تحمیدیه تحقیق امید ونوید عیاس پور دبیرستان نمونه دولتی 3

درنگی بر تحمیدیه های شاعران لر

معرفی این شاعران به ادبیات ایران عزم واراده ایی پیگیروپولادین ازسوی فعالان لرستانی می طلبد.

نگاهي كوتاه بر دیوان شاعران بزرگ ایران زمین بیانگر این امر که هر شاعری در آغاز دیوان خود به زبانی به حمد و ثنای پروردگار پرداخته است. حاصل این راز و نیازها معمولا اشعار و ابياتي نغز و دلکش است که عموماً در افواه عوام نیز رایج گشته است.

در ادبیات فارسی از این راز و نیازها تحت عنوان «تحمیدیه» یاد شده است. نمونه ی بي بديل این ابیات را در آغاز شاهنامه ی حکیم فردوسی می بینیم.

به نام خداوند جان و خرد کزین برتر اندیشه برنگذرد

خداوند کیهان و گردان سپهر خداوند ماه و ناهید و مهر...

برخی دیگر از بزرگان ادب فارسی به زبان و روش دیگری به حمد معبود و معشوق خود پرداخته اند.

ابیات شکوهمند آغاز مثنوی مولانا از این دست است:

بشنو از نی چون حکایت می کند وز جدایی ها شکایت می کند

کز نیستان تا مرا ببریده اند در نفیرم مرد و زن نالیده اند

اما برخی دیگر از این ابیات کاملاً رنگ و بویی غریب دارند و در ادب فارسی به ساقینامه نیز اشتهار یافته اند.

نمونه ی بی همتای این ساقی نامه ها در دیوان حافظ به چشم می خورد:

الا یا ایها الساقی ادر کأساً و ناولها که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها

بمی سجاده رنگین کن گرت پیر مغان گوید که سالک بی خبر نبود ز راه و رسم منزلها

در دیوان شاعران لُر نیز مدح و ثنای خداوند، پیامبر اکرم (ص) و حضرت علی (ع) فراوان به چشم می خورد. در این مقاله می کوشیم تا نمونه هایی ازراز و نیازهای عارفانه ی شاعران لُر را بیاوریم.

ملاپريشان (لکی- نيمه دوم قرن هشتم): ساقی نامه ایی که ذکر آن رفت به باشکوه ترین شکل در شعر عرفانی ملاپریشان به زبان لکی دیده می شود:

ساقی باورو جامئ پئ مستی سودم مستين زيان ژَه هستی

جامئ کض مغزم باورئ وَه جوش دنيا و مافيها بکم فراموش

نض ژَه او باده بزم حريفان رد منهی الله مضل خرد

مستان مجاز ديوِن مس نيِن هوا پرسان حق پرس نيِن

ژَه او باده بئ غش خُمخانه ديرين مشرب مرد افکن تلخ ظؤ شيرين

بدر تا يکجا پاک ژَه گناه بوم مستی باورئ فنا فی الله بوم

مسلمانی کَر من تشنض کامِم کافر زهدم مريد جامِم

فدات بام ساقی تر زوانم کض من دردئ دئرم دوای گئانم کض

ژه جام توحيد يکجا مستم کض ذره ناچيزم تضّ باؤ مستم کض..

(به نقل از گلزار ادب لرستان، اسفنديار غصًنفری ص274)

بیت «مستان مجاز دیون مس نین / هوا پرسان حق پرس نین» تبلور اندیشه های عرفانی شاعر و بیزاری وی از شراب و مستی مجازی را نشان می دهد.

نجف آزادبخت (لَکی - ): ترتیب هنرمندانه ی حروف الفبا در این منظومه ی بلند نمایانگر هنر ذاتی و طبع روان شاعر است.

الف- ابتدای اسم اعةمت ارحم الرحمن رحيم ارحمت

ب- وَه بنای طاق بيت المعمورت وه بيت المعمور مملو ژَه نورت

ت- وه طره ی طؤر طرز ايوانت بئ ستين چی خشت پايض ايوانت

ث- وه ثناي ثبت فرقانت وه ثنا و ثبات مايض ايمانت

ج- وه جمالئ نمانای وَه طور طور سينا کرد تجليگای نور

ح- حاملان پارسای عرشت وَه او کروبين فراش فرشت

خ- وه خواجض ختم انبيا يکسر شفيع المذنب قاصًی محشر

د- وه درويشان دست دعواتت ذ- وَه ذات پاک پر ژه صفاتت..

(همان، ص142-143)

میرنوروز (فارسی- لری قرن يازده و دوازده) : شاید ویژگی منحصر به فرد میر نوروز در بین شاعران لر (و حتی ایران زمین) کلام روشن و بی پرده ی اوست. جادوی کلام میرنوروز علاوه بر مفردات بی نظیر لری، در این مثنوی زیبای فارسی هم مشهود است.

بنام آنکه حجت نامه ی اوست دو عالم مد و جزر خامه ی اوست

به جاسوسیش پیک وهم بشتافت نه از مطلع نه از مقطع خبر یافت

نظر را بسته بر در پرده ی بکر گسسته تار و پود و رشته ی فکر

مبرا از خمار و خواب از خور زجا و از جهت از جسم و جوهر

همه هستی دلیل هستی اوست همه هستی خمار مستی اوست

منزه از چه از چون و از چند ز فرزند و ز مانند و ز پیوند

نهیبش چرخ را فرمود مادام که از جنبش نگیرد یکدم آرام

چو دوک پیره زن پیوسته درکار بگرد خویش سرگردان چو پرگار..

(ديوان ميرنوروز، ابيات آغازين، به تصحيح اسفنديار غضنفری)

داراب افسر (بختیاری- معاصر): این شاعر معاصر بحمدالله کمتر نیازی به معرفی دارد و ابيات شيرين او زمزمه ي لب اكثر لرها مي باشد؛ ویژگی داراب افسر شناخته شده بودن وی نزد تقریبن تمام گروههای لرزبان است چرا که اگر چه وی بختیاری است اما دیوان وی در کتابخانه اغلب اهل ادبیات لرستان فیلی و نیز مناطق جنوبی غیر بختیاری موجود است، وی البته در نزد غیرلران نیز نا شناس نیست.

ابیات زیر فقط چند بیت آغازین یک منظومه شیرین و دلکش است:

ای کض روزی همض خلق زض انبار تنض آسمونئا و زمين کرده کردار تنض

ائ همض رنگ و نگارئ کض مئن دنئا هإ همض از پرتو يک جلوه ديإار تنض

افتاؤ و ائ همض نورئ کض ائ تاؤه بض زمين مختصر ذره ای از تابش رخسار تنض

ائ همض اؤکض زض درياائ چنی مؤج ائ زنض چکض ائ ازکرم اؤرگضربارتنض

هرکض رضإازپی مقصودوبض مقصودرسيد اونرضإونرسيدض يض زض رفتارتنض

هر حکيمئ کض دوا داإ و مريصًس خو بيد او دواها همض از قيطی عطار تنض..

(دیوان داراب افسر، ص 131)

هادی بیک ساکی (فارسی- قرن دوازده): غزل زیر نیز از سروده های هادی بیک متخلص به شایق لرستانیحسن ختام این گفتار است:

ای نام گرامی تو سر دفتر اسما عالم همه از قدرت اسماء تو برپا

ای جلوه از سرو قدت هر قد دلکش وی پرتوی از ماه رخت هر رخ زیبا

قمری به چمن برکشد از عشق تو افغان بلبل به گلستان کند از شوق تو آوا

افروختی از نور رخت طلغت یوسف آتش زدی از وی به دل و جان زلیخا

گر پرتو حسن تو در او جلوه نکردی وامق نشدی شیفته ی عارض عذرا

عاشق تو و معشوق تویی در همه عالم باقی همه افسانه چه مجنون و چه لیلی

لیلی اگر اینست بود زود که شایق مجنون صفت از شوق نهد سر سوی صحرا

(دیوان شایق لرستانی، به تصحیح حمیدرضا دالوند، ص 83)

دیوان شاعران لر مملو از اینگونه اشعار و سروده های عرفانی و معنوی است که در این مقاله تنها قطره اي از دريا و اندکی از بسیار ذکر گردیده است. شاعرانی که با وجود شایستگی تمام و کمال، در ادبیات ایران زمین گمنام و غریب هستند.

معرفی این شاعران به ادبیات ملي ایران عزم و اراده ایی پولادین را از سوی عزیزان لرستانی می طلبد؛ عزم و اراده برای حرکت فرهنگی عمیقی که شاید فردا برای آغازش دیر باشد.

اَر مئای زيتر بيا وه سر قؤرم تا تضّ چش سرمض کنی، سنگ چين وه دؤرم

(میرنوروز)

ترجمه: اگر می آیی زودتر بر سر مزارم بیا چراکه تا تو چشمانت را سرمه سا میکنی سنگ بر دور من چیده و آماده ی دفن خواهم شد.

منابع:

گلزار ادب لرستان، اسفندیار غضنفری امرایی، تهران: انتشارات مفاهیم چاپ اول 1378

دیوان داراب افسر بختیاری، تهران: انتشارات آنزان، چاپ پنجم 1376

کلیات دیوان میرنوروز، تصحیح اسفندیار غضنفری امرایی، خرم آباد: رشنو، چاپ پنجم: 1370

دیوان شایق لرستانی، تصحیح: حمیدرضا دالوند، خرم آباد: افلاک، چاپ اول 1383

تحمیدیه تحقیق امید ونوید عیاس پور دبیرستان نمونه دولتی 3

مطالب مشابه :

تحقیق نانوذرات - فاطمه السادات قریشی

اهداف وزمینه های قیام عاشورادرکلام امام حسین(ع)

کسب عنوان مقام دوم دانش آموزان دبیرستان نمونه دولتی زنده یاد حسینی شهرضا در مسابقات نشریه دیواری

نامه های اداری و رسمی منتخب دانش آموزان

سوابق شغلی و اجرایی

برگزاری همایش حیات طیبه حماسی

تحمیدیه تحقیق امید ونوید عیاس پور دبیرستان نمونه دولتی 3