ايثار و شهادت در آموزه ي شيعه

ايثار و شهادت در مكتب تشيع از موضوعات حائز اهميت مي باشد؛ و جاي تحقيق فراوان دارد. لذا اين مقاله با عنوان ايثار و شهادت در آموزه ي سياسي - فرهنگي شيعه ، در صدد است تا اين موضوع را در ابعاد گوناگون ، از جمله جايگاه ايثار و شهادت در مكتب تشيع، روش و سيره ائمه معصومين دراين باره و همچنين نهضت عاشورا به عنوان الگوي ايثار و شهادت ، و آموزه ي سياسي - فرهنگي آن بپردازد. چرا كه درهيچ مكتبي به اندازه ي مكتب تشيع به ايثار و شهادت تاكيد وتوجه نشده است ؛ در واقع اسوه هاي ايثار و شهادت را تنها در اين مكتب مي توان جستجو كرد.

ايثار واژه ي مقدسي است كه در شكل هاي مختلف تجلّي پيدا مي كند . فداكاري، گذشت، مهرورزي، دوستي، محبت، بخشش مال و..... مصاديق بارزي از ايثار هستند؛ اما والاترين مراتب رفتار ايثارگرانه را مي توان درعرصه ي جهاد در راه خدا مشاهده كرد، كه با نوشيدن شربت شهادت ، جانبازي و اسارت در چنگال دشمنان تۆام است . اين گونه ايثارگري ها از چنان قداست و عظمت برخوردار هستند كه ساير شكلهاي ايثار در مقابل آنها ناچيز وكوچك به حساب مي آيند. پژوهش حاضر به تبيين نظري مفهوم ايثاروشهادت درآموزة اعتقادي و فرهنگي شيعه پرداخته است. در درون هر فرهنگ لايه هاي مختلفي وجود دارد و اعمال و رفتار انسان كه در پايي نترين بخش فرهنگ و در افق تمدن بروز و ظهور پيدا مي كند، ريشه درهمه آن لايه ها دارد. لذا ايثار و شهادت دردرون هر فرهنگ ازهمه لايه هاي فوق بهره مي برد. ازاين روبا نگاهي به بستر معنايي ايثاروشهادت درفرهنگ غني شيعه كه اينك به صورت قطب بزرگ دين اسلام درآمده است، شناخت جايگاه آن در مكتب تشيع نه تنها ضروري،بلكه به عنوان وظيفه اسلامي ياد مي شود. براين اساس با مراجعه به روايات اهل بيت)ع( و زندگاني آنان مي توان بدين امرپرداخت كه آن بزرگواران چه قدربه ايثاروگذشت توجه و عنايت داشته اند. بنابراين موضوع ايثار اهميت فراواني دارد، اين اهميت تا بدانجاست كه در مكتب تشيع، به عنوان يك امر ديني در سازمان بخشيدن به جوامع و دفاع ازجامعه زندگي جمعي در بعد اعتقادي و فرهنگي، نقش بسياري داشته است. هدف از ارائه اين مقاله شناساندن جاي گاه ايثار و فضليت آن در آموزه سياسي شيعه و تصريح آن جهت بالا بردن روحيه ايثار و ايثارگري در افراد و جامعه است.

دلايل مشروعيت ايثار و شهادت:
الف. آيات قرآن

عنواني است كه بر تلاش و مبارزه با دشمن اطلاق مي شود. اين كه » جهاد در راه خدا «گروهي ازمۆمنان با جان و مال خويش با خدا معامله مي كنند و درمقابل بذل جان و مال بهشت جاويدان الهي را دريافت مي كنند، بر چنين افرادي هم صدق مي كند . قبل از بررسي اين دليل چند نمونه از آيات قرآن را كه درباره ي جهاد با تعابير مختلفي وجود دارد، مي آوريم. اين آيات با توجه به اطلاقي كه دارند علاوه بر شهادت ناظر به عمليات استشهادي نيز مي باشند : ان الله اشتري من المۆمنين انفسهم و اموالهم بان لهم الجنه يقاتلون في سبيل الله فيقتلون و يقتلون وعداً عليه حقاً في التورية و الانجيل و القرآن ومن اوفي به عهده من الله فاستبشروا ببيعكم الذي بايعتم به و ذلك هو الفوز العظيم ( توبه/ 111 )

از جمله جايگاه ايثار و شهادت در مكتب تشيع، روش و سيره ائمه معصومين دراين باره و همچنين نهضت عاشورا به عنوان الگوي ايثار و شهادت ، و آموزه ي سياسي - فرهنگي آن بپردازد. چرا كه درهيچ مكتبي به اندازه ي مكتب تشيع به ايثار و شهادت تاكيد وتوجه نشده است ؛ در واقع اسوه هاي ايثار و شهادت را تنها در اين مكتب مي توان جستجو كرد.

در اين آيه از معامله ي گروهي از مۆمنان با خدا سخن گفته شده كه جان و مال خود را به خدا تقديم مي كنند و در مقابل بهشت جاويدان الهي را دريافت مي كنند در راه خدا مي جنگند، مي كشند و كشته مي شوند اين دو تعبير وعنوان، شامل هر دو گروهي كه در سطرهاي پيشين معرفي كرديم، مي شود؛ هم كسي كه به قصد قربت به ميدان جهاد و شهادت قدم مي گذارد و به دست دشمن شهيد مي شود و هم كسي كه با همين انگيزه به مصاف با دشمن مي رود و براي نابودي جمعي از دشمنان اقدامي مي كند كه خودش هم در ضمن كشته مي شود. هر دو با خداوند عقدي منعقد مي كنند تا بر اساس آن جان و مال خود را با بهشت ابدي معامله كنند. بلكه مي توان صدق مفهوم» اشتراء «به معناي خريد جان و مال مۆمن توسط خداوند در برابربهشت( بروجردي ،سيد ابراهيم ،تفسيرجامع ، تهران: انتشارات صدر، چاپ سوم ، 1341 ش، ج 3، ص210 )را در عمليات استشهادي روشن تر يافت. چون حقيقتاً جانش را به خدا مي فروشد. و من الناس من يشري نفسه ابتغاء الله و الله رۆوف بالعباد ) بقره/ 2-7 (اين آيه نيز شبيه آيه ي قبلي است كه بعضي از انسان ها براي رضايت الهي جان خود را فدا مي كنند و به او واگذار مي نمايند.جاهدوا باموالكم و انفسكم في سبيل الله ذلكم خير لكم ان كنتم تعلمون )توبه/ 41 (در اين آيه به همه ي مردم دستور مي دهد كه با اموال و جان هاي خودتان در راه خدا جهاد كنيد كه خير شما درآن است جهاد با مال و جان نيز عنواني است كه بر هر دو گروه ياد شده، منطبق است. كسي كه به عمليات شهادت طلبانه اقدام مي كند، حقيقتاً در راه خدا مجاهده مي كند؛ هم انگيزه اش الهي است و هم هدفش ضربه زدن به دشمنان خدا و ياري دين اوست. اطلاق لفظ جهاد في سبيل الله شامل چنين فردي هم مي شود .

ما كان لاهل المدينه و من حولهم من الاعراب ان يتخلفوا عن رسول الله و لا يرغبوا بانفسهم عن نفسه ذلك بانهم لا يصيبهم ظما و لا نصب و لا مخمصه في سبيل الله و لا يطئون موطئاً يغيظ الكفار و لا ينالون من عدو نيلا الا كتب لهم به عمل صالح ان الله لا يضيع اجر المحسنين ( توبه/ 12 )

در اين آيه ي مباركه از اين كه مسلمانان از دستور رسول خدا سرپيچي نموده و براي حفظ جان خود پيامبر را حمايت نكنند و بدين وسيله از جان آن حضرت چشم بپوشند، اظهار ناخشنودي شده و آن را زيبنده ي مسلمانان ندانسته است. سپس از پاداشي كه از ره گذر تحمل تشنگي، خستگي و گرسنگي درراه خدا ومقاومت دربرابر ضربات دشمن نصيب مسلمانان خواهد شد، سخن مي گويد. بديهي است وقتي كه مسلمانان مجاز نباشند براي حفظ جان خود، از جان پيامبر كه در معرض خطر قرار مي گيرد، بگذرند و موظف باشند براي حمايت از پيامبر فداكاري نموده و از جان خود بگذرند و مشكلات را تحمل نمايند، به طريق اولي چنين وظيفه اي را در راه حفظ دين و حمايت از راه و رسم پيامبر و هدف آن حضرت بر عهده دارند. پس جانبازي در راه دين خدا نه تنها مانعي ندارد، بلكه وظيفه ي مسلمانان بوده و از بهترين اعمال به شمار مي رود و يكي ازمصاديق بارز جانبازي درراه دين خدا انجام »عمليات استشهادي« براي ضربه زدن به دشمنان است. (بروجردي، همان، ص 222 )

»واعدوا لهم ما استطعتم من قوه و من رباط الخيل ترهبون به عدوالله و عدوكم ) « انفال/6 ( اين آيه به مسلمانان امر مي كند كه هر قدر توان داريد، ازنيروي انساني و ادوات جنگي تدارك ببينيد كه در برابر مشركان همواره مهيا باشيد( قرشي، سيدعلي اكبر، قاموس قرآن، دارالكتب الاسلاميه ، چاپ چهارم، 1371 ش، ج 1، ص49 ). دربعضي از روايات را توان تيراندازي و در بعضي ديگر دژهاي مستحكم معنا كرده اند (همان). در بعضي ديگر با رنگ سياه خضاب كردن محاسن معنا كرده اند( همان، ص50 ( روشن است كه روايات بيانگر بعضي از مصاديق» قوه« است كه متناسب با عصر نزول آيه مي باشد. ترهبون به عدو الله و عدوكم به منزله علت اين دستور يعني به منظور ترساندن دشمنان خدا و دشمنان خود هميشه آماده باشيد برخي از فقهاء نتيجه گرفته اند كه هر چه، به آن ترساندن حاصل شود، خوب است. (مجمع البيان في تفسير القرآن، بيروت، داراحياء التراث العربي، 1379 ق، جلد پنجم ) .

نتيجه آنكه، عناويني كه در آيات ياد شده مطرح است و درباره ي مجاهدان راه خدا به كار رفته مانند »جهاد با جان«، »معامله با خدا و خريدن بهشت و رضاي الهي دربرابر بذل جان« ، » آمادگي نظامي به منظور ايجاد رعب در دل دشمن« ،»ضرورت فداكاري وجان بازي در راه حمايت از پيامبر و دين خدا « همگي درباره ي كساني كه با قصد قربت مقابله با دشمنان دين خدا به عمليات استشهادي اقدام مي كنند، صادق است.

ايثار و شهادت در آموزه ي شيعه

مطالب مشابه :

دو جمله ی بسیار زیبا در مورد ایثار و فداکاری

شعر از استاد مهدي آذر يزدي درباره ایثار

برگزاری مسابقه پیامکی بهترین و زیباترین جمله درباره ولایت

شعر درباره ی شهدا

ايثار و شهادت در آموزه ي شيعه

ایثار و شهادت در آموزه ی شیعه

پیامک و اس ام اس و جملات زیبا درباره ی روز معلم اردیبهشت 92

حسین فهمیده دانش آموز بسیجی مظهر ایثار و شجاعت

جزوه ي ادبیات فارسی

دستورزبان فارسی کلاس چهارم