نظارت و بازرسي از نظرقرآن و احاديث اسلامي
نظارت و بازرسي از نظرقرآن و احاديث اسلامي
حسين پاگرد، كارشناس اداره كل بازرسي استان يزد
مقدمه
از آن جايى كه نظارت نقش مهمى در بهبود اوضاع زندگى بشر دارد و يكى ازپشتوانههاى بسيار مؤثر در حسن اداره امور و عامل تكامل جامعه و رشد استعدادها وبروز و شكوفايى توانايىها و خلاقيتهاى نيروى جوان و فعّال جامعه است، به هميندليل يكى از عوامل مؤثر در جلوگيرى از هدر رفتن سرمايههاى انسانى و مادى محسوبمىشود. اين تأثير شگرف نظارت، موجب شده تا مورد توجّه عميق صاحبنظران ومتفكران دينى و غير دينى قرار گيرد. اسلام كه تنها آيين و مكتب سياستمدار و ارايهدهنده پيشرفتهترين نظام حكومتى براى اداره جامعههاى بشرى است، يكى از اركاناِعمال مديريت خويش را براى صيانت و كنترل بشر و هدايت آنها بسوى تعالى وتكامل، قانون نظارت قرار داده است. يكى از سنتهاى ثابت الهى، نظارت كامل، دقيق و مداوم بر اعمال ونيات انسانها و بازرسى و ارزيابى آنهاست.خداوند متعال در ايندنيا، دقيقا بر تمام اعمال، گفتار و نيات انسانها نظارت دارد و برمبناى همين نظارت دقيق و كامل است كه در روز قيامت، همه كارهاىانسان را مورد ارزيابى و سنجش قرار مىدهد و پاداش يا كيفر مناسبرا براى هر يك از آنها تعيين مىكند. خداوند سبحان، در قرآن كريمبارها در آيات متعدد، مساله نظارت و بازرسى اعمال بندگانش رامطرح كرده و خود را شاهد و ناظر كارهاى بندگان خود معرفى مىنمايد.
به طور كلى در قرآن، كلمه نظارت و مشتقات آن 29بار و در نهجالبلاغه 43بار تكرار شده است و اين تكرار،اهميت موضوع را مىرساند. بااندك تاءملى در آيات قرآن كريم و رواياتى كه از پيامبر(ص) و ائمههدى عليهم السلام رسيده، چنين برداشت مىشود كه ازنه روش، نظارتبر اعمال و افكار و نيات انسانها انجام مي گيرد:
الف - نظارت خداوند:
پيش از همه و برتر و بالاتر از همه، ذات پاك خداوند بر اعمال ورفتار و نيات بندگانش نظارت مىنمايد و در قرآن كريم در اين بارهمىفرمايد: «و ما تكون فى شان و ما تتلوا منه من قرآن و لا تعملونمن عمل الا كنا عليكم شهودا اذ تفيضون فيه...; در هرحال كه باشى و هر آيهاى از قرآن كه بخوانى و هر كارى را انجامدهيد، ما شاهد و ناظر بر شما هستيم، هنگامى كه در آن كار واردمىشويد. پس نخستين ناظر بر اعمال انسان، خود خداوند متعال است.حضرت امام خمينى(ره) نيز فرمودند: «عالم محضر خداست در محضر خدامعصيت نكنيد.» واقعيت اين است كه اگر انسان اين حقيقت را هميشه نصبالعين خودقرار دهد و خداوند متعال را همواره شاهد و ناظر بر كارهاى خودبداند و به عبارت ديگر، خود را همواره در محضر خدا ببيند، ازهرگونه لغزش و خطا و خيانت مصون خواهد ماند. پر واضح است كه نظارتو شهادت خداى متعال، براى همه چيز و همه كس كافى است و ضرورتى بهوجود ناظران ديگر احساس نمىشود، اما لطف خداوند و عدالت او ايجابمىكند كه ناظران و شاهدان ديگرى نيز براى نظارت بر كارهاى انسانهامعين نمايد .
ب - نظارت فرشتگان:
علاوه بر نظارت خداوند متعال و پيامبران و امامانعليهم السلامعدهاى از فرشتگان نيز مامور نظارت بر اعمال و رفتار و نياتانسانها مىباشند. خداوند براى انسان مأمورهايى گذاشته است كه تمام اعمال و كردارش را دقيقاً ثبت مىكنند.»ما يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ اِلاّ لَدَيْهِ رَقيبٌ عَتيدٌ« انسان هيچ سخنى را بر زبان نمىآورد مگر اينكه همان دم، فرشتهاى مراقب و آمادهبراى انجام مأموريت (و ضبط آن) است. وَ اِنَّ عَلَيْكُمْ لَحافِظينَ كِراماً كاتِبينَ يَعْلَمُونَ ما تَفْعَلُونَ« و بىشك نگاهبانانى بر شما گمارده شده والا مقام و نويسنده (اعمال نيك و بدشما)، كه مىدانند شما چه مىكنيد.
ج - نظارت اعضا و جوارح:
همه اعضاى بدن انسان، شاهد و ناظر اعمال اومىباشند، اما در قرآنكريم به نظارت و گواهى چند تا از آنها تصريح شده است. از جمله آنها مىتوان به زبان، دست، پا، چشم و گوش اشاره كرد.آيه 24 سوره مباركه نور مىفرمايد:«يوم تشهد عليهم السنتهم وايديهم و ارجلهم بما كانوا يعملون»; روزى كه زبان و دست و پاىآنان، به آنچه انجام دادهاند شهادت خواهد داد. علامه طباطبايى عليهالرحمه در تفسير اين قبيل آيات مىفرمايد:شهادت اعضا زمانى واقعيت دارد كه هر يك از اعضا در دنيا داراى شعور باشند و ازعمل انسان آگاه شوند و گرنه هر گاه در قيامت، خداوند به اعضا شعور بدهد و يا در آنروز به آنها آگاهى و صوت بدهد كه شهادت نخواهد بود، زيرا شاهد بايد به هنگام عملهم حاضر و هم عالم باشد تا بتواند ماجرا را دريابد و براى روزى، گواهىبدهد. بنابراين،همه اعضاى ما در اين عالم داراى يك نوع علم و آگاهى و شعورند، گرچه نوع آن علم وشعور با علم و شعور ما فرق داشته باشد.
د - نظارت مكان و طبيعت:
در روز قيامت
حتى مكان و صحنهاى كه عمل در او واقع شده است، به عنوان شاهد وناظر شهادت
مىدهند:»يَومَئِذٍ تُحَدِّثُ اَخْبارَها« در آن روز زمين تمام خبرهايش را بازگو
مىكند؛
شهادت زمين در روز قيامت يا بهوسيله وضع و نظاماتى است كه پيدا مىكند و يا
اينكهخداوند با اراده خود هر گوشهاى از آن را به سخن درمىآورد.
نظارت مكان، در اقوال معصومينعليهم السلام نيز آمده است. حضرت امام صادق
مىفرمايد:نمازهاى خود را در مكانهاى مختلف بخوانيد زيرا مكانها هم در قيامت بر
اعمالتانشهادت خواهند داد. در حديث نيز مىخوانيم كه رسول خدادر هر منطقهاى دو
ركعت نماز بجا مىآورد ومىفرمود: اين مكان بر نماز ما شهادت مىدهد.
ه - نظارت زمان:
زمان نيز كه يكى از مخلوقات الهى است كه به اذن خداوندمتعال، دراين دنيا بر اعمال و رفتار انسانها نظارت داردو در قيامت گواهى وشهادت خواهد داد. حضرت اميرالمؤمنين، على(ع) مىفرمايد: «هيچ روزىبر فرزند آدم نمىگذرد، مگر اينكه به او مىگويد: اى فرزند آدم، منروز تازهاى هستم و بر تو گواه هستم. در من سخن نيكو و خوب بگو و كار نيك انجام بده تادر قيامتبه نفعتو گواهى دهم.»امام سجاددر دعاى ششم صحيفه مىفرمايد:امروز روز نويى است كه در قيامت گواه اعمالى است كه ما در آن انجام مىدهيم.
و - نظارت پيامبران:
تمام انبيا و اوصيا نيز به نحوى ناظر بودهاند. قرآن كريم در مورد گواهى پيامبران در قيامت مىفرمايد: »فَكَيْفَ اِذا جِئْنا مِنْ كُلِّ اُمَّةٍ بِشَهيدٍوَ جِئنا بِكَ عَلى هؤُلاءِ شَهيداً« يعنى به پيامبر مىفرمايد:حال آنها چگونه است آن روزى كه از هر امتى، شاهد و گواهى (بر اعمالشان) مىآوريم، و تو را نيز برآنان گواه خواهيم آورد. يكى از برجستهترين مقامات رسول اكرمصلى الله عليه وآله، مقام والاى شهادت آن حضرت است؛زيرا آن حضرت نه تنها شاهد مردم عصر خويش، و نه تنها شاهد امتش تا روز قيامتاست، بلكه شاهد انبيا و اولياى الهى هم هست. اين معنا در آيه ديگر نيز آمده است:»وَيَوْمَ نَبْعَثُ فى كُلِّ اُمَّةٍ شهيداً عَلَيْهِمْ مِنْ اَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنا بِكَ شَهيداً عَلىهؤُلاءِ« (به ياد آوريد) روزى را كه از هر امّتى، گواهى از خودشان بر آنها برمىانگيزيم؛ و تو را گواه بر آنانقرار مىدهيم! بنابراين، شاهد هر امتى در قيامت پيامبر همان امت خواهد بود و شاهد تمام انبيا،شخص رسول اكرماست.
ز - نظارت امامان معصومعليهم السلام:
در تفسير
صافى ذيل آيه 43سوره بقره، حديثى از كتاب كافى نقل نموده است كه اماممحمد
باقرفرمودند كه آن امت وسط (كه شاهدانند) تنها ما (امامان) هستيم.
و امام صادقنيز فرمودند: در هر دوره و قرنى امامى هست كه گواه و شاهد بر مردم
است.
قرآن كريم مىفرمايد: »اَلنَّبِىُّ اَوْلى بِالْمُؤمِنينَ مِنْ اَنْفُسِهِمْ«
پيامبر نسبت به مؤمنان ازخودشان سزاوارتر است.امام صادقنيز به نقل از پيامبر
فرموده است: »اَلْعُلَماءُ وَرَثَةُ الْأَنْبِياءِ« يعنى علما وارثانانبياءاند،
به اين معنى كه حقوق انبيا نيز برايشان تسرّى مىيابد، پس ولى امر نيز برمؤمنين از
خودشان اولى است.پس پيروان اسلام ناظر اعمال مردمند، ائمهعليهم السلام شاهد اعمال
مردمند، آنچه كه ديگرانمىكنند، امامان معصومعليهم السلام باخبرند. رهبر معصوم ما
از همه احوالات ما آگاه است، مگرنهاين است كه نامه اعمال ما در هر هفته دو بار
خدمت امام عصر(عج) عرضه داشته مىشود.
ح - نظارت انسان بر نفس خويش (نفس لوامه):
يكى از
شاهدان در قيامت، وجدان زنده و عقل و چشم بيدار شده انسان است، در قرآنآيات
بسيارى آمده كه بارها انسان با كمال صراحت به گناه و انحراف خود اقرار
مىكند،اقرارى از عمق جان. خداوند در آن روز همان وجدان را قاضى قرار مىدهد و به
انسانخطاب كرده، مىفرمايد:»اِقْرَءْ كِتابَكَ كَفى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ
عَلَيْكَ حَسيباً«
(به او مىگوييم:) كتابت را بخوان، كافى است كه امروز، خود حسابگر خويش باشى!
در عرصه وجود انسان نيز نفس لوامه بهعنوان يك ناظر و محافظ وجود دارد، البته
قدرتو قوت و وسعت وجودى نفس لوامه، مراتب گوناگونى در انسانهاى مختلف دارد.
مرتبهبالاى نفس لوامه در انسانهاى موحد است.عمل بد خلافكاران با توجه به وجود
نفس لوامه در انسان، ناشى از غفلت و فراموشىانسان از خويشتن مىباشد. در اهميت
نفس لوّامه همان بس كه خداوند در قرآن كريم نسبت به آن قسم ياد مىكند:
لا اُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيامَهِ وَ لا اُقْسِمُ بِالنَّفسِ اللَّوّامَةِ« سوگند به روز قيامت و سوگند به (نفس لوّامه و) وجدان بيدار و ملامتگر (كه رستاخيز حق است).
ط - نظارت عمومى:
اسلام مسأله
نظارت را منحصر به مراجع رسمى و قانونى در حكومت و در سازمانهانمىداند، بلكه به
كليه مردم به عنوان يك تكليف الهى سفارش به امر به معروف و نهى ازمنكر
مىنمايد:مردان و زنان مؤمن بعضى ناظر و سرپرست بر بعضى ديگر هستند، به اين معنا
كه همديگر را امر بهمعروف و نهى از منكر مىكنند. امر به معروف و نهى از منكر از
بالاترين فرائض الهى است كه به وسيله آن تمام فرائضالهى بر پا داشته مىشود و
وجوب آن از ضروريات دين است.خداوند متعال به خاطر برجستگى امر به معروف و نهى از
منكر در مجموعه احكام ووظايف اسلامى، نشان برجسته بهترين امّت را به امّت اسلام
عطا فرموده است:»كُنْتُمْ خَيْرَ اُمَّةٍ اُخْرِجَتْ لِلنّاسِ تَأْمُرُونَ
بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ«
شما بهترين امتى بوديد كه به سود انسانها آفريده شدهاند؛ (چه اينكه) امر به
معروف و نهى از منكرمىكنيد و به خدا ايمان داريد.
امر به معروف
و نهى از منكر مهمترين وسيلهاى است كه ساير فرائض الهى را در فرد وجامعه، جامه
عمل مىپوشاند، به عنوان يك عبادت بزرگ و اطاعت خالصانه از دستورمؤكد خداوند متعال
است كه در نفس انسان، نقش بسته و انسان نسبت به مقام خوبىهادل مىسپارد و از همه
بدىها و زشتىها و منكرات متنفّر مىشود.
امام صادقمىفرمايد: »دين ندارد كسى كه اطاعت نمىكند خدا را به سبب امر به
معروفو نهى از منكر.« اميرالمؤمنين علىدر نهجالبلاغه مىفرمايد:
همه كارهاى نيك و حتى جهاد در راه خدا، در موازنه و برابرى در مقابل امر به معروف
و نهى از منكرمانند قطرهاى است در برابر دريا. عظمت و اهميت نظارت عمومى به دليل
اين است كه اجراى آن ضامن تحقق و پيدايش همهمعروفها و نيكىها و پيشگيرى از همه
زشتىها و ناپاكىها مىباشد، بهطورىكه اگر نظارتعمومى در جامعه اجرا نشود با
گذشت زمان خوبىها از بين رفته و ناپاكىها جايگزين آنخواهد شد. پس اگر نظارت
عمومى باشد، همهچيز هست و اگر نباشد هيچچيز نخواهد بود.
نظارت در مديريت اسلامى
يكى از ضرورتها در يك مديريتسالم و موفق، وجود يك نظام كاملنظارت و بازرسى است و از آنجا كه دين مبين اسلام، دينى كامل و جامعاست و پاسخگوى تمام نيازهاى تكاملى انسان مىباشد و هر آنچه كهتكامل و سعادت انسان در گرو آن باشد در آموزههاى دينى يافت مىشود،در اين زمينه نيز دستوراتى دارد و مديران مجموعهها و سازمانهاىاسلامى را به داشتن يك نظام دقيق، جدى، و عادلانه نظارت و بازرسىسفارش مىنمايد، چرا كه سلامت و موفقيت هر مجموعه و سازمانى وابستهبه وجود نظارت و بازرسى دقيق در آن سازمان است. حضرت امير مومنان، علىع، در عهدنامه معروف مالك اشتر، دربارهنظارت چنين دستور مىدهند: «با فرستادن ماموران مخفى و راستگو وباوفا، كارهاى آنان را زير نظر بگير; زيرا بازرسى مداوم و پنهانى،سبب مىشود كه آنها به امانت دارى و مدارا با زير دستان ترغيب شوند در اين قسمت از نامه، حضرت على(ع) علاوه بر دستور به داشتن نظارتو بازرسى و توصيه به مداومت در انجام آن، به خصوص به صورت پنهانى،به چند مورد از مزايا و فوايد وجود نظارت نيز اشاره فرموده است;از جمله; امانت دارى كاركنان و مدارا كردن با زير دستان و مراجعاندر قمست ديگرى از اين نامه، حضرت علىع مىفرمايد:اى مالك، بايد وضعآنان را، چه آنها كه در مركز فرماندارى تو هستند و چه آنها كه درگوشه و كنارند بازرسى و بررسى كنى.آن حضرت در اين بخش از نامه، علاوه بر اينكه مالك اشتر را موظفمىكنند كه بر اعمال كاركنان خود نظارت داشته باشد و اعمال و رفتارآنان را بررسى و بازرسى نمايد، به مساله ديگرى نيز اشارهفرمودهاند و آن اين كه نظارت و بازرسى بايد به صورت جامع و كاملانجام شود و همه افراد سازمان و مجموعه مورد نظر را در برگيرد.
حضرت علىع با اينكه به مالك اشتر دستور دادهاند كه بر تمامكاركنان و زيردستان خود نظارت داشته باشد و اعمال و رفتار آنها رابازرسى و بررسى نمايد و اين دستور شامل اطرافيان نيز مىشود، امابه دليل اينكه نظارت بر اطرافيان اهميتبيشترى دارد، مساله نظارتبر كار آنها را جداگانه مطرح نموده و بر آن تاكيد نمودهاند: «اعوان و انصار (اطرافيان) خويش را سخت زير نظر بگير; اگر يكى ازآنان دستبه خيانت زد و بازرسان سرى تو متفقا چنين گزارشى دادند،به همين مقدار شهادت، قناعت كن و او را زير تازيانه كيفر بگير وبه مقدار خيانتى كه انجام داده او را كيفر نما، سپس او را در مقامخوارى و ذلتبنشان و نشانه خيانتبر او بنه و قلاده ننگ و تهمتبهگردنش بيفكن» اين همه تاكيد و تعيين اين مجازاتهاى سنگين،همه به دليل اهميتى است كه نظارت و بازرسى، به ويژه نظارت وبازرسى اطرافيان، داراست.
سيره پيامبر گرامى(ص)
وجود نظام نظارت و بازرسى لازمه حفظ سلامت و رشد و توسعه هر مجموعهو سازمان و موجب پيشرفت و تعالى كاركنان آن است. با توجه به اين اصل بود كه پيامبر گرامىص هيچگاه از نظارت ومراقبتبر عملكرد كاركنان خود غافل نبودند و اغلب براى نظارت وبازرسى عملكرد كسانى كه از سوى آن حضرت به كار گماشته مىشدند،بازرسان و ناظرانى مشخص مىنمودند تا اعمال و رفتار آنها را به طورمرتب، به آن حضرت گزارش كنند تا بر اساس اين گزارشات، عملكرد ورفتار كاركنان خود را بسنجد و بر اساس اين سنجش و ارزيابى،تصميمات بعدى را اتخاذ نمايند حضرت امام رضاع در مورد سيره نظارتىو بازرسى پيامبر گرامىص مىفرمايد: «سيره و روش پيامبرص اين بودكه هر گاه سپاهى را به ماموريت مىفرستادند و فرماندهى براى آنتعيين مىكردند، برخى از افراد موثق و مورد اعتماد خود را بر اومىگماشتند تا رفتار و عملكرد او را زير نظر بگيرد، براى رسول خداگزارش كند» .
سيره حضرت امير مومنان على(ع)
حضرت علىع در دوران حكومت و مديريتخود، در زمينه نظارت و مراقبتبر كارگزاران خود بسيار دقيق و هشيارانه عمل مىكردند. آن حضرت علاوه بر دستورهايى كه براى نظارت و بازرسى به كارگزارانخود مىدادند، خود نيز در دوران حكومت و مديريت، همواره بر عملكردو فعاليتهاى همه كارگزاران و زيردستان خويش نظارت كامل داشتند وبه طور مستمر، عملكرد آنان را بررسى مىكردند. نامههايى كه آن حضرت براى كارگزاران و عمال خود در شهرها واستانهاى گوناگون نوشته و در آنها، نقاط قوت و ضعف آنان را متذكرشدهاند گوياى اين مطلب است كه آن حضرت همواره بازرسان و ناظرانمخفى بر كارگزاران خود مىگماشت تا كليه رفتار و عملكرد آنان را بهطور دقيق زير نظر گرفته، بررسى نمايند و نتيجه اين نظارت و بررسىرا براى آن حضرت گزارش كنند. نظارت و مراقبتى كه از جانب آن حضرت صورت مىگرفت، كاملا جدى، عميقو دقيق بود، به گونهاى كه حتى حضور يكى از كارگزاران آن حضرت دريك جشن و ميهمانى، از نظر آن حضرت مخفى نمىماند، با دقت و تامل در بعضى از نامههاى حضرت على(ع) به كارگزارانخود، روشن مىشود كه آن حضرت تنها به نظارت، بررسىها و گزارشهاىبازرسان و ناظران خود، اكتفا نمىكردند و فقط با تكيه بر آنها،عملكرد كاركنان خود را ارزيابى نمىنمودند، بلكه علاوه بر آنگزارشات، كاركنان خود را به حضور مىطلبيدند و از آنان در موردعملكرد و رفتار خودشان سؤال مىكردند و يا اين كه از آنان گزارشكتبى مىخواستند و بدين وسيله، عملكرد آنها را از خودشان نيز تحقيقمىكردند. اين نشانگر نهايت دقت و احتياط و كمال عدالت و انصاف استكه آن حضرت هنگام نظارت و بازرسى بر عملكرد كارگزارانش رعايتمىكرد; مثلا، در نامهاى به يكى از كارگزاران و فرمانداران خود چنينمىفرمايند: «به من خبر رسيده كه تو زمينهاى آباد را ويرانكردهاى، آنچه توانستهاى تصاحب نمودهاى و از بيت المال كه زير دستتو بوده استبه خيانتخوردهاى فورا حساب خويش را برايم بفرست وبدان كه حسابرسى خدا از حسابرسى مردم سختتر است» . برخى چنين مىپندارند كه در نظارتو بازرسى، بايد صرفا به دنبال يافتن نقاط ضعف عملكرد افراد بوده،در حالىكه در يك نظام موفق و سالم نظارت و بازرسى، بايد نقاط قوتو نقاط ضعف افراد، در كنار يكديگر، مورد توجه و دقت قرار گيرد واز توجه صرف به نقاط ضعف افراد پرهيز شود; چرا كه توجه صرف بهنقاط ضعف كاركنان سازمان، آنها را نسبتبه نظارت بدبين مىكند وموجب ايجاد روحيه مقاومت در برابر نظارت و بازرسى خواهد شد،همچنان كه در بيشتر سازمانها چنين حالتى وجود دارد و افراد سازمانگمان مىكنند در نظارت و بازرسى، تنها به نقاط ضعف آنها توجه مىشودو ناظران و بازرسان فقط كاستىها وكمبودهاي آن هارامي بينند.
مطالب مشابه :
ارزيابي عملكرد كاركنان
ارزيابي عملكرد كاركنان و کتابها وب سايت طب قرآني يه عالمه كتاب براي دانلود سه گيگ
ارزيابي عملكرد كاركنان
ارزيابي عملكرد كاركنان؛ ارزياب؛ معيارهاي ارزيابي؛ فنون ارزيابي بخش دانلود كتاب
كارت امتيازي متوازن ( Balanced Scorecard ( BSC
در مورد روشهاي ارزيابي عملكرد كاركنان و مدل هاي ارزيابي عملكرد. و نيز كتاب سال 1996
فلسفه ارزيابي
، ارزيابي عملكرد كاركنان، آسيب براي اجراي ارزيابي » و همچنين كتاب 5 ستاره دانلود آهنگ
نظارت و بازرسي از نظرقرآن و احاديث اسلامي
ارزيابي عملكرد آموزش نظارت ومراقبتبر عملكرد كاركنان خود غافل نبودند دانلود
مقاله تحقيقي درباره حسابرسی عملکرد
ارزيابي عملكرد موثرترين راه دستيابي به اين امر، همكاري با كاركنان دانلود كتاب
شيوهنامه ارزشيابي كاركنان وزارت آموزش و پرورش
شيوهنامه ارزشيابي كاركنان و اهميت ارزيابي عملكرد كاركنان در دانلود نمونه
حسابداري منابع انساني نياز امروز
تقويت و بهبود عملكرد كاركنان تواند در ارزيابي عملكرد و كارايي دانلود كتاب
شيوهنامه ارزشيابي كاركنان وزارت آموزش و پرورش به استانهاي كشور ابلاغ شد
شيوهنامه ارزشيابي كاركنان وزارت لینک اول دانلود اجرايي ارزيابي عملكرد
مديريت منابع انساني در سازمانهاي تحقيق و توسعه
نسبت به ارزيابي عملكرد در فرايند ارزيابي عملكرد كاركنان شده در كتاب
برچسب :
دانلود كتاب ارزيابي عملكرد كاركنان