اثر برخي آنتي‌بيوتيك‌ها بر ميزان‌بازدهي جوجه‌هاي گــوشتي
ساليانه بالغ بر ده‌ها ميليون دلار از انواع آنتي‌بيوتيك‌ها درصنعت طيور ايران به مصرف مي‌رسند. اهداف كلي از مصرف‌اين داروها عبارتند از: پيشگــيري، درمان، افزايش ميزان‌بازدهي و مقابله با عوارض حاصل از استرس‌ها.
با توجه به اين كه گــله‌هاي طيور در معرض استرس‌هاي‌مختلف هستند و اين شرايط زمينه‌ساز رشد و بيماري‌زا شدن‌ميكروارگــانيسم‌هاي مختلف مي‌باشد. لذا در اين شرايطممكن است مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها مفيد باشد.
يكي از عوامل استرس‌زا در گــله‌هاي طيور، مصرف‌واكسن‌هاست. به طوري كه گــاهي حتي نحوه تجويز واكسن‌ها(مانند تزريق يا قطره چشمي) موجب بروز استرس در پرندگــان‌مي‌شود. اما علاوه بر آن، برخي از انواع واكسن‌ها با عوارضي‌كه براي طيور دارند، آنها را در مقابل بعضي از بيماري‌هاحساس مي‌نمايند. به عنوان مثال، مصرف واكسن لاسوتا، كه‌ساليانه صدها ميليون دز از آن در اين كشور مصرف مي‌شود،مژه‌هاي دستگــاه تنفس را موقتااز كار انداخته و در نتيجه‌مي‌تواند موجب نفوذ عمقي‌تر عوامل خارجي به دستگــاه‌تنفس و بروز عفونت‌هاي ثانويه شود. لذا براي پيشگــيري ازبروز اين عفونت‌هاي ثانويه، مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها پس ازواكسن لاسوتا منطقي به نظر مي‌رسد، كه البته اين كار در سطح‌وسيعي در مرغداري‌ها انجام مي‌شود.
از آنجايي كه هر يك از ميكروارگــانيسم‌ها اثرات سوء ونامطلوبي بر قسمت‌هاي مختلف بدن داشته و موجب بروزبيماري‌هاي باليني و تحت باليني در طيور مي‌گــردند كه درنتيجه آن، بازدهي و عملكرد طيور تحت تاثير منفي اين‌بيماري‌ها قرار گــرفته و رو به نقصان مي‌گــذارند. لذا قاعدتاآنتي‌بيوتيك‌ها، با از بين بردن اين عوامل بيماري‌زا بايد موجب‌تقليل اثرات منفي اين عوامل بر بازدهي طيور شده و آن رابهبود بخشد. از طرف ديگــر آنتي‌بيوتيك‌ها به عنوان موادشيميايي مطرح هستند كه خود داراي عوارض سوئي‌مي‌باشند و از اين جهت ممكن است باعث كاهش راندمان‌شوند. بنابراين در اين تحقيق، اثر آنتي‌بيوتيك‌هاي رايج درصنعت طيور ايران بر پارامترهاي مختلف بازدهي طيور موردبررسي قرار گــرفت تا مشخص گــردد كه در صورت نياز آيامي‌توان پس از تجويز واكسن نيوكاسل، اين داروها را بااطمينان خاطر از عدم تاثير سوء آنها بر پارامترهاي مربوطه به‌بازدهي به مصرف رساند يا خير؟
لازم به ذكر است كه بعضي از آنتي‌بيوتيك‌هاي ديگــر كه‌تحت عنوان محرك‌هاي رشد ناميده مي‌شوند و به‌طور اخص‌به منظور افزايش بازدهي مورد استفاده قرار مي‌گــيرند به دليل‌آن كه فقط در سطح روده اثر كرده و اثر چنداني برميكروارگــانيسم‌هاي بيماري‌زاي طيور ندارند، از حيطه اين‌مطالعه خارج بوده و در اين تحقيق مورد استفاده قرارمي‌گــيرند.
مواد و روش كار
در اين مطالعه 612 قطعه جوجه گــوشتي از نژاد راس به‌محل انجام آزمايش (بخش طيور موسسه تحقيقاتي دانشكده‌دامپزشكي واقع در امين‌آباد شهرري) منتقل شده و در 36 پن17 قطعه‌اي قرار گــرفتند. در اين آزمايش 8 گــروه درماني و يك‌گــره شاهد در نظر گــرفته شد كه براي هر گــروه 4 پن اختصاص‌يافت. شرايط پرورش مانند درجه حرارت، رطوبت و برنامه‌نوردهي و برنامه واكسيناسيون تمام گــروه‌ها يكسان بود.
در گــروه‌هاي درماني، يك روز پس از مصرف هر نوبت‌واكسن لاسوتا، آنتي‌بيوتيك‌هاي مورد آزمايش به مدت 5 روزدر آب آشاميدني به مصرف رسيدند. در اين بين فقط سالينومايسين از 16 روزگــي تا انتهاي دوره با دان مخلوطمي‌گــرديد و گــروه شاهد تا انتهاي دوره درمان نشده باقي ماند.خاطر نشان مي‌گــردد كه انتخاب اين آنتي‌بيوتيك‌ها به علت‌مصرف متداول آنها در مرغداري‌ها بوده و هر يك، نماينده‌اي‌از يك گــروه آنتي‌بيوتيكي مي‌باشد. براي تغذيه تمام جوجه‌هادر طول دوره پرورش از جيره غذايي يكسان در دو مرحله‌پيش‌دان و پس‌دان (به ترتيب از 21ـ0 و 51ـ22 روزگــي)استفاده گــرديد.
قبل و بعد از مصرف آنتي‌بيوتيك يعني در سنين 15، 21،31، 41 و همچنين در انتهاي دوره يعني 51 روزگــي، ازجوجه‌هاي هر پن به‌طور جداگــانه وزن‌كشي به عمل آمده و دان‌مصرفي هر پن اندازه‌گــيري مي‌شد و به اين ترتيب وزن متوسط،دان مصرفي و ضريب تبديل غذايي (FCR)در هر مرحله‌محاسبه مي‌گــرديد.
در پايان، نتايج به دست آمده با استفاده از نرم‌افزار آماري‌برInstat ، آناليز واريانس گــرديد و در مواردي كه مقدار Pاز0/05 كمتر بود، آزمون Tukey روي آنها انجام گــرفت.
نتايج
الف) ميانگــين وزن بدن:
در پايان 21 روزگــي بيشترين ميانگــين وزن بدن مربوط به‌جوجه‌هاي گــروه درمان شده با كلرتتراسيكلين و كمترين‌ميانگــين وزن بدن مربوط به جوجه‌هاي درمان شده باانروفلوكساسين بود. براساس آزمون آناليز واريانس تفاوت بين‌ميانگــين وزن بدن در گــروه‌هاي مختلف از نظر آماري معني‌دارنبود (P0/05).
در پايان دوره آزمايش (سن 51 روزگــي) بيشترين ميانگــين‌وزن بدن مربوط به گــروه لينكومايسين + اسپكتينومايسين وكمترين ميانگــين وزن بدن مربوط به گــروه شاهد بود (جدول2). اما آزمون آناليز واريانس نشان داد كه اختلاف آماري‌معني‌داري از اين نظر بين گــروه‌هاي مختلف وجود نداشت(P0/05).
ب) ميانگــين غذاي خورده شده:
در پايان سن 21 روزگــي بيشترين ميزان غذاي مصرفي‌مربوط به گــروه درمان شده با سولفاديازين + تري متوپريم وكمترين مقدار غذاي خورده شده مربوط به گــروه تايلوزين‌مي‌باشد. انجام آزمون آناليز واريانس مشخص نمود كه بين‌گــروه‌هاي مختلف از نظر ميزان غذاي خورده شده اختلاف‌معني‌داري وجود ندارد (P0/05).
در انتهاي دوره آزمايش (سن 51 روزگــي) مشخص شد كه‌گــروه فورازليدون بيشترين و گــروه سالينومايسين كمترين مقداردان را مصرف نموده‌اند (جدول 2). اما براساس آزمون آناليزواريانس، اختلاف آماري معني‌داري بين گــروه‌هاي مختلف ازاين نظر مشاهده نشد (P0/05).
پ) ميانگــين ضريب تبديل غذايي:
در پايان سن 21 روزگــي پايين‌ترين و بالاترين ضريب تبديل‌غذايي به ترتيب به گــروه‌هاي كلرامفنيكل و سولفاديازين+تري‌متوپريم اختصاص داشت. براساس آزمون آناليزواريانس مشخص گــرديد كه از نظر آماري اختلاف معني‌داري‌بين گــروه‌هاي مختلف از اين نظر وجود نداشت (P0/05).
در پايان دوره آزمايش (سن 51 روزگــي) بالاترين ضريب‌تبديل غذايي مربوط به گــروه شاهد و پايين‌ترين ضريب تبديل‌غذايي مربوط به گــروه سالينومايسين بود (جدول 2). امااختلاف آماري معني‌داري بين گــروه‌هاي مختلف از اين نظروجود نداشت (P0/05).
ت) ميانگــين درصد تلفات:
در طول دوره آزمايش، بيشترين ميزان تلفات مربوط به‌گــروه شاهد و كمترين آن مربوط به گــروه لينكومايسين +اسپكتينومايسين بود (جدول 6). تجزيه و تحليل آماري اين‌نتايج با استفاده از آزمون آناليز واريانس و توكي نشان داد كه‌بين ميزان تلفات گــروه لينكومايسين + اسپكتينومايسين و گــروه‌شاهد و نيز گــروه كلرتتراسيكلين اختلاف آماري معني‌داري‌وجود داشت (P0/05).
بحث‌نتايج به دست آمده در شرايط اين آزمايش نشان مي‌دهندمصرف آنتي‌بيوتيك‌ها اثر سويي بر بازدهي گــروه‌هاي درماني‌نسبت به گــروه شاهد نداشته و در ضمن پارامترهاي مربوط به‌بازدهي در كل دوره آزمايش (وزن متوسط و ضريب تبديل‌غذايي) بدون وجود اختلاف معني‌داري از نظر آماري، درگــروه‌هاي درماني بهتر از گــروه شاهد بوده است. البته در برخي‌از تحقيقات ديگــر، اثرات سويي از مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها بربازدهي طيور مشاهده شده است كه علت اين اختلاف را درنحوه و ميزان مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها مي‌توان جستجو كرد،زيرا در تحقيقات ديگــران، داروها را براي نشان داده اثرات‌سمي آنها، با دزهاي بالا و مدت طولاني به مصرف رسانده‌اند.در حالي كه در اين آزمايش، تمام داروها با دز و مدت متعارف‌به مصرف رسيدند. در انتهاي دوره بالاترين وزن متوسطمربوط به گــروه لينكومايسين + اسپكتينومايسين و بهترين‌ضريب تبديل غذايي مربوط به گــروه سالينومايسين بود. درتوجيه نتايج به دست آمده مي‌توان نكات زير را مورد بحث‌قرار داد.
از آنجا كه استرس‌ها با كاستن از ميزان ايمني، زمينه را براي‌بروز عفونت‌هاي مختلف فراهم مي‌آورند كه برخي از آنهابه‌طور مستقيم و غيرمستقيم بر ميزان بازدهي گــله اثر منفي‌دارد. بنابراين مصرف آنتي‌بيوتيك‌هايي كه بر اين عفونت‌هاموثر باشند مي‌تواند به بهبود بازدهي گــله در هنگــام استرس‌منجر شود. لذا اگــر استرس‌هاي وارد بر گــله در طول اين‌آزمايش، عفونت‌هاي حاصل از اين شرايط استرس‌زا (كه درزير شرح داده مي‌شوند) و همچنين اثر آنتي‌بيوتيك‌ها بر اين‌عفونت‌ها مورد تجزيه و تحليل قرار گــيرند، نتايج به دست آمده‌و اختلافات گــروه‌هاي درماني و شاهد بهتر، توجيه خواهندشد. در اين آزمايش جوجه‌هاي گــوشتي در فضاي محدودي به‌نام پن نگــه‌داري مي‌شوند و از آنجا كه اين نژاد از رشدي سريع‌برخوردار است، از بعد از افزايش تراكم در پن‌ها (كه خودنوعي استرس محسوب مي‌شود)، موجب ريختن آب ازآبخوري‌هاي دستي و مرطوب شدن بستر شده بود. از طرف‌ديگــر هواكش‌هاي سالن پرورش در قسمت بالاي پنجره‌هانصب شده بود كه بدين ترتيب عملكرد مناسب و تامين هواي‌سالم براي جوجه‌ها كه در خصوصادر سنين بالاتر از اهميت‌بيشتري برخوردار است، با خراب شدن يكي از هواكش‌ها دوچندان گــرديد. همچنين گــذشته از استرس‌هاي فراواني كه به‌دليل واكسيناسيون‌ها و وزن‌كشي‌ها به جوجه‌ها وارد مي‌شد،در اواخر دوره وجود گــرماي شديد همراه با فقدان سيستم‌خنك‌كننده موجب استرس فراوان در گــله مورد آزمايش‌گــرديد.
از مجموع مشكلات ذكر شده در فوق (كه در اكثر مزارع‌طيور گــوشتي ايران امري عادي محسوب مي‌گــردند) مي‌توان‌انتظار بروز عفونت‌هاي تحت باليني كوكسيديايي ومايكوپلاسمايي را داشت. از آنجا كه در كوكسيديوز تحت‌باليني، سلول‌هاي اپيتيال روده (كه محل جذب مواد غذايي‌هستند) آسيب ديده و تخريب مي‌شوند. هضم و جذب موادغذايي دچار نقصان شده و در نتيجه ميزان بازدهي طيوركاهش مي‌يابد. لذا استفاده از داروهاي ضدكوكسيديايي كه برعفونت موثر مي‌باشند مي‌تواند به بهبود جذب و ميزان‌بازدهي كمك نمايد. بيماري مايكوپلاسموز هم از جمله‌بيماري‌هايي است كه بروز استرس‌ها در ايجاد يا تشديد آن‌نقش داشته و از آنجا كه ماهيتي مزمن دارد خود موجب بروزنوعي سوء تغذيه مي‌شود، زيرا پرندگــان مبتلا با وجود مصرف‌غذا رشد كافي نداشته و بازده غذا در آنها كاهش مي‌يابد. به‌همين جهت اين بيماري هم مي‌تواند موجب كاهش بازدهي‌شود. بنابراين آنتي‌بيوتيك‌هايي كه بتوانند به‌طور موثري اين‌عفونت‌ها را سركوب كنند، در صورتي كه در شرايط متعارف‌به مصرف برسند، مي‌توانند به‌طور غيرمستقيم موجب بهبودبازدهي شوند.
همان‌گــونه كه مشخص مي‌گــردد، ميزان وزن متوسط گــروه‌شاهد از ابتداي دوره تا 21 روزگــي، در بعضي از موارد، ازگــروه‌هاي درماني بالاتر بود ولي در هفته‌هاي آخر از اين نظردچار افت شد و گــروه‌هاي درماني از اين نظر نسبت به آن‌پيشي گــرفتند. دليل اين امر را مي‌توان در اين نكته جستجو كردكه عوامل استرس‌زا در اين آزمايش در 3ـ2 هفته آخر پرورش‌گــله را تحت تاثير قرار داده و آن را براي ابتلا به عفونت‌هاي‌تحت باليني باكتريايي و مايكوپلاسمايي حساس كردند. لذا درچنين شرايطي مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها در گــروه‌هاي درماني باغلبه بر اين عفونت‌ها، موجب سلامت و بهبود بازدهي گــله‌گــرديد. به همين ترتيب عقب‌افتادگــي رشد در گــروه شاهد درانتهاي دوره آزمايش را مي‌توان به عدم مصرف دارو و غلبه‌عفونت‌هاي فوق در اين گــروه مربوط دانست كه موجب‌افزايش معني‌دار تلفات نيز در گــروه شاهد گــرديدند (
نتايج مربوط به متوسط وزن بدن نشان مي‌دهند كه در بين‌گــروه‌هاي درماني ميزان متوسط وزن بدن لينكومايسين ـاسپكتينومايسين از بقيه بالاتر بود. به دليل آنكه از يكسو اين‌دارو از دو آنتي‌بيوتيك تشكيل شده و داراي طيف‌ضدباكتريايي وسيعي مي‌باشد و بر عفونت‌هاي حاصل ازمايكوپلاسماگــالي سپتيكوم نيز موثر است و از طرف ديگــر درسال‌هاي اخير به علت گــران بودن قيمت، اين دارو كمتر مورداستفاده قرار گــرفته، ممكن است همين امر موجب حفظ اثر آن‌بر ميكروارگــانيسم‌هاي مختلف شده باشد.
همان‌گــونه كه از جدول (3) مشخص مي‌شود، ضريب‌تبديل همه گــروه‌هاي درماني در كل آزمايش از گــروه شاهد بهتربوده است. در اين ميان، گــروه سالينومايسين، ضريب تبديل‌بهتري نسبت به گــروه‌هاي ديگــر داشته است. با توجه به‌مرطوب و خيس شدن بستر در هفته‌هاي آخر (به علت ريزش‌آب از آبخوري‌هاي دستي و عدم وجود تهويه مناسب)، و ازآنجا كه اين وضعيت از عوامل مستعدكننده رشد ااسيست‌هاي‌آيمريا مي‌باشد، در اين حالت بروز عفونت تحت‌باليني‌كوكسيديوز را نمي‌توان از نظر دور داشت. به همين علت دراين شرايط مصرف دارويي مانند سالينومايسين كه ازكوكسيديواستات‌هاي يونوفوره مي‌باشد ممكن است با اثر براين عفونت توانسته باشد به بهبود وضعيت هضم و جذب‌روده‌اي پرندگــان اين گــروه كمك نمايد كه در اين شرايط،بازدهي پرندگــان به‌طور منطقي بهبود مي‌يابد. اين امر دربررسي‌هاي ساير محققين نيز نشان داده شده است.
علي‌رغم معني‌دار نبودن اختلاف بازدهي بين گــروه‌هاي‌درماني و شاهد لازم است به اين نكته توجه نمود كه ممكن‌است اين اختلاف‌ها در سطح يك گــله كوچك ظاهراچندان‌اهميتي نداشته باشند، ولي همين اختلاف‌هاي كم در ميزان‌ضريب تبديل غذايي، وقتي در مقادير بالاي توليد (مانند توليدگــوشت مرغ استان يا كشور) محاسبه شوند ارقام بسيار بالايي‌را ايجاد خواهند كرد كه از نظر اقتصادي اهميت فراواني دارد.
در خاتمه مي‌توان چنين نتيجه‌گــيري كرد كه در شرايطنامساعد و استرس‌زا، در صورتي كه آنتي‌بيوتيك‌ها به درستي‌انتخاب شده و به ميزان، مدت و روش توصيه شده به مصرف‌برسند، مي‌توانند موجب‌بهبودبازدهي‌درگــله‌هاي‌گــوشتي‌شوند.
اما نكته مهمي كه در اينجا بايد به آن اشاره نمود آن است‌كه به هيچ‌وجه، نبايد مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها را جايگــزين‌رعايت كامل اصول بهداشتي و مديريتي، نمود. زيرا در اين‌صورت نتيجه مطلوب به دست نيامده و زيان‌هاي اقتصادي‌ناشي از مصرف بي‌رويه داروها، به خسارات ديگــر اضافه‌خواهند شد.
مطالب مشابه :
دانلود طرح توجیهی پرورش بوقلمون
داراي توجيه اقتصادي جوجه‌كشي نشانگرهاي دستگاه جوجه‌كشي باشد
پرورش بلدرچین
شرح مختصری درباره گیلوان‘دانلود نرم افزارإدانلود رایگان‘دانلود کلیپ‘دانلود نرم افزار و تم
بلدرچین
لذا در مورد توجيه اقتصادي اگر دستگاه جوجه کشي ترکيبي انواع كنترلر هاي جوجه كشي
نحوه آغاز يک پروژه گاوداری
دستگاه جوجه دام منطقه و توجيه اقتصادي آن با كارخانجات جوجه كشي و ميادين
اثر برخي آنتي‌بيوتيك‌ها بر ميزان‌بازدهي جوجه‌هاي گــوشتي
اثر برخي آنتي‌بيوتيك‌ها بر ميزان‌بازدهي جوجه كشي‌ها به جوجه اقتصادي اهميت
ضوابط و دستورالعمل صدور پروانه داروخانه و مجوز توزيع دارو 1
در استانها در صورت نداشتن توجيه اقتصادي نقص طبيعي تخم مرغهاي جوجه كشي دستگاه گوارش
نکاتی مهم پیرامون پرورش طیور
ها مجددا به دستگاه جوجه کشی منتقل که از لحاظ اقتصادي اهميت هاي جوجه كشي
مصرف آنتي بيوتيك ها در طيور و ايجاد مقاومت (بخش دوم)
حرکت و پيشرفت آب مصرفي در دستگاه گوارش كشي يك آنتي رايج در جوجه ها را توجيه
برچسب :
توجيه اقتصادي دستگاه جوجه كشي