روش تحقیق

روش تحقیق
(جزوه درسی)

مقدمه

 بنظر می رسد در طول ساليان و از ابتدای حيات بشر ، انسان هميشه با تحقيق سروکار داشته است .آنچه در اينجا اهميت دارد آنکه تحقيقی می تواند راهگشا باشد که بر اساس اصول و موازين علمی صورت پذيرد.

تحقيق در لغت به معنای درست و راست گردانيدن،پيدا کردن ، يافتن ياجستجوی حقيقت آورده شده است.تعاريف بعمل آمده از تحقيق و پژوهش فراوانند.تحقيق به روش علمی را مجموعه مقررات و قواعدی دانسته اند که چگونگی جستجو برای يافتن حقايق مربوط به يک موضوع را نشان مي دهد.در جاي ديگر آنراحقيقت پژوهی ناميده اند وگروهی از دانشمندان اينگونه تحقيق راعملی منظم که در نتيجه آن پاسخ هائی برای سوالات مندرج در موضوع تحقيق بدست خواهد آمد تعريف کرده اند.
درهرصورت مشخص است که وجه اشتراک در همه اين تعاريق جستجوی حقيقت است وحقيقت يک پديده ذهنی است که با واقعيتيعنی وجود عينی مطابقت دارد هرچند ممکن است اين امر درعلوم تجربی صحيح باشد ليکن در علوم نظری چنين نيست به هرحال مانيز در روش تحقيقی که بحث خواهيم کرد بدنبال يافتن حقيقت خواهيم بود.به صورت خلاصه منظور ما از روش علمی تحقيق، مجموعه قواعد و رويه ای است که محقق برای جمع آموری حقايق و واقعيت ها دنبال می کند تا سپس آنها را تفسير ، تبين و اثبات نمايد.
جان ديوئی معتقد است:" اولين مرحله تحقيق احساس وجود يک مشکل است؛ به اين معنی که پژوهشگر در کار خويش با مانع يا مشکلی روبرو گرديده است که در حل آن ابهام يا ترديد دارد و نمی تواند در مقابل آن ساکت بماند." بنابراين اين نقطه آغازين در انجام هرگونه پژوهش يا تحقيقی بسيار مهم است و نقش آموزش افراد برای مسئله يابی که در برخی نظام های آموزش و پرورش برآن بسيار تاکيد می شود نيز از همين امر نشات می گيرد.هرچه ضرورت پرسش در هنگام تدريس برای فراگير بيشتر مطرح شود و از او خواسته شود تا ذهن خود را برای طرح سوالات بيشتر فعال سازد می توان انتظار داشت که در آينده نياز به تحقيق و پيشرفت در او ارتقا يابد
اولين مرحله از تقسيم بندی تحقيق را می توان منوط به هدف از انجام تحقيق دانست.بدين صورت که آيا هدف از انجام تحقيق علائق علمی محقق است يا احتياجان عملی . بدين شکل که محقق برای موشکافی در تجربيات خود و ديگران ، کنجکاوی های علمی ويا الهامات وفرضيات علمی محض بنبال اجرای تحقيق است و يا اينکه هدف کسب اطلاعاتی است که بتواند مشکل يا مسئله فوری را حل نموده ويا زمينه را برای تصميمم گيری در مورد يک موضوع يا مسئله خاص فراهم نمايد. چنانچه هدف اول مد نظر باشد با تحقيق بنيادی يا Basic Research روبرو هستيم که در تعريف آن گفته ميشود: " تحقيقی است که برای گسترش و بسط دانش يا علوم پايه در يک نظام و بخاطر فهم آن طرحريزی می شود.ممکن است همه يا بخشی از اين دانش در آينده کاربد داشته باظد ولی معمولا خود محقق در کاربرد نقشی ندارد." اکا چنانچه تحقيق برای هدف دوم انجام شود آنرا تحقيق کاربردی يا Applied Research می نامند و در تعريف آن گفته می شود: " اين نوع تحقيق برروی يافتن راه خل مسائل فوری با ماهيت عملی متمرکز می شود و بنابراين اين تحقيقات جنبه عملی داشته و معمولاخود محققين درکاربرد نتايج دخيل می باشند."
بديهی است تقسيم بندی های متعدد ديگری برای روش های تحقيق وجو دارد که در ادامه مباحث مورد بررسی و بحث قرار خواهد گرفت.
هر محققي مي‎تواند روشي خاص را براي تحقيقات خود انتخاب كند و در هر تحقيقي خاص نيز تغييراتي جزئي بر روش خود اعمال كند پس انتخاب روش براي محقق يك هنر است كه از بين روشها و مراحل گوناگون روش و مراحلي را برمي‎گزيند و انتخاب روشي گوياتر و جالب‎تر به خلاقيت و هنر محقق بستگي دارد پس با توجه به اينكه تحقيقات مي‎توانند روش‎هاي مختلفي از جمله روش كمي و يا كيفي داشته باشد. پس محقق براساس نياز و خلاقيت مي‎تواند روشي را برگزيند به طور كلي مي‎توان مراحل و روشي را براي تحقيق پيشنهاد كرد.
1-انتخاب موضوع و طرح مساله
2-چهارچوب تئوريكي مدل و فرضيه هاي تحقيق
3-روش تحقيق.جامعه آماري و نمونه آماري
4-تجزيه و تحليل داده‎ها و يافته‎ها
5-نتيجه‎گيري و پيشنهادات
 تدوين موضوع تحقيق
در قسمت مقدمه گفتيم آغاز يک تحقيق با احساس وجود يک مشکل همراه است. در اين مرحله آن احساس بايد به صورت يک " پرسش " در آيد و بيان شود. بديهی است اين پرسش همانگونه که در مثال قسمت قبل گفته شد از مسائل روزمره تا مباحث و فرضيات پيچيده علمی را دربرگيرد. مهم آنست که به شيوه ای علمی و صحيح بيان شود. با در نظر گرفتن دو تقسيم بندی مهم در زمينه علائق علمی و احتياج عملی شما ممکن است تحقيقی بنيادی يا کاربردی را در نظر بگيريد.
برای افراد متخصص معمولا کار انتخاب موضوع برای تحقيق با مشکل کمتری نسبت به سا يرين انجام می گيرد بويژه دانشجويان که اغلب با وسواس وکل نگری بيشتری به انتخاب موضوع می پردازند
. مهمترين منابع برای انتخاب موضوع تحقيق به شرح زير می تواند باشد: 
 استفاده از تجارب : شما به عنوان دانشجوئی که در مراحل پايانی تحصيل خود هستيد ودر طول دوران تحصيل با مسئل و مشکلات مختلفی برخورد داشته ايد که هرکدام آنها می تواند موضوعی مناسب برای تحقيق باشد. بويژه افرادی که در حيطه توانبخشی به تحصيل ياکار مشغول هستند از تجربيات و مسائل يش آمده درهنگام کار با بيماران و معلولان موضوعات بديع و تازه ای برای تحقيق سراغ دارند که می تواند برای انجام مطالعه و تحقيق در نظر گرفته شود.
استنتاج از نظريه ها و فرضيه ها: در زمينه کار تخصصی شما نظريات و فرضيه های گوناگونی وجود دارد. محقق می تواند با مطالعه دقيق آنها و با ابداع فرضيه جديد به يک مطالعه تازه اقدام نمايد.
استفاده از متون درسی و مجلات تخصصی: سراسر کتب درسی آکنده از مطالب ارزندهای در مورد موضوعات خاص علمی است.بيان تئوری ها و نظريات علمی درکتب درسی و مرجع نيز می تواند زمينه مناسبی برای يافتن موضوع تحقيق باشد. همينطور مجلات علمی و تخصصی در رشته های مختلف علمی تماما" به ارائه گزارش تحقيقات انجام شده می پردازند که خصلت تکرار پذيری تحقيق خود زمينه را برای انتخاب موضوعاتی برای انجام تحقيق فراهم خواهد نمود.
دولت ها ،دانشگاه ها وموسساه پژوهشی خصوصی : در بسياری از موارد وزارتخانه ها ، سازمانها و نهادهای مختلف دولتی اقدام به ارائه فهرستی از عناوين پژوهشی مورد نياز خود می کنند که با توجه به تخصص خود می توانيد به انتخاب موضوع بپردازيد. در دانشگاهها نيز اغلب گروه های آموزشی فهرست عناوين مناسب برای تحقيق در آن گروه را تهيه و در اختيار دانشجويان قرار مي دهند . بتازگی در ايران و از سال های قبل در ممالک پيشرفته موسسات خصوصی پژوهشی وجود دارند که انان نيز همه ساله فهرستی از عناوين تحقيقاتی خود را منتشر می کنند که برای انتخاب موضوع و انجام تحقيق مورد استفاده قرار ميگرد. نکته حائز اهميت آنکه اين گونه موسسات ونيز موسسات دولتی در صورت تائيد طرح پژوهشی شما برای انجام تحقيق معمولا سهمی از هزينه هارا برعهده خواهند گرفت.
مهمترين شرايط برای انتخاب موضوع به شرح زير مورد ملاحظه قرارمی گيرد:
قابليت اجرا: سه شرط نيروی انسانی ماهر ، منابع مالی مناسب و کافی و امکانات مناسب برای انجام هر تحقيقی ضروری است.
تازگی و عدم دوباره کاری: تنها در سه وضعيت زير می توان به انجام تحقيق روی موضوعی که قبلا روی آن کار شده است اقدام کرد.
در شرايط زمانی متفاوت
در شرايط جغراقيائی مختلف
درصورت عدم دستيابی به نتايج کافی
تناسب با زمان : تحقيق از نظر زمانی بايد در محدوده ای مناسب صورت پذيرد تا در زمان تعيين شده دستيابی به داده ها و کسب نتايج با مشکلی مواجه نشود.
مناسب بودن : دقت کنيد و به دوسوال پاسخ دهيد: وسعت مسئله مورد نظر چقدر است؟ و شدت مسئله به چه ميزان می باشد؟
باصرفه بودن : آيا بلحاظ مفهوم هزينه-اثربخشی تحقيق و انجام هزينه در مورد آن اثربخشی کافی خواهد داشت؟
ملاحظات اخلاقی : از جمله مهمترين شرايط برای انتخاب موضوع عدم تضاد و مواجهه آن با ملاحظات اخلاقی است. اصولا رفتن به دنبال موضوعاتی که انجام آن با مشکلات و مسائل اخلاقی زياد مواجه باشد توصيه نمی گردد. در حيطه توانبخشی بواسطه کار با موضوعات انسانی رعايت اين امر بشدت مطرح است.
علاقمندی و دانش محقق : نياز به توضيح نيست که اين هردو برای انجام هر تحقيقی ضروری است و عاملی برای بالارفتن سرعت و کيفيت تخقيق می باشد.
 در هنگام نوشتن عنوان بايدخصوصياتی که برای يک عنوان خوب برشمرده می شونددر نظر گرفت . اين موارد عبارتند از:
از کلمات کوتاه ، رسا ودر حد امکان از يک زبان استفاده شود
عبارت گويا باشد و گيج کننده نباشد.ازاختصارات که ممکن است مخفف عبارات مختلفی باشند پرهيز شود.
در تحقيقات توصيفی بيان مکان و زمان تحقيق در عنوان ضرورت دارد.
در عنوان دقيقا" آنچه محقق بدنبال تعيين آن است بيان شود.
سعی شود دامنه تحقيق محدود در نظر گرفته شود.
عنوان را غير سوالی مطرح نمائيد.
از کلمات مناسب ومطلوب استفاده شود.
بيان مسئله تحقيق
 سئوال و و يا سئولاتي كه باعث شده ما بدنبال تحقيق مورد نظر باشيم و يا اينكه محقق موضوعي را كه براي خود انتخاب كرده است براي اينكه موضوع را به صورتي منظم و بهتر مورد بررسي قرار دهد بايد آن موضوع را به سوال يا سوالاتي تبديل نمايد و يا بشكافد
تحقيق ما درصدد پاسخگوئي به آن سوال يا سوالات مي‎باشد و بعد محقق  مسئله مورد نظر را توصيف مي‎نمايد در تحقيق موضوع مورد مطالعه ما مسائل اجتماعي مي‎باشد مسائل اجتماعي را مي‎توان پديده‎هاي اجتماعي دانست كه از حالت نرمال خارج شده‎اند.و قابل ذكر است كه در توصيف مساله بايد به صورت يك رشته منطقي و گويا حركت نمائيم و مسئله را از جنبه‎هاي مختلف مورد توصيف قرار دهيمو با اوردن آمار هاي دقيق و مناسب در جهت ارائه دللايل كافي در مورد مسئله بودن تحقيق مورد نظر باشيم
اهداف تحقيق
§ بدنبال نوشتن قسمت بيان مسئله تحقيق لازم است تا اهداف تحقيق را برشماریم.ابتدا باید به اين سوال پاسخ دهيم که هدف چيست؟ به تعبير ديگر بايد مشخص نمائيم که انتظار داريم از اين مطالعه به چه نتايجی دست پيدا کنيم. درتعريف هدف گفته اند: " هدف نقطه ای است که محقق قصد رسيدن بدان را دارد تا در آنجا به داوری بپردازد".از سوی ديگر " مقصود و منظور نهايی از تحقیق را نيز هدف دانسته اند."چنانچه اهداف يک تحقيق بخوبی نوشته شود محقق در می يابد که نياز به چه نوع اطلاعاتی دارد و از چه راههايی بايد به جستجوی آنها بپردازد و اين خود راه گشای نحوه انجام تحقيق نيز خواهد بود.
پس اهداف تحقيق به نحوي نيز نشان دهنده مسير تحقيق مي‎باشد مي‎توان چنين بيان كرد كه هدفهايي را كه محقق براي تحقيق انتخاب مي‎كند مي‎تواند صورتهاي مختلفي داشته باشد كه مي‎توان اهداف تبييني، توصيفي، اكتشافي را بيان نمود يعني تحقيق كه هدفش اين است كه علت رخداد را بيان كند تحقيق تبييني مي‎باشد و تحقيقي كه هدفش مطالعه وضعيتي محيطي و تفصيل آن باشد تحقيقي توصيفي مي‎باشد و تحقيقي كه هدفش شناخت انديشه‎هاي جديدي باشد تحقيقي اكتشافي مي‎باشد.
در تقسيم بندی اهداف تحقيق معمولا" بدينگونه عمل می شود:
اول" هدف کلی" که منظور همان موضوع تحقيق است که قصد مشخص نمودن آنرا داريم و به عبارتی آنچه در پايان مطالعه قصد رسيدن بدان را داريم  " هدف کلی" معمولا در يک جمله قابل فهم صريح و رسا و مختصر بيیان می شود که برای خواننده گويا و قابل فهم است
 در گونه دوم" اهداف جزئی يا اختصاصی" تحقيق بيان می شود. اين اهداف از تفسيم يا شکستن " هدف کلی" به اجزای کوچکتر بدست می آیند. اهداف جزئی راه رسيدن به  " هدف کلی" را قدم به قدم مشخص می نمايد
 تنظيم اهداف چنانچه به خوبی صورت بپذيرد بر متمرکز ساختن مطالعه به جنبه های اساسی آن وجلوگيری کردن از جمع آوری اطلاعاتی که به آنها نياز وجود ندارد، تاکيد می کند.
 
چرا نوشتن اهداف مهم است و چه خصوصياتی بايد داشته باشند:
تنظيم اهداف برای يک مطالعه تحقيقی بايد بر اساس ملاکهای مشخص صورت پذیرد که مهمترين آنها عبارتند از:
اهداف قابل حصول باشند.بدين شکل که مقصود و منظور محقق را بطور کامل برساند و توانايی سنجش موضوع را داشته باشد.
اهداف صريح و روشن بيان شوند.هيچگونه ابهامی در هدف قابل قبول نيست و بايد مشخص شود که دقيقا چه چيزی بايد اندازه گيری شود.
اهداف بايد قابل اندازه گيری باشند.تحقيق به روش علمی بر پايه اندازه گيری استواراست و بيان اهداف درقالب های قابل اندازه گيری کار مطالعه را ساده تر می سازد.
 
توصيه می شود به هنگام تنظيم اهداف ويژه از الگوی زير استفاده نمايد:
 هدف يا هدف هايی رابرای تعيين نمودن ارزش کمی موضوع انتخاب کرده و بنويسيد.
 هد ف يا هدف هايی را برای روشنگری در مورد موضوع انتخاب کرده و بنويسيد.
 هد ف يا هدف هايی را برای تعيين علل احتمالی موضوع بنويسيد.
 در مطالعات کاربردی پيشنهاد می شود که يك هدف کاربردی در زمينه نحوه بکارگيری نتايج بنويسيد
 
نحوه بيان اهداف موضوعی مهم در نوشتن طرح تحقيق است.اصول زير می تواند بعنوان راهنما مورد استفاده قرار گیرند:
اهداف رابا استفاده از افعال عملی که برای اندازه گيری و سنجش مناسب هستند بيان نمائيد.افعال مناسب مانند: تعيين کردن،مشخص نمودن ، مقايسه کردن.برآورد كردن .شناسايي كردن  و افعال نامناسب مانند: درک کردن ، فهميدن ، اعتقاد داشتن و..
 اهداف واقع بينانه بيان شوند که تحت شرايط کاری بتوان به آنها دست يافت.
 اهداف دقيقا از آنچه مطالعه برای آن انجام می شود به صورت منطقی پيروی می کند.
 اهداف به زبانی علمی، روشن ، صريح ودقيقاآنچه تصميم به انجام آن داريم مشخص شود.
 
اهميت و ضرورت موضوع مورد بررسي:
 
در اين قسمت محقق بايد اهميت موضوع مورد بررسي را بيان نمايد و روشن كند كه اين موضوع چه اهميتي دارد و چرا بايد تحقيق شود و وقتي تحقيق تمام شد تحقيق چه چيزهائي را مي‎خواهد گزارش كند و آيا ارزش ارائه دارد محقق اهميت تحقيق را در طرح خود به صورت يك رشته منطق گويا و منظم و با توجه به تمام جنبه‎هاي آن توصيف و بيان مي‎نمايد.
 
بررسي منابع موجود و تحقيقات انجام شده گذشته
براي اينكه محقق اطلاعات و زمينه فكري بيشتري براي تحقيق و ارائه فرضيات خود داشته باشد بايد تحقيقات و منابع موجود در مورد موضوع را مطالعه نمايد و سعي كند از جايي شروع كند كه اغلب تحقيقات درباره آن موضوع به آنجا ختم شده‎اند.
 
 فرضيه يا سوالات مهم
  قدرت تصور در انسان يکی از ويژگيهای مهم می باشد اين قدرت به فرد امکان می دهد تا در مورد موضوعات مختلف بيانديشد،حدس بزند، تصوير ذهنی ايجاد کند و راه حل های مختلف پيشنهاد کند. در تحقيق به روش علمی که حول محور يک مسئله يا مشکل صورت می پذيرد، از اين قدرت تصور و حدس ذهنی برای تدوين يک يا چند فرضيه برای نتيجه تحقيق استفاده می شود.از اين رو می توان فرضيه تحقيق را يک حدس علمی يا پيش داوری دانست که بوسيله ی جمع آوری حقايقی که منجر به قبولی يا رد آن فرضيه می شود مورد آزمايش قرار می گيرد. به عبارت دیگر فرضيه را راه حل پيشنهادی محقق برای مسئله تحقيق و يا نتيجه تحقيق دانسته اند.
گاهی اوقات از يک فرمول برای بيان فرضيه استفاده می شود،بدين شکل که:" اگر چنين و چنان رخ دهد چنين و چنان خواهد شد".اين تعبير ساده و روان به محقق امکان می دهد تا بتواند در جريان تدوين مسئله تحقيق خود، فرضيه ای مناسب که به طور قطعی با کل پژوهش او در ارتباط خواهد بود، بيان نمايد. نکته با اهميت  در اینجا آن است که محقق بايد دقت نمايد که در جريان انجام تحقيق ، او صرفا" قصد آزمايش فرضيه را دارد نه اثبات آن ، البته چنانچه در پايان تحقيق ،نتايج ، حاکی از اثبات فرضيه او بود می تواند آن موضوع به شکل يک بحث علمی مورد عنايت قرار دهد.
 
در هنگام بيان فرضيه محقق به بررسی روابط بين متغيرها می پردازد.به طور متداول اين بيان به سه شکل صورت خواهد گرفت:
 بررسی رابطه علت و معلولی بين دو يا چند متغير
 بررسی همبستگی و شدت آن بين دو يا چند متغير
 بررسی و مقايسه ميزان تفاوت تاثير دو يا چند متغير بر يک يا چند متغير
 
محقق برای تهيه فرضيه مناسب تحقيق عمدتا از منابع علمی در اختيار خود کمک خواهد گرفت. يافته های علمی قبلی که در زمينه موضوع تحقيق انجام گرفته است يکی از منابع اصلی برای تهيه فرضيه است. همچنين تجربيات شخصی فرد محقق می تواند نقش مهمی را در اين زمينه ايفا نمايد. گاهی اوقات فرضيه هائی مبتنی بر خيال و با مطالب غير علمی، الهامات و پيشنهادات غير عادی هم مطرح می شود که در برخی موارد به نتايج خوبی نيز نائل گرديده است.
 
بيان يک فرضيه ممکن است به شکلی مثبت انجام شود که در آن رابطه بين دو يا چند متغير يا تفاوت بين آنها بصورت احتمالی وبه شکل خبری مثبت بيان می شود.
 گاهی در فرضيه  منکر وجود رابطه بين متغيرها شده و آنرا به شکل جمله خبری منفی بيان می نمايند
ممکن است در فرضيه موضوع به شکل ضمنی مطرح شود.
 
ملاکهای مختلفی برای يک فرضيه خوب برشمرده اند که مهمترين آنها عبارتند از:
 روش ، معين و مشخص
 داشتن حدود مشخص ،کوتاه و مختصر
 قابليت اندازه گيری داشتن
 قابل فهم بودن تعريف مناسب و خوب
 بيان بر اساس تئوری ها و نظريه های موجود
  مرتبط بودن با عنوان تحقيق
 
فرضيه تحقيق " را به دوگونه می توان نوشت:
 فرضيه دو دامنه: که اختلاف را بدون در نظر گرفتن سمت و جهت آن بيان می کند
 فرضيه يک دامنه : که جهت گيری محقق را در نوع تفاوت بيان می کند.
 
لازم است وقت نمايش که مطالعات تحليلی و تجربی به طور اصولی نيازمند به داشتن فرضيه هستند و اين يک الزام منطقی است ليکن در مطالعاتی که صرفا به صورت توصيفی انجام می شوند نيازی بداشتن فرضيه نيست بلکه در اين گونه موارد از سوالات مهم برای تدوين آنچه بايد مورد اندازه گيری قرار گيرد استفاده می نمائيم.
فرضيه و سوالات مهم عمدتا از اهداف تحقيق حاصل می شود بويژه در مورد سوالات مهم بايد دقت نمود که با دقت در هدف نوشته شده بايد سوالاتی را تهيه نمود که با پاسخ بدانها بتوانيم به هدف موردنظر دست پيدا کنيم. بديهی است در مورد تحقيقات تجربی و تحليلی که معمولا حول يک سوال مشخص و رسيدن به پاسخ آن انجام می شود. فرضيه ما هم در همان مسير و در پاسخ به سوال تحقيق تدوين خواهد شد. نکته حائز اهميت در نوشتن سوالات مهم آن است که بايد دقت نمائيم در حد ضرورت سوالات را مطرح نمائي و چه جزئيات سوالات بايد در برگه پرسشنامه يا برگه مشاهده و يا برگه مصاحبه که بعدا توضيح خواهيم داد آورده شوند
مدل تحليلي
مدل تحليلي نموعي نمودار سازي براي متغيرهاي استخراج شده از چارچوب نظري تحقيقي مي‎باشد در واقع يك چارچوب فكري سيستماتيك درباره تبيين مساله مورد تحقيق مي‎باشد. مدل رابطه بين طرح نظري و كار جمع‎آوري و تجزيه و تحليل اطلاعات مي‎باشد مي‎توان گفت مدل دستگاهي است متشكل از مفاهيم، فرضيه‎ها و شاخصها كه كار انتخاب و جمع‎آوري اطلاعات مورد نياز را براي آزمون فرضيه تسهيل مي‎كند.
در واقع مدل تحليلي لولائي است كه طرح نظري مساله تحقيق رابا مشاهده و تحليل اطلاعات متصل مي‎كند. ساختمان مدل تحليلي بايد جوابگوي دو شرح باشد
1-دستگاهي از روابط را تشكيل دهد 2- با استدلال عقلي يا منطقي ساخته شده باشد.
روش پژوهش يافته ها (نوع روش تحقيق)
1-روش توصيفي
هدف محقق از انجام اين نوع پژوهش توصيف عيني .واقعي و منظم خصوصيات يك موقعيت يا يك موضوع مي باشد.
پژوهشگر در اينگونه تحقيقات سعي مي كند تا نتايج عيني از موقعيت را بگيرد پس در پژوهش توصيفي محقق در پي توصيف و گزارش نويسي از واقعيتها و موقيتها بر اساس اطلاعاتي كه صرفا جنبه وصفي دارد و از آنجا كه نقش محقق تعيين كننده مشاهدات و توصيف آنست اين روش را روش پژوهشي ميداني مي گويند . اين نوع پژوهش از نوع مطالعات كيفي بوده و در بعد ميانه قرار دارد و از تكنيكهاي مشاهده (مشاهده مشاركتي ) و گاها مصاحبه بر خوردار است .
انواع روش توصيفي :
1- تك نگاري 2- مطالعه موردي 3- روش شناسي مردمي
1- مونوگرافي (تك نگاري ) monography
مطالعه هر واحد يك امر اجتماعي (نهاد .سازمان .گروه .جمعيت و جامعه معيني ) كه با شناسائي دقيق آن مي توان به يكسري قواعد كلي نائل آمد .
2- مطالعه موردي : case study
مطالعه هر واحد اجتماعي (فرد .خانواده .نهاد و حتي يك جامعه ) كه با شناسائي دقيق آن مي توان به يكسري قواعد كلّي نائل آمد .
Ethnomethodology 3- روش شناسي مردمي
 مطا لعه روشهايي كه مردم در برخورد با واقعيت روزمره بكار مي برند مشاهده محقق مبتني بر شناخت ژرفائي واقعيات حياتي انسان باتاكيد بر فعاليتهاي مردم
روش تاريخي :
تحقيق تاريخي بر موضوع معيني كه در گذشته و در يك مقطع زماني مشخص اتفاق افتاده است .صورت مي پذيرد .
صحت و سقم اين اطلاعات .تركيب دلايل و تجزيه و تحليل آنها بصورت منظم و عيني مي باشد .
پژوهش تاريخي به اطلاعاتي كه توسط ديگران جمع اوري يا مشاهده شده بستگي دارد لذا اصالت اسناد و مدارك و نيز صداقت تاريخ نويسان بسيار حائز اهميت است اين توع پژوهش از نوع مطالعات كيفي بوده و در بعد كلان قرار دارد و از تكنيك هاي آن تحليل اسنادي و تحليل محتوا مي باشد
انواع روش تاريخي
1-روش تحليل تاريخي 2- روش تحليل شباهتهاي ساختاري 3- تحليل كاركردي
روش تحليل تاريخي
تجزيه و تحليل سير تاريخي تغييرات اجتماعي و تحول ارزشها در يك جامعه معين
روش تحليل شباهتهاي ساختاري
مقايسه تاريخي دوموضوع از لحاظ ساختاري و كاركردي مبتني بر تاثير متقابل بطور همزمان
روش تحليل كاركردي
تجزيه و تحليل تغييرات و دگرگونيهاي ايجاد شده در كاركردهاي سازمانهاي اجتماعي
 
Experimental method روش تجربي (آزمايشي)
در اين پژوهش محقق محركها يا شرايط محيطي را دستكاري نموده تا چگونگ تاثير اين تغييرات را در شرايط يا رفتار گروه نمونه مورد مطالعه و بررسي قرار دهد.
در اين تحقيق .محقق بمنظور كشف روابط علت و معلولي .مبتني بر تكنيك مشاهده و سعي در مقايسه دو گروه يعني گروه تجربي يا آزمايش و همچنين گروه گواه يا شاهد يا كنترل را دارد.
اين پژوهش از نوع مطالعات پهنانگرانه (كمي بوه و قابليت آزمون پذيري و تعميم پذيري را داشته و در بعد ميانه قرار دارد
انواع روش هاي تجربي (آزمايشي)
1-آزمايشي لابراتوري 2- آزمايشي ميداني 3- آزمايشي طبيعي
آزمايشي لابراتوري Laborartory Experiment
توانائي كنترل شرايط فيزيكي و اجتماعي محيط و تغييرات مشاهده شده در متغير وابسته ناشي از تغييرات متغير مستقل در آزمايشگاه مي باشد.
 
آزمايشي ميداني :توانائي برررسي رفتارعادي آزمودنيها در محيطهاي واقعي اجتماعي مي باشد
آزمايش طبيعي :عدم توانائي كنترل و دستگاري محقق جهت آزمون رابطه متغير مستقل و وابسته و صرفا پيش بيني و ارزيابي را گويند مانند: اندازه گيري حوادث طبيعي يا ملاحظات اخلاقي و اجتماعي
روش پيمايشي:
در اين پژوهش .توجه محقق بيشتر به شناخت و مطالعه ميزان تغييرات عوامل .اثر معني داري كنش و واكنشها ميان عوامل معطوف مي باشد لذااين روش براي بررسي ميزان تغييرات يك يا چند عامل در اثر تغييرات يك يا چند عامل ديگر بكار مي رود
اين پژوهش مبتني بر روش همبستگي نا همنوائي correlationمي باشد و به صورت ميداني بكمك تكنيكهاي مشاهده و مصاحبه (شفاهي ) به جمع آوري اطلاعات ( براساس شيوه هاي نمونه گيري نائل مي آيد كه در عين حال قابل مقايسه .تجزيه و تحليل جهت مدلسازي و ترسيم مدلهاي علي مي باشد .اين پژوهش از نوع مطالعات كمي بوده كه مي تواند قابليت آزمون پذيري و تعميم پذيري داشته باشد و در بعد خرد قرار دارد
در واقع اين روش .در صد پاسخگوئي به سه سئوال عمده و اساسي در تحقيق مي باشد
1-نوع رابطه بين عوامل يا متغيرها ؟رابطه يكسويه/دوسويه/فقدان رابطه
 2-جهت همبستگي بين عوامل يا متغيرها مثبت/مستقيم يا معكوس /بي تاثير
3-شدت همبستگي بين عوامل يا متغيرها
انواع روش پيمايشي
1-پيمايش توصيفي (پيمايشهاي آماري )
بررسي تمام افراد جامعه (سرشماري ) يا معرفي از جمعيت نمونه و عميم نتايج به كل جامعه آماري
2-پيمايش تحليلي (پيمايش هاي ربطي)
بررسي و تجزيه و تحليل روابط بين متغيرها ي معين .جهت بيان خصوصيات معرف گروه مطالعه
انواع پيمايش توصيفي
1-تحقيقات مقطعي يا عرضي 2- تحقيقات طولي يا تداومي
 
1-تحقيقات مقطعي يا عرضي:
پژوهشي است كه در يك زمان معين وبراي كنكاش يك واقعيت بكار برده مي شود
2-تحقيقات طولي يا تداومي:
پژوهشي است در چند مقطع سري زماني جهت مقايسه و تجزيه و تحليل مقاطع مختلف زماني .دو روش پيمايشي پانل و روش روند پژوهي
روش مصاحبه هاي مكرر يا پانل:
مطالعه دگرگوني رفتار ها .عقايد و طرز تلقي ها در زمانهاي گوناگون بر روي جمعيتي همگن و يكسان و يا يك نسل
كار برد پانل
1-در تحليل مكانيزمهاي تبلور افكار عمومي در طول دوره هاي انتخاباتي.تبليغات و بحرانهاي سياسي
2-نظر سنجي در تحليل پديده ها ي اقتصادي ( تحرك شغلس /تحرك اجنماعي /تبليغات بازرگاني )
3-سنجش تغييرات خالص (متغيرها ي آزمايشي )و ناخالص (تشخيص دهنده ها )بكمك جدول تغيير و تبديل
مسائل و مشكلات پانل
1-هزينه زياد اجراي روش پانل در زمانهاي متوالي
2-استمرار پژوهش حفظ و همكاري مستمر پاسخگويان در زمان طولاني و يافت جهت نمونه يا نمايا
3-شرطي شدن و سوگيري پاسخگويان حتي پرسشگران در روش پانل
4-افت جمعيت نمونه ناشي از پيامدهاي جمعيتي (مرگ ومير /مهاجرت)
 
Trend study روش روند پژوهي
اين روش در مورد استفاده از نمونه هاي متعدد كه با ويژگيهاي مشابه در طول زمان گرد اوري شده اند براي غلبه بر مسائل و مشكلات روش پانل استفاده مي شود
نمونه گيري:
در نمونه گيري محقق تعدادي از افراد يك جامعه مشخص و تعين شده را براي برررسي انتخاب مي كند كه بدليل صرفه جوئي در وقت و هزينه كمتر محقق دست به نمونه گيري مي زند.
امروزه بسياري از تحقيقات و بررسيهاي علوم اجتماعي از طريق نمونه گيري انجام مي گيرد و نظرات و آراي طبقات اجتماعي و قشرهاي مختلف اجتماعي را پيرامون مسائل مختلف و از تلقي ها نگرش هاي فردي و... را ممكن مي سازد.
پي هدف نمونه گيري اين است كه چون جمع اوري اطلاعات از تمام جامعه اماري شايد غير ممكن و يا فوق العاده گران تمام شود مجموعه اي از قسمتي از جامعه آماري كه دقيقا نشان دهند خصوصيات مربوط به جامعه آماري مي باشد را انتخاب گرديده و نتيجه را به كل تعميم مي دهند.در يك نگرش كلي اصل نظريه نمونه گيري همان مشت نمونه خروار است
مفاهيم اساسي در نمونه گيري :
جامعه آماري universe
نمونه يا جمعيت آماري sample
حجم نمونه sample size
جامعه آماري :
به هر مجموعه اي كه كاملا تعريف شده از عناصر يا واحدهايي مي باشد كه براي آنها بر آورد بايد صورت گيرد جامعه آماري مي ناميم اين عناصر مي توانند انسان .مزارع ،خانوارها، بلوك هاي شهري ،دهستانها ،مشاغل و غيره باشند.و به طور خلاصه اين مجموعه كاملا تعريف شده به كل افراد يا اشيا گفته مي شود كه داراي يك يا چند صفت مشترك بوده و با هدف و موضوع تحقيق ارتباط داشته باشند
نمونه يا جمعيت نمونه (تعين حدود جامعه اماري )
يكي از اقدامات بسيار مهم در نمونه گيري تعريف و تعيين حدود جامعه ،جمعيت نمونه و هر جزء از جامعه آماري مي باشد كه داراي صفاتي چون نما يا معرف بودن و قابليت تعميم پذير مي باشد.
پس يك محقق بايد در انتخاب نمونه آماري خود حداكثر دقت را داشته باشد پس يك محقق بايد در انتخاب نمونه آماري خود حداكثر دقت را داشته باشد لذا كه اعتبار بيروني تحقيق بيشتر به اين عامل بستگي دارد چون تنمونه كه محقق براي بررسي انتخاب مي كند بايد قابليت تعميم پذيري را داشته باشد براي مثال براي بررسي رابطه بين تحصيلات و درامد نمونه اماري بايد مردان شاغل 18 سال به بالا باشند
چارچوب نمونه گيري:
فهرست كامل واحدهاي نمونه گيري كه از آنها بايد نمونه انتخاب گردد را چارچوب نمونه گيري مي نامند
افراد واحدهاي مكسوني –راهنماي تلفن –نقشه يا فهرست عضويت در سازمانها و باشگاهها
انواع نمونه گيري
نمونه گيري بر دو نوع مي باشد
نمونه گيري احتمالي و نمونه گيري غير احتمالي
نمونه گيري احتمالي:
نمونه احتمالي نمونه اي است كه در آن هر فرد جامعه شانس و فرصتي برابر و يا معين براي انتخاب شدن را دارند
انتخاب نمونه احتمالي به مدد عامل شانس شدن دارند
انتخاب نمونه احتمالي به مدد عامل شانس انجام مي شود لذا اين عامل شانس است كه بجاي قضاوت و دانش محقق معين مي كند كه كدام واحد بايد در نمونه وارد شود .از اينرو اشتباه ناشي از مشاهده نمونه بجاي مشاهده جمعيت نمونه با استفاده از ازمونهاي آماري معني دار بودن ،قابل اندازه گيري است
انواع نمونه گيري احتمالي
1-نمونه گيري تصادفي ساده 2- نمونه گيري خوشه اي 3- نمونه گيري طبقه اي و نمونه گيري خوشه اي
2-نمونه گيري تصادفي ساده :
در نمونه گيري تصادفي ساده محقق با انتخاب حجم نمونه خود به صورت شانسي افراد را انتخاب كرد و آنها را مورد بررسي قرار مي دهد و غير از راه محقق مي تواند از شيوهاي زير بعنوان انتخاب نمونه استفاده كند كه خود به دونوع است1- نمونه گيري با ارقام تصادفي و2- نمونه گيري تصادفي ساده سيستيماتيك
نمونه گيري تصادفي با ارقام تصادفي
 شيوه سنتي (غير كامپيوتري ) انتخاب اعداد تصادفي استفاده از جدول اعداد تصادفي است كه هر عدد (شماره هر فرد ) شانس برابري براي انتخاب شدن را دارد.
محقق براي استفاده از جدول بايد نقاط زير را در نظر داشته باشد
1-فهرست افراد جامعه اماري را در دست داشته باشد(چارچوب نمونه)
2-افراد و يا واحدها را كد گذاري نمايد
3-حجم نمونه را محاسبه نمايد
4-با مراجعه به جدول افراد انتخابي را استخراج كند
نمونه گيري تصادفي ساده سيستماتيك
در اين نمونه گيري نخست مبدايي براي انتخاب تعيين مي شود و سپس يبا تعيين تعداد مورد نياز ،افراد به صورت سيستماتيك از كل انتخاب مي شوند يك روش آن جامعه آماري تقسيم بر جمعيت نمونه مي باشد
كه با استفاده از عدد به دست آمده نمونه خود را به صورت سيستماتيك انتخاب مي كنيم
نمونه گيري تصادفي طبقه بندي شده
در اين نوع نمونه گيري ما براساس متغيرهاي اساسي را گروه بندي مي كنيم(مثلا سن ،جنس ،شغل ،تحصيلات،رشته و...)
مثلا از بين 5000 نفر قصد داريم كه يك نمونه 100 نفري انتخاب كنيم لذا ابتدا گروههاي همگن تشكيل شده و سپس به تناسب هر طبقه يا گروه ،نمونه خود را انتخاب مي كنيم.
Multistage cluster( نمونه‎گيري خوشه‎اي( چند مرحله‎اي
 خوشه‎هاي گروههاي ناهمگن و غير متجانسي بوده كه جمعيت آماري محقق در آن خوشه‎ها بخش شده‎اند پس محقق ابتدا بايد فهرست تمام خوشه‎هايي را كه جمعيت آماري وي در آنها پخش شده‎اند را تهيه نمايد بعد از اين خوشه‎ها نمونه‎گيري نمايد و بعد نيز از واحدهاي درون اين خوشه‎ها نمونه‎گيري كند.
نمونه‎گيري خوشه‎اي چند مرحله‎اي توام با طبقه‎بندي در تحقيقاتي رايج است كه براي پيمايش مناطق صورت مي‎گيرد كه به صورت زير مي‎توان نمايش داد.

نمونه‎گيري غير احتمالي (اتفاقي)
در نمونه‎گيري اتفاقي واحدهائي را انتخاب مي‎كند كه بر حسب اتفاق در دسترس او قرار مي‎گيرد بدون آشنايي با كل جامعه آماري
انواع نمونه‎گيريهاي اتفاقي
نمونه گيري اتفاقي آسان (نمونه‎هاي در دسترس) Convenience Sampling
محقق از آنجا كه سريعا به اطلاعات مورد نظر احتياج دارد محقق افرادي را كه به عنوان نمونه انتخاب مي‎كند كه در دسترس باشند مثلا يك مدرس دانشگاه ممكن است شاگردان كلاس خود را به عنوان جامعه آماري انتخاب نمايد و يا ممكن است يك پژوهشگر اولين صد نفري را كه در يك پارك ملاقات مي‎كند كه تمايل به مصاحبه دارند را انتخاب نمايد
نمونه‎گيري تعمدي يا قضاوتي
محقق براساس دانش و قضاوت صحيح و اتخاذ استراتژي مناسب مي‎تواند مواردي را برگزيند كه در مجموع معرف جمعيت مورد نظر باشد. در اين نوع نمونه‎گيري عموما عامترين ويژگيهاي تيپ مطلوب در نظر گرفته مي‎شود.
نمونه‎گيري سهميه‎اي
هدف عمده اين نمونه‎گيري انتخاب نمونه‎اي است كه حتي‎المقدور مشابه جامعه‎اي باشد كه از آن استخراج شده است. مثلا اگر پژوهشگر اگر بداند 5 درصد جامعه تحصيلات دانشگاهي دارند بنابراين 5 درصد از كل نمونه از دارندگان درجه تحصيلي دانشگاهي انتخاب مي‎شوند. بايد توجه داشت كه روشهاي نمونه‎گيري غير احتمالي نمي‎تواند دقيقا پارامترهاي جامعه را برآورد كند.
 
حجم نمونه
سوالي كه در جريان تحقيق مطرح مي‎گردد كه چگونه و چه تعداد از افراد را بعنوان نمونه جامعه آماري بايد انتخاب نمود تا بتوان حاصله از اين نمونه‎گيري را به كل جامعه آماري تعميم داد
روش تخمين:
در اين روش از تخمين استفاده مي‎شود يعني اينكه پژوهشگر براي بدست آوردن تعداد جامعه نمونه آماري اقدام به تعيين درصد معيني از جامعه آماري مي‎نمايد.
بايد توجه داشت كه هر چند جامعه كوچكتر باشد اين درصدها بزرگتر خواهد شد و برعكس هر چه جامعه بزرگتر شود نسبت درصد نمونه كاهش خواهد يافت يعني بين نسبت درصد حجم نمونه و اندازه جامعه رابطه معكوس وجود دارد.
دراين روش هرچه امكانات و زمان بيشتر باشد پژوهشگري مي‎تواند حجم نمونه را بيشتر افزايش دهد كه در نتيجه درجه اعتبار و معروف بودن نمونه‎ براي جامعه افزايش مي‎يابد.
اعتبار اين روش زياد نمي‎باشد چون هميشه اين ابهام و سوال باقي مي‎ماند كه آيا پژوهشگر توانسته است نمونه‎اي را مورد مطالعه قرار دهد كه معرف جامعه باشد بهرحال در اين روش پژوهشگر بايد در تخمين حجم نمونه حد نصابهايي را در نظر داشته باشد
1-در تحليل همبستگي حداقل حجم نمونه 30 نفر
2-در تحقيقات علي و آزمايشي حداقل حجم نمونه 15 نفر
3-در تحقيقات توصيفي زمينه‎ياب و پيمايشي حداقل حجم نمونه 100 نفر
4-در تحقيقاتي كه نياز به طبقه‎بندي جامعه براي نمونه‎گيري مي‎باشد حداقل نمونه بين 20 تا 50 نفر
روشي مناسب براي انتخاب حجم نمونه استفاده از روش كوكران مي‎باشد
فرمول برآورد حجم نمونه n  با روش كوكران به صورت زير است.
 
 
سنجش و اندازه گيري
تعريف مفاهيم و متغيرها
تعريف متغير و تقسيم بندی انواع آن
مفهوم و متغير دو عنصر هستند که در اغلب تحقيقات حضوری تام و تمام دارند. در تحقيق به روش علمی يکی از حساسترين اقدامات تعريف صحيح و مناسب از اين دو عنصر می باشد. اهميت کار در اين مرحله به صورتی است که لازم است با توجه به ويژگی های تحقيق به روش علمی دو گونه تعريف بدست می دهيم. تعريف شرحی و تعريف علمی و اين دو تعريف را در مورد هر دو عنصر بايد ارائه کرد. تفاوت بين مفهوم و متغير در يک تحقيق شايد بسیار ظريف باشد. منظور از مفهوم آن عنصری از تحقيق است که محقق قصد اندازه گیری آن را ندارد ليکن بايد برای سايرين به طور مشخص آنرا تعريف نمايد تا ديگران منظور و مقصود محقق را از آن واژه يا مفهوم درک نمايند و متغير آن عنصری است در تحقيق که محقق دقيقا قصد اندازه گيری آنرا دارد و ضروری است ديگران درک مشخصی از آن بر اساس تعريفی که محقق ارائه می کند داشته باشند.
از همين جهت است که هم در تعريف مفاهيم و هم در تعريف متغيرها با دو گونه از تعريف روبرو هستيم. تعاريف شرحی عمدتا از لغت نامه ها دائره المعارف ها کتاب های مرجع و کتب درسی و... اقتباس می شود و تنها عنصر مورد نظر را تعريف نظری يا تئوری می نمايد. به عبارت ديگر تعريف يک مفهوم بوسيله مفاهيم ديگر که معمولا از مطالعات و نظریه های موجود نشات می گيرد و با بيانی علمی ارائه می شود.بديهی است در هنگام تعريف ذکر منبع مورد استفاده ضرورتی اجتناب ناپذير است. اما در تعاريف عملی که به طور مشخص بر عهده محقق قرار دارد محقق آنچه را که از اين عنصر در اين تحقيق خاص مد نظر دارد بيان می کند. به بيان ديگر محقق به مشخص ساختن و تعريف نمودن آن متغير و تعين کردن عمليات و معيارهای تجربی که برای اندازه گيری و سنجش آن لازم است می پردازد. (
برای اينکه تعريف مناسبی از متغيرهای مورد بررسی ارائه نمائيم لازم است بدانيم متغيرها را در کجا می توان يافت. اگر نگاهی به اهداف جزئی که برای تحقيق خود تنظيم کرده ايم بياندازيم مشاهده می کنيم که چنانچه اهداف جزیی خود را به تعبيری ضرر نمائيم به معيارهائی دست خواهيم يافت که بدان وسيله می توانيم مشاهداتمان را در جامعه مورد مطالعه به صورت صحيح انجام دهيم و اين معيارها چيزی جز متغيرها نخواهد بود. بديهی است معيارهای دقيق برای سنجش مشاهدات نتايج دقيق تری را هم بدنبال خواهد داشت.
تعريف متغير : متغير مشخصه يک عنصر، پديده ، موجود زنده و يا هر چيزی است که قابليت تغيير داشته و می تواند مقادير مختلفی را بپذيرد. آنچه اهميت دارد آنکه بايد دقت شود در هر تحقيق ما متغيرهای خاص خواهيم داشت و اينگونه نخواهد بود که همه آنچه در يک مطالعه بعنوان متغير حضور دارند برای تحقيق نامطلوب است. از سوی ديگر نوع متغير عليرغم مشابه بودن عنوان از يک مطالعه به مطالعه ديگر ممکن است متفاوت باشد
 
متغير را براساس عوامل مختلف به گونه های متفاوتی تقسيم بندی می نمايد:
چنانچه اهداف تحقيق مد نظر قرار گيرند 2 گونه متغير خواهيم داشت:
 متغير مستقل: آن متغيری است که محقق تاثير آن را بر ساير متغيرها مورد سنجش قرار می دهد
 متغير وابسته: آن متغيری است که متغير مستقل بر روی آن اثر می کنند
 متغير زمينه ای جمعيت شناسی يا دموگرافيک : در مطالعات بر روی جوامع انسانی برخی متغيرهای وابسته به جمعيت حضور دارند که سنجش آنها به نحوی مورد استفاده ما خواهد بود. اين متغيرها خصوصيات جامعه مورد مطالعه را به نحوه مطلوبی توصيف می کنند
 متغير مداخله گر: آن متغيری است که بر روی رابطه علت معلولی بين دو يا چند متغير تاثير می گذارد و باعث قوی يا ضعيف شدن رابطه بين متغيرها از حد واقعی آنها می شود
اما شکل ديگر بر اساس خصوصيات متغير تقسيم بندی صورت بگيرد:
 متغير کمی: و آن متغيری است که با عدد نمايش داده می شود. بديهی است اين متغير همچون تقسيم بندی معمول در اعداد به دو دسته متغير گسسته و پيوسته تقسيم خواهد شد که متغير پيوسته مقادير کسری را هم می پذيرد ولی گسسته اين امکان را ندارد.
متغير کيفی: اين متغيری است که کيفيت صفات با آن معرفی می شود. (مثال)
 متغير مرکب: متغيری را که از ترکيب دو يا چند متغير به وجود می آيد می نامند.
 
در همين جاست که تعريف متغير آنهم به شکل علمی يا کاربردی ضرورت پيدا می کند. تعريف علمی بايد بر اساس ملاکهائی صورت بگيرد که مهمترين آنها عبارتند از:
 قابليت انجام داشته باشند
 دقيق و مشخص باشند
 قابليت اندازه گيری داشته باشند
مقياسهاي  اندازه گيری
تعريف مقياس اندازه گيری و انواع مقياس ها
خصوصيات يک مقياس اندازه گيری خوب
يکی از ويژگيهای متغير قابليت اندازه گيری آن است. چنانچه از وزن به عنوان يک متغير نام ببريم بهترين راه اندازه گيری آن بر اساس کيلوگرم يا گرم می باشد در مورد قد هم سانتيمتر يا متر از عهده آن برمی آيد. اما در مورد رضايت بيماران از نحوه ارائه خدمات يا ميزان شنوائی يا ناتوانی و معلوليت از چه ملاکهائی بايد استفاده کرد. برای اندازه گيری يک عنصر نياز به مقياس اندازه گيری وجود دارد. مقياس اندازه گيری کمک می کند تا شما امکانی را برای اندازه گيری يک متغير تعريف نمائيد. برای اينکار لازم است با مقياسهای اندازه گيری متداول و مرسوم آشنا شويد. چهار دسته عمده از مقياس ها عبارتند از:
 مقياس اسمی: اين مقياس شامل  يک يا جند گروه با طبقه است که از نظر کيفی با هم متفاوت و در آن استقلال گزينه ها وجود دارد اما بين گروهها هيچگونه ارجحيتی وجود نداردمثال(زن ومرد.مسلمان و مسيحی.مدرک و رشته تحصيلی و...)
 مقياس رتبه ای: اين مقياس نسبت به مقياس اسمی خصوصيت اضافه ای به غير از استقلال گزينه ها که در اين مقياس بين گروهها از نظر متغير مورد نظر برتری وارجحيت وجود دارد اما اين برتری قابل سنجش و مقايسه با ساير گروهها نيست . گروهها هم يکسان نيستند. گروهها نسبت به هم روی پله های يک نردبان قرار گرفته اندمثال(کوچگ و بلند.چاق ولاغر .خيلی زياد و خيلی کم و...)
 
مقياس فاصله ای: اين مقياس نسبت به مقياس اسمی و ترتيبی خصوصيت اضافه ای به غير از استقلال گزينه ها و ارجحيت آنها دارد که در آن  فاصله بين گروهها با هم  قابل سنجش و مقايسه هستند و می توان از اين مقياس بعنوان يک متغير کمی نام برد  اما صفر در اين مقياس فقدان خاصيت مورد نظر اندازه گيری نيست.
مقياس نسبی: در اين مقياس خصوصيت اضافی آن است که صفر دليلی برای فقدان خاصيت مورد اندازه گيری است و در نتيجه نسبت بين اعداد در اين مقياس همان نسبت مقدار خاصيت مورد اندازه گيری است قابل ذکر است که در مسائل اجتماعی می توان محدوده سکون را صفر در نظر گرفت مثال در علوم طبيعی (دماو..)و در علوم اجتماعی (قد.وزن. نمرات ..)
شما به عنوان محقق برای اندازه گيری متغير خود ضروری است تا دست به انتخاب مقياس اندازه گيری بزنيد. تعريف مقياس و نوع رده ها یا گروه هائی که در مقياس خود در نظر می گيريد بر عهده شماست که بايدمبتنی بر خصوصت علمی قدرت و رجحان مقياس باشد. نکته مهم آنکه قدرت و برتری مقياس های فوق بتدريج از مقياس اسمی به مقياس نسبی افزايش می يابد و شما بايد هميشه از قویترين مقياس برای سنجش استفاده نمائيد.
 
يک مقياس خوب بايد دارای ويژگيهای زير باشد:
 علمی : بر گرفته ومتناسب با اصول علمی باشد.
جامع : : بتواند تمام موارد متغيررا شامل شود.
مناسب : برای اندازه گيری آن متغير باشد.
قوی : تلاش شود قويترين مقياس باشد.
غير قابل جمع : رده های مشترک نداشته باشد.
رده های کافی : موردی را فراموش نکرده باشيم.
رده های تعريف شده : گروهها و رده های آن تعريف شده باشند.
عملی : قابليت انجام داشته باشد.
 
روش هاي جمع آوري اطلاعات
يكي از اصلي تر ين بخش هاي هر كار پژوهشي را جمع آو ري اطلاعات تشكيل مي دهد. چنانچه اين كار به شكل منظم وصحيح صورت پذيرد‏ كار تجزيه و تحليل و نتيجه گيري از داده ها با سرعت و دقت خوبي انجام خواهد شد. براي جمع آوري اطلاعات در كارهاي پژوهشي چهار روش عمده را مورد استفاده قرار مي دهند.
 
 
 
استفاده از اطلاعات و مدارك موجود
در برخي تحقيقات اطلاعاتي كه بايد بعنوان داده مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گيرند از پيش آماده هستند. بدين صورت كه محقق بدنبال اطلاعات جديد نيست بلكه مي تواند نسبت به جمع آوري اطلاعاتي كه از قبل تهيه شده اند و در پرونده هاي ( درمانگاهي ؛ بيمارستاني؛ ثبت احوال ؛ دانشجويي ؛ دانش آموزي ؛ مراجعين به مراكز مختلف ؛ شهرداري ها و... ) موجود است اقدام كند
مزايا: به واسطه موجود بودن اطلاعات ارزان است. در وقت صرفه جويي مي شود. مهمترين مزيت آن امكان ارزيابي روند موضوع مورد بررسي در گذشته است كه در مطالعات گذشته نگر بسيار حائز اهميت است.
معايب: ناقص بودن و دردسترس نبودن اطلاعات از اشكالات عمده اين روش است. گاهي ملاحظات اخلاقي مانع از دستيابي به اطلاعات مورد نظر مي باشد. قديمي و كهنه بودن اطلاعات هم ممكن است در برخي موارد مطرح باشد.
 
 
 
 
 
 
 مشاهده
از روش هاي جمع آوري اطلاعات است كه در آن رفتار مشخصات موجودات زنده اشيا و پديده ها با استفاده از ويژگي هاي گوناگون آنها ملاحظه و ثبت مي گردد. منظور از مشاهده ثبت دقيق تمام جوانب بروز حادثه ويژه يا ر

مطالب مشابه :

شرح راهنمایی و مشاوره ما جهت تهیه و تدوین پروژه ها و پایان نامه های دانشجویی

پروپزال حسابداري كامل روش تحقیق تهيه نمونه‏هاي آزمون

---

روش تحقیق در علوم اجتماعی

پروپزال حسابداري و تسلط كامل به قصد نمونه

---

روش تحقیق

پایان نامه بروبوزال رایگان حسابداري كامل واحدهاي نمونه گيري كه از

---

تحقيق چيست؟

پروپزال حسابداري متداول است، نمونه روشني از يك اعتماد كامل

---

انتخاب موضوع پژوهش

نامه بروبوزال رایگان پروپزال حسابداري و كامل امكانات خود

---

برچسب :
نمونه بروبوزال كامل حسابداري