علت نامگذاری سوره بقره

چرا سوره بقره به این نام‌، نامگذاری کردند؟

بقره به معنای گاو ماده است و چون در سوره بقره‌، داستان گاو بنی‌اسرائیل در آیات 67 ـ 77 آمده است‌، نام این سوره را بقره نهاده‌اند. برای کسب اطلاع بیشتر درباره علت نامگذاری ر.ک‌:شناخت سوره‌های قرآن‌، هاشم‌زاده هریسی‌.
سوره بقره به ترتیب تدوین و جمع‌آوری در قرآن‌، دومین سوره است که در قرآن آمده است و به ترتیب نزول هشتاد و هفتمین سوره‌ای است که بعد از سوره "مطففین‌" و قبل از سوره "انفال‌" در مدینه نازل گردیده است‌. سوره بقره در میان سوره‌های مدنی اولین سوره‌ای است که بر پیامبر نازل شده است‌.
چون آیات قرآن کریم در مناسبت‌های مختلف و موضوعات مختلف نازل شده است‌، بنابراین این سوره نیز این این قاعده مستثنی نبوده و برخی از آیات آن دارای شأن نزول‌های مختلف است‌، و چون پرداختن به همة ان‌ها در این مختصر ممکن نیست‌، فقط به شأن نزول برخی از آیات مهم آن اشاره می‌شود:
1. آیة شریفه‌:"وَ أَقِیمُوا الصَّلَوَة‌َ وَ ءَاتُوا الزَّکَوَة‌َ وَ ارْکَعُوا مَع‌َ الرَّ َکِعِین‌َ؛(بقره‌،43) از امام باقر7 نقل است که فرمود:این آیه دربارة رسول اکرم‌و علی بن ابیطالب‌نازل شده است‌؛ زیرا آنان نخستین کسانی بوده‌اند که نماز گزاردند و رکوع نمودند".(تفسیر البرهان‌، سید هاشم بحرانی‌؛ ذیل آیه فوق‌.)
2. "وَکَذَ َلِکَ جَعَلْنَـَکُم‌ْ أُمَّة‌ً وَسَطًا لِّتَکُونُوا شُهَدَآءَ عَلَی النَّاس‌؛(بقره‌،143) در تفسیر آیه شریفه یاد شده از امام صادق‌نقل است که فرمود:"منظور از "لِّتَکُونُوا شُهَدَآء..." ائمه طاهرین‌:می‌باشند".(تفسیر البرهان‌، همان‌، ذیل آیة فوق‌.)
3. "وَمِن‌َ النَّاس‌ِ مَن یَشْرِی نَفْسَه‌ُ ابْتِغَآءَ مَرْضَات‌ِ اللَّه‌؛(بقره‌،207) در تفسیر آیه مذبور از امام باقر7 نقل است‌:"این آیه دربارة امام علی ابن ابیطالب‌نازل شده است‌؛ هنگامی که در لیلة المبیت در بستر پیامبر به جای او خوابید. وقتی که قریش قصد کشتن پیامبر9 را داشتند و این هنگام رسول اکرم‌شبانه از خانه خویش بیرون آمد و فرار نموده و در حین فرار از میان مشرکان عبور فرمود".(ر.ک‌:شأن نزول آیات‌، دکتر محمد باقر محقق‌، انتشارات اسلامی‌.)
این سوره به علّت طولانی بودن‌، مطالب فراوانی در خود جای داده است‌؛ فرازها و محورهای مهم آن عبارتند از:
1. مسائل اعتقادی از قبیل‌:توحید، نبوت‌، معاد، امامت و رهبری‌، شفاعت‌؛
2. قانون‌گذاری و بیان احکام مختلف که بیشترین احکام قرآن را در بر دارد؛
3. مسائل معنوی و اخلاقی‌، فردی و اجتماعی از قبیل‌:هدایت‌، صبر، استقامت‌، صداقت‌، وفای به عهد، برّ و نیکی‌، خدمات اجتماعی و...؛
4. اعجاز قرآن و نقش هدایتی و تربیتی آن‌؛
5. مسئله انفاق‌؛
6. تشویق به جهاد با کفّار و تبیین مقام والای شهید و شهادت‌؛
7. ترساندن و بر حذر داشتن از جهنم و تشویق و ترغیب به بهشت‌؛
8. ماجرای تغییر قبله از بیت‌المقدس به کعبه‌؛
9. داستان بنی‌اسرائیل‌، یهود و اهل کتاب‌؛
10. داستان برخی از پیامبران و ملت‌های گذشته‌، مانند:حضرت آدم و حوّا، حضرت ابراهیم‌، حضرت موسی‌:؛
11. خلقت حضرت آدم و آغاز نسل بشر در روی زمین‌؛
12. داستان هاروت و ماروت‌، طالوت و جالوت و بعضی از داستان‌های عبرت‌انگیز دیگر؛
13. بیان صفات مؤمنان‌، کافران و منافقان‌؛
14. دعا و نیایش و تعلیم شیوه‌های دعا؛ به طوری که سوره بقره با دعا پایان می‌پذیرد.(شناخت سوره‌های قرآن‌، هاشم هاشم‌زاده‌، ص 144 و 145، انتشارات کتابخانه صدر / تفسیر المیزان‌، علاّمه طباطبایی / تفسیر نمونه‌، آیة‌الله مکارم شیرازی و دیگران و...، در ابتدای تفسیر هر سوره‌، محتوای آن بیان شده است‌.)

-------------------------

در اینجا می خواهم درباره سوره بقره مطالبی بنویسیم. هانطور که می دانید بقره به معنی گاو ماده

است . دلیل نام گذاری این سوره به این نام به این دلیل است که در آيات ۶۷ تا ۷۳ اين سوره داستان

فرمان خدا به بنی اسرائيل مبني بر كشتن و ذبح كردن گاو ، بيان شده است .

*************************** محتوای سوره : ***************************

اين سوره بزرگترين سوره قرآن است و ۲۸۶ آيه دارد . بيشتر آيات آن در مدينه و پس از هجرت نازل

شده است.

اين سوره از نظر اصول اعتقادی اسلام و بسياري از مسائل عملی (عبادی ، اجتماعی ، سياسی

و اقتصادی ) جامعيت دارد . در اين سوره :

۱. بحثهائی پيرامون توحيد و شناسائي خدا مخصوصا از طريق مطالعه اسرار آفرينش آمده است.

۲. بحثهائی در زمينه معاد و زندگي پس از مرگ ، مخصوصا مثال های حسی آن مانند داستان

ابراهيم و زنده شدن مرغ ها و داستان عزير.

۳. بحثهائی در زمينه اعجاز قرآن و اهميت اين كتاب آسمانی.

۴. بحثهائی بسيار مفصل درباره يهود و منافقان و موضع گيری های خاص آنها در برابر اسلام و قرآن.

۵. بحثهائی در زمينه تاريخ پيامبران بزرگ مخصوصا ابراهيم و موسي عليهما السلام.

۶. بحثهائی در زمينه احكام مختلف اسلامي از جمله :نماز ، روزه ، حج ، تغيير قبله ،ازدواج و طلاق،

احكام تجارت ، احكام ربا ، بحثهايی در زمينه انفاق در راه خدا ، مسائل قصاص ، تحريم قمار و شراب و

قسمتی از گوشت های حرام و احكام وصيت و مانند آن.

************************* فضیلت قرائت سوره: *************************

از پيامبر اكرم (ص) پرسيدند : كدام يك از سوره های قرآن برتر است؟ فرمودند :«سوره بقره»،عرض

كردند كدام آيه از آيات سوره بقره افضل است؟ فرمود :« آية الکرسی.» (برگزیده تفسیر نمومه ج۱ ص ۳۵)

حضرت امام صادق (ع) فرمود : « کسی که سوره بقره و آل عمران را بخواند روز قیامت زیر

سایه ای قرار می گیرد .» (نور الثقلین ج۱ ص۲۶)

حضرت امام سجاد (ع) فرمود:« کسی که ۴ آیه اول سوره و آیة الکرسی و دو آیه بعد از آن و

سه آیه آخر سوره را بخواند ، به مال و جانش ضرری نمی رسد و شيطان به او نزديك نمی -

شود و قرآن را فراموش نمی كند. » (نورالثقلین ج۱ ص ۲۶ )

نبی اکرم (ص) فرمودند : « هر کس این سوره را بخواند سلام و رحمت خدا بر او باد و برایش

اجر مرزبان و فداکاران در راه خدا را می دهند. » (مجمع البیان ج۱ ص ۳۲)

سهل بن سعد می گویدنبی اکرم (ص) فرمودند:«هر چیز قله ای دارد و قله و راس قرآن سوره

بقره است .» (مجمع البیان ج۱ ص ۳۲)

توضیح : به دلیل اینکه در این سوره آیة الکرسی قرار دارد و این آیه یکی از پر فضیلت ترین آیه های قرآن

است ، در يك بحث جداگانه به آن مي پردازيم . و قسمت « اثرات شفا بخش » را در همان جا ذکر می-

نماییم. در زیر داستانی از بنی اسرائیل (ذبح گاو ماده) را که در این سوره آمده بیان می کنم.

**************************** داستانی از سوره *************************

ماجرا چنین بود که فردی از بنی اسرائیل به طور مرموزی کشته می شود ، در حالی كه قاتل به هیچ

وجه معلوم نیست.در میان قبایل و اسباط بنی اسرائیل نزاع می شود ، داوری را برای فصل خصومت

نزد موسی (ع) می برند حل مشل را از او خواستار می شوند. موسي (ع) به درگاه خداوند دست به

دعا بر داشت .ندا آمد كه اي موسی گاوی ذبح نما و به مقتول بزن او زنده خواهد شد و قاتل خويش را

معرفي خواهد كرد. مردان اين قوم گفته موسی (ع) را به مسخره گرفتند و به او گفتند : ای موسی از

خدا سوال كن كه اين گاو چگونه گاوی باشد.موسی (ع) پرسيد و پاسخ داد : نه پير و نه جوان بين اين

دو .سپس پرسيدند: رنگ آن چه باشد؟ فرمود: زرد روشن كه مردم با ديدن آن دچار وجد و سرور شوند.

بار ديگر مردم گفتند: اگر می توانی توضيح بيشتری درباره گاو بده.

باز هم پاسخ داد: گاوی باشد كه براي شخم زدن از آن استفاده نشده باشد . بالاخره مردم قانع شدند

یک راس گاو را با همان مشخصات به بهای گزاف خریداری نموده و ذبح کردند و به جنازه زدند و جنازه به

اذن خدا زنده شد و قاتل خود را معرفی کرد.

همان طور که می دانید یکی از اشکالاتی که اهل کتاب در مورد قرآن می گیرند این است که می گویند

قرآن فقط قصه است. اما ما می دانیم که در این قصه ها درس ها و نکته هایی وجود دارد که برای ما لازم

و ضروری اند. به همین جهت از شما دوستان عزیز می خواهم که نتایجی که از این داستان گرفته اید را

به پست الکترونیکی زیر یا در قسمت نظرخواهی ارسال نمایید. متشکرم

--------------------------

علت اینکه سوره بقره به این اسم نامگذاری شده و کلا شان نزولش چی بوده؟

یک شنبه 9 آبان 1389 6:19 PM

پاسخ نقل قول

معانی سوه: بقره به معنی گاو است و منظور از گاو، گاو بنی اسرائیل است که یک داستان زیبا دارد.

ویژگی سوره: بزرگترین سوره قرآن (۵-۲ جزء)، بزرگترین آیه قران (آیه ۲۸۲)، بیشترین احکام فقهی را دارد. این سوره را سوره مثلثها می نامند، وجود آیت الکرسی در این سوره

موضوعات کلی سوره: مسایل اعتقادی زیر بنایی و ایدئولوژی اسلام – تشریح قانون گذاری و بیان احکام فقهی – مسایل معنوی و اخلاقی فردی – اجتماعی و قرآن شناسی – تشویق به جهاد داستان بنی اسرائیل و خلقت حضرت ادم، هاروت و ماروت و طاقوت و جالوت.

-------------------------------

پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) فرمودند: سوره هاى طولانى قرآن به جاى تورات به من عطا شده است ؛ چنانكه مئين به جاى انجيل و مثانى به جاى زبور به من عطا شده و با دريافت مفصل (كه تقريبا 67 سوره است) بر ديگران برترى يافتم و در پاسخ پرسش از برترين سوره قرآن، از سوره بقره نام بردند: سئل النبى (صلى الله عليه وآله) اى سور القرآن افضل ؟ قال: البقره

گرچه برخى سوره هاى ديگر قرآن، مانند حمد، نيز برترين سوره معرفى شده، ولى با افضل بودن سوره بقره نيز منافى ندارد؛ زيرا برترى هر يك، از جهتى است و افضل بودن در اين گونه موارد نسبى است، نه مطلق و نفسى ؛ مثلا، برترى سوره حمد از آن روست كه با وجود ايجاز و اختصار مشتمل بر عصاره معارف قرآن است و به همين جهت به ام الكتاب موسوم شده است.

برترى سوره بقره نيز از نظر جامعيت آن است ؛ اين سوره گسترده، جامع اصول معارف ، اخلاق، حقوق و احكام فقهى فراوانى است و از اين جهت در ميان سوره ها بى همتاست. از اين رو برخى در صدر اسلام مدت هشت سال كوشيدند تا آن را فرا گيرند.

سوره بقره در نگاه پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) از چنان عظمتى برخوردار بود كه به جوانترين فرد يك لشكر بر اثر فراگيرى اين سوره، سمت فرماندهى داد:

روى ان النبى (صلى الله عليه وآله) بعث بعثاثم تتبعهم يستقرئهم. فجاء انسان منهم فقال: ماذا معك من القرآن ؟ حتى اتى على احدثهم سنا، فقال: ماذا معك من القرآن ؟ قال كذا و كذا و سوره البقره. فقال (صلى الله عليه وآله): اخرجوا و هذا عليكم امير. قالوا: يا رسول الله (صلى الله عليه وآله) هو احدثنا سنا. قال: معه سوره البقره

سفارش موكد اهل بيت (عليهم السلام) درباره تلاوت اين سوره نيز، حاكى از عظمت آن در نگاه آن برگزيدگان است.

اين سوره مشتمل بر آياتى برجسته و نورانى مانند آيه الكرسى است كه از آن به ذروه قرآن يعنى قله رفيع قرآن و يا گنج عرشى ياد شده است: ان لكل شى ء ذروه القرآن آيه الكرسى ، اعطيت آيه الكرسى من كنز تحت العرش ولم يوتها نبى كان قبلى.

تعبير گنج عرشى درباره آيات پايانى اين سوره نيز آمده است:

اعطيت لك و لامك كنزا من كنوز عرشى فاتحه الكتاب و خاتمه سوره البقره

نامها و اوصاف سوره

سوره بقره به نامها و صفاتى موسوم شده است، مانند:

1- بقره:

شهرت سوره به اين نام بر اثر اشتمال آن بر داستان گاو بنى اسرائيل است كه در آيات 67 تا 73 اين سوره آمده و اين نام مشهور، علم بالغبه است و كاربرد آن در احاديث معصومين (عليهم السلام) از باب همراهى با مصطلح توده مردم است، نه از باب تسميه، زيرا اولا، نام گذارى سوره ها توقيفى نيست و هيچ دليلى نيز در دست نيست كه اين سوره را معصومين (عليهم السلام) به نام بقره ناميده باشند و ثانيا، بعيد است چنين سوره اى كه معارفى والا و حكمى عميق و احكامى فراوان در بر دارد به نام حيوانى ناميده شود و يا سوره انعام كه مشتمل بر چهل احتجاج توحيدى است به نام چهارپايان موسوم شده باشد و يا سوره نمل كه معارف عميق و قصص بسيارى از پيامبران (عليهم السلام) را در بر دارد به نام مورچه و همچنين سوره مباركه مائده كه بر اثر اشتمال آن بر آيه ولايت شايسته نام سوره ولايت است به سبب تبيين سفره بنى اسرائيل به مائده موسوم شده باشد.

برخى مفسران شيعه و اهل سنت نيز به همين دليل، از عنوان سوره البقره احتراز جسته، به جاى آن، عنوان السوره التى يذكر فيها البقره را برگزيده اند. در برخى روايات نيز از اين سوره به عنوان السوره التى... ياد شده و از گفتن سوره البقره نهى شده است. جناب آلوسى مى گويد:

ممكن است گفتن سوره البقره در صدر اسلام بر اثر استهزاى كافران، مكروه بوده است و بعد از ساطع شدن نور اسلام، نهى مزبور برطرف شده و بدون انكار، شيوع يافته و حديث هم در جواز آن وارد شده است.

2 و 3 -

ذروه و سنام قرآن: ذروه و سنام به معناى نقطه برجسته، ممتاز و نمايان يك شى ء است. پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) از اين سوره با اين دو نام ياد كرده اند: البقره سنام القرآن و ذروته.

4- فسطاط قرآن

: وصف سوره بقره با عنوان خيمه قرآن بر اثر اشتمال آن بر اصول اعتقادى و فروع عملى فراوان است. پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله) اين سوره با اين وصف ستوده است:

السوره التى يذكر فيها البقره، فسطاط القرآن

5- سيد قرآن:

چون توحيد داراى بلندترين جايگاه در معارف الهى است، اين سوره بر اثر اشتمال بر آيات برجسته توحيدى، مانند آيه الكرسى، بدين صفت موصوف شده است. از سوى ديگر چون سيد هر مجتمعى مئونه و هزينه آنان را تحمل مى كند و معونه و كمك به آنان را به همراه دارد و از جهت ديگر، سيد هر گروهى خادم آنهاست و اين سوره طولانى هزينه نيل به معانى بسيارى از سوره ها را تحمل كرده، در ادراك ره آورد آنها خدمت به سزايى دارد، مى تواند سيد آنها باشد.

6- زهراء:

در برخى روايات سوره بقره و آل عمران با نام الزهروان، يعنى دو سوره درخشان و تابناك ياد شده است.

خطوط كلى معارف سوره

1- نبوت عامه، تحريف كتب آسمانى پيشين، تحدى، اعجاز و عظمت قرآن كريم.

2- تاريخ پيامبران بزرگ الهى، مانند حضرت ابراهيم و حضرت موسى (عليهما السلام).

3- خلافت الهى انسان و خضوع فرشتگان در برابر انسان كامل.

4- اوصاف پرهيزكاران، منافقان و كافران به ويژه يهود و كارشكنى هاى آنان در برابر اسلام.

5- ارزش و جايگاه شهيد و شهادت.

6- احكام عبادى ؛ مانند نماز (و تحويل قبله)، روزه (و ماه مبارك رمضان).

7- احكام خانواده ؛ مانند رضاع، طلاق، وصيت و ارث.

8- احكام اقتصادى، مانند انقاق، تجارت، دين، ربا و تنظيم اسناد مالى.

9- احكام اجتماعى ؛ مانند جهاد و دفاع، نفى اكراه در دين و...

10- احكام كيفرى ؛ مانند قصاص.

11- احكام خوراكيها؛ مانند تحريم گوشتهاى حرام و شراب.

قرطبى از ابن العربى نقل مى كند:

از بعضى مشايخ خود شنيدم كه مى گفت: در سوره بقره هزار امر، هزار نهى، هزار حكم و هزار خبر وجود دارد.

هدف سوره

گرچه آيات اين سوره به تدريج نازل شده و مشتمل بر موضوعات گوناگون است، ولى از آنجا كه هر سوره به منزله فصلى از فصول قرآن كريم و در نتيجه داراى هدف و پيام واحد است، اين سوره نيز داراى غرض واحد و جامعى خواهد بود.

هدف واحدى كه مى توان از مباحث متنوع اين سوره انتزاع كرد اين است كه مقتضاى بندگى خداى سبحان، ايمان به همه پيامبران و همه كتابهاى آسمانى است و بر اين اساس، كافران و منافقان را بر اثر نداشتن ايمان مذمت مى كند و اهل كتاب را به خاطر بدعتهايشان، از جمله تفرقه در دين خدا و فرق گذاشتن بين پيامبران، ملامت مى كند و احكامى را كه ايمان به آنها مقتضاى اسلام بيان مى كند.

انسجام و هماهنگى صدر و ذيل سوره بقره شاهد اين مدعاست، در اولين آيات آن سخن از ايمان پرهيزكاران به غيب و كتابهاى آسمانى و كفر و انكار كافران و منافقان نسبت به اين حقايق است و در پايان سوره نيز سخن از ايمان رسول و مومنان به وحى ، فرشتگان و رسولان الهى و عدم تفريق بين مرسلين است.

--------------------------------------------------------------------------------

علت نامگذاری سوره های قرآن

در این مقاله که خودم اونو تهیه کردم سعی کردم که علت نامگذاری ،معانی و سایر اطلاعات سوره های قران را با توجه به منابع مختلف با زبانی ساده و بیان کنم.

از این پس هرچند وقت یک بار قسمتی از یان مقاله را در وبلاگ قرار میدهم که از آن استفتده کنید.

بخش اول:علت نامذاری سوره های حمد،بقره،آل عمران،نساء،مائده و انعام

سوره فاتحه الکتاب:

تعداد آیه : 7

معنی : گشاینده

علت نامگذاری :

چون آغازگر قرآن است به این نام نامیده شده و این سوره در زمان خود پیامبر (ص)نیز همین نام را داشته است و به خاطر حمد و ستایشی که از خداوند به عمل آمده نام دیگر سوره حمد است.«آیه 1/حمد»

سوره بقره:

تعداد آیه : 286

معنی: گاو ماده

علت نامگذاری : به خاطر داستانی در مورد گاو بنی اسرائیل که دستور ذبح آن به قوم بنی اسرائیل داده شد. «آیات 67 تا 73 / بقره»

سوره آل عمران :

تعداد آیه : 200

معنی : عمران پدر حضرت مریم است

علت نامگذاری : به مناسبت ذکر داستان آل عمران در آیه 32 به بعد، این سوره«آل عمران» نامیده شده است.

سوره نساء :

این سوره دارای 176 آیه است.ودلیل نام گذاری به خاطر اشار ههای متعدد به زن و امور مربوط به آن است.

سوره مائده:

علل نام گذاری این سوره به نام مائده به خاطر این است که داستان نزول مائده برای یاران مسیح در آیه 114 این سوره ذکر شده است

سوره انعام:

تعداد آیه : 165

معنی : چهار پایان

علت نامگذاری :درباره حکم حلال و حرام بودن بعضی حیوانات مطلبی مطرح شده و علّت نامگذاری آیه 136 این سوره می باشد. و از انواع مهم چهارپایان از جمله شتر و گاو و گوسفند و بز یاد کرده است.

پایان قسمت اول

منابع:

1.تفسیر میزان :علامه طباطبایی

2.تفسیر نمونه :آیت الله مکارم شیرازی

3.آشنایی با قرآن کریم :فرزانه زنبقی

--------------------------------------------

نام گذاري سوره هاي قرآن

سوره هاي قرآن به دست چه کسي و بر اساس چه معياري ، نامگذاري شده است ؟

برخي از مفسران در رابطه با نام گذاري سوره هاي قرآني ، معيارهاي زير را ارائه داده اند :

1 ـ نام سوره گاهي با عنواني که در آن سوره واقع شده يا با موضوعي که در آن سوره از آن بحث شده ، انتخاب مي شود . براي مثال : نام گذاري سوره «نساء » به اعتبار بيان احکام زنان ، سوره «مائده » به لحاظ سخن رفتن از مائده آسماني ، سوره ي «انعام » به جهت سخن از چهارپايان ، سوره «نحل » به علت تکيه بر زنبور عسل و سوره «نمل » به جهت به ميان آمدن نام مورچگان در آن است .در قرآن هاي قديمي ، ابتداي سوره مي نويسند :سوره تذکر فيها البقره ؛ سوره اي که در آن گاو ذکر مي گردد و سوره يذکر فيها آل عمران ؛ سوره اي که در آن از آل عمران سخن به ميان مي آيد .

2 ـ گاهي جمله اي از اول سوره را معرف و نام آن سوره قرار مي دهند ، چنان که گفته مي شود :سوره «اقرا باسم ربک » ، «انا انزلناه » ، « لم يکن » و نظاير آنها .

3 ـ گاهي با وصفي که سوره دارد ، به معرفي آن مي پردازند . براي مثال سوره حمد به مناسبت اينکه در اول قرآن آمده « فاتحه الکتاب » و به مناسبت هفت آيه بودنش «سبع المثاني » ناميده مي شود و ياسوره « قل هو الله » به لحاظ اينکه مشتمل بر توحيد خالص است «سوره ي اخلاص » ناميده مي شود .

4 ـ گاهي تسميه سوره به لحاظ نوع و حروف مقطعه موجود در آن است مانند : سوره ي ق ، ص ، حم ، عسق و

حاصل سخن اينکه اين عمل به صورت طبيعي ، شکل گرفته و نمي توان گفت به دستور رسول اکرم (ص) بوده است . به همين دليل بسياري از سوره ها ، بيش از يک اسم دارند ؛ مانند بقره، آل عمران ، نحل ، توبه ، غاشيه و ... (1)

اما بر اساس نظريه ديگر ـ که نام گذاري را توفيقي مي داند ـ هر سوره اي در قرآن کريم ، همزمان با حيات رسول اکرم (ص) داراي نام و عنوان و يا نام ها و عناويني است که از طريق وحي معين و مشخص شده بود .

در نظريه ي سومي ، علاوه برمعين بودن اسامي سوره ها در زمان حيات پيامبر (ص)پس از وفات آن حضرت نيز هر سوره اي داراي عناوين و اسامي ديگري از جانب علما گرديد . حتي بسياري از آيات نيز به جهت خصوصيات و مزايا يا به جهت مشتمل شدن شان بر موضوع خاصي داراي عناوين گرديدند . (2)

پي نوشت :

1 ـ ر . ک :الف . قرآن در اسلام ، ص 218 ؛ البرهان في علوم القرآن ، ج 1 ، ص 339.

2 ـ ر .ک :پژوهشي در تاريخ قرآن کريم ، ص 98 .

منبع:ماهنامه قرآني ،آموزشي نسيم وحي،شماره 8 /

---------------------------------------

معرفي سوره 2 (بقره):

سوره بقره

(به معنای سوره گاو ماده) دومین و بزرگ‌ترین سوره کتاب قرآن است و ۲۸۶ آیه دارد. این سوره دارای ۵۹۹۸ کلمه ۲۶۹۵۱ حرف است .

علت نام‌گذاری

بقره به معنی گاو ماده‌است. دلیل نام‌گذاری این سوره به این نام، این است که در آیات ۶۷ تا ۷۳ این سوره داستان فرمان خدا به بنی‌اسرائیل مبنی بر کشتن و ذبح کردن گاو، بیان شده‌است.

محتویات سوره

این سوره از نظر اصول اعتقادی اسلام و بسیاری از مسائل عملی (عبادی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی)جامعیت دارد. در این سوره:

۱- بحث ‌هائی پیرامون توحید و شناسائی خدا مخصوصا از طریق مطالعه اسرار آفرینش آمده‌است.

۲- بحث ‌هائی در زمینه معاد و زندگی پس از مرگ، مخصوصا مثال‌های حسی آن مانند داستان ابراهیم و زنده شدن مرغ‌ها و داستان عزیر.

۳- بحث‌هائی در زمینه اعجاز قرآن و اهمیت این کتاب آسمانی.

۴- بحث‌هائی پیرامون داستان آدم و حوا و توبهٔ آن‌ها

۵- بحث‌هائی پیرامون رزم و ماهیت نبرد در اسلام

۶- بحث‌هائی بسیار مفصل درباره یهود و منافقان و موضع گیری‌های خاص آنها در برابر اسلام و قرآن.

۷- بحث‌هائی در زمینه تاریخ پیامبران بزرگ مخصوصا ابراهیم و موسی.

۸- بحث‌هائی در زمینه احکام مختلف اسلامی از جمله : نماز، روزه، حج، تغییر قبله، ازدواج و طلاق، احکام تجارت، احکام ربا، بحث‌هایی در زمینه انفاق در راه خدا، مسائل قصاص، تحریم قمار و شراب و قسمتی از گوشت‌های حرام و احکام وصیت و مانند آن.

همچنین آیات آیه الکرسی در این سوره قرار دارد.

ثواب قرائت سوره بقره

پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمود : هر چیزی را رفعتی است و رفعت قرآن سوره بقره است. هر مومنی که در خانه خود آنرا تلاوت نماید تا سه روز شیطان وارد آن خانه نشود. و نیز فرمود : هرکس این سوره را تلاوت نکند خانه‌اش از خیرات خالی باشد.

در تفسیر ابوالفتوح و دیگر تفاسیر آمده است : هنگامی که پیامبر لشگری را روانه جنگ می‌نمود یک یک افراد لشگر را نزد خود می‌طلبید و می‌فرمود: از قرآن چه در حفظ داری؟ عرض می‌شد فلان و فلان سوره را. تا آنکه جوانی پیش آمد که از نظر سن از همه کوچکتر بود ، عرض کرد : یا رسول اللّه من حافظ سوره بقره‌ام. پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به سپاه اسلام فرمودند این شخص را امیر شما قرار دادم. گفتند : یا رسول اللّه چگونه این جوان را بر ما پیران امیر قرار دادی؟ فرمود : (مَعهُ سورةُ البَقَره ؛ او حافظ سوره بقره است.) از این سخن رسول اللّه معلوم می‌شود که منصب امارت و حکومت ، به علم است و فضیلت و کثرت دانش نه به سن و سال. به همین جهت امیرالمومنین علیه‌السلام که تمام سوره‌ها را با تمام تفاصیل می‌دانست و علوم تمام انبیا را در سینه داشت، در خلافت مقدم بود.

فوائد تلاوت سوره بقره

حضرت علی علیه‌السلام از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم روایت کرده که فرموده : هر کس چهار آیه از اول سوره بقره را با آیة الکرسی و آیه بعد آن و سه آیه آخر سوره را تلاوت نماید چیزی که باعث ناراحتی او شود به او نمی‌رسد چه در رابطه با خودش و چه در رابطه با اهل و مالش و شیطان به او نزدیک نشود و قرآن را فراموش نکند.

--------------------------------------

در مورد نامگذاری سوره ها دو نظریه عمده وجود دارد:

نظریه اول : نامگذاری سوره ها توقیفی است و با صلاحدید شخص پیامیر صلی الله علیه و آله نامگذاری صورت گرفته است. از جمله طرفداران این نظریه حضرت آیت الله معرفت ره است.

نظریه دوم :نام گذاری سوره ها توقیفی نیست. بلکه از باب علم بالغلبه است. یعنی در اثر کثرت استعمال توده مردم فلان نام برای فلان سوره علم شده است و معصومین علیهم السلام هم با توده ی مردم همراهی کردند. از جمله طرفداران این نظریه حضرت استاد جوادی آملی حفظه الله است دلیل ایشان به شرح ذیل است:

اولا، دلیلی در دست نیست که این سوره ها توسط معصومین علیهم السلام نام گذاری شده اند. ثانیا، بعید است سوره ای مانند بقره که معارفی والا و حکمتهایی عمیق و احکامی فراوان در بردارد به نام حیوانی و یا سوره ای مانند نمل که معارف عمیق و قصص بسیاری از پیامبران را در بردارد به نام مورچه و همچنین سوره مائده که بر اثر اشتمال آن بر « آیه ولایت» شایسته نام «سوره ولایت » است، به نام مائده نامیده شود.

--------------------------------

علت نام گذاري سوره حمد چيست؟

T}نامگذاري سوره ها:{T

بيشتر دانشمندان علوم قرآن عقيده دارند که نام هاي سوره هاي قرآن کريم توقيفي است و اجتهاد را در آن نقشي نيست و براي مستدل ساختن ديدگاه خويش به احاديثي از رسول خدا(ص) استناد مي جويند که در آنها نام سوره ها مذکور است چنان که در حديث مشهوري آمده است که آن حضرت به محض نزول آيه يا آياتي فرمان مي داد که آن را در جايگاهش در فلان سوره بنويسند V}(معرفت، محمد هادي، علوم قرآني، مؤسسه التمهيد، ص 112 ؛ حجتي، محمد باقر، تهران، دفتر نشر اسلامي، 1376، چاپ نوزدهم، ص 98). {V پس از وفات پيامبر اکرم(ص) در طي مرور زمان، هر سوره و حتي بسياري از آيات به خاطر خصوصيات و مزايا و يا به جهت مشتمل شدنشان بر موضوع خاصي داراي عناويني و اسم هاي ديگري از جانب دانشمندان شدند. البته به نظر علامه طباطبايي بسياري از نام هاي سوره ها، در زمان پيامبر اکرم بر اثر کثرت استعمال تعيين پيدا کرده و هيچ گونه جنبه توقيف شرعي ندارد. ايشان در رابطه با نامگذاري سوره هاي قرآني معيارهاي زير را ارايه دادند: 1. تسميه سوره را گاهي با اسمي که در آن سوره واقع شده يا با موضوعي که در آن سوره از آن بحث شده در نظر مي گيرند مثلا نامگذاري سوره حمد به اعتبار شكرگزاري است كه در آيه دوم اين سوره آمده است و سوره نساء به اعتبار بيان احکام زنان در آن و سوره مائده به لحاظ سخن رفتن از مائده آسماني در آن و سوره انعام به جهت سخن از چهارپايان و سوره نحل به علت تکيه بر زنبور عسل و سوره نمل به خاطر به ميان آمدن مورچگان در آن است. 2. گاهي جمله اي از اول سوره را معرف و نام آن سوره قرار مي دهند چنان که گفته مي شود سوره «اقرا بسم ربک»، «انا انزلناه» و «لم يکن» و نظاير آنها. 3. گاهي با وصفي که سوره دارد به معرفي آن مي پردازند. مثلا سوره حمد به مناسبت اين که در اول قرآن گذاشته شده فاتحه الکتاب و به مناسبت هفت آيه بودنش سبع مثاني ناميده مي شود و يا سوره «قل هو الله» به لحاظ اين که مشتمل بر توحيد خالص است سوره اخلاص و به جهت اين که خداي تعالي را توصيف مي کند «سوره نسبه الرب» ناميده مي شود. 4. گاهي تسميه سوره به لحاظ نوع حروف مقطعه موجود در آن است مانند: سوره «ق، ص، حمسق» و... حاصل سخن اين که درباره نام گذاري سوره بايستي گفت اين عمل به صورت طبيعي شکل گرفته و نمي توان گفت به دستور رسول الله(ص) مي باشد و براي همين نکته است که بسياري از سوره ها بيش از يک اسم دارند مانند بقره آل عمران نحل توبه غايشه و... براي آگاهي بيشتر ر.ک: 1. طباطبايي،

علت نامگذاری سوره بقره

مطالب مشابه :

مراحل مختلف ذبح گوسفند

کشتارگاه گاو

"ماجرای گاو سرخ رنگ "

رمز و رازهای "ذبح" در مقایسه مذاهب و ادیان

ماجرای گاو بنی اسرائیل /کشتن گاو برای پیداکردن قاتل

چرا ذبح اسلامی؟ / بررسی ذبح غیر اسلامی

علت نامگذاری سوره بقره

عیدقربان روز ذبح حیوان نفس با تیغ تقوی

ذبح اسلامی گوسفند....(حتما بخوانید)