اسیب شناسی اجتماعی
آسیب های اجتماعی چیست؟
آسیب شناسی اجتماعی social-pathology مفهوم جدیدی است که از علوم زیستی گرفته شده و مبتنی بر تشابهی است که دانشمندان بین بیماری های عضوی و آسیب های اجتماعی(کجرویها) قائل می شوند. واژه آسیب شناسی از دیدگاه پزشکی به فرایند ریشه یابی بیماری ها گفته می شودبه گزارش هفت روز، آسیب اجتماعی به هر نوع عمل فردی یا جمعی اطلاق می شود که در چارچوب اصول اخلاقی و قوامد عام عمل جمعی رسمی و غیر رسمی جامعه محل فعالیت کنشگران قرار نمی گیرد و در نتیجه با منبع قانونی و یا قبح اخلاقی و اجتماعی روبرومی گردد. به همین دلیل ، کجروان سعی دارند کجروی ها خود را از دید ناظران قانون ، اخلاق عمومی و نظم اجتماعی پنهان نمایند ؛ زیرا در غیر این صورت با پیگرد قانونی ، تکفیر اخلاقی ، طرد اجتماعی مواجه می شوند(عبدالهی ،1383:15).آسيبهاي اجتماعي پديده هايي واقعي، متغير، قانونمند و قابل کنترل و پيش گيري اند. کنترل پذيري آسيبهاي اجتماعي شناخت علمي آنها را در هر جامعه اي براي پاسخ به پرسشهاي نظري و عملي و کاربردي از ايده ها و يافته هاي علمي توليد شده در برنامه ريزي هاي کوتاه و بلند مدت براي مقابله صحيح با آسيبهاي اجتماعي، درمان يا پيشگيري از گسترش و پيدايش آنها را ضروري و پر اهميت مي سازد.آسيب شناسي اجتماعيآسيب شناسي اجتماعي به بررسي انواع مشکلات مي‌پردازد که در سطح اجتماعي مطرح هستند و سعي مي‌کنند علل مختلف آنها را از جنبه‌هاي مختلف فردي ، اجتماعي و غيره مورد بررسي قرار دهد. آسیب های اجتماعی که به تعبیر بعضی از اندیشمندان حاصل و معلول مستقیم انقلاب صنعتی هستند، در اکثر جوامع وجود دارند و تاثیرات خود را می گذارند. اما آن چه جوامع مختلف را در این مورد از هم متفاوت می سازد، نوع نگرش این جوامع به علل به وجود آورنده آسیب ها و راهکارهای اصلاح وبهبود آن است. در مورد نگرش، آن چه مهم است این که این آسیب ها چرا به وجود آمده اند؟ آیا وجود آسیب ها در جوامع امری لازم وضروری است یا می توان جامعه ای بدون آسیب داشت؟ پاسخ به این پرسش ها مستلزم شناخت نظریه های مختلف جامعه شناسی و روان شناسی است که هرکدام سعی درتبیین مسائل ،آسیب ها وبحران های اجتماعی از نظر گاه های مختلف دارند.این دید گاه ها متاثر از باورهای سیاسی و اقتصادی هر جامعه است.آسيب هاي اجتماعي از چند جنبه قابل بررسي هستند :1- از زوايه انسان ،كه هر انسان با هر دين وآئين واعتقاد وفكر ،ومذهب وگرايش ومسلك وارتباط با جناح يا حزب خاصي يا با ترحم يا با هدايت ويا با همراهي اعتقاد دارند كه به گروههاي آسيب پذير ياري نمايند مثلاً هر انساني دوست دارد به پير مرد يا پيرزني كمك كند وهر انساني دوست ...
جامعه شناسی جوانان
اتخاذ رویکردهای مناسبتی و پژوهش های موردی - درد همیشگی – و بازار گرم تحلیل های غیر جامعه شناختی ( اغلب روانشناختی ) مجموعا شرایطی را پیش آورده است که نه تنها دردی دوا نشده بلکه ذهنیت عمومی سیاستگذاران و مردم نسبت به کارکردهای این قشر دچار تشوش شده است طرفه اینکه عده ای تصور می کنند با نسخه های فردی می توان به سراغ حل معضلات اجتماعی محصول سوء تدبیر مسائل این قشر رفت قطعا تعلل و بی توجهی به تحلیل های علمی و چند جانبه این معضل آثار بسیار جانکاهی بر پیکر اقتصاد و فرهنگ کشور خواهد و گذاشت . اینکه نزدیک نیمی از جمعیت کشور را قشر جوان تشکیل می دهد قشری که دارای علائق و خواسته ها ء نشاط ء تنوع ء فراغت و برخی از زمینه های تفریحی و فراغتی مقبول و پسندیده فرهنگی هستند بر کسی پوشیده نیست اما تاسف آنجاست که مشاهده می شود اقدامی علمی و مجدانه برای تعامل مناسب با مسائل این قشر احساس نمی شود و همان جاست که فرصت جوانی به فرصت و مجال آسیب زایی منجر می شود همان ادعای که مرتن در تحلیل نابهنجاری های اجتماعی سراغ ساختارهای اجتماعی می رفت نه افراد .البته باید دانشگاه های کشور را خطاب قرار داد که با وجود ضرورت پرداخت به لاین قشر چرا تعداد کتاب های تخصصی مربوط به جامعه شناسی جوانان کمتر از تعداد انگشتان دست است کتاب هایی که اغلب حاصل ترجمه اند آیا تحلیل رفتارهای جوانان ایرانی – اعم از کنش های بهنجار و نابهنجار – نیازمند تولیدات نظری و پژوهشی بومی آکادمیک نیست و آیا خالی کردن این عرصه مهم به قیمت پیشروی روانشناسی و فتح سنگرهای تحلیل های علمی جامعه شناختی نیست ؟ این دو سوال به زعم نگارنده ماهیتا سوالات مهمی می نمایند و در خور تامل زیاد . جوانان در تحلیل های جامعه شناسی جایگاه آنچنانی نداشته اند تنها کاری که انجام گرفته اغلب از آنها به عنوان " مساله " و یا گروه کجروی که متحدانه در مقابل فرهنگ بزرگترها قد علم کرده است نام می برد.در حالی که اولا باید آنها را به عنوان نیروی بالقوه و بالفعل تولیدی و بر حسب مناسباتشان با سازمان تولید تحلیل کرد ثانیا آنها را در درون محیط های نهادی مانند مدرسه و دانشگاه قرار داد نهادهایی که همچون خانواده انتظارات و هنجارهای جامعه بزرگترها را بازتولید کرده و درساخت دهی و " بهنجارسازی " توقعات و چشمداشت های آنها با استانداردهای طبقه حاکم نقش کلیدی ایفا می کنند ( دستگاه های دولتی ایدئولوژیک آلتوسر ) . امروزه جوانان دارای گستره وسیعی از علایق و مطالبات هستند که برخی مقبول و مشروع و برخی نامقبول و غیرمشروع اند اما تبیین و تعریف محدوده این مطالبات خواسته ای است برحق که جوان ایرانی در عرصه جهان پرتلاطم ...
آسیب اجتماعی خودکشی
خودکشی از نگاه دورکیم مطالعة خودکشی ناظر بر جنبة بیمارگون جوامع جدید و ناظر بر نمودی است که رابطة فرد و اجتماع در آن به بارزترین نحو نمایان است. نظریه خودکشی دورکهایم نخستین کوشش منظم و سیستماتیک جامعه شناسان در توحید مفهوم اجتماعی خودکشی است و مهم ترین انگیزه و محرک در شناخت علمی این رفتار بوده است. دورکیم در کتاب خودکشی ابتدا با تعریف خودکشی بحث را شروع می کند بعد تعابیر قبلی دربارة خودکشی رد می شود و سپس انواع خودکشی تعیین می گردد و بالاخره براساس این انواع نظریه ای عام دربارة نمود موردنظر بسط داده می شود. اولین تحقیق در جامعه شناسی توسط دورکیم انجام گرفت که با عنوان خودکشی در سال 1879 منتشر شد. خودکشی از دیدگاه دورکیم خودکشی عبارت است از هر نوع مرگی که نتیجة مستقیم یا نامستقیم کردار مثبت یا منفی خود قربانی است که از نتیجة عمل خویش آگاه بوده و می دانسته است که می بایست به همین نتیجه برسد. مثبت گلوله در شقیقه. (مستقیم) منفی : غذا نخورد . (نامستقیم) بررسی آمار نشان می دهد که میزان خودکشی یعنی فراوانی خودکشی ها نسبت به تعداد افراد یک جمعیت معین نسبتاً ثابت اند. و دورکیم معتقد است که وظیفه جامعه شناسی آن است که میان تغییرات میزان خودکشی ها که پدیده های اجتماعیند و اوضاع و احوال اجتماعی همبستگی برقرار کند. دورکیم بعد از تعریف، نسبت های روانشناختی آن را رد می کند : آن مطرح می کند که آمادگی روحی برای خودکشی که به نحوه ی روانشناختی راون- بیماری شناختی توضیح می دهد و می پذیرد اما در واقع افراد بیمارگون عصبی در شرایط معین آمادگی بیشتری برای خودکشی دارند. لکن به عقیده دورکیم نیرویی که تعیین کننده خودکشی است نیروی روانشناختی نیست بلکه اجتماعی است. و بحث علمی دورکیم بر محور همین دو اصطلاح آمادگی قبلی روانشناختی و تعیین اجتماعی می چرخد. و براساس تحقیقی که انجام می دهد به این نتیجه می رسد : 1. نسبت بیماران روحی در بین یهودیان بسیار بالاست و حال آن که 2. فراوانی خودکشی در بین آنها بسیار ضعیف است و هم چنین 3. آمادگی های قبلی موروثی و میزان خودکشی نیز همبستگی وجود ندارد. 4. میزان خودکشی با سن و جنس نیز همبستگی دارد. در بین مردان بیشتر هر قدر سن بالا می رود بیشتر. 5. به عنوان نمودی از تقلید هم رد می کند. (گابریل تارد) 6. ناشی از نابسامانی اجتماعی انواع خودکشی 1. خودکشی خودپرستانه : هنگامیکه اساساً در فکر خودشان هستند نتوانستند در یک گروه اجتماعی جذب شوند. در حقیقت کمتر به درجه انسجام اجتماعی بستگی دارد بیشتر به نوع انسجام اجتماعی ربط دارد و آزادی فرد بشر باشد مثل مذهب پروتستان، و کاتولیک. چون پروتستان ها آزادترند ...
اعتیاد
براساس آخرین آمار منتشر شده دفتر UNODC در سال 2004، 185 میلیون نفر معتاد در جهان وجود دارد. یعنی 3 درصد جمعیت جهان و یا 4/7جمعیت 15 سال به بالا در جهان اعتیاد به مواد مخدر دارند. سه میلیون نفر از این تعداد در کشور ایران می باشد یعنی 2/6% جمعیت در کشور ایران وابستگی به مواد مخدر دارند. بنابراین رشد میزان اعتیاد به نسبت جمعیت در جهان به ترتیب مربوط به ایران، جمهوری خلق لائوس و قرقیزستان گزارش شده است.متأسفانه علیرغم تلاش های گسترده جمهوری اسلامی ایران برای مقابله و مبارزه با مواد مخدر، همسایگی با دو کشور اصلی تولید مواد مخدر جهان یعنی افغانستان و پاکستان باعث معضلات عدیده امنیتی و اجتماعی برای کشور ایران شده است. همچنین براساس آمار سازمان بهداشت جهانی میزان اعتیاد در ایران 4.3% جمعیت است. در پژوهشی نشان داده شد که هر سال با 8% افزایش شیوع اعتیاد در ایران مواجه هستیم. آمارگیری سال 1380 وزارت بهداشت با همکاری UNODC نشان داد که سه میلیون 761 هزار مصرف کننده مواد در ایران وجود دارد.در این بین جوانان به عنوان جامعه هدف این آفت قرار گرفته است، چون جوانان فعالترین و پویاترین نیروهای هر جامعه محسوب می شوند.حل مسائل کشور،تداوم پویایی آن و رسیدن به جامعهء سالم و مطلوب نیازمند داشتن نیروهای سالم،بانشاط و فعال است.به همین منظور هر کشور سعی میکند در برنامهریزیهای کلان خود با سرمایهگذاری در ابعاد چهارگانهء جامعه(نظام فرهنگی،نظام اجتماعی، نظام سیاسی و نظام اقتصادی)به پرورش نیروهای جوان و حفظ نشاط و شادابی آنها بپردازد و از این طریق ضمن جلوگیری از اختلال در کارکردهای جامعه،موجبات تداوم سلامت نسلهای جامعه را فراهم کند.اعتیاد ضمن تهدید جدی سازندهترین و پویاترین نیروهای جامعه یعنی جوانان،سلامت،انسجام و پیشرفت جامعه را نیز به خطر میاندازد و نظمهای جامعه را ، مختل میکند.عوامل متعددی در پیدایش پدیده مصرف مواد محرک، داروهای روانگردان و مخدر دخالت دارد. از طرفی به علت عدم انجام پژوهش های همه گیرشناسی در مورد این پدیده مشکل ساز، آمار و ارقام دقیقی از شیوع مصرف این مواد در کشور وجود نداشته و از طریق دیگر به علت عدم همکاری صادقانه افراد جامعه در دادن اطلاعات در مورد مصرف مواد در خود و خانواده و اطرافیان، مشکلات مختلفی در سر راه پژوهش در این زمینه وجود دارد که طراحی و اجرای این گونه مطالعات را با پیچیدگی ها و مشکلات خاصی روبرو می کند. با این وجود، لزوم بررسی علمی و حتی الامکان دقیق وضعیت فعلی مصرف مواد در سطح کشور روشن است. متأسفانه ایران نیز از این بلای خانمانسوز در امان نبوده است.ایران،شاید بیشتر به دلیل ...
ستوده ، هدایت اله، آسیب شناسی اجتماعی
ستوده ، هدایت اله، 1385 ، آسیب شناسی اجتماعی ( جامعه شناسی انحرافات ). تهران: نشر آوای نور انسان ها همیشه در فراز و نشیب های تاریخ همیشه از درد ها و آسیب های اجتماعی بسیاری رنج برده اند و همواره در جستجوی یافتن علل و انگیزه های آنها بوده اند تا راه ها و شیوه هایی را برای پیشگیری و درمان آنها بیایند. از مجموعه این آگاهی ها و تجربه ها و آموخته ها ، توانسته اند زمینه های مطالعاتی و رشته های مختلفی را برای تعیین بی هنجاری ها و نابسامانی های زندگی پی ریزی کنند. حاصل این کار پیدایش دانش آسیب شناسی اجتماعی ( جامعه شناسی انحرافات) است. آسیب شناسی اجتماعی مطالعه بی نظمی ها و آسیب های اجتماعی همراه با علل و انگیزه های پیدایی آنها و نیز شیوه های پیشگیری و درمان این پدیده ها ، به انضمام مطالعه شرایط بیمار گونه اجتماعی است ؛ زیرا خاستگاه اصلی آسیب ها و گژ رفتاری های اجتماعی را باید در کل حیات اجتماعی و نوع خاص روابط انسانی جستجو کرد. نابسامانی های اقتصادی – اجتماعی چون : فقر ، تورم ، گرانی ، بیکاری ، فقدان امنیت مالی و حقوقی و دیگر عواملی که باعث محرومیت» می شوند ، زمینه مساعدی را برای انواع مختلف آسیب های اجتماعی چون: خود کشی ، سرقت ، اعتیاد به مواد مخدر ، الکیسم ، فرزند آزادی ، زور گیری ، طلاق ، گدایی و ... فراهم می آورند . از این رو مفهوم آسیب شناسی گسترده وسیعی پیدا می کند و از ابعاد ارزشی و کاربردی فراوانی برخوردار می گردد. مطالب موجود به سه بخش جداگانه و در عین حال به هم پیوسته ، تقسیم شده است.بخش اول شامل چیستی آسیب های اجتماعی ، کژرفتاری ها و جرایم و انواع آنها است و بخش دوم به تبیین سه گانه زیست شناختی ، روان شناختی و جامعه شناختی می پردازد و بخش سوم به بررسی برخی از انواع آسیب های اجتماعی خاص اشاره دارد. در این بخش سعی شده است هریک از آسیب های اجتماعی مورد بررسی دقیق قرار گیرد و با ذکر یک یا چند "مورد" نسبت به تبیین و ریشه یابی آنها اقدام گردد. آسیب شناسی اجتماعی چیست ؟ آسیب شناسی اجتماعی اجتماعی مفهوم جدیدی است که از علوم زیستی گرفته شده و مبتنی بر تشابهی است که دانشمندان بین بیماری های عضوی و آسیب های اجتماعی(کجرویها) قائل می شوند. واژه آسیب شناسی از دیدگاه پزشکی به فرایند ریشه یابی بیماری ها گفته می شود. نظریه اندام وارگی انسان از دیرباز ، خود را در کانون آفرینش پنداشته و برون از وجود خود را با تن خویش سنجیده است. از این رو ، جامعه را نیز با کالبد (تن) خویش مقایسه کرده است. این مقایسه را اندام وارگی می گویند. اندام وارگی نظریه ای است در جامعه شناسی که بر پایه آن ، جامعه همچون موجوداتی زنده در نظر می آیند و تبیین ...
چت‌درمانی، روشی تازه در درمان‌های روانشناختی
جه فکر کنی که میتوانی, چه نمیتوانی, در هر صورت حق با شماست. "هنری فورد" امید حبیبی‌نیاکارشناس روانشناسی بالینی و پژوهشگر ارتباطات سال‌هاست که روش‌های درمانی تازه‌ای به روانشناسی بالینی و روان‌پزشکی راه یافته‌اند که برآمده از تحولات تکنولوژیک و فرهنگی تازه در جوامع مختلف هستند. اگر در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ قرن گذشته فیلم‌درمانی۱، روشی تازه و انقلابی به شمار می‌آمد، اکنون مدتی است که پژوهش و به کار گیری روش‌های تازه‌تر همسو با فن‌آوری‌های ارتباطی تازه و عصر ارتباطات قرن جدید آغاز شده است. کلودیا شوارتزنبوگ، درمان‌جوی شرکت کننده در چت‌درمانی این روزها در رسانه‌های آلمانی‌زبان و نشریات علمی جهان بار دیگراز «چت‌درمانی» یا درمان از راه گفت و گوی اینترنتی (Chat Therapy) سخن به میان آمده است؛ با این حال سابقه پژوهش و کاربردهای بالینی آن به بیش از پنج سال می‌رسد. با این همه چت‌درمانی اصولاً یک روش تازه بحث‌انگیز در درمان‌های روانشناختی محسوب می‌شود. زیرا بر خلاف روش‌های سنتی و شیوه‌های ارتباطی قرن بیستمی در این روش، بین درمان‌گر و درمان‌جو (یا مُراجع) ارتباط مستقیم وجود ندارد. درمان‌گر نمی‌تواند از طرز صحبت، لباس و آرایش، نشستن، حالت‌های رفتاری و به طور کلی مشاهدات خود از بیمار/مُراجع به ارزیابی کلی دست یابد. با این حال سودمندی چت‌درمانی و کارآیی آن در پژوهش‌های بی‌شمار دیگری به اثبات رسیده است. در یک پژوهش اخیر که به تازگی در رسانه‌های جهان نیز بازتاب یافته است، درمان‌گران در کلینیک روانشناسی هایدلبرگ در آلمان گروهی از بیماران روانی ترخیص شده را با چت‌درمانی تحت مراقبت‌های پس از ترخیص قرار دادند. نتایج این تحقیق نشان داد که پس از یک دوره درمان از طریق گفت و گوی اینترنتی، بیماران سازگاری و بهبودی قابل توجهی از خود نشان داده‌اند. استفانی بائور، روان‌شناس بالینی کلینیک بیمارستان هایدلبرگ (آلمان( روان‌درمانی اینترنتی؟چت‌درمانی نوعی مداخله درمانی از طریق اینترنت است؛ ولی عملاً بر اساس اصول اخلاق حرفه‌ای تا کنونی در روانشناسی بالینی، مداخلات درمانی باید از شیوه‌های معمول صورت گیرد. این تعارضی است که به زودی بسیاری از روان‌شناسان با آن درگیر خواهند شد. تا همین چند سال پیش روان‌شناسان حرفه‌ای و به ویژه روان‌شناسان بالینی، در اغلب کشورها از جمله آمریکا مجاز نبودند تا از طریق اینترنت یا رسانه‌های دیگر به تشخیص و درمان‌های روانشناختی بپردازند؛ مگر این که حضور یا بهره برداری آنها از این رسانه‌ها، صرفاً جنبه آموزشی یا مشاوره‌ای داشته باشد۲. دکتر ولی‌الله ...