتبار 1- سابقه تاریخی تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل محتواهای متون مختلف به زمانی نسبتا" دور برمی گردد ، مرتن و رورمن معتقدند که این تکنیک در یونان باستان و بعدها در قرن هفتم میلادی در فلسطین برای استخراج تورات بکار برده شده است . خصوصا" در ایران تجزیه و تحلیل متون یعنی جزء به جزء کردن و یافتـن ارتبـاط بیـن متـون قرآنی ( = تفاسیر ) در نظم و نثر فارسی از گذشته های دور رواج داشته و در این راه شیوه های ضوابط نسبتا" قابل اعتمادی بکار گرفته می شده است . با پیدایش روزنامه ، فصل جدیدی در تکامل این تکنیک گشوده شد و تحلیل و ارزیابی متن روزنامه آغاز گشت . برخی از محافل آمریکایی بر سر آنکه تعدادی از روزنامه ها مطالبی به نفع آلمان و بر ضد آمریکا می نویسند به جدال برخواسته بودند و عده ای معتقد بودند که مثلا" روزنامه The True America مطالبش در جهت منافع آلمان است و عده ای دیگر این مسئله را نفی می کردند تا آنکه کار به دادگاه کشید در آنجا نیاز به ضوابط عینی و ملموس و قابل سنجش نمایان شد . بدین منظور آقای لاسول در پی یافتن روش برآمد که دارای چنان ضوابط نسبی عینی باشد . او از این طریق نشان داد که در بین ماه های مارس تا دسامبر 1943، روزنامه فوق الذکر چند بار جملات و اصطلاحاتی بکار برده است که له یا علیه آمریکا بوده ست . مرتن و رورمن نشان داده اند که قبل از لاسول دانشمندان دیگری نظیر ویل ککس در سال 1900 ، استک لوسا در سال 1910 و غیره با پیدایش و گسترش روزنامه های یومیه به چنین کارهای دست زده بودند . و ما باید به آن بیافزائیم که بسیار قبل از دانشمندان غربی ، مولوی به مسئله اصلی تحلیل محتوا توجه داشته و در ادبیاتی زیبا به مسئله چنین اشاره کرده است . نکته ها می گفت او آمیخته در جـلـاب قـنـد زهـری ریـخـتـه ظاهر رقعه اگر چه مدح بود بوی خشم از مدح اگر ما می نمود اما کار آقای لاسول نقطه عطفی ...
تحلیل محتوا
تحليل محتوا چيست؟ فن پژوهش عيني، اصولي و احتمالا كمي در محتوا به منظور تفسير آن را تحليل محتوا مي گويند. تفكر بنيادي تحليل محتوا عبارتست از قرار دادن اجزاي يك متن (كلمات، جملات، پاراگراف ها و امثالهم بر حسب واحد هايي كه انتخاب مي شوند) در مقولاتي كه از پيش تعيين شده اند البته تحليل محتوا تنها محدود به متن و نوشته نمي شود، بلكه مي تواند شامل ساير مطالب از جمله تصاوير، نقشه ها و نقاشي هاو نمودارها نيز باشد. تحليل محتوا از نظر باركوز : وي معتقد است كه تحليل محتوا عبارتست از تحليل علمي، جامع، دقيق و منظم پيام هاي ارتباطي است. چرا محتوا را تحليل می كنيم؟ پاسخ اين سوال در يك جمله مي تواند چنين باشد: يافتن نسبت بين اهداف و محتوا به منظور بهبود محتواي موجود، علت اصلي تحليل محتوا خواهد بود اما موضوع به همين جا ختم نمي شود چنانچه در تعاريف مختلف از محتوا نيز مشاهده شد. محتوا داراي عناصر متعدد و پيچيده اي است ضمن آنكه جنبه هاي مختلفي را نيز در بر دارد. از اين رو يكي از دلايل تحليل محتوا تشخيص اين عناصر و آن جنبه هاست. مسلما در صورتي كه اجزاي مختلف محتوا شناخته شده و دسته بندي گردد درك آن ساده تر و انتقال آن مقدورتر خواهد بود. مواردي از تحليل محتوا : 1)تحليل محتوا به منظور مشخص ساختن انواع مفاهيم و مطالب به كار رفته؛ 2)تحليل محتوا به منظور تعيين اهداف آموزشي؛ 3)تحليل محتوا به منظور بررسي معيارهاي انتخاب محتوا؛ 4)تحليل محتوا به منظور تعيين نقاط ضعف و اصلاح برنامه؛ 5)تحليل محتوا به منظور بررسي ميزان درگير شدن يادگيرنده با محتواي كتاب؛ انواع روش هاي تحليل محتوا : 1)تحليل محتواي توصيفي؛ 2)تحليل محتواي استنباطي؛ 3)روش تحليل محتواي ويليام رومي؛ 1-تحليل محتواي توصيفي: با افزايش جرايد و روزنامه ها از قرن نوزدهم نياز به تحليل متن آنها به منظور تعيين اولويت ها و جابه جايي محتواي آنها آشكار گرديد. تحليل محتواي توصيفي روش تحليلي بعد از وقوع است. يعني توصيف كمي محتواي بارز يك متن. اين روش قديمي ترين روش تحليل محتواست. در گام اول يك تحليل توصيفي تحليل متن است از اين رو مي توان متن را به اجزايي تقسيم بندي نمود و تحليل را در مورد هر جز به طور جداگانه انجام داد. 2-تحليل محتواي استنباطي: با در نظر گرفتن فرض مقدماتي اين روش كه بين برخي مشخصه هاي بارز داخل متن و مشخصه هاي بارز خارجي همبستگي وجود دارد و تحليل محتواي استنباطي اين بحث برداشتي از ادامه تحليل توصيفي است. استنباطي در اين مفهوم بدين معني است كه مشخصه هاي خاصي از يك متن با مشخصه هاي خاصي از مضمون يا وضعيت اجتماعي مرتبط هستند. اين روش صرفا توصيف محتواي متن را ...
تحلیل محتوا
اصطلاح تحلیل محتوا کمی بیش از پنجاه سال است که مطرح شده است. اولین بار واژه نامه انگلیسی وبستر در 1961 آن را وارد دایره واژگان خود کرد. اما ریشه تاریخی آن به آغاز کاربرد انسان از نمادها و زبان بر می گردد. نقش تحلیل محتوا در تحقیقات ارتباطی 1) الگوی تأثیرات قوی: ریشه در نظریه های اوائل قرن بیستم دارد و بر این باور است که رفتارهای انسان و حیوان را می توان به شکل یک مجموعه «محرک – پاسخ» دید. برخی محققان علوم ارتباطات به پیام های ارتباطی و تأثیرات فرضی آن ها روی نگرش ها، باورها و رفتار مردم از این منظر می نگرند، محققان علاقمند به این تأثیرات نوعاً از روش تجربی برای آزمون فرضیه خود استفاده کرده اند. در نیمه اول قرن بیستم این فرض در میان دانشمندان و عموم مردم وجود داشت که محرک هایی نظیر پیام های اقناعی توده ای، می تواند منجر به پاسخ های قوی شود. در این خصوص می توان به تبلیغات سیاسی در طول دو جنگ جهانی، بررسی تأثیر فیلم روی رفتار کودکان و سخنوری بلشویک ها یا نازی ها اشاره داشت. فرض تأثیرات قوی رسانه ها به تدوین مدل ها و نظریه های اولیه ارتباطات، مثل نظریات تزریقی و گلوله ای انجامید. پیش فرض عمده این نظریه ها این است که اعضای جامعه مخاطبان بی دفاع و منفعل هستند. «تحلیل محتوا» جایگاه مشروعی در میان موافقان تأثیرات قوی پیام داشت که به خاطر نقش علی محتوای ارتباطات بود که در مدل های تعریف شده در تحقیقات تجربی آزموده شده و از سوی مردم و بعضی سیاست سازان و دانشمندان به محتوا نسبت داده می شد. 2) الگوی تأثیرات محدود: فرض تأثیرات قوی که مستقیم و یکنواخت بود به علت ساده انگارانه بودن، مورد چالش قرار گرفت و حداقل الگوی تأثیرات قوی تعدیل شد (سورین و تانکارد). موافقان الگوی اثرات محدود، معتقدند که مخاطبان برخلاف تصورات قبلی منفعل و ناتوان نیستند و از رسانه ها و پیام ها برای اهداف شخصی خود استفاده می کنند. طرفداران اثرات محدود پیام می گویند مردم آن دسته از پیام ها که با باورها، نگرش ها و عقایدشان همخوانی داشته باشد را انتخاب و بقیه را رد می کنند. همچنین معتقد هستند که: تصمیم راجع به پذیرش، اقتباس یا آموختن از یک پیام، تابع ویژگی های اجتماعی و روانی موجود در آن ها ست، نه اثرات اقناعی. این الگو «تحلیل محتوا» را با چالش روبرو کرد. 3) الگوی تأثیرات مشروط: این الگو که پس از نظرات پیشین ارائه گردید، امکان آشتی نتایج متضاد رویکردهای تأثیر قوی و تأثیر محدود را فراهم آورد. اگر چه تحلیل محتوا در طول زمان و در اثر نظرات مختلف و متفاوت، فراز و نشیب هایی داشته است اما هنوز هم به عنوان ابزاری مهم در تحقیقات و نیز ...
تحلیل محتوا
مقدمهشناخت حاصل برخورد انسان با محیط است. محیط تعاریف متفاوتی دارد. محیط طبیعی و محیط اجتماعی و انسانی هرکدام در شکل گیری علوم نقش متفاوتی را بازی می کنند. زمانی برخورد انسان با محیط از روی تاثیر پذیری بوده و زمانی مبتنی بر تاثیر گذاری. از تاثیر محیط بر ارگانیسم اول احساس و سپس ادراک حاصل می شود اگر ادراکاتی که حاصل شده است سنجیده و و رده بندی شده سازمان یابد به شناخت علمی و منطقی بدل می گردد و روش علمی است که یک معرفت را از یک شناخت سطحی، عوام زده و حتی غیر منطقی به شناختی عمیق، سنجیده و منطقی تبدیل می کند و از این رو که مبتنی است بر شواهد قابل مشاهده، تکرار پذیر، منظم و آشکار روش علمی شناخته می شود. کسب معرفت درباره جنبه های اجتماعی انسان و به دست آوردن معرفت درباره کنش اجتماعی موضوع علوم اجتماعی است که چگونگی کسب اینم معرفت خود نیازمند تعرفی دقیق، جامع و کامل از روش و ابزارهای پژوهشی در این زمینه است. گفتنی است در علوم اجتماعی روش انتخابی برای تحقیق دال بر دیدگاه محقق به موضوع تحقیق و ساختارهای اجتماعی است. چرا که هر روش در پی نظریه ای به وجود آمده است که فلسفه انسان شناختی خاص خود را دارد. تحلیل محتوا به عنوان یک ابزار پژوهش شناخته شده است. در این روش پیام هایی که انتشار یافته مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد و گفتنی است که پیام در بین عناصر ارتباط مهمترین نقش را ایفا می کندو در این روش محتوای آشکار و پیامها به‌طور نظام‌دار و کمّی توصیف می‌شود و در واقع تحلیل محتوا روشی شهودی است که در پی توصیف معنای نمادین پیام متن است. تحلیل محتوا به عنوان شیوه ای کمی برای سنجش متغیر های یک متن مورد استفاده قرار می گرفت که در اواسط قرن بیستم رویکر دهای کیفی هم در این شیوه و ابزار سنجش ورود پیدا کردند. از نظر ماهیت دارای وجهه ای کمی است که از طریق آن محتواى کیفى منابع مورد بررسى طى دستکارى هاى آمارى به داده هاى کمّى تبدیل مى شود. در روش های کمی از طریق ایجاد فاصله میان محقق و موضوع مورد مطالعه سعی می شود به واقعیت نزدیک شد. در تحلیل محتوا تحلیلگر قادر به دستکاری واقعیت نخواهد بود و تحلیلگر بازخورد تصحیح کننده ای با منبعی که برای کسب اطلاعات و تحلیل انتخاب کرده ندارد و از همین رو ناگزیر خواهد بود بدون دخالت در واقعیت به مطالعه و تحلیل آن بپردازد. واقعیتی که مورد مطالعه قرار می گیرد باید بر تبین، پیش بینی و آزمون به منزله معیارهای پارادایم اثبات گرایی، مبتنی بر متغیر های قابل اندازه گیری، استوار است. تحلیل محتواى مقوله اى است که در آن ابتدا متن (انواع پیام ها مثل فیلم، مجله و...) مورد نظر به اجزایى تجزیه مى گردد، ...
جزوه کامل تحلیل محتوا
تحلیل محتوا به گونه ای جدید و نسبتا" دقیق بکار برده شد . انگیزه اصلی کاوش در این تکنیک ، نحوه تبلیغات آلمان در هنگام جنگ دوم جهانی بود که با تکنیکهای گوناگون ابداع شده توسط شخصی به نام گوبل Gobel بطور بسیار موثر مردم کشورهای رقیب و همچنین جامعه آمریکا را تحت تاثیر قرار داده بود.تحلیل محتوا روشی است که می توان آن رادرباره انوع گوناگون پیامها مندرج در آثار ادبی ، مقاله های روزنامه ، اسناد رسمی ، خطابه ها ، اعلامیه سیاسی ، گزارشهای اجتماعات ، برنامه های شنیداری و دیداری وگزارش مصاحبه های نیمه رهنمودی به کار بست ( ریمون کیوی 3220 ). *کلید واژه های بحث: تحلیل محتوا ، عینیت، کیفیت، عمومیت، کمیت، انتظام، اعتبار 1- سابقه تاریخی تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل محتواهای متون مختلف به زمانی نسبتا" دور برمی گردد ، مرتن و رورمن معتقدند که این تکنیک در یونان باستان و بعدها در قرن هفتم میلادی در فلسطین برای استخراج تورات بکار برده شده است . خصوصا" در ایران تجزیه و تحلیل متون یعنی جزء به جزء کردن و یافتـن ارتبـاط بیـن متـون قرآنی ( = تفاسیر ) در نظم و نثر فارسی از گذشته های دور رواج داشته و در این راه شیوه های ضوابط نسبتا" قابل اعتمادی بکار گرفته می شده است . با پیدایش روزنامه ، فصل جدیدی در تکامل این تکنیک گشوده شد و تحلیل و ارزیابی متن روزنامه آغاز گشت . برخی از محافل آمریکایی بر سر آنکه تعدادی از روزنامه ها مطالبی به نفع آلمان و بر ضد آمریکا می نویسند به جدال برخواسته بودند و عده ای معتقد بودند که مثلا" روزنامه The True America مطالبش در جهت منافع آلمان است و عده ای دیگر این مسئله را نفی می کردند تا آنکه کار به دادگاه کشید در آنجا نیاز به ضوابط عینی و ملموس و قابل سنجش نمایان شد . بدین منظور آقای لاسول در پی یافتن روش برآمد که دارای چنان ضوابط نسبی عینی باشد . او از این طریق نشان داد که در بین ماه های مارس تا دسامبر 1943، روزنامه فوق الذکر چند بار جملات و اصطلاحاتی بکار برده است که له یا علیه آمریکا بوده ست . مرتن و رورمن نشان داده اند که قبل از لاسول دانشمندان دیگری نظیر ویل ککس در سال 1900 ، استک لوسا در سال 1910 و غیره با پیدایش و گسترش روزنامه های یومیه به چنین کارهای دست زده بودند . و ما باید به آن بیافزائیم که بسیار قبل از دانشمندان غربی ، مولوی به مسئله اصلی تحلیل محتوا توجه داشته و در ادبیاتی زیبا به مسئله چنین اشاره کرده است . نکته ها می گفت او آمیخته در جـلـاب قـنـد زهـری ریـخـتـه ظاهر رقعه اگر چه مدح بود بوی خشم از مدح اگر ما می نمود اما کار آقای لاسول نقطه عطفی در راه کاربرد این تکنیک بود که به تصریح در کشور های دیگر و در زمینه های ...
تحلیل محتوا (کدگذاری و نحوه جمع‌آوری داده‌ها) :
تحلیل محتوا (کدگذاری و نحوه جمع‌آوری داده‌ها) : از آنجا که تحلیل محتوا با انبوهی از اطلاعات مواجه است و امکان جمع آوری داده ها به صورت دستی فقط برای تحقیقات محدود امکان پذیر است، بنابراین، لازم است داده های تحقیق به صورتی کدگذاری و جمع آوری شوند که توسط رایانه قابل شمــارش و محاسبه باشند. یکی از برنامه های جامع رایانه که می توان از آن استفاده کرد، بسته نرم افزاری آماری است که برای علوم اجتماعی به نام "مجموعه آماری برای علوم اجتماعی" (Statistical Package For Social Siences) طراحی شده است که به اختصار به آن Spss می گویند. در این نـرم افزار پژوهشگر می تواند اطلاعات خود را به صورت کمی وارد برنامه کرده و از طریق برنامه های گوناگون، محاسبات آماری لازم را انجام دهد. در برنامه رایانه ای Spss، داده ها را می توان در یک صفحه گسترده، مثلاً صفحه Review که جزء برنامه رایانه ای Spss است، وارد کرد و سپس با استفاده از برنامه های گوناگون، آزمون های آماری را انجام داد. برای آن منظور لازم است که داده ها را به صورت منظم جمع آوری و به برنامه معرفی کرد. برای جمع آوری داد ه ها باید یک دستورالعمل کدگذاری شامل تمام مقوله ها و زیرمقوله ها تهیه کرد. این دستورالعمل مشابه پرسشنامه در تحقیق پیمایشی است. به جای پرسشنامه و طـرح سؤال ها و پاسخ ها، مقوله ها و زیرمقوله ها با کدهای مربوط مشخص می شوند. برای مثال به دستور العمل ساده زیر که نحوه جمع آوری و معرفی داده ها را به بـرنامه مشخص می کند، توجه کنید : این دستورالعمل کوتاه شامل سه قسمت است. در قسمت اول (سمت چپ) ستونی که داده ها روی برگه کدگذاری و یا در صفحه Review که جزء برنامه رایانه ای Spss است، قرار می گیرد. مثلاً، شماره ترتیب مطالب (ID) که بر اساس ارقام تکی یا دوتایی یا سه تایی و بیشتر، ستون یا ردیف به آن اختصاص می دهیم و کدگذاری می نمائیم (برای تک رقمی، یک ستون که با عدد 1 شروع می شود. برای دورقمی، دو ستون که با عدد 01 شــــروع می شود و برای سه رقمی و بیشتر همین روش را انجام می دهیم) در قسمت بعد، بر اساس کدهایی که داریم (با در نظر گرفتن تک رقمی یا دو رقمی و بیشتر بودن ارقام شرحی و تفسیری، ستون اختصاص داده می شود.). در قسمت دوم، عناوینی برای متغیرها انتخاب می کنیم که به xها یعنی X1 ، X2 ، X3 و ... معروف می باشند. در قسمت ســــــــوم (Describtion)، شرح و تفسیر مقوله ها و زیرمقوله ها به فارسی یا انگلیسی نوشته می شود. جدول دستورالعمل کدگذاری برای استفاده در نرم‌افزار Spss با فرض 20 مطلب و ذکر 4 مقوله و زیرمقوله های مرتبط با آن در سه روزنامه Describtion ID Column شماره ترتیب مطالب ــ 1-2 کد نام روزنامه ایران 1 1X 3 جام‌جم 2 نسل ...
آشنائی با روش تحلیل محتوا
تحلیل محتوای پیام های ارتباطی 3- انواع تحقیق از نظر هدف و سودمندی : بنیادی pure – کاربردیApplied – توسعه ای development بنیادی : تحقیقاتی هستند که در صدد افزایش اندوخته های علمی و گسترش دانش هستند. کاربردی : محقق را به سمت کاربرد عملی دانش هدایت می کند. توسعه ای : طرح و برنامه سازمان برای رشد و تعالی می باشد 4- انواع تحقیق از نظر روش : تحقیقات اسنادی Documentary : زمانی که بخواهیم روی اسناد و تاریخ تحقیق کنیم. تحقیقات پیمایشی survey: وقتی اطلاعات زیادی را در یک مدت کوتاه بخواهیم استخراج کنیم در جامعه که توسط پرسشنامه صورت میگیرد. بررسی ویژگیهای یک جامعه آماری است به منظور بررسی وضعیت موجود و روابط بین رویدادها . به دو صورت توصیفی و تحلیلی است که در توصیفی وضعیت موجود را می گوید و در تحلیلی چرایی را مطرح می کند. تحقیقات تحلیل محتوا content Analyse : محتوای پیام را بررسی می نماید. عناصر ارتباطات گیرنده ، پیام، فرستنده می باشد که در این تحقیق روی محتوای پیام به طور کمی ، علمی و نظام مند بررسی می نماید. تحقیقات موردی case studies : پژوهش کیفی است که یک موضوع را به طور دقیق مورد بررسی قرار می دهیم. تحقیقات آزمایشی experimental : 80 درصد علم در این روش تولید می شود. به صورت علت و معلول می باشد. در این روش متغیر مستقل و متغیر وابسته قرار دارد. در این روش چرایی بوجود آمدن یک پدیده را ارائه می دهد. تحقیقات میدانی : بررسی تفصیلی یک پدیدهاست ، تحقیقاتی است که ابزارش مشاهده برنامه ریزی شده است که رفتار پدیده مورد نظر را با مشاهده در محیط واقعی مورد مطالعه قرار می دهد. مثلا در مهدکودک فیلمی خشن پخش می کنند و چند دقیقه بعد رفتار آنها را مورد تحلیل قرار میدهند. تحقیقات همبستگی : فقط میزان هم تغییری را نشان می دهیم و علت و چرایی را کاری نداریم. مانند طبقه ثروت مند بودن باعث رشد تحصیلی بچه ها می شود. که این مطالعات کمک می کند که نظریه ها را پایه گذاری کنیم. 5- انواع تحقیق از نظر معیار زمانی : در یک زمان مشخص یک پدیده مورد مطالعه قرار می دهند. 1- تحقیقات مقطعی crossection Research 2- تحقیقات طولی : در چند مقطع زمانی مورد بررسی قرار می گیرند. تغییرات را در طول زمان بررسی می کنیم. پانل: بررسی رفتار یک جمعیت یکسان در طول زمان. روندپژوهی : چند گروه و یک موضوع بررسی می شود. نسل پژوهی: مطالعه یک گروه در طول زمان طولانی دلفی: روش دلفی اتفاق نظر صاحبنظران در مورد یک موضوع خاص. مانند پیش بینی جهان در آینده 3- گذشته نگر و آینده نگر : اتفاقات تاریخی 4- پیش از وقوع و پس از وقوع : مثل سناریو نویسی ، اغلب مطالعات تجربی در اینجا خود را نشان میدهد. 6- تحقیق از نظر میزان ژرفانگری ...