در مورد سنگها بخوانید

1ـ سه نوع سنگ اساسي چه هستند؟

سنگهاي آذرين، رسوبي و دگرگون . سنگهاي آذرين از ماگماي سرد شده بوجود مي آيند. اگر ماگما در سطح سرد شود، سنگهايي مثل بازالت بوجود مي آيندو اگر در درون زمين سرد شوند، سنگهاي بوجود آمده گرانيت ناميده مي شوند. سنگهاي رسوبي از ذرات ساير سنگها بوجود مي آيند. مثلاً ماسه سنگ از ماسه درست شده است. ماسه به نوبه ي خود عمدتا شامل كوارتزمي باشد، يك نوع كاني كه در گرانيت وجود دارد، مثال ديگر سنگهاي آهكي هستندكه از صدف موجودات دريايي، بوجود مي آيند. سنگهاي دگرگون، سنگهايي هستند كه در اثر فشار و حرارت، تغيير يافته اند. مثلاً حرارت زياد، سنگ آهك را به مرمر تبديل مي كند.

2 ـ با ارزش ترين مواد معدني كدامند؟

سنگهاي قيمتي مانند الماس، ياقوت، ياقوت كبود، زمرد با ارزش ترين مواد معدني هستند، طلا و نقره نيز اگر چه جزء مواد معدني محسوب مي شوند اما در طبيعت آنها را بصورت عنصر مي توان يافت.

3 ـ آيا مواد معدني مي توانند شما را نا مرئي كنند؟

خير .زماني مردم به اعتقادات خرافي در مورد مواد معدني عقيده داشتند. در قرون وسطي، مردم فكر مي كردندكه اگر اوپال ـ Opal را در برگ بو بپيچند و بپوشند نا مرئي مي شوند.

4 ـ سخت ترين ماده ي معدني چيست؟

الماس كه شكل خالص اما كمياب كربن است تحت فشار زياد در اعماق زمين حاصل مي شود و سخت ترين ماده طبيعي است.

5 ـ متداول ترين سنگها كدامند؟

سنگهاي رسوبي 75% سطح خشكي هاي زمين را پوشانده اند. اما سنگهاي آذرين و دگرگون، 95% سنگهاي رويه ي پوسته ي زمين را تا عمق 16 كيلومتر تشكيل مي دهند.

6 ـ «سنگهاي تولد» چه هستند؟

كانيها و مواد معدني خاصي، نشانه ماه تولد هر شخصي است. مثلاً «گارنت» Garnet، سنگ تولد متولدين دي ماه است، در حاليكه «ياقوت» سنگ متولدين مرداد ماه است.

7 ـ عناصر و كاني ها چه هستند؟

پوسته ي زمين شامل 92 عنصر مي باشد كه دو تا از متداول ترين آنها، اكسيژن و سيليس است. آلومينيوم، آهن، كلسيم، سديم ، پتاسيم و منيزيم نيز در پوسته فراوانند.

اين 8 عنصر، 59/98% وزن پوسته زمين را تشكيل مي دهند. بعضي عناصر مانند طلا به صورت خالص يافت مي شوند. اما بيشتر عناصر به طور شيميايي با هم تركيب مي شوند و كانيها را درست مي كنند. مثلاً از تركيب شدن اكسيژن و سيليس همرا ه با مقدير كم ساير عناصر، كاني هايي به وجود مي آيند به نام سيليكاتها. در سنگي مانند گرانيت، مي توانيد كاني هاي فلدسپات، كوارتز و ميكا را پيدا كنيد.

8 ـ كدام سنگها در ساختمان سازي بكار مي روند؟

دو نوع سنگ رسوبي، سنگ آهك و ماسه سنگ و از سنگهاي آذرين، گرانيت و از سنگهاي دگرگون، مرمر براي تزئينات ساختمان بكار مي رود.

9 ـ آيا زغال سنگ، يك نوع سنگ است؟

خير، سنگها تركيبات معدني و غير زنده محسوب مي شوند. اما زغال سنگ مانند نفت و گاز طبيعي، ميليونها سال پيش از بقاياي موجودات زنده تشكيل شده است . براي همين آنها را «سوختهاي فسيلي» مي نامند.

10 ـ آيا بعضي از مواد معدني، فراواني بيشتري از بقيه دارند؟

بسياري از مواد معدني مفيد فراوانند، اما برخي از آنها كمتر رايج اند. مواد معدني مهم، ذخاير محدودي دارند و بنا براين اغلب دوباره بازيابي مي شوند.

باز يافت اين مواد در انرژي لازم جهت استخراج سنگ معدن و تهيه ي ماده ي مورد نظر، صرفه جويي مي كند.

سه خانواده سنگ

زمین شناسان ، بر پایه مشاهدات انجام شده ، سنگهای زمین را از نظر منشا به سه گروه اصلی تقسیم کرده اند که عبارتند از :

- سنگهای آذرین

- سنگهای رسوبی

- سنگهای دگرگونی

- سنگهای حد واسط

سنگهای آذر آواری و توفها :

 این سنگها ، جزو سنگهایی هستند که از نظر ماده اولیه جز سنگهای آذرین و از نظر محل و طرز تشکیل جز سنگهای رسوبی هستند.

میگماتیت‌ها : میگماتیت‌ها در زبان یونانی به معنی اختلاط است و عبارت از سنگی مرکب و ناهمگن که قسمتی از آن رنگ روشن و ظاهر گرانیتی داشته و قسمت دیگر از نوع گنیسی و از کانیهای تیره تشکیل شده است. این سنگ حد واسط سنگهای آذرین و دگرگونی است.

گرانیت آناتکسی : این گرانیتها منشا رسوبی دارند و معمولا رسهای شیستی سرشار از کوارتز ، گریواک و آرکوز مولد این گرانیت می‌باشند. اگر این سنگهای رسوبی تحت تاثیر دگرگونی ناحیه‌ای شدید قرار گیرند ، بخشی از این سنگها ذوب شده و ماده حاصل از ذوب در فرآیندهای سنگ‌زایی مجدد یعنی تولید ماگمای پالین ژنتیک یا گرانیت‌هایی که از ذوب رسوبات به وجود می آیند ، شرکت می‌کند.

در سنگهای رسوبی در اثر دیاژنز تغییراتی صورت می‌گیرد که در این صورت نه می‌توان این سنگها را سنگهای رسوبی اولیه دانست و نه می‌توان آنها را جزو سنگهای دگرگونی طبقه بندی کرد.

ریشه لغوی

سنگ شناسی رسوبی از دو کلمه Sedimentary به معنی رسوبی و Petrology به معنی سنگ شناسی گرفته شده است.

دید کلی

سنگهای رسوبی به دلیل داشتن منابع مهم نظیر نفت ، گاز ، ذغال ، آهن ، اوارنیم و نیز مواد مورد نیاز در مصالح ساختمانی مانند آهک ، گچ و غیره از اهمیت خاصی برخوردارند لذا سنگ شناسی رسوبی یکی از مهمترین شاخه‌های علوم زمین محسوب می‌گردد. در حدود 70٪ از سنگهای سطح زمین ، دارای منشا رسوبی هستند، و این سنگها عمدتا از ماسه سنگها ، سنگهای آهکی ، شیل ها و به مقدار کمتری اما با همان معروفیت از رسوبات نمک ، سنگهای آهندار ، ذغال و چوب تشکیل شده است.

تاریخچه و سیر تحولی

مطالعه سنگهای رسوبی از نظر مشخصات ساختی ، بافتی و ترکیب شیمیایی آنها ، اولین بار در سال 1879 توسط سوربی انگلیسی انجام گرفت. وی مطالعه سنگهای رسوبی در مقاطع نازک را برای اولین بار ابداع نمود. بعدها در 1899 ، کایوی فرانسوی پاره‌ای از مشخصات میکروسکوپی و مشخصات ماکروسکوپی بعضی از سنگهای رسوبی در کشور فرانسه را ، به صورت مصور تشریح و تفسیر کرد.

از آن تاریخ به بعد ، به پیروی از کایو ، بررسیهای سنگهای رسوبی و کوشش اکثر سنگ شناسان ، عمدتا بر کانی شناسی و تشخیص کانی‌های تشکیل دهنده این سنگها متمرکز گردید. که در این میان ماسه سنگها و رسوبات ماسه‌ای و از میان کانی‌ها هم ، کانیهای سنگین (دارای وزن مخصوص بیش از 2.85) ، بیشتر مورد توجه قرار گرفتند.

در سال 1919 ، ونت ورث آمریکایی برای سنجش اندازه ذرات و دانه های تشکیل دهنده رسوبات تخریبی مقیاسی ارائه داد و به کمک مقیاس ونت ورث مطالعه دانه سنجی و تجزیه‌های کمی و مکانیکی رسوبات بر مبنای اندازه دانه ها و فراوانی آنها ، میسر گردید.

سرانجام در 1933 ، آدن و کرمباین ، مقیاس‌های جدیدتری برای اندازه گیری دانه‌های رسوبی ارائه دادند و در مکانیسم تجزیه‌های مکانیکی رسوبات تخریبی ، تسهیلات زیادتری ایجاد کردند. امروز هم ، مقیاسهای اندازه گیری متداول برای مطالعات رسوب شناسی و سنگهای رسوبی ، به نام همین افراد معروف بوده و مورد استفاده سنگ شناسان و رسوب شناسان قرار دارد.

گروههای اصلی سنگهای رسوبی

رسوبات سیلیسی آواری :

رسوبات سیلیسی آواری (همچنین تحت عنوان رسوبات تریجنوس یا اپی کلاستیک خوانده می‌شوند) آنهایی هستند که از خرده سنگهای قبلی که توسط فرآیند فیزیکی حمل و رسوب کرده‌اند، تشکیل شده‌اند. این گروه شامل سنگها زیر می‌باشد:

کنگلومراها :

در این سنگها ، مواد دانه درشت گرد شده در زمینه‌ای از مواد دانه ریز قرار دارند.

برش‌ها :

مواد دانه درشت گرد نشده در زمینه‌ای از مواد دانه ریز قرار دارند.

ماسه سنگها :

اندازه دانه‌ها در ماسه سنگها ، کمتر از 2 میلیمتر است.

گلسنگها :

اندازه دانه‌ها کمتر از 2 میکرون می‌باشد.

رسوبات بیوژنیک ، بیوشیمیای و آلی :

رسوباتی هستند که بیشتر منشا بیو ژنیکی ، بیو شیمیایی و آلی دارند و شامل:

سنگهای آهکی :

سنگهای آهکی می‌توانند هم از طریق ته نشست مستقیم CaCo3 از آب دریا و هم از طریق رسوب کردن اسکلت‌های کربناتی موجودات به وجود آید.

چرت‌ها :

چرت ، یک واژه خیلی کلی برای رسوبات سیلیسی دانه ریز ، با منشا شیمیایی ، بیو شیمیایی یا بیوژنیکی است.

فسفاتها :

یکی از مهمترین کانی‌های رسوبی فسفاتها ، آپاتیت می‌باشد.

ذغال و شیل نفتی :

ذغال و شیلهای نفتی که از بقایای موجودات زنده قدیمی می‌باشند، انعکاسی از فرآیندهای دیانژ و دگرگونی دارند.

رسوبات شیمیایی :

این رسوبات منشا شیمیایی دارند و شامل موارد زیر می‌باشند:

تبخیر‌ی‌ها: تبخیری‌ها عمدتا رسوبات شیمیایی هستند که پس از تغلیط نمک‌های محلول در آب (بر اثر تبخیر) رسوب کرده‌اند.

سنگهای آهن‌دار :

آهن ، عملا بر اندازه چند در صد در تمام سنگهای رسوبی وجود دارد، ولیکن بطور غیر معمول ، در جایی که مقدار آهن بیش از 15٪ باشد، سنگهای آهن‌دار را تشکیل می‌دهد.

رسوبات آذر آواری :

رسوبات آذر آواری رسوباتی هستند که عمدتا از دانه‌های با منشا ولکانیکی ، که از فعالیت‌های آتشفشانی همزمان سرچشمه گرفته‌اند، تشکیل شده‌اند. و شامل موارد زیر می‌باشند:

رسوبات اتوکلاستیک :

سنگهای ولکانوژیکی هستند که توسط برشی شدن در جای لاوا تشکیل شده‌اند.

رسوبات پیروکلاستیک – ریزشی :

این رسوبات به راحتی از طریق خرده‌های آتشفشانی خارج شده از یک مجرا یا یک شکاف ، بر اثر انفجار ماگماتیکی ، تشکیل می‌شوند.

رسوبات ولکانی کلاستیک – جریانی :

این رسوبات توسط انفجارات فورانی در محیط‌های خشکی ایجاد می‌شوند.

هیدروکلاستیک‌ها :

هنگامی که لاوای خارج شده ، با آب تماس پیدا کند، سرد شدن و خاموشی سریع ، باعث قطعه قطعه شدن لاوا می‌شود. این قطعات پس از حرکت در آب و دانه دانه شدن رسوبات هیدروکلاستیک را تشکیل می‌دهند.

رسوبات اپی کلاستیک :

رسوباتی هستند که از حرکت و ته نشست مجدد رسوبات ولکانی کلاستیک ایجاد شده‌اند.

اهمیت مطالعه سنگهای رسوبی

سنگهای رسوبی در ادوار گذشته زمین شناسی در محیطهای طبیعی متفاوتی که امروزه وجود دارد، رسوب کرده‌اند. مطالعه این محیطهای عهد حاظر و رسوبات و فرآیندهای آنها به درک بیشتر معادل قدیمی آنها کمک می‌کند.

دلایل زیادی برای مطالعه سنگهای رسوبی وجود دارد زیرا ارزش اقتصادی کانی‌ها و مواد موجود در آنها کم نمی‌باشد. سوخت‌های نفت و گاز از پختگی مواد آلی در رسوبات مشتق شده و سپس این مواد به یک سنگ مخزن مناسب ، که عمدتا یک سنگ رسوبی متخلخل است، مهاجرت می‌کند. ذغال ، سوخت فسیلی دیگری است که البته در توالی‌های رسوبی نیز وجود دارد. روشهای رسوب شناسی و سنگ شناسی به طور گسترده در پی جویی ذخایر جدید این منابع سوختی و سایر منابع طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سنگهای رسوبی بیشتر آهن ، پتاس ، نمک و مصالح ساختمانی و بسیاری دیگر از مواد خام ضروری را تامین می‌کنند.

محیطها و فرآیندهای رسوبی و جغرافیای قدیمی و آب و هوای قدیمی ، همگی را می‌توان از مطالعه سنگهای رسوبی استنباط کرد. اینگونه مطالعات به شناسایی و درک تاریخ زمین شناسی زمین کمک فراوانی می‌کند. سنگهای رسوبی حاوی زندگی گذشته زمین ، به فرم فسیل‌ها هستند که اینها مفاهیم اصلی انطباق چینه شناسی در فازوزوئیک می‌باشند.

چاکراتراپي و کيفيت سنگها

    براي چاكراتراپي بايد از بهترين كيفيت سنگ ها استفاده كرد. هر چقدر سنگ شفاف تر و خالص تر باشد انرژي ساطع شده از آن شفاف تر و خالص تر است. اين سنگ ها قبل از استفاده بايد تميز شوند زيرا نه فقط انتقال دهندة‌ انرژي هستند كه عناصر زيان بخش را از بدن،‌ امواج منفي را از بدن اتري و اطرافتان جذب مي كنند و بدين ترتيب شما را پاك كرده و از شما حمايت مي كنند