ظهور زبان نوشتار و تکامل خط
خط
خط ، در واقع یکی از اختراعات حائز اهمیت
جامعه ی بشریست وبرای ثبت زبان
گفتاری تابع قوانین خاصی ست . خــط ، در طول
روند رشد فرهنگ و تمدن بشر دستخوش تغییراتی
نیز شده است. در واقع زبان ِ دست است و حافظ
افکار و آثار به شکل مکتوب . واژه ی خـط ، واژه
ای عـربــی ست . در پارسی میانـه به آن دبیــره
می گفتند و در فارسی باستـان نیز، دیـپی خوانده
می شده .
تاریخ ظهور خط
به راحتی نمی توان ظهور خط را به مردمانی خاص
نسبت داد ولی به هرحال جوامع متمدن در
بیشتراوقات ، مورد توجه خاصی قرار گرفته اند .
با توجه به کشف آثارحک شده بر صخره ها و
دیواره ی غارها و کشف کهن ترین هنر صخره ای
در هند ، معلوم شد که ظهورابتدایی ترین زبان
نوشتاری به بیش از دویست یا سیصد هزار سال
پیش بر می گردد و بی شک ، هنر صخره ای،
گنجینه ای از اطلاعات درباره ی روند رشد فکری
بشریت است.
انواع خط پیش از ظهور الفبا
انسان در ابتدا برای ثبت خاطره ها و امور خویش ،
*چوب خط هایی رسم می کرده است که با گذر
زمان این چوب خط ها ، جای خود را به *تصاویر
داده اند. از این رو خط تصویری یا تصویر نگار ،
روی کار آمد . به اینصورت که تصاویر واقعی و
یا خیالی ، عینأ ترسیم می شدند. پس از این دوره،
خط مسیر تکامل خویش را به سمت ترسیم مسائل
عاطفی نیز طی کرد که این روند از رشد خط ، نه
نمادین بود و نه بر اشیاء دلالت داشت. در نتیجه
علائمی قراردادی برای ثبت احساسات وضع شد .
مثل چشم اشک آلود که نماد اندوه بود. مرحله ی
بعد، ظهور *خط اندیشه نگار بود. در این نوع خط
،نشانه های تکراری ، مفاهیم عادی را بیان می
کردند . مثلأ ترسیم الگوهای زیکزاک برای بیان
مفهوم مار صورت می گرفت. گسترش و انتشار
این خط بیشتر در مصر و در دست کاهنان
مصری بود از اینرو ، این خط توسط یونانیان
،هیروکلیف نامیده شد به معنی نشانه های مقدس .
هیروکلیف ، خط اندیشه نگار کاملی نبــود و بیشتر
در آن عناصــر صوتی و الفبایی وجود داشت . با
پیدایش نوعی کاغذ به نام پاپیــروس که از ورقه
های نی ِ پاپیروس ساخته می شد و با توجه به
کمبود متن برای نوشته ها در نتیجه خط هیروکلیف
ساده تر شده و به دو نوع ( هیــراتیک یا دینی و
دُموتیک یا عامیانه )، تقسیم شد . بطور کلی می
توان گفت : حدود چهل هزارسال پیش فرایند منطقی
ای که به اختراع خط انجامیـد در حال تکوین بوده
است . البته نارسایی خطوط اختراع شده ، روند
تکامل خط به سوی اختراع *خط واژه نگار پیش
برد . در این نوع خط، علایمی برای واژه ها نمایش
داده می شد که هر چند ربطی با اصوات نداشتند اما
مفهوم مورد نظر را تداعی می کردند . خط صوت
نگار مرحله ی بعدی تکامل خط بود، به اینصورت
که خط به مرحله ی هجایی کشیده شد. ضمن
پیشرفت نمایش هجایی ،کم کم روش الفبایی ظهور
پیدا کرد .
هرچند تصویرنگاری توسط چینی ها ، مصری ها و
بابلی ها ،گسترش و تکامل یافت اما آنان بیش از این
پیشرفتی در خط نداشتند. با این حال اختراع آنان
دارای ارزش فراوانی بود و راه تکامل خط را
توسط ساکنان جنوب بین النهرین باز کرد. اینان
سومریان بودند که خط میخی را ابداع کردند.
سومری ها و اختراع الفبای میخی
سومریان کهن ترین ساکنان غیر سامی جنوب بین
النهرین بودند که به لحاظ قومی ، متمدن و پیشرفته
بشمار می رفتند. اینان چهار هزار سال پیش از
میلاد مسیح در آن ناحیه زندگی می کردند و علم
نجوم می دانستند . سومریان ساعت را به شصت
دقیقه و دقیقه را به شصت ثانیه تقسیم کردند. دانش
هندسه و اوزان نیز ، میراث گرانبهای این قوم
برای اقوام آشوری و بابلی بود. سومری ها چون
پیوندی با همسایگانشان نداشتند از میان رفتند و
بازماندگانشان جذب اقوام سامی شدند. این قوم
، مخترع اولین خط الفبایی که میخی نام داشت نیز
بودند که در واقع این خط اصالتأ خطی اندیشه
نگار بود. ابداع خط میخی توسط سومریان
در حقیقت آغاز دوران خط نویسی بود .
گسترش الفبای میخی سومری در میان سایر اقوام
سال ها بعد ساکنان شمال دشت خوزستان و کوهپایه
های زاگرس نوعی خط میخی را بکار بردند که
*میخی ماقبل عیلامی نام داشت . این خط برگرفته
از الفبای میخی سومری بود . خط میخی سومری
در میان اکدی ها یا همان بابلی ها نیز رایج بود .
آنان یکی از تمدن های باستانی بین النهرین
بودند که نام بابل در واقع (باب - ایل - لون) بوده
به معنی دروازه ی خدا . باغ های معلق بابل نیز
از عجایب هفتگانه دنیای قدیم است. شهر بابل از
اوایل هزاره ی دوم قبل از میلاد تا اوایل هزاره ی
اول قبل از میلاد پایتخت تمدن بابل بود . در
پانصدوسی و نه قبل از میلاد این امپراطوری
توسط کوروش بزرگ مغلوب شد و در سال
سیصدوسی و یک پیش از میلاد به دست اسکندر
مقدونی افتاد . در نهایت می توان گفت که خط
میخی بابلی نیزشاخه ای از خط میخی سومری
بشمار می رود.
علاوه بر این اقوام ، اقوام دیگری همچون ، هیـتی
ها - هوری ها - اوراتور ها - لولوبی ها و کاسی ها
که در آسیای صغیر و بین النهرین شمالی ساکن
بودند نیزاز این خط بهره جستند .
در دوره هخامنشی در ایران نیز ، خط میخی بکار
می رفت که برگرفته از خطوط میخی بابلی و
عیلامی بود . آثار این خط بر کتیبه های فارسی
باستان مشهود است . این خط از چپ به راست
نوشته می شد . می توان خط میخی زبان فارسی را
صورت تکامل یافته ی خطوط میخی دیگر بدانیم .
چرا که در این خط ، حروف هجایی نیز وجود دارد
یعنی وجود مصوت همراه با صامت .
فنیفی ها و تحول عظیم در تکامل خط
دو هزار سال پیش از میلاد خط (هیروکلیف
هیتیتی) یا همان خط فنیقی توسط اقوام حامی
تبار فنیقی که در حوزه ی دریای مدیترانه می
زیستند، اختراع شد. آنها دوهزاروپانصد سال پیش
از میلاد از عربستان به دریای مغرب و کوه های
لبنان هجرت کرده بودند. فنیقی ها در واقع همان
کنعانیان هستند که یونانی ها آنها را فُنیکه می
نامیدند و فنیقیه معرب این نام است . مذهب آنان بر
پایه ی بت پرستی بود و آداب بابلیان را اخذ کرده
بودند. از آنجا که تمدن آنها بین دو تمدن بزرگ آن
زمان یعنی مصر و بابل بود، علوم و فنون بسیاری
آموخته بودند . شهرهای معروف آنان ، صیدا ،
صور ، ارواد و جبل بود . این قوم چندین بار تابع
مصری ها شد و هشت قرن پیش از میلاد تابع آشور
و در اوایل قرن شش پیش از میلاد به تصرف بابلی
ها درآمد و نهایتن در زمان کوروش تابع ایران
شدند واز آنجا که مردمانی دریانورد بودند و
صاحبان کشتی های بسیار، بنابراین کشتی هایشان
را در اختیار ایران می گذاشتند و ضمنن تا پایان
دوران هخامنشی به ایران وفادار ماندند. به هر
حال کشف فنیقی ها در خط ، تحول عظیمی را در
تاریخ اختراع خط بوجود آورد. الفبای فنیقی، ریشه
ی الفبای یونانی و ایتالیایی است که الفبای سایر
کشورها ی اروپایی مشتق از این دو الفباست. از
طرفی الفبای فنیقی توسط قوم سامی نژاد آرامی به
مصر ، عرب، بین النهرین و هند برده شد و الفبای
یونانی نیز وامدار الفبای فنیقیان گشت . خط فنیقی
بسیار ساده بود و نوشتن با آن کاری آسان، بنابراین
در میان اقوام گوناگون به سرعت گسترش یافت.
الفبای فنیقی مشتمل بر بیست و دو حرف بود که
هرکدام معنی خاصی نیز داشت. با پیدایش این خط
، سایر خطوط نوشتاری به جز خط چینی از قلمرو
ی نویسندگی خارج شدند .
الفبای فنیقی
۱-الف = گاو نر/ ۲- بیت = خانه / ۳- گیمل =
شتر / ۴- دَلِت = در/ ۵- هِه = پنجره / ۶- واو =
چنگک / ۷ - زِیـن = اسلحه / ۸ - خِت = دیوار /
۹ - طِت = خوب/ ۱۰/ - یوت = دست / ۱۱- کَف
= کف دست / ۱۲- لَمِد = سیخ / ۱۳- میم = آب /
۱۴- نون = مار / ۱۵- سَمِچ = ماهی / ۱۶- عین
= چشم / ۱۷- پِه = دهان / ۱۸- صادِه = درخت
پاپیروس / ۱۹- کوف = سوراخ سوزن ۲۰/ -
رَش = سر / ۲۱- شین = خورشید / ۲۲- تو =
علامت
با کمی دقت متوجه می شویم که برخی از معانی
الفبا ی فنیقی ، عینن وارد عربی شده . ضمنأ
امروزه این الفبا با کمی تغییر،اکنون الفبای زبان
عبری می باشد. خط فنیقی، مادر خط برهمایی در
هند نیز است . ناگفته نماند که فنیقی ها مخترع
رنگ ارغوانی و شیشه هم هستند .
خط آرامی
آرامی ها ، اتحادیه ای از قبایل سامی نژاد و آرامی
زبان و همچنین خویشاوندان نزدیک بنی اسرائیل
بودند که از صحرای شمال عربستان به سمت بین
النهرین و گروه دیگری از آنان به شمال سوریه
مهاجرت کردند. اینان در ابتدا شبانی می کردند و
رفته رفته بازرگانان موفقی شدند در نتیجه محل
استقرار آنان در بابل و نینوا ، دو شهر بزرگ تمدن
آشور بود . کم کم بر جمعیت آرامی ها در این
نواحی افزوده شد و زبانشان در این منطقه ماندگار
گشت . مهم تر اینکه آرامی ها الفبای فنیقی را مبنا
قرار داده و از آن خط آرامی را اختراع کردند .
این خط تبدیل به خط بین المللی آن منطقه شد و از
آنجا که زبان آرامی از شاخه زبانهای سامی بود ،
ارتباط بین خاورمیانه و آنان به راحتی برقرار می
شد . این خط بیش از هزار سال قبل از میلاد
اختراع شد .
بعدها خط و زبان آرامی ، در دولت هخامنشی ایران
، تبدیل به زبان دیــوانی شد . در نتیجه دبیران
آرامی زبان در دستگاه های دیــوانی سرزمین
هخامنشی به خدمت مشغول شدند .
خط سریــانی
یکی از مشتقات خط آرامی ، خط سریانی یا
آشوری نام داشت . زبان سریانی در واقع یکی از
زبان های گروه شرقی زبان آرامی ست . آثار
علمی و مذهبی به این خط نوشته می شده . ابن ندیم
نقل کرده است که : این خط توسط فرشته ای به نام
سیمورس به آدم ابوالبشر آموخته شده . سریانی ها
مقیم شمال عراق، شمال غربی ایران وجنوب
شرقی ترکیه بودند . بعدها خط کوفی از این خط
متولد شد .
خط عبری
این خط همچون خط آرامی و فنیقی و سریانی ،
عضوی از شاخه زبان های سامی است. الفبای این
خط برگرفته از بیست و دو الفبای فنیقی ست .
امروزه تنها جوامع یهودی به این خط و زبان تسلط
دارند که جمعیتی معادل هفت میلیون نفر می باشد .
امروزه زبان عبری دارای دو لهجه ی اشکنازی و
سفاردی، نیز هست .
قوم عبرانی از نوادگان عابر نوه ی سام هستند
.دانشمندان معتقدند که هشت قرن قبل از میلاد ،
توسط این قوم ، نوعی سیستم خطی شکل گرفت که
(های برو) نامیده می شد . این سیستم در واقع
ترکیبی از سیستم خطی هیروکلیف مصر و کونیفر
که مرکب از ششصد حرف بود میباشد. عبرانی ها
و فنیقی ها هر دو در کنعان مستقر بودند و به دلیل
روابط تجاری و فرهنگی سعی در نزدیک کردن
زبان و خط یکدیگر به هم داشتند. شباهت میان
حروف عبرانی و فنیقی حاکی از این ادعا ست .
اهمیت خط و زبان عبری نزد یهودیان
پس از استقرار یهودیان در نواحی بیت الحم در قرن
سیزدهم قبل از میلاد آنان از الفبای فنیقی الگو
گرفتند و زبان و خط را ساده تر کردند و این خط
و زبان جدید را برگزیدند. یکی دیگر از دلایل
برگزیدن خط و زبان عبرانی توسط یهودی ها ،
تقدس اعداد در عرفان یهود بود و ارتباط الفبای
عبری با اعداد ، به ارزش آن می افزود . زبان
عبری به سه دلیل گسترش یافت . اول اینکه: کتب
مقدسی چون تــورات ، تلمود و میشنا به این زبان
نگاشته شد - دوم اینکه: کلمات جدید با توجه به
ریشه ی عبری و آرامی ساخته شده بود . سوم
اینکه: اصطلاحات بین المللی به دلیل پراکندگی
یهودیان در اقصی نقاط جهان به این زبا وارد
شد....
الفبای عبری همچون فنیفی شامل بیست و دو حرف
است که طبق عقیده ی کابالیست ها/یا عرفای یهودی
این عدد معادل کلمه ی (به سوی تو) می باشد . پنج
حرف بزرگ نیز به این الفبا اضافه شده که جمعأ
بیست وهفت حرف است و این عدد در معنا یعنی
:خاص و پاک .
الفبای عبری و ارزش عدد
آلف - به معنی گاو نر و ارزش عددی ۱
بِت - به معنی خانه و ارزش عددی ۲
گیمل - به معنی شتر و ارزش عددی ۳
دالت - به معنی در و ارزش عددی ۴
هِـه - به معنی پنجره و ارزش عددی ۵
واو - به معنی میخ و ارزش عددی ۶
زَعین - به معنی شمشیر و ارزش عددی ۷
خِت - به معنی دیوار و ارزش عددی ۸
تِت - به معنی مار و ارزش عددی ۹
یود - به معنی دست و ارزش عددی ۱۰
خاف - به معنی کف دست و ارزش عددی ۲۰
لامِد - به معنی گلو و ارزش عددی ۳۰
میم - به معنی آب و ارزش عددی ۴۰
نون - به معنی ماهی و ارزش عددی ۵۰
صدیک - به معنی ستون و ارزش عددی ۶۰
عین - به معنی چشم و ارزش عددی ۷۰
فِ - به معنی دهان و ارزش عددی ۸۰
سامِخ- به معنی قلاب ماهی و ارزش عددی ۹۰
قوف - به معنی پشت سر و ارزش عددی ۱۰۰
رِش - به معنی سر و ارزش عددی ۲۰۰
شین - به معنی دندان و ارزش عددی ۳۰۰
تا - به معنی دار و ارزش عددی ۴۰۰
با توجه به ارزش عددی هر حرف ، مجموع ارزش
عددی واژه های مقدس دین یهود در قالب الفبای
عبری معادل عدد هفت می باشد .مانند: واژه هایی
نظیر شراب ، نور ، شبات ، نان مقدس و امثال آن .
زبان عربی
زبان عربی که به آن زبان تازی هم گفته می شود
، بزرگ ترین شاخه زبان های سامی ست .این زبان
یکی از شش زبان رسمی سازمان ملل متحد است .
پنج زبان دیگر آن : انگلیسی - فرانسوی - روسی -
اسپانیایی و چینی هستند . زبان عربی ، زبان رسمی
بیست و پنج کشور نیز می باشد .
مطالب مشابه :
تراموای چینی به زودی در خیابان های تبریز
تراموای چینی به زودی در تهران، خط منتهی به یعنی تبدیل تبریز به
ظهور زبان نوشتار و تکامل خط
، سایر خطوط نوشتاری به جز خط چینی از این خط تبدیل به خط بین اسمتون چندمین اسم
كودكان مبتلا به آسم و ورزش
كودكان مبتلا به آسم و ورزش احتمالاً مىدانيد آسم مىتواند باعث مشكلات تنفسى شود.
تاریخچه خط
خط چینی [ویرایش] را با اسم سامی آن که سرعت رواج یافت و تبدیل به خط بین المللی منطقه
برچسب :
تبدیل اسم به خط چینی