اوقات سعد و نحس
اوقات سعد و نحس
اوقات سعد و نحس سعد به معني خوش و نيک انجام و نحس به معني شوم و بد فرجام است ؛ وقت اگر سعد باشد نتيجه کارها درآن خوب خواهد بود و همه رويدادهاي ناخوشايند از آن رو اتفاق می افتد که وقت نبوده است و به اين جهت براي دست بردن به هرکار نخست بايد ساعت را ديد و در لحظه سعد به آن پرداخت. در ايران هنوز همه ساله تقويم هايي منتشر ميشود که درجدول‌هاي آن، روزهاي سعد و نحس تعيين شده است ؛ دراين تقويم ها يک دور دوازده تائي از سال ها وجود دارد که به نام حيوانات خوانده شده است : موش، گاو ، پلنگ ، خرگوش ، نهنگ ، مار ، اسب ، گوسفند ، ميمون ، خروس ، سگ و خوک و سال منسوب به هريک از اين جانوران ويژگيهاي آن حيوان را دارد. سال 1369 هجري شمسي دراين رديف سال اسب است ؛ درسالنماي مصباح آمده است که : چنان دانند که چون سال اسب درآيد، سال تحوّلات و پيشرفت باشد و هواي زمستان بسيار سرد شود و بعضي سردرختي ها را آفت رسد و کشت ها نيکو بود و حال بازرگانان نيکو بود و اکتشافات تازه بوجود آيد و غلاّت و حبوبات ارزان شود وم شايخ و بزرگان را غم رسد و مولودي که درآغاز سال به دنيا آيد با قوّت شود و آن که در وسط سال به دنيا آيد خوش گفتار و دلير بود و آن که درآخر سال زايد شتاب کار و بدخو باشد. ورشيد درهريک از برج هاي دوازده گانه نيزحکم خاصی دارد ؛ برج ها عبارتند از: برّه، گاو ، دوپيکر، خرچنگ ، شير، سُنبُله ، ترازو ، کژدم ، کمان ، بز ، دلو و ماهي. براي نمونه جُدَي يا بزغاله مطابق دی ماه ايرانیست ؛ هرکه به طالع جدي زايد يعني دراين ماه به دنيا آيد، گندم گون و خشک اعضاء و تند و خشن و اندوهگين و زود خشم خواهد بود ؛ جُدَي يا بزغاله را طالع يا زايجه او ميگويند. قرار گرفتن ماه نيز در هريک از اين برج ها احکام مخصوص خود را دارد ؛ چون دوازده بار حرکت دوري ماه، درهرسال حدود ده شبانه روز زودتر از حرکت ظاهري خورشيد به پايان ميرسد پس رويارویی ماه و خورشيد درهر برج و درهريک از سال هاي دوازده گانه حکم نجوميِ خاصی دارد. قرار گرفتن ماه (قمر) در طالعِ آبان (عقرب) بدترين نوع نحسي است و اصطلاحِ قمر درعقرب از آنجا پيدا شده است. با اين مقدمات منجّمان براي اقدام به هرکار ساعت سعد را ميجويند و با تعيين طالعِ نوزاد ، آينده اش پيش گويي ميکنند. درگذشته اعتقاد به احکام نجومي چنان بود که منجّمان از مهم ترين مشاوران درباري بودند ؛ نوشته اند که درجنگ ايران و روس يک بار فتحعلي شاه يک ماه هنگام حمله را به عقب انداخت تنها به اين دليل که منجّم گفته بود قمر در عقرب است. هنوز بسياري از مردم براي عقد و ازدواج يا خريد خانه ، باغ ، زمين يا گرفتن تصميم هاي مهم با اصرار به تعيين ساعت مناسب ...
شناخت ساعات و روزهای سعد و نحس
ساعات و روزهای سعد و نحس نویسنده : عماد شریف - ساعت ۸:٠٥ ق.ظ روز ۱۳٩٠/٧/۱٩ ساعات سعد، ساعات نحس، کواکب شناخت ساعات و روزهای سعد و نحسدر این جا در مورد شناخت زمانهای خوب و بد یا همان سعد و نحس برایتان مطالبی را قرار میدهم اما مورد مهمی که در علم شناخت زمانهای سعد و نحس باید از آن آگاه بود شناخت ساعات مختلف شبانه روز میباشد، یعنی اینکه بدانید کدام ساعت و زمان برای چه کاری مناسب است.یکی از موارد مهمی که می توان از دانستن این موضوع در آن استفاده نمود، امور ادعیه و نذورات است. بدین معنی که وقتی شخصی برای مشکل و موردی دست به دعا برداشته و یا نذر و نیازی انجام می دهد اگر این کار را در ساعت مناسب آن انجام دهد بدلیل شرایط روحی و آرامش معنوی بیشتر در این ساعات (حاصل از تاثیر پرتوهای کیهانی بر ذهن و جسم) احتمال اجابتش نیز بیشتر خواهد بود. پس بدیهی است یکی از شرایط مهم در انجام امور مربوط به این علم، آگاهی از چند وچون این ساعات میباشد .روز های هفته و سیارات منسوب به آنها را در اینجا قرار میدهم که بطور کلی روزهای هفته و ساعات شبانه روز هر کدام به دو قسمت سعد و نحس تقسیم میشوند که هردو آنها شامل بخش های اکبر و اصغر هستند و به یکی از سیارات منسوبند. روزهای هفتهسیارهسعد یا نحسشنبهزحلنحس اکبریک شنبهشمسسعد اکبردو شنبهقمرسعد اصغرسه شنبهمریخنحس اصغرچهار شنبهعطاردسعد اصغرپنج شنبهمشتریسعد اکبرجمعهزهرهسعد اکبربرای دیدن زمانهای سعد و نحس و سیاره مربوط به هر ساعت به بقیه مطالب توجه نمایید.در اینجا زمانها و سیاره مربوط به هر ساعت را در جدولهای زیر مشاهده میکنید :در اینجا مشاهده میکنید که ساعات مختلف هر کدام به سیاره ای تعلق دارند و در نتیجه خصوصیات مختلفی که بر اساس علم نجوم برگرفته از سیاره مربوط به آنها میباشد را دارا هستند. ساعت۰۱ بامداد۰۲۰۳۰۴۰۵۰۶ (ساعت اول)شنبهمریخشمسزهرهعطاردقمرزحلیک شنبهعطاردقمرزحلمشتریمریخشمسدوشنبهمشتریمریخشمسزهرهعطاردقمرسه شنبهزهرهعطاردقمرزحلمشتریمریخچهارشنبهزحلمشتریمریخشمسزهرهعطاردپنج شنبهشمسزهرهعطاردقمرزحلمشتریجمعهقمرزحلمشتریمریخشمسزهره ساعت۰۷۰۸۰۹۱۰۱۱۱۲شنبهمشتریمریخشمسزهرهعطاردقمریک شنبهزهرهعطاردقمرزحلمشتریمریخدوشنبهزحلمشتریمریخشمسزهرهعطاردسه شنبهشمسزهرهعطاردزحلقمرمشتریچهارشنبهقمرزحلمشتریمریخشمسزهرهپنج شنبهمریخشمسزهرهعطاردقمرزحلجمعهعطاردقمرزحلمشتریمریخشمس ساعت۱۳۱۴۱۵۱۶۱۷۱۸شنبهزحلمشتریمریخشمسزهرهعطاردیک شنبهشمسزهرهعطاردقمرزحلمشتریدوشنبهقمرزحلمشتریمریخشمسزهرهسه شنبهمریخشمسزهرهعطاردقمرزحلچهارشنبهعطاردقمرزحلمشتریمریخشمسپنج شنبهمشتریمریخشمسزهرهعطاردقمرجمعهزهرهعطاردقمرزحلمشتریم ...
سعد و نحس ایام از دیدگاه اسلام و نجوم احکامی (2) :
ساعات سعد و نحس نظر اسلام درباره تأثیر ستارگان بر زندگی درباره تأثیر ستارگان بر زندگی انسان نمیتوان یقینی نظری را ارائه داد، ولی گرچه پارهای از پیش بینیهای ستاره شناسان درست در نمیآید، اما حکایاتی که از آنان نقل شده و روایاتی که در این باب آمده، معلوم میکند اجمالاً ارتباطی بین اوضاع آسمانی و حوادث زمینی وجود دارد، پس اصل این مطلب یعنی ارتباط بین اوضاع آسمانی و حوادث زمین میتواند صحیح باشد، علاوه بر این که در روایات آمده است. آیه شریفه "فنظر نظرةً فی النجوم فقال انی سقیم" ممکن است دلالتی بر آن داشته باشد.آیات شریفه 75 و75 سوره واقعه نیز بر این موضوع دلالت دارند: " فَلَا أُقْسِمُ بِمَوَاقِعِ النُّجُومِ (75)وَإِنَّهُ لَقَسَمٌ لَوْ تَعْلَمُونَ عَظِيمٌ (76)" برخی از مطالب که در ارتباط با هیئت و نجوم مطرح است، قابل اعتماد است، مانند ورود قمر به برج عقرب و خروج آن و یا مقارن شدن سیارهای با سیارهای یا مقابله آن که با قواعد نجومی بسیار دقیق حساب میکنند، اما حوادث خاصی را که بر آن مترتب میکنند، مانند سَعْد و نحس بودن یا آمدن باران و... روایتی در تأیید آنها نیست، به جز بد بودن ازدواج در حالت قمر در عقرب که در روایات آمده و کراهت آن مورد فتوای برخی از فقها است. خطبه 78 نهج البلاغه- نفی توجه به ساعات سعد و نحس توسط مولی علیه السلام در نهج البلاغه آمده است: وقتى كه حضرت علی علیه السلام قصد حركت به سوى خوارج نمود، و يكى از يارانش به او گفت: اى اميرمؤمنان، اگر در اين ساعت حركت كنى با اطلاعى كه از اوضاع كواكب دارم مى ترسم به پيروزى نرسى! حضرت فرمود: آيا تصور مى كنى به ساعتى راهنمايى مى نمايى كه هر كس در آن ساعت حركت كند زيان و ضرر از او دور مى شود؟ و برحذر مى دارى از ساعتى كه هر كه در آن حركت نمايد زيان و ضرر وى را احاطه مى كند؟ آن كه تو را در اين گفتار تصديق كند قرآن را تكذيب كرده، و به گمان خود از طلب يارى خدا در به دست آوردن مطلوب و دفع مكروه بى نياز شده. بنابر گفتار تو سزاوار است كسى كه به گفته تو عمل كند تو را ستايش نمايد نه خدا را، زيرا به خيال تو آن كه او را به ساعتى راهنمايى كرده كه در آن منفعت برده و از زيان در امان مانده تويى. سپس رو به مردم كرد و فرمود: اى مردم، از آموختن علم نجوم بپرهيزيد مگر به عنوان ابزارى براى جهت يابى در خشكى يا دريا، زيرا نتيجه آموختن نجوم كهانت و پيشگويى است، و منجم چون كاهن، و كاهن همانند ساحر، و سـاحر همچون كافـر است، و كافـر در جهنّـم است. به نـام خـدا حركت كنيـد. ایام نحس در طول سال: در تمام سال 24 روز نحس اکبرند....و باید درآن تاریخهای نحس کاری شروع ننماید تا که عمل نتیجه مطلوب دهد: محرم: ...
معنای نحوست چیست ؟ آیا ماه صفر نحس است ؟
معنای نحوست چیست ؟ آیا ماه صفر نحس است ؟ بنا بر آنچه معروف گشته، ماه صفر را «نحوستى» است؛ به خصوص روز چهارشنبه آخرین آن ماه را كه به نحسبودن بیشتر معروف شده است و در این باره روایت مخصوصى از ائمه دین(ع) نرسیده و فلسفه آن دقیقاً براى ما روشن نیست. یك احتمال آن است كه این نحس دانستن ماه صفر و مخصوصاً آخرین چهارشنبه آن، از این جهت باشد كه وفات رسول خدا(ص) در آن روز واقع گشته است و از آن حضرت روایت شده است كه مىفرماید: «هر كس مرا به خروج ماه صفر مژده دهد، او را مژده بهشت مىدهم و از این جهت عقول مردم حكم به نحس بودن آن ماه نموده است»، (میرزا جواد ملكى تبریزى، مراقبات (اعمال السنه)، ترجمه علیرضا میرزا حكیم خسروانى، انتشارات نور فاطمه، ج 1، ص 49) . براى دفع نحوست این ماه، هیچ چیز بهتر از صدقه دادن و دعاها و استعاذات وارده نیست»، (شیخ عباس قمى، مفاتیح الجنان، اعمال ماه صفر) .اً در برخى از روایات نحس بودن برخى از ایام براى انجام كارهایى از قبیل ازدواج و سفر آمده است. همچنین آیه 19 سوره قمر و 16 سوره فصلت روزهایى كه عذاب بر قوم عاد نازل شده به عنوان روزهاى نحس آمده است. ولى در این كه مراد از نحس بودن روزها در این آیات و روایات چیست بحثها و نظریات مختلفى وجود دارد. برخى معتقدند بعضى روزها واقعا نحس اند ولى نحس بودن آن با توكل بر خداوند، صدقه و توسل به خداوند و مقربان درگاه او برطرف مى شود و وظیفه ما انجام این اعمال است نه رعایت سعد و نحس بودن ساعات. در برابر این نظریه برخى معتقدند سعد و نحس بودن برخى ایام واقعى نیست بلكه به جهت حوادثى است كه در این روزها اتفاق افتاده و یا به جهت فال بد زدن مردم به این روزها و نحس دانستن آن از سوى مردم مى باشد كه ممكن است همین نحس دانستن در نفسهاى ضعیف مؤثر واقع شود و همین اثر نفسانى و دل چركین شدن موجب بروز حوادثى براى انسان شود . به همین جهت در روایات به جهت برطرف شدن این حالت نفسانى به ما دستور داده شده صدقه بدهیم و یا دعا بخوانیم. برخى روایات هم مى تواند مؤید این نظریه باشد. در هر صورت توكل بر خداوند، دادن صدقه، خواندن دعاهاى وارده، اثر نحس بودن را برطرف مى كند. قابل ذكر این كه مطالبى كه در تقویمهاى نجومى در ارتباط با سعد و نحس بودن روزها به جهت قرآن و یا مقابله و یا حالات دیگر سیارات آمده است به جز قمر در عقرب كه در روایات آمده است دلیلى بر آن نداریم.
شناخت ساعات و روزهای سعد و نحس
شناخت ساعات و روزهای سعد و نحس در این جا در مورد شناخت زمانهای خوب و بد یا همان سعد و نحس برایتان مطالبی را قرار میدهم اما مورد مهمی که در علم شناخت زمانهای سعد و نحس باید از آن آگاه بود شناخت ساعات مختلف شبانه روز میباشد، یعنی اینکه بدانید کدام ساعت و زمان برای چه کاری مناسب است. یکی از موارد مهمی که می توان از دانستن این موضوع در آن استفاده نمود، امور ادعیه و نذورات است. بدین معنی که وقتی شخصی برای مشکل و موردی دست به دعا برداشته و یا نذر و نیازی انجام می دهد اگر این کار را در ساعت مناسب آن انجام دهد بدلیل شرایط روحی و آرامش معنوی بیشتر در این ساعات (حاصل از تاثیر پرتوهای کیهانی بر ذهن و جسم) احتمال اجابتش نیز بیشتر خواهد بود. پس بدیهی است یکی از شرایط مهم در انجام امور مربوط به این علم، آگاهی از چند وچون این ساعات میباشد . روز های هفته و سیارات منسوب به آنها را در اینجا قرار میدهم که بطور کلی روزهای هفته و ساعات شبانه روز هر کدام به دو قسمت سعد و نحس تقسیم میشوند که هردو آنها شامل بخش های اکبر و اصغر هستند و به یکی از سیارات منسوبند. روزهای هفته سیاره سعد یا نحس شنبه زحل نحس اکبر یک شنبه شمس سعد اکبر دو شنبه قمر سعد اصغر سه شنبه مریخ نحس اصغر چهار شنبه عطارد سعد اصغر پنج شنبه مشتری سعد اکبر جمعه زهره سعد اکبر برای دیدن زمانهای سعد و نحس و سیاره مربوط به هر ساعت به بقیه مطالب توجه نمایید. در اینجا زمانها و سیاره مربوط به هر ساعت را در جدولهای زیر مشاهده میکنید : در اینجا مشاهده میکنید که ساعات مختلف هر کدام به سیاره ای تعلق دارند و در نتیجه خصوصیات مختلفی که بر اساس علم نجوم برگرفته از سیاره مربوط به آنها میباشد را دارا هستند. ساعت ۰۱ بامداد ۰۲ ۰۳ ۰۴ ۰۵ ۰۶ (ساعت اول) شنبه مریخ شمس زهره عطارد قمر زحل یک شنبه عطارد قمر زحل مشتری مریخ شمس دوشنبه مشتری مریخ شمس زهره عطارد قمر سه شنبه زهره عطارد قمر زحل مشتری مریخ چهارشنبه زحل مشتری مریخ شمس زهره عطارد پنج شنبه شمس زهره عطارد قمر زحل مشتری جمعه قمر زحل مشتری مریخ شمس زهره ساعت ۰۷ ۰۸ ۰۹ ۱۰ ۱۱ ۱۲ شنبه مشتری مریخ شمس زهره عطارد قمر یک شنبه زهره عطارد قمر زحل مشتری مریخ دوشنبه زحل مشتری مریخ شمس زهره عطارد سه شنبه شمس زهره عطارد زحل قمر مشتری چهارشنبه قمر زحل مشتری مریخ شمس زهره پنج شنبه مریخ شمس زهره عطارد قمر زحل جمعه عطارد قمر زحل مشتری مریخ شمس ساعت ۱۳ ۱۴ ۱۵ ۱۶ ۱۷ ۱۸ شنبه زحل مشتری مریخ شمس زهره عطارد یک ...
دیدگاه علمای عصر صفوی در باره احکام نجومی و سعد و نحس ایام /رسول جعفریان
دانش نجوم همواره دو رویه علمی و باورهای پیشگویانه داشته است. این دو رویه، در خارج از چارچوب علم نجوم، به سختی هم قابل تفکیک بوده است. در اینجا به بررسی دیدگاه علمای عصر صفوی در باره این دانش بر پایه یک نسخه خطی با ارزش پرداخته ایم.درآمدپرداختن به دانش نجوم آن هم از زاویه قرآن و روایات و نیز از نگاه فقه و دیگر نگاه های اسلامی مبحثی است که در تمدن اسلامی پیشینه قابل توجهی دارد. دانش نجوم در میان بیشتر اقوام سابقه دارد؛ و عامل آن نیز توجه بشر در همه مقاطع گذشته، به صورت طبیعی و عادی به عظمت آسمانهاست. زندگی با خورشید در روز و با ماه در شب در کنار دیگر ستارگان و سیاره‌ها، تقریبا هر شب و روز تکرار می‌شود و در زندگی بشر نمود می‌یابد. به همین دلیل است که خوابگردها نقش مهمی در زندگی بشر دارند و کمتر قوم و قبیله‌ای است که مجموعه‌ای از دریافت‌های خود را از ستارگان و سیارگان در زمره باورهای عمومی و رایج خویش جای نداده باشد. شاید کتاب خوابگردها نوشته کوستلر (تهران، 1351) بهترین اثری باشد که این سیر را مرور میکند.زمانی که تمدن اسلامی در میان اقوام مختلف، زمینه تعامل و تبادل علمی و اطلاعاتی را پیش آورد، دانش نجوم هم که مورد علاقه همه امم بود، و همه از آن بهره‌ای داشتند، در بستر تازه‌ای راه خود را یافت و به حیاتش ادامه داد. دانش نجوم، راه‌های متفاوتی را دنبال کرد. استخراج تقویم یکی از مهم‌ترین اهداف آن بود که به پیدایش زیج‌ها منتهی شد. بحث‌های تنجیم در حوزه پیشگویی‌ها و بیان اوضاع کواکب به تناسب رخدادهای جاری زندگی بود. بخشی از مباحث نجومی به تعیین قبله و مباحث حاشیه‌ای آن مربوط می‌شد که به کار فقه می آمد. در این میان بخش‌هایی از آن که جنبه پیشگویی رویدادها را داشت، و البته علمی و قطعی نبود، سبب شد تا پیرامون آن اختلاف نظر پدید آید، به طوری که دانش تنجیم و صدور احکام نجومی، آشوبی را هرچند کم سروصدا میان علما پدید آورد. این که در میان متون کهن کتابهایی مانند الرد علی المنجمین [نجاشی: 63، 269) بیابیم، و بعدها در کتب فقهی شاهد فتاوی شماری از علما در رد و انکار آن باشیم، نشانه‌ای از این مطلب است که در حول و حوش این مبحث، جریان فکری خاصی شکل گرفته که ارزش سنجش و ارزیابی و مرور را دارد.ادبیات نجومی ـ تقویمی در دوره صفوی، به لحاظ اعتنای به سعد و نحس ایام، رشد قابل ملاحظه‌ای داشت، به دلیل آن که روحانیون شیعه، برای زندگی رومزه شیعیان کتاب می‌نوشتند و آنان به این امور احتیاج داشتند. فیض کاشانی رساله ای با عنوان تقویم المحسنین دارد، چنان که علامه مجلسی دو رساله با نام اختیارات کبیر و اختیارات صغیر ...
نحسی ماه صفر؛ خرافه یا واقعیت؟
سعد و نحس بعضی ایام در اسلام به خاطر وقایعی که در آن اتفاق افتاده، پذیرفته شده است تا به این وسیله مردم به وقایع گذشته توجه کنند و از آن عبرت گرفته و برای دفع آن به خدا متوسل شوند. با فرا رسیدن ماه صفر، برخی افراد فکر میکنند که این ماه دارای نحسی است و هنگامی که وارد این ماه میشوند، هیچ کاری را آغاز نمی‌کنند تا مبادا فرجامی منحوس داشته باشد!به راستی سعد و شومی ایام تأثیری در زندگی انسان دارد؟ برای پاسخ به این سؤال ابتدا تعریفی از دو واژه «سعد» و «نحس» ارایه می‌شود و سپس برای بررسی صحت یا سقم نحسی ایام مختلف به ویژه ماه صفر، به قرآن کریم رجوع می‌کنیم.*معنای لغوی سعد و نحس«سعد» به معنای فراهم شدن امور و مقدمات الهی برای رسیدن به خیر دنیوی و اخروی است(1) و در مقابل آن، تفاوت و یا نحس قرار دارد. «نحس» در لغت به معنای سرخ شدن افق همچون مس گداخته است و در اصطلاح به هر چیز شوم نحس گفته می‌شود. (2) فراهم نشدن مقدمات و امور کارها نیز نحس تلقی می‌شود.*نحوست ایام در کدام آیات آمده است؟در آیات قرآن تنها در 2 مورد اشاره به «نحوست ایام» شده است:1- آنجا که می‌فرماید: «ما تندباد وحشتناک و سردی را «فِی یوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ» (در یک روز شوم مستمر) بر آنها فرستادیم که مردم را همچون تنه‌های نخل ریشه‌کن شده از جا بر میکند».(3)2- در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: «فَأَرْسَلْنا عَلَیهِمْ رِیحاً صَرْصَراً فِی أَیامٍ نَحِساتٍ»(4) مانند بادی سخت و سرد در روزها شومی بر آنها مسلّط ساختیم».در نقطه مقابل، تعبیر «مبارک» نیز در بعضی از آیات قرآن دیده می‌شود، چنان که درباره شب قدر می‌فرماید: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیلَةٍ مُبارَکَةٍ» ما قرآن را در شبی پربرکت نازل کردیم».(5)به این ترتیب قرآن فقط اشاره سربسته‌ای به این مسئله دارد، پس می‌توان گفت تا اینجا اصل سعد و مبارک بودن بعضی ایام و نحس بودن بعضی روزها را به صورت اجمال پذیرفته است.*دیدگاه علامه طباطبایی و آیت‌الله مکارم درباره نحسی ایامنظر مفسران در این باره خواندنی است:- علامه سید محمدحسین طباطبایی در ذیل آیه 19ـ20 قمر می‌فرمایند: «از نظر عقلی نمیتوان دلیلی اقامه کرد که فلان زمان نحس است و فلان وقت سعد، چون اجزای زمان مثل هم هستند و ما هم که بر علل و اسباب مؤثر در حوادث احاطه علمی نداریم تا بگوییم فلان قطعه از زمان نحس است و قطعه دیگر سعد، امّا از نظر شرعی دو آیه در قرآن داریم که ظاهر این آیات و سیاق آنها بیش از این دلالت ندارد و آن ایام خاص (هفت شبانه روز) که عذاب بر قوم ثمود ارسال شد، روزهای نحسی بوده‌اند، ولی دیگر نمی‌رساند که حتی همان روزها در هفته بعد ...
نگاه حافظ به زهره و زحل و تاثيرات آنها - مسعود اشجع
نگاه حافظ به زهره و زحل و تاثيرات آنها بر انسان بگیر طره مه چهره‌ای و قصه مخوان* که سعد و نحس ز تاثیر زهره و زحل استوزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) اين بيت حافظ را به دو گونه ميتوان برداشت كرد یکی اینکه “… قصه مخوان که به هر حال سعد و نحس از تاثیر زهره و زحل است” و معنای دیگر اینکه ” … ای مخاطب شعر! از اینکه که سعد و نحس از تاثیر زهره و زحل است قصه مخوان و چیزی مگو” و لذا می توان در متن شعر “سعد و نحس ز تاثیر زهره و زحل است” را در گیومه بگذاریم تا مخاطب به معنی درست هدایت شود. اين بیت میتواند تفسیر دیگری نیز داشته باشد که از کاربردِ ایهامی بس جالب و مهارتِ شعری ی بسیار ماهرانه و تو در تو حاکی است. بدین ترتیب: از آنجاییکه “زهره” هم به معنا ی ناهید، ستاره دوّم از خورشید است و هم به معنا ی ترک شدن؛ و نیز از آنجاییکه “زحل” هم به معنای “سترن”، ستاره ی ششم از خورشید است و هم به معنا ی دورماندن و افسردگی، بنابر این این بیت با اشاره به پیش بینی ی روحیات از تاثیرِ ِ ستارگان (کار بردِ ِ طالع بینی ی اسطرلاب) به این معنا اشارت دارد که چون افسردگی تو از دوری ی یار است، و نه افسانه ی تاثیرِ ِ ستارگان بر روحیاتِ انسانی، بنا بر این برو به دنبالِ ِ گرفتنِ ِ طرّه ی مه چهره ای و از افسانه بافتنِ تاثیر ستارگان دست بردار.رد ستارگان بر فراز مقبره ي حافظصنایع بدیعی در این بیت : ۱) مراعات نظیر ( یا تناسب) به کار رفته است: بین طره ، مه چهره و زهره تناسب وجود دارد و یاد آور ” شادی زهره جبینان خور و نازک بدنان ” و یا ” یا رب آن شاهوش ماه رخ زهره جبین” امثال آن است که در دیوان حافظ فراوان است. ۲) جناس وجود دارد: هجای اول در ز تاثیر، زهره ، زحل هم جنس هستند. سه بار ز در نیم بیت به کار رفته که خواندن آن گوش نواز می کند. ۳) ایهام به کار رفته است : ایهامی که قدری پوشیده است، شاید هم امروزه پوشیده تر می نماید. کانون ایهام در زحل است . در احکام نجوم یعنی در طالع بینی زحل ستارۀ نحس است، این معنی را هر که با ادبیات فارسی سر و کار داشته باشد می داند ، همچنین درتمام طالع بینی ها زحل نحس است . ولی در هیأت افلاک نجومی زحل یا فلک هفتم بالاترین یا مرتفع ترین ستارۀ گردان می باشد که گردش آن قابل اندازه گیری بوده است. فلک هشتم ثوابت بوده است و آخرین فلک یعنی فلک نهم را فلک اثیر و یا فلک اطلس می گفته اند، و هر دوی آن ها قابل انداز گیری نبوده اند . پس در دانش آن زمان دورترین و بلندترین مثال قابل قیاس در فهم مردم آن روزگار بلندی زحل بوده است . شاعران پیش از حافظ این مفهوم را مکرر به کار برده اند . حافظ بلندی طول طرۀ مه چهره را به ...