توسعه پایدار شهری ، مفاهیم ، تعاریف

توسعه پایدار شهری چیست ؟

در تعریف توسعه پایدار شهری با کلیت می توان تعریف توسعه پایدار را بر شهر تسری داد ، لیکن تشریح و تفسیر توسعه پایدار را به نحوی که بتواند کاربردهای آموزشی، تریجی و حتی کاربردهای برنامه ریزی داشته باشد، می توان در جزئیات محدوده ها و تقسیمبندیهای جغرافیایی و یا موضوعی نیز دسته بندی کرد. توسعه پایدار کشاورزی ، توسعه پایدر منابع طبیعی، توسعه پایدار گیاهان دارویی توسعه پایدار اقیانوس ها .... از دسته تقسیمبندیهایی هستند که در مورد آنها زیاد شنیده ایم . با یک تقسیمبندی کلی از سکونتگاه های بشری به شهرها و روستاها نیز می توان دست به تقسیمبندی زد و از توسعه پایدار شهری و توسعه پایدار روستایی سخن گفت.

در زمینه توسعه پایدار شهرها می توان گفت که روال سرعت گرفته در طی قرن اخیر به شکلی بوده که هر روز به جمعیت شهرها و سهم آنها از جمعیت کل افزوده و این روند ادامه دارد. رشد شهری و شهرگرایی در مواردی با برنامه و خواست برنامه ریزان و سیاستگذاران بوده اما در اغلب موارد خودجوش و بدون برنامه بوده است. در مواردی سیستم های مدیریتی، سیاسی و اجتماعی به گونه ای عمل کرده که شهری شدن و رشد شهری مشکل ساز نگردیده، و یا تمهیداتی برای آن اندیشیده شده ولی در بسیاری شهرها به ویژه در آنجا که سرعت بیشتری در مهاجرتهای روستا به شهر و انفجار شهری وجود داشته ، کنترل و اداره شهرها باری سنگین بردوش کشورها شده است. در چنین شرایطی پیوندهای شهری ناموزون و ناکارآمد شده است. در بسیاری از کشورها، خصوصاً کشورهایی که متکی بر تولید و صادرات منابع طبیعی خود(مثل نفت) هستند و یا در برخی کشورهایی با اقتصاد تک محصولی(مثل شرایطی که بیشتر در گذشتته برای قهوه ی برزیل و شکر کوبا وجود داشت ) ، شهرها را به ویژه تعداد اندکی شهرهای بزرگ و کلان شهر را عنوان پل ارتباطی با جهان خارج درآورده است. این شهرها محل تجمع سرمایه های حاصل از صادرات منابع کشاورزی و معدنی شده و رشد اختاپوسی را تجربه می کنند. ساخت اقتصادی و اجتماعی به گونه ای رقم زده شده که ثروت های حاصل از صادرات به گروه های محدودی از جامعه می رسد و اختلاف طبقاتی در چنین شهرهایی بیداد می کند. زمین بازی ، زمین خواری، ساخت و سازهایی خارج از قاعده که عمدتا از رشوه و رانت سرچشمه می گیرد ظاهر ویژه ای برای این شهرها رقم می زند. فضای سبز داخل شهرها و حاشیه شهرها به راحتی در دستان صاحبان قدرت و سرمایه و ارتباطات ویژه تبدیل به بافت های مسکونی و تجاری می گردد و ببه رغم سیمای فریبنده در برخی موارد بافتی بیمار را به شهروندان ارائه می دهد.

ناپایداری شهری مختص شرایط کشورهای به اصطلاح در حال توسعه یا «جنوب» نیست، اما نگاهی اجمالی به تفاوت شهرهای این کشورها با کشورهای پیشرفته می توان دریافت که ناپایداری شهری با شرایط کشورهای توسعه نیافته روابط تنگاتنگی دارد.

معیارهای زیستمحیطی - معیارهای انسانی و شرایط زندگی انسان ها - عدالت - مشارکت مردم در تعیین حق سرنوشت خویش و اداره امور - توجه به حقوق بشر ، حقوق زنان و کودکان ، آزادی فعالیت های صنفی و آزادی اندیشه ، معیارهایی هستند که در بررسی پایداری شهرها قابل ذکر است . حمید رضا وجدانی سایت توسعه پایدار و جغرافیا

در ادامه مطلب نوشتاری را از سایت مرجع مدیریت شهری در مورد مفاهیم توسعه شهری بخوانید

توسعه پایدار به مفهوم حرکت بر محور انسان-محیط است و توسعه امکانات اقتصادی با توجه به ملاحظات محیطی و عدالت اجتماعی را مورد توجه قرار مي دهد. توسعه پایدار پس از مشکلات ایجاد شده از توسعه صرفا اقتصادی پس از جنگ جهانی مطرح گردید. جایی که توسعه بی رویه باعث اختلافات طبقاتی و مشکلات زیست محیطی عدیده ای شده و مسير توسعه به ابعاد محيطي و اجتماعي کمتر از اقتصادي بها داده بود.

با توسعه روزانه شهري شدن زندگی بشر مفاهیم مربوط به توسعه پایدار به این حیطه وارد گردید و توسعه پایدار شهر محصول نگاه های جدید به عدالت اجتماعی,فضایی و محیطی نسبت به شهر است. شهرها در سال 2020 جمعيتي معادل 75 درصد کل جهان را در عینی در خود جای خواهند داد که تقريبا 2 درصد از فضاي شهري را در اختیار دارند. بنابر این این تراکم عجیب و بی سابقه جمعیت و نیاز عمومی به جذب منابع اساسی منجر به بهره برداری های غیر طبیعی از منابع محلی و استثمار منابع همسایگی خواهد شد. آثار این توسعه با پس ماند های غیر قابل پیش بینی به جای مانده از شهرها ادامه داشته و آلودگی ها و بیماری ها و گونه های زندگی حاشیه ای جدید محصول این توسعه خواهد بود.

اما توسعه پایدار شهری به عنوان جزئی از توسعه پایدار بر پایه استفاده معقول از منابع طبیعی استوار شده است و در این نوع توسعه ملاحظات سه گانه, محيطي, اقتصادي و اجتماعي در کنار هم لحاظ خواهد شد.بنابر اين شهر پايدار برآمده از فرايند توسعه اي است که هنيت و امکان ارتقاي هميشگي سلامت اجتماعي - اقتصادي بوم شناسانه شهر و منطقه را فراهم کرده و اين ذهنيت و امکان را به عينيت و اقدام مبدل ساخته است.

بنابر اين راه کارهاي زير به عنوان راه کارهاي توسعه پايدار شهري مطرح است :

1- حداقل سازي پيامد هاي زيست محيطي

2- حداقل سازي مصرف منابع تجديد ناپذير

3- بهره برداري از منابع تجديد پذير

در اين مسير به ناچار سياست هايي مثل کاهش اتکا به خودروي شخصي, افزايش فشردگي کالبدي در توسعه شهري, حفاظت و احياي نظام هاي طبيعي در شهر و منطقه پيراموني, کاهش مصرف منابع و توليد آلودگي در شهر و منطقه, بهبود زيست پذيري اجتماعات بشري, پایندگی و تقویت اقتصاد شهری و اصلاح نظام اداری و حکمرانی شهری, بايستي اعمال شود تا شهر به سمت پايداري هدايت شود.

پيش فرض هاي توسعه پايدار شهري:

در راستاي تحقق توسعه پايدار شهري مي بايست شرايطي فراهم شود تا امكان بستر سازي توسعه پايدار انساني و بهبود رفاه اجتماعي شهروندي، فراهم گردد كه در اين بستر مي توان به برقراري عدالت اجتماعي(هاروي، 1376: ص110- 99) طراحي اقليمي هماهنگ با محيط زيست انساني (بحريني، شيعه، 1380)، تقويت ساختارهاي همبستگي اجتماعي همچون تعهد و مسئوليت پذيري، تقويت بنيانهاي اجتماعي و خانوادگي و احياي محيط زيست همگاني (بحريني، 1378) وايجاد انتظام ساختاري در فضاي شهري براي ادراك زيباشناختي و خوانايي شهري (كوين لينچ، 1381: ص12- 34) و بهبود بهره گيري از فضاهاي شهري و افزايش رضايت شهروندي (بحريني، 1378، ص98- 129) و يكپارچگي بخشي به ساختار بصري محيط و منظر شهري (گوردن كالن، 1377: ص64- 90) اشاره كرد. كميسيون جهاني محيط زيست نيز الزامات توسعه پايدار را چنين بيان مي كند:

مشاركت شهروندان در تصميم گيري در بستر يك نظام سياسي

چاره انديشي براي تنشهاي حاصل از ناموزوني توسعه در بستر يك نظام اقتصادي

التزام به ترميم و حفاظت محيط زيست در بستر يك نظام توليدي

فراهم سازي الگوهاي پايداري از تجارت مالي در بستر يك نظام دانش فني

ايجاد الگوهايي از تجارت و دارايي در بستر يك نظام بين المللي

وجود انعطاف پذيري و خود اصلاحي در بستر يك نظام مديريتي

بر اين اساس توسعه پايدار شهري در تكوين مفاهيم زير جنبه كارامدي به خود مي گيرد:

الف- بسترسازي عدالت اجتماعي و شهروندي

ب- بستر سازي مشاركت شهروندي و همبستگي اجتماعي

پ- بسترسازي تقويت بنيان نهادهاي اجتماعي و بنيان خانوادگي

ث- رويكرد استرتژيك بر پديداري توسعه پايدار شهري

ج- گسترش آداب و فرهنگ شهرنشيني

چ- مساعدت و سازماندهي ارگانهاي دولتي و خصوصي

ح- كارامد سازي سياستها و برنامه هاي سياست گذاري در حوزه كلان شهري

خ- گسترش حقوق شهروندي و بهينه سازي مناسبات مدني

طراحي پايدار در ساختار شهري بر ميناي سه اصل اساسي شكل مي گيرد:

اصل اول را مي توان صرفه جويي در مصرف منابع دانست كه در صدد است تا …

بقیه مطلب را در سایت مرجع مدیریت شهری بخوانید:

http://urbanmanagement.ir/?Type=Modules&Module=TextModule&Code=108

در ادامه مطلب نوشتاری را از سایت مرجع مدیریت شهری در مورد مفاهیم توسعه شهری بخوانید

یا با کلیک کردن در اینجا به سایت مذکور بروید

همچنین می توانید با کلیک کردن در اینجا مقاله مفاهیم توسعه ایدار شهری نوشته دکتر موسی کاظمی را ببینید

توسعه پایدار شهری ، مفاهیم ، تعاریف

مطالب مشابه :

توسعه پایدار شهری ، مفاهیم ، تعاریف

اقتصاد شهری چیست؟و منابع کسب درامد شهرداری ها چیست؟

توسعه پایدار(Sustainable development)چیست؟

توسعه پایدار

محیط زیست شهری چیست؟

برنامه ریزی استراتژیک توسعه شهری(CDS) چیست؟

معماری پایدار چیست؟

برنامه ریزی شهری چیست

توسعه روستایی چیست؟