نحوه تقسیم ارث

اگر شما هم خدای نکرده درگیر مباحث ارث و انحصار وراثت و مواردی از این دست هستید، سطرهای بعدی را با دقت بخوانید.
مالک تمامی اموال
قبل از شروع، این را نیز به یاد داشته باشید که برابر ماده 843 قانون مدني، وصيت‌كننده اجازه دارد فقط یک سوم اموالش را وصيت كند.
اگر وصيت فرد متوفي بيش از اين مقدار باشد، بايد ورثه درخصوص بقيه اموال اجازه دهند. يعني اگر خانه‌اي كه از سوي شوهر متوفي براي همسرش وصيت شده از نظر قيمتي بيش از يك سوم اموال او نباشد، وصيتنامه صحيح است در غير اين صورت بايد ورثه درباره بقيه ثلث اموال اجازه دهند.

همه آنهایی که ارث می‌برند
قبل از آنکه به طورحرفه ای وارد مباحث ارث شویم، در ابتدا لازم است بدانید که چه کسانی ارث می برند.
برابر قانون، 3 دسته به خاطر خویشاوندی از مرده ارث می برند که دسته اول شامل پدر، مادر و فرزندان فوت شده، دسته دوم جدّ يعنى پدر بزرگ، جدّه يعنى مادر بزرگ، خواهر و برادر و با نبودن برادر و خواهر، اولاد آنها، هر كدام كه به مرده نزديكتر است و در آخر نیز عمو، عمّه، دايى، خاله و فرزندان آنان قرار دارند.
در این بین اگر وارث فرد متوفی فقط یکی از افراد دسته اول شامل پدر، مادر و فرزندان باشد، همه مال به باقیمانده مى رسد، اگر فرد فوت شده چند پسر يا چند دختر داشته باشد، مال را 3 قسمت مى‌كنند، 2 قسمت به پسر و 1 قسمت به دختر مى رسد و اگر فوت شده چند پسر و چند دختر داشته باشد، مال را طورى قسمت مى‌كنند كه به هر پسر 2 برابر هر دختر ارث برسد.
اگر وارث پدر و مادر باشند، مال 3 قسمت مى شود، 2 قسمت به پدر و 1 قسمت به مادر مى رسد، اما اگر فوت شده 2 برادر، يا 4 خواهر و يا 1 برادر و 2 خواهر داشته باشد، از اموالش یک ششم به مادر می رسد.
اگر وارث ميّت، فقط يك برادر يا يك خواهر باشد، همه مال به او مى رسد . اگر فقط چند برادر پدر و مادرى، يا فقط چند خواهر پدر و مادرى باشند، مال به طورى مساوى بين آنان قسمت مى شود.
و اگر برادر و خواهر پدر و مادرى با هم باشند، به هر برادر 2 برابر خواهر مى رسد، مثلا اگر 2 برادر و 1 خواهر پدر و مادرى دارد، مال را 5 قسمت مى كنند، به هريك از برادرها 2 قسمت و به خواهر 1 قسمت مى رسد.
اگر وارث فرد فوت شده، فقط يك عمو يا يك عمّه است، چه با ميّت از يك پدر و مادر باشد و چه پدرى يا مادرى باشد، همه مال به او مى رسد و اگر چند عمو يا چند عمّه، باشند و همه از يك پدر و مادر، يا همه از يك پدر باشند، مال به طور مساوى بين آنان قسمت مى شود و اگر عمو و عمّه هر 2 باشند و همه از يك پدر و مادر، يا همه از يك پدر باشند، عمو 2 برابر عمه ارث مى برد، مثلا اگر وارث ميّت 2 عمو و 1 عمّه باشد مال را 5 قسمت مى كنند، يك قسمت را به عمّه مى دهند و 4 قسمت به طور مساوى بين آنان تقسيم مى شود.
حق مرد وقتی زن فوت کند
برابر قانون مدنی نیز برای مردان بعد از فوت زن، حق و حقوقی در نظرگرفته شده است. به استناد مواد قانونی، اگر زن بميرد و اولاد نداشته باشد، نصف همه مالش به شوهر و مابقی به دیگر ورثه
مى رسد.
البته اگر در این بین بچه هایی وجود داشته باشند، يك چهارم همه مال به شوهر و مابقی به سایر وراث می رسد. حتی دراین بین اگر زن در حال بيمارى، شوهر كند و به همان بيمارى بميرد، شوهرش اگرچه با او نزديكى نكرده باشد، برابر شرایط ذکر شده از او ارث مى برد.

همه حقوق زن بعد از مرگ مرد
براساس ماده 861 قانون مدني، زن اگر درعقد دایم شوهرش باشد، بعد از مرگ او ارث مي‌برد. البته اگر زن قبل از شوهر فوت کند، دیگر ارثی از جانب شوهر به او نرسیده و به وراث زن چیزی نمی رسد. البته طبق ماده 880 قانون مدني اگر زن شوهرش را بکشد نیز از او ارث نمی برد.
همچنین برابر قانون ارث، به زنانی که فرزندی ندارند، برابر یک چهارم اموال شوهر و برای زنانی که فرزندی دارند، معادل یک هشتم اموال شوهر محاسبه می شود.
البته درگذشته براساس ماده 946 قانون مدني، زن فقط از اموال منقول یعنی هر چيزي كه از شوهر باقي مانده بود ارث مي‌برد و در اموال غيرمنقول یعنی ساختمان و زمين، سهمي به او نمي‌رسيد. اما پس از 70 سال، مجلس هشتم ماده قانوني را تصويب كرد كه براساس آن زن در صورت داشتن فرزند از همسر مرحومش و يك هشتم از اموال منقول، يك هشتم ديگر نيز از قيمت اموال غيرمنقول ارث می‌برد.
در این بین قانون به فکر مردهای چند زنه نیز بوده و به استناد ماده 942 قانون مدني اگر مرد 2 یا 4 زن عقدی داشته باشد و البته در این بین از فرزند خبری نباشد، یک چهارم کل اموال وی به طور مساوی بین زنانش تقسیم می شود و در صورت وجود کودک یک هشتم آن اموال بین تمام زنان به طور مساوی تقسیم می شود.
البته به اين نكته مهم نيز بايد توجه داشت، 2 زن كه يكي از آنها فرزندي ندارد اما زن دوم 2 دختر و 1 پسر دارد، پس از مرگ همسر، زن اول با آن كه فرزندي از شوهر متوفي نداشته است، به علت وجود فرزندان همسر دوم، نصف يك هشتم از اموال شوهرش را ارث خواهد برد.
یادتان باشد برابر ماده 943 قانون اگر زن و مرد از هم جدا شده باشند و درست در زمان عده یعنی زمان بعد از طلاق که معادل 3ماه و 10 روز است مرد فوت کند، زن از اموال مرد ارث خواهد برد. لازم است بدانید که اگر شوهر در حال بيمارى، همسرش را طلاق دهد و پيش از گذشتن 12 ماه بميرد، زن با 3 شرط از او ارث مى برد، اوّل در بين اين مدّت شوهر ديگرى نكرده باشد.
دوم شوهرش را با پول یا هر چیز دیگری راضی به طلاق نکرده باشد. سوم شوهر دراثر مرضی که به خاطر آن زن را طلاق داده است بمیرد.

مالیات بر ارث
فرض کنید مالی به شما ارث رسیده است و می خواهید بدانید باید برای آن مالیات بپردازید یانه، برابر قانون اگر مال به صورت نقدی و در جایی غیر از بانک یا مراکزی از این دست به شما رسیده است، نیاز به پرداخت مالیات ندارید.
اما اگر وجه نقد داخل بانک یا مراکزی از این دست باشد، خود بانک با استعلام از دارایی و برابر انحصار وراثت، مالیات را از مبلغ کسر کرده و باقی را به وارث پرداخت می کنند. در این بین اگر مال باقیمانده غیر از وجه نقد باشد، وراث بعد از صدور سند جدید، حتما باید مالیات آن را پرداخت کنند. در کل این بخش از انحصار وراثت مربوط به دارایی می شود.

یکسری مسایل متفرقه
در مسئله ارث و میراث مسایل زیادی وجود دارد که گاهی از روی لج و لجبازی مباحث حاشیه‌ای نیز وارد آن می شود. یادتان باشد قرآن و انگشتر فرد فوت شده و لباسى كه پوشيده مال پسر بزرگتر است و اگر ميّت، از اين 4 چيز، بيشتر از يكى دارد، مثلا 2 قرآن يا 2 انگشتر دارد، بنا براحتياط پسر بزرگ در آن با ورثه ديگر مصالحه كند. اگر پسر بزرگ، بيش از يكى باشد، مثلا از 2 زن او در يك وقت، 2 پسر به دنيا آمده باشد، بايد لباس، قرآن، انگشتر و شمشير را به طور مساوى بين آنها تقسيم کرد.
پرداخت بدهی های فرد فوت شده نیز اگر بیش از میزان مال باقی مانده از وی باشد به عهده پسر بزرگتر است. مسلمان از كافر ارث مى برد، ولى كافر اگرچه پدر يا پسر ميّت باشد از مسلمان ارث نمى برد.
اگر كسى يكى از خويشان خود را عمداً و به ناحق بكشد، از او ارث نمى برد، ولى اگر از روى خطا باشد، مثلا سنگ را به هوا بيندازد و اتّفاقاً به يكى از خويشان او بخورد و او را بكشد، از او ارث مى برد، ولى بنا بر اقوى از ديه قتل، ارث نمى برد.

چرایی یک سهم دوبله
در اصل بهره مندى از ارث، اسلام، زنان را همچون مردان قرار داده و حتى در مقام تعیین سهام ارث سهم او را پایه قرار داده است. یادتان باشد اختلاف در تخصیص ارث بین زن و مرد هرگز جنبه ارزشى نداشته و دوبرابر بودن سهم ارث مرد نسبت به زن هرگز به معناى ارزش مضاعف مردان نیست.
مبناى این تقسیم رعایت تناسب و تعادل حقوق هر كس با وظایف اوست. توجه به این نكته توهم تبعیض آمیز بودن این تقسیم را از بین مى برد. اگر مسئله ارث به عنوان بخشى از حقوق خانواده در كنار سایر اجزاى این نظام حقوقى قرار گیرد و مجموعه نظام حقوق خانواده به عنوان جزئى از نظام حقوقى اسلام مورد مطالعه و دقت واقع شود و حقوق و تكالیف مختلف زنان و مردان در صحنه خانواده و اجتماع به خصوص از بعد اقتصادى با هم مقایسه شود به خوبى روشن مى شود كه در این تقسیم نه تنها به زن ظلم نشده است، بلكه عملا او بهره بیشترى از مرد خواهد داشت، زن از مزیت اقتصادى مهریه و نفقه برخوردار است ، اما مرد افزون بر آن كه ملزم به پرداخت مهریه و نفقه زن است، ملزم به تامین سایر مخارج زندگى نیز بوده و حتى در صورت درخواست زن موظف به پرداخت اجرت شیردهى حضانت، انجام كارهاى خانه و امثال آن نیز هست. همچنان كه در برخى موارد، پرداخت دیه مقتول منحصرا بر عهده مرد قرار مى گیرد و دوبرابر بودن سهم الارث مرد، یكى از راه هایى است كه او بهتر بتواندبه انجام وظایف مادى و اقتصادى اش اقدام كند.
ضمن آنکه هر چند ظاهر این تسهیم، برخوردارى مضاعف مرد از ارث و مزایاى اقتصادى است اما واقعیت چنین نیست، زیرا اگر چه نتیجه این تقسیم آن است كه در مرحله « تملك » مرد دو برابر بیش از زن مالك مى شود اما در مرحله مصرف و اختصاص تقریبا زن بیش از مرد بهره مى برد زیرا زن سهم و دارایى خود را براى خود نگه مى دارد و هیچ الزامی براى خرج كردن آن ندارد. اما سهم مرد عملا و غالبا در جریان تامین هزینه خانواده خرج می شود.
همچنین دو برابر بودن سهم مرد از ارث یك قاعده عمومى نیست زیرا نه تنها در برخى از موارد زنان برابر مردان ارث مى برند- مثلا پدر و مادر میت، در صورتى كه میت فرزند داشته باشد یک ششم ارث مى برند- بلكه گاهى با تفاوت زیاد بیش از مردان از ارث بهره مند مى شوند- مثلا اگر ورثه میت فقط پدر و یك دختر باشد در این جا مرد (پدر) یک ششم و زن (دختر) پنج ششم ارث مى برد.

منیع: روزنامه حمایت

نحوه تقسیم ارث

مطالب مشابه :

نحوه تقسیم ارث و قواعد حاکم بر آن

نحوه تقسیم ارث

مالیات حقوق و نحوه محاسبه آن

مالیات بر ارث ـ مبحث 1

نرم افزار محاسبه ارث

معرفی کتاب :محاسبه كاربردي ارث/تاليف آقاي '' فريبرز احمدي'' كارشناس رسمي دادگستري

دانلود رایگان نرم افزارهای حقوقی

نحوه محاسبه مهريه بعد از فوت شوهر

آیا می دانید ارث میان زوجین به چه صورت تعیین میشود؟

ماليات بر ارث