روش تحقیق در هنرها
روش تحقیق در هنرها
امروزه، در جهان هیچ جامعه‌ای قادر نیست بدون انجام تحقیقات و پژوهش‌های علمی، تنها با بهره‌گیری از نتایج تحقیقات دیگران، داعیه‌ی پیشرفت و ترقی داشته باشد و برای خود بیش از میزانی كه تولید علم كرده است، حقی قائل بشود. بنابراین، برای ما كه به دنبال اثبات هویت خود در جهان امروز هستیم، بهترین و كارآمدترین راه انجام پژوهش‌هایی است كه بتواند به تولید علم منجر شود و راه كارهای مناسبی برای پیشرفت و توسعه در تمام زمینه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و هنری فراهم كند.
امروزه، در جهان هیچ جامعه‌ای قادر نیست بدون انجام تحقیقات و پژوهش‌های علمی، تنها با بهره‌گیری از نتایج تحقیقات دیگران، داعیه‌ی پیشرفت و ترقی داشته باشد و برای خود بیش از میزانی كه تولید علم كرده است، حقی قائل بشود. بنابراین، برای ما كه به دنبال اثبات هویت خود در جهان امروز هستیم، بهترین و كارآمدترین راه انجام پژوهش‌هایی است كه بتواند به تولید علم منجر شود و راه كارهای مناسبی برای پیشرفت و توسعه در تمام زمینه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و هنری فراهم كند. بی‌تردید، جایگاه پژوهش در كشورهای توسعه‌یافته واقعی‌تر است. در آن‌جا سال‌هاست كه پژوهش نهادینه شده است؛ یعنی تمام نظام‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و هنری از آن پیروی می‌كنند. به همین دلیل است كه پژوهش از سال‌های ابتدایی دوران تحصیل در دستوركار مدارس قرار می‌گیرد. كودكان از همان ابتدا به سمت پژوهش سوق داده شده، ناگزیرند در سطح علمی و توانِ خود، به تحقیق بپردازند و فعالیت پژوهشی را به عنوان بخش تفكیك‌ناپذیری از فرایند علمی و فرهنگی خود به شمار آورند. آنها نگران انجام تحقیق نیستند، بلكه نگران نتایج واقعی حاصل از آن‌اند. این در حالی است كه ما تازه در همین سال‌های اخیر به طور جدی درباره‌ی پژوهش و ضرورت آن فكر و صحبت می‌كنیم. تحقیق به معنای تولید دانش است نه انتقال آن. فرایند پژوهش با كشف و یادگیری چیزهای نوین همراه است؛ یعنی فرایندی اندیشه‌ای، ادراكی و نوآور. عدم‌توجه و اهمیت‌ندادن به امر پژوهش، نادیده‌پنداشتن توان بالقوه‌ی پژوهش در آگاه‌كردن انسان است.پژوهش اولویت ملی و زیربنای توسعه‌ی هر كشور است. بنابراین اگر خواهان آینده‌ای بهتر هستیم، باید بدون مقاومت یا منفی‌بافی (از جمله این‌كه پژوهش كار مردم كشورهای درحال‌توسعه نیست، یا پژوهش در رشته‌هایی مانند هنرها امكان‌پذیر نیست كه می‌تواند ناشی از ضعف در روش‌شناسی تحقیق باشد) با بهره‌گیری از روش‌شناسی علمی در همه‌ی زمینه‌های اجتماعی از جمله هنر به پژوهش بپردازیم. هرگاه هنر توأم با پژوهش، نوآوری و خلاقیت باشد، می‌تواند به درك كلی روح جامعه برسد. پس از بیان این مقدمه، می‌پردازم به بحث پژوهش‌های هنری و روش‌های تحقیق در هنرها. ابتدا با این سؤال شروع می‌كنم كه هدف پژوهش هنر چیست؟ هدف پژوهش هنر آن است كه با یك روش‌شناسی علمی، دستیابی به واقعیت‌های موجود را در هنر امكان‌پذیر كند. به این ترتیب پژوهش هنر در سه قلمرو كلی، به «توصیف وضعیت هنرها» می‌پردازد؛ یعنی به معرفی، تفسیر و تأویل موضوعات هنر و آثار هنری اهتمام می‌ورزد؛ یا آن‌كه «عوامل اعتلا، رشد یا ركود هنرها» را شناسایی می‌كند و سرانجام آن‌كه با «انجام مداخله» و ایجاد تغییرات در عوامل تأثیرگذار در موفقیت یا عدم‌موفقیت هنرها، موجبات تعالی آنها را فراهم می‌آورد. این‌ها رسالت‌های پژوهش در هنرها است كه اغلب به سبب ندانستن روش تحقیق، از انجام آن سر باز زده می‌شود یا به صورت غیرعلمی انجام می‌پذیرد. باید یادآوری كرد كه هدف از تحقیق رسیدن به واقعیت است و این راه باید به روش علمی طی شود تا دسترسی به حقیقت امكان‌پذیر گردد. بنابراین تلاش شده در این‌جا به اجمال، مسیری را كه هر پژوهشگر باید گام‌به‌گام طی كند، به ترتیب بیان شود:
۱ـ انتخاب موضوع
۲ـ پیشینه، منابع، بازنگری منابع و اطلاعات موجود
۳ـ طراحی تحقیق
۴ـ اجرا
۵ـ گزارش‌دهی
۶ـ ارزیابی
۱ـ انتخاب موضوع
در این گام، سه مقوله‌ی ضوابط و معیارهای انتخاب موضوع، عنوان مناسب و بیان مسئله تبیین می‌شوند.
ضوابط و معیارهای انتخاب موضوع تحقیق به قرار زیر است:
ـ وجود مشكل یا سؤال: یعنی آیا مشكل یا سؤالی وجود دارد؟ اگر وجود دارد، چقدر است و چگونه این تحقیق می‌تواند مشكل را حل كند، یا از شدت آن بكاهد؟
ـ الویت تحقیق: یعنی سهم این مشكل نسبت به سایر مشكلات به چه میزانی است؟ اگر مشكل همچنان باقی بماند، چه عوارضی به دنبال دارد؟ آیا تحقیق مورد نظر یك كاربرد، یا كاربردهای متعدد دارد؟
ـ توانایی انجام تحقیق: یعنی توضیح در مورد علاقه و انگیزه‌ی محقق، دانش و توانایی او در انجام تحقیق، وجود وسایل كار و مواد مصرفی و شرایط دسترسی به امكانات.
ـ علمی و عملی بودن: یعنی موضوع مورد نظر علمی و عملی است و امكان اجرای آن در یك محدوده‌ی زمانی وجود دارد. جنبه‌ی مهم این قسمت مسئله تئوری‌سازی ( concept ) است، یعنی آیا تفكر تحقیق دارای جنبه‌ی علمی است؟
ـ نتایج مادی (cost benefit) : یعنی انجام این تحقیق نتایج مادی دارد و مقرون به صرفه است.
ـ وجود منابع: منابع، یعنی نمونه‌های موردبررسی و پیشینه‌ی تحقیق به اندازه‌ی كافی وجود دارد. بدیهی است كه وجود این پیشینه نه تنها به غنای طراحی و تفسیر و توجیه یافته‌ها كمك می‌كند، بلكه نشان‌دهنده‌ی اهمیت موضوع تحقیق نیز است.
۱ـ۱ـ عنوان تحقیق
ـ عنوان تحقیق، شناسنامه و هویت تحقیق است و بر اساس هدف مشخص می‌شود.
ـ عنوان تنها یك اسم نیست، بیان‌كننده‌ی محتوای تحقیق نیز است و نوع كار را نشان می‌دهد.
ـ عنوان باید جامع و مانع باشد.
۱ـ۲ـ بیان مسئله
هدف از نگارش بیان مسئله توجیه طرح است؛ یعنی توجیه صاحب تحقیق، صاحبان كار، همكاران طرح و مخاطبان تحقیق. اهمیت نگارش بیان مسئله و نشان‌دادن جذابیت طرح، قابل‌درك كردن و موردپذیرش قراردادن آن است. محتوای بیان مسئله را باید چنین نوشت:
ـ با توضیحی درباره‌ی مشكل (مورد) شروع كرد.
ـ سپس اهمیت مشكل را توضیح داد. توضیحات می‌تواند بر اساس گستردگی مشكل و ارائه‌ی آمار مربوط به آن باشد.
ـ این‌كه در حال حاضر با مشكل چگونه برخورد می‌شود. مثلاً می‌نویسیم كه در این‌باره پایان‌نامه یا مقاله‌ای نوشته شده، یا نقد شده یا كتاب‌هایی به چاپ رسیده است. تمام این اطلاعات از پیشینه‌ی تحقیق به دست می‌آید.
ـ باید توضیح داد كه تداوم مشكل به كجا ختم می‌شود و پیامدهای عدم‌انجام این تحقیق چیست كه معمولاً به ترتیب از خفیف به شدید ذكر می‌شوند.
ـ باید راه‌حل مشكل را توضیح داد، به این ترتیب كه:
الف) اگر تحقیق بررسی وضعیت باشد، روش تحقیق «توصیفی» یا «پیمایشی» ( descriptive ) است و باید سؤالاتی را مطرح كرد كه تحقیق به آن پاسخ بدهد. به این ترتیب كه آیا مشكل وجود دارد؟ وسعتش چقدر است؟ در چه مواردی این مشكل وجود دارد و در چه مواردی وجود ندارد؟ در مثال «بررسی وضعیت یادگیری دانشجویان رشته‌ی هنرهای نمایشی سال ۱۳۸۲»، سؤال‌ها چنین مطرح می‌شوند: آیا تمام دانشجویان به لحاظ یادگیری در وضعیت مطلوب قرار دارند؟ اگر نباشند، چند درصد در وضعیت مطلوب قرار دارند؟ وجوه افتراق و اشتراك دانشجویان مطلوب و نامطلوب به لحاظ یادگیری چیست؟
ب) اگر تحقیق بررسی نقش عامل با بروز مشكل باشد، روش تحقیق «تحلیلی» ( analytic ) است كه فرضیه مطرح می‌شود و باید عامل را شناسایی كرد. به طور مثال، روش كار در تحقیق «بررسی نقش مهارت ارتباطی استادان با میزان یادگیری دانشجویان رشته‌ی نمایش» چنین خواهد بود: استادانی را كه مهارت ارتباطی دارند (به عنوان مورد )، با میزان یادگیری دانشجویان، و استادانی را كه مهارت ارتباطی ندارند (به عنوان گروه شاهد ) با میزان یادگیری دانشجویان مورد مطالعه قرار می‌دهیم و نتایج را اعلام می‌كنیم.
پ) اگر تحقیق بررسی تأثیر مداخله باشد، تحقیق «تجربی» یا «آزمایشی» ( experimental ) است كه فرضیه دارد و باید مؤثرترین و پراهمیت‌ترین مداخله را شناسایی كرد. به عنوان مثال: «بررسی اثر آموزش مهارت ارتباطی استادان بر یادگیری دانشجویان رشته‌های هنر»؛ در این‌جا، با یك مداخله یعنی افزودن عامل «آموزش مهارت» به روشی تجربی عمل می‌كنیم، به این ترتیب كه استادانی را كه مهارت ارتباطی ندارند، شناسایی و آنها را به دو گروه مورد و شاهد تقسیم می‌كنیم. برای گروه مورد كلاس مهارت ارتباطی می‌گذاریم، امّا برای گروه شاهد كلاسی نمی‌گذاریم. حال هر دو گروه مورد و شاهد را به كلاس مشابهی از یكی از دروس هنر می‌فرستیم و سپس میزان یادگیری دانشجویان را در دو كلاس بررسی و مقایسه كرده، نتایج را اعلام می‌كنیم.
۱ـ۳ـ تناقض یا خلأ اطلاعات
ـ اگر تحقیق توصیفی باشد، تناقض در آمار یا تفاوت در میزان گستردگی است.
ـ اگر تحقیق تحلیلی باشد، تناقض در نقش عامل است با بروز مشكل.
ـ اگر تحقیق تجربی باشد، تناقض در میزان مداخله است.
ـ باید زمان و مكان ذكر و احیاناً گروه شاهد معرفی شود.
ـ باید توضیح داده شود كه تحقیق موردنظر چگونه می‌تواند مفید واقع شود.
البته در این قسمت معیارهایی برای ارزش‌یابی بیان مسئله مطرح است كه بیان آن خارج از حوصله‌ی این مطلب است.
۲ـ پیشینه، بازنگری منابع و اطلاعات موجود
هدف بازنگری مروری بر سابقه‌ی تحقیقاتی است تا مهارت‌های لازم در انتخاب موضوع، طراحی، اجرای تحقیق و تدوین گزارش پایانی فراهم شود.
منبع: پایگاه رسمی انتشارات سوره مهر
مطالب مشابه :
تحقیق درمورد گرافیک
درباره هنر گرافیک - تحقیق تا حس تعصب نسبت به محصول مورد نظر در مخاطب ایجاد شود در
هنرهای رزمی
تحقیق - هنرهای تا کنون صدها کتاب در مورد ذن نوشته شده است ولی تعداد کمتری از آنها به
مقاله در مورد هنر، هنرهای تجسمی ، نقاشی، مجسمه سازی، تحقیق، تحقیق دانشجویی، انواع مقالات دانشجويي، د
مقاله در مورد هنر، هنرهای تجسمی ، نقاشی، مجسمه سازی، تحقیق، تحقیق دانشجویی، انواع مقالات
تحقیق:هنر مصرباستان گردآورنده: جرجرزاده محمدرضا
تحقیق:هنر مصرباستان دراین چند صفحه هرچند کوتاه اما در مورد اعتقاد به خدایان مردگان،نحوه
رابطه هنر و معماری
تحقیق. رابطه هنر و اما در هنر معماری تأکید بر ترین ابداعات هنر اسلامی مورد استفاده قرار
رابطه هنر و زیبایی
تحقیق - رابطه هنر و فلسفه بوده و فلاسفه بزرگ، در این مورد نظرات زیبا، جالب در عین
تحقیق در مورد دیواره سلولی
علم و هنر - تحقیق در مورد دیواره سلولی - مقالات در مورد سدیم برعکس است.
روش تحقیق در هنرها
با یك روش‌شناسی علمی، دستیابی به واقعیت‌های موجود را در هنر تحقیق مورد
منبت کاري چوب
تحقیق : تحقیق : منبت گستردگي اين هنر و رونق در رواجش و اکثر ابنيه ي مورد اشاره در
برچسب :
تحقیق در مورد هنر