انواع لنج چوبی

لنج گونه‌ ای از کشتی کوچک یا قایق بزرگ باری و مسافری است که در خلیج فارس و دریای عمان و اقیانوس هند دیده می‌شود. لنج‌ها بر پایه قایق‌های بادبانی رایج در خلیج فارس ساخته می‌شود ، با این تفاوت که به جای بادبان با موتور حرکت می‌کند. عرشه باز یا نیمه‌ باز دارد. از دهه ۱۹۵۰ میلادی موتور بنزینی یا دیزل برای پیشراندن لنج‌ها بکار رفت و امروز بیشتر لنج‌ ها موتور دارند.

رضا طاهری در کتاب از مرواید تا نفت درباره‌ وجه تسمیه کلمه لنج آورده است که :

(( در گذشته به تمام كشتی‌های بادی كه با شراع و بادبان حركت می‏‌كردند جهاز می‌گفتند و امروزه به كشتی‏‌ هایی كه با موتور رفت و آمد می‌ كنند لنج می‏‌گویند. لنج از دیدگاه لغت‌ شناسی به معنای راه رفتن با ناز و كبر است و شاید از آن‏جا كه لنج با آهستگی می‏‌ خرامد و به جلو می‏‌ رود به این نام خوانده می شود.))

در جنوب به کسانی که در کار ساخت لنج می‌ باشند جلاف یا گلاف گفته می‌شود. به اتاق ناخدا قماره و به انبار پایینی خن گفته می‌شود. در ایران لنج‌ها در کرانه‌های خلیج فارس بسیار یافت می‌شوند و لنج‌ سازی یکی از صنایع بومی مردمان خلیج فارس است. لنج‌ سازى و قايق‌ سازى از قديمى‌ ترين و مهمترين صنايع دستى جنوب ایران است و سابقه آن به دوره افشاريه مى‌رسد. اين صنعت در سال‌هاى اخير به واسطه افزايش مبادلات دريايى و صيد ماهى از رونق زيادى برخوردار شده است. نيروى شاغل اين صنعت منحصر به همان «گلافان»(سازندگان لنج و قايق) قديمى است. مصالح اوليه مورد نياز چوب‌ هاى جنگلى مقاوم در مقابل رطوبت براى اسکلت و تخته‌ هاى مرغوب هندى به نام «ساى» براى بدنه آن است. هنوز وسيله کار گلافان بسيار ابتدايى است که سبب کندى کار و کمى توليد ساليانه مى‌شود. مهمترين مراکز توليد اين صنعت عبارت‌ اند از : (( بوشهر، بندر ريگ ، بندر گناوه ، جزيره شيف و برخى ديگر از بنادر جنوب ایران.))

رضا طاهری در کتاب از مروارید تا نفت به قسم زیر لنج‌ های حاشیه‌ خلیج فارس ، خصوصا حوالی بندر کنگان بسته به طرح بدنه آن‌ها دسته بندی می‌کند :

۱- سَماچ :

سماچ یک نوع قایق ماهی‏گیری است و امروزه برروی آن موتور می‏‌بندند و کارایی‌ اش برای ماهی‏گیری است و تا حدود ۵ تن ماهی در آن می‏‌ریزند. سمك یا سمچ به معنای ماهی است.

۲ـ حُوری :

حوری یک نوع قایق كوچک است كه گونه‏‌ های آن از ۱ تا ۱۰ نفر را با خود جابجا می‌کند. بیش‏تر از تنه‏‌ های عظیم درختان و به‌ صورت یک تكه می‌‏سازند و چون از این درختان و یا چوب‌ ها وجود ندارد ، حوری را از چند تكه چوب كه به هم می‌بندند ، به وجود می‏‌آورند ظرفیت حوری كوچك ۱۰۰ و حوری بزرگ ۴۰۰ كیلو می‌‏باشد. در گذشته هر لنج ماهی‏گیری یا كشتی‏‌ های باری یک حوری به همراه خود داشته است ، حوری یک تكه سبک تر از كتراست و در زمان‏‌های مورد نیاز و نجات غریق زودتر از كتر آماده به دریا انداختن می‏‌شود. در زمانی كه دریا آرام است و كسی به دریا افتاده ‎است از حوری استفاده می‏‌كنند و اگر دریا ناآرام باشد از كتر و اگر طوفانی باشد از ماشوه استفاده می کنند.

۳ـ سَمعِه :

سمعه جهازی بود كه در گذشته مورد استفاده قرار می‏‌گرفت و برای نصب بادبان بسیار مناسب بود ولی برای قراردادن موتور به بدنه‌ اش به كار نمی‏‌خورد.

۴ـ بِتیل :

بتیل یک نوع جهاز ماهی‏گیری است كه در گذشته برای ماهیگیری از آن استفاده می‏‌شد.

۵ـ شُوعی :

شوعی جهازهای كوچكی بودند كه هم با بادبان حرکت می‌کردند و هم با پارو.. از نوع شوعی امروزه هم وجود دارد ولی بر روی آن موتور گذاشته‌اند.

۶ـ كَتِر :

كتر قایق ‌كوچكی است كه گنجایش دو یا سه نفر را دارا می‌‏باشد. در حقیقت قایق نفر بر مخصوص ناخداست ،‌ او را در زمان درخواست به كشتی یا ساحل می‏‌رساند. در قدیم لنج‌ های بزرگ آن را همراه می‌بردند تا اگر یكی از خدمه به‌ دریا سقوط‌ كند به وسیله آن كه وزن کمتری دارد و می‏‌شود به‌ سرعت آن را از كشتی جدا و به‌ دریا انداخت او را نجات دهند. قبلا اگر جهاز كتر نداشت نجار‌ كشتی در حین مسافرت طولانی كه معمولا تا هندوستان ۲۰ روز طول می‌‏كشید یک كتر برای كشتی می‏‌ساخت.

۷ـ تَشاله :

چون لنج آب‌ خور زیادی دارد و نمی‌‏تواند كاملا به ساحل برسد بیش‏تر بار لنج را با تشاله كه می‌ توانست تا نزدیک ساحل برود به مقصد می‏‌ رسانده‌ اند.

۸ـ ماشُوه :

ماشوه (قایق ‎نجات) را در زمان عادی یک وسیله نفربر یا باركش است و جاشوها را از كنار ساحل به كشتی می‌برد. درگذشته با پارو حركت می‏‌كرد ولی امروزه موتور كوچكی را روی آن قرار داده‏‌اند و همان كار گذشته را انجام می‏‌دهد. گنجایش ۱۵ نفر دارد و به هنگام طوفان و غرق لنج كاركنان كشتی داخل آن شده و خود را نجات می‏‌دهند.

۹ـ بَغَلِه‌ :

بغله به‌ وسیله بادبان به‌ حركت درمی‏‌ آمده است. از این جهت این نوع لنج را بغله گفته‌‏ اند كه سینه صدر یا راس آن گرد بوده‌ است و قسمت پشت آن پهن تر، به بخش پشت آن تفر می‏‌ گفته‏‌ اند. در سینه بغله بر آمدگی وجود دارد ، چون سر پرنده‏ای (طوطی) كه گویی درون بغله را می‌‏نگرد. بغله به‌ كشتی‏‌ های بزرگ گفته‌ می‌‏شود و در عربی به معنای قاطر است و چون در دریا به‌ سادگی و با سكان كشتی را حركت می‏ داده ‏اند بغله نامگذاری كرده ‏اند. اعراب در بدو دریانوردی ، كشتی‏‌ های سكان دار ایرانی را به شتری با افسار تشبیه می‏‌ كرده‌اند. بغله برای سفرهای دوردست در اقیانوس هند مورد استفاده قرار می‏‌ گرفته‏ است. می‏‌گویند از نظر شكل ظاهری فرق زیادی بین بغله و كوتی و غنچه نبوده است ، ولی از جهت اندازه ، بغله از همه بزرگ‏تر بوده ، بعد از آن كوتی و در آخر غنچه قرار داشته است. شمار جاشوهایی كه در بغله كار می‌‏كردند کمینه ۳۰ نفر و بیشینه ۴۰ نفر بوده است. باربری بغله بین ۳۰۰ تا ۷۰۰ تن بوده ‎است.

كالاهایی كه با بغله حمل می‌‏شده‏ است :

- از دولاب به‌ بصره و كراچی خرما می‏‌بردند و از كراچی به براوه پنبه و از بَراوه به شهرهای هندوستان

- به آفریقا مَنقور كاپریل و نمك حمل می‏‌كردند.

- از آفریقا از بندر ها سیمبارنگه / لامو و بمباسه چوب چَندَل می‏‌آوردند.

مدت زمان مسافرت با بغله ۲ تا ۶ ماه بوده است. جاشوها و كاركنان بغله در راه سفر دشواری‏ های بسیار داشتند و چه بسا در مسافرت‏‌ های دریایی بر اثر ناخوشی‌ های گوناگون و یا در رویدادهای گوناگون از قبیل طوفان و برخورد با کوه سنگ‌ ها و یا حیوانات غول‌ پیکر دریایی از بین می‏‌ رفتند.

۱۰ـ بَگارِه :

در بندر كنگان از بگاره زیاد استفاده می‏‌ شده‏ است این كشتی كوچک را دریانوردان كنگانی برای ماهی‏گیری با تور (جَل) استفاده می‏‌ كرده‌‏ اند كه به آن عامله نیز می‌ گفته‏‌ اند. بیش‏تر صید عامله را حشینه تشكیل می‏‌ داده ‏است و تا كنون نیز صید حشینه به همین روش است.

۱۱ و ۱۲ - كُچی (كوتی) و مَنجی :

منجی و كوتی دو لنج بی‌ موتور می‏‌ باشند ، به‌ وسیله بادبان حركت می‌كردند و برای مسافرت به‌ جزیره‌ ها و شیخ نشین‌ های نزدیک مورد استفاده قرار می‌گرفتند. با آنها خرما و گاهی مصالح ساختمانی به دبی می ‌بردند و گاهی نیز با آن به صید ماهی می‏‌ پرداختند. شمار سرنشینان آن تا ۱۵ نفر است. مانند بگاره از آن استفاده می‏‌كردند و امروزه كم‏تر از آن‏ها استفاده می‌شود.

۱۳ـ سَمبُوك :

باربری سمبوك ۱۰۰ تن است. در حال حاضر نوعی سمبوک ماهی‏گیری به اسم سماچ نیز ساخته می‏‌شود. سماچ در برابر اندازه سمبوک كوچك‏تر است فقط با آن به صید ماهی می‏‌پردازند. سینه‏‌ی سمبوک در قدیم كمی منحنی شكل بوده است ولی سمبوک ماهی‏گیری امروزی دارای سینه‏‌ ای به شكل زاویه منفرجه است. كاركنان سمبوک قدیمی بیش از ۱۰ نفر بوده است ، ولی در سمبوک ماهی‏گیری جدید ۵ نفر كار می‏‌كنند. سمبوک های جدید دارای موتور می‏‌باشند.

۱۴ـ جالبُوت :

باربری جالبوت حداقل ۵ تن تا حداكثر ۱۰۰ تن می‏‌ باشد. كاركنان به ۷ نفر می‏‌رسند ، در حال حاضر به جالبوت‌ ها موتور وصل شده‏ است. جالبوت‌ ها به سواحل جنوبی خلیج فارس مسافرت می‏‌كردند. آنها برای بازرگانی چوب ، شكر، برنج و حیوانات و اشیاء دیگراستفاده می شدند. ساختمان سینه جالبوت یا راس آن راست است ، برای همین به آن جالبوت می‏‌گویند. مرحوم سدیدالسلطنه كبابی در كتاب «المناص فی احوال الغوس و الغواص» در صفحه ۵۹ چنین می‏‌نویسد :

(( سفینه‌‏ای است با بادبان حركت كند و سطح سفینه را برای بضاعت تجار دراز و بلند سازند و در موخر سفینه قبه‏‌ ای است مخصوص مسافرها و آن را عرشه گویند و مخصوص جالبوت‌ های‌ بزرگ است. آن‌ گونه جالبوت شبیه است به مهلیه كه در عراق متداول است یا شبیه است به سنبوك‌ هایی كه در بحر احمر معمول می‏‌باشند.))

جالبوت‌ های كوچك عرشه ندارند و شبیه به بَلم می‏‌باشند و آن نمونه كشتی را فقط در بحرین جالبوت گویند. این اسم تحریفی از کلمه جلبه که معرف گلبت (گُل+بُت) ایرانی می‌باشد.

۱۵ـ بُوم :

در حقیقت بوم‌ ها بزرگ‏ترین و زیباترین گونه لنج ‎ها می‏‌باشند. انواع و اقسام چوب در ساختمان بوم‎‌ها به كار می‏‌رود ، مقداری از چوب‎ های روی عرشه و انبار و اتاق ‎ها از داخل كشور تهیه می‏‌شود و بقیه چوب‏‌ های بدنه و زیر و جلوی بوم را از خارج مخصوصا از هندوستان می‏‌ آورند. بوم‌ های قدیمی مثل سایر انواع لنج‌ ها فاقد موتور بود و بادبان داشت ولی در حال حاضر دارای موتور است. باربری بوم‌ها ۲۰ تا ۳۰۰ تن می‌ باشد و به سرزمین‏ های دوری مانند دبی ، كویت ، هند ، بصره ، عدن ، یمن مسافرت می‌كردند.

1- شعوف - شاحوف: يك نوع سناور كوچك چوبين كه صيادون براي فاصله كم يا صيادي يك يا دو نفره استفاده اكنن

2- ترتري: شناور كوچكين كه نهاتن ظرفيت 3 نفر ايشه كه بشته براي جابجايي صيد خو از لنج به تيو استفاده ابوت و حداكثر مكينه 25 اسب روش ابندن..

3- سمبوك: قدرت موتور سمبوك بين 30 تا 50 اسب بخارن و بين 10 تا 30 نفر اتونن سوار بشن ، نهايتن تعداد ناخدا و جاشوون سمبوك به 6 نفر ارست .. بشته از سمبوك براي حمل كلگر (گرگور) استفاده ابوت

4- شاش_ شاشه: در رمچاه با استفاده از حصير و كنته مغ قايقي حصيري شوساخته كه در برابر موج مقاوم بودن و بخاطر سبكي خو غرق نشابو – يكي از ارزونترين راهون صيادي استفاده از شاش بودن كه در سال 1358 قيمتي بين 6 تا 8 هزار ريال بودن

5- هوري: يك نوع قايق بدون درز و شكافن كه از مليبار هندوستان شوخريده و به ايجا شوارده
براي ساخت هوري گفته بودن از تنه بزرگ انبا يا در جنگلي عظيم به نام (دوب) استفاده بودن
قيمت هوري در سال 1358 هوري كوچك 60000ريال – هوري متوسط 120000 ريال – هوري گپ 250000 ريال بودن... موتوروني كه روي هوري نصب شوكرده ياماها بوده و بين 8 تا 48 اسب بخار قدرت ايبوده ...

انواع لنج چوبی

مطالب مشابه :

انواع خر(طنز)

تصاویر بازیگران هندی

جشن هالووین و چهره های وحشتناک زنان و مردانی که خود را گریم کرده اند !

انواع لنج چوبی

دانلود بازی کامپیوتر جذاب شبیه ساز قایق بادبانی Sail Simulator 2010 PC Game

خلاصه

درباره ورزش قایقرانی

کشتی سازی وکشتی رانی درایران باستان