آثار تاریخی و طبیعی دشت مغان

ورثان یا اولتان قلعه سی (Varthan) :

اولتان قلعه سی در 12 كیلومتری پارس آباد و در حاشیه رود مرزی آراز واقع شده است. اولتان قالاسی محوطه ای است باستانی در ساحل جنوبی رود ارس كه در كمتر از پانصد متری غرب روستایی به نام اولتان واقع است. این روستا در 12 كیلومتری جنوب غربی شهر پارسا آباد، سر راه پارسا آباد به اصلاندوز، در استان اردبیل قرار دارد. محوطه ی باستانی اولتان قالاسی به شماره 2654 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. اهالی بومی این محوطه را (بخش ارگ یا بارودار) با نام (( اولتان قالاسی)) یعنی قلعه ی اولتان می شناسند. با توجه به آثار سطحی و بررسی عكس های هوایی و ماهواره ای بنطر می رسد این محوطه ی باستانی، شهری بوده كه همچون بسیاری شهرهای كهن ایران از بخش های مختلفی تشكیل می شده است؛ ازجمله بخش محصور (شارستان یا ارگ) و بخش غیر محصور ( بخش استقراری پیرامون شارستان كه احتمالاً بتوان از آن بعنوان ((ربض)) یاد كرد). اولتان قالاسی در مجموع و با احتساب ارگ (حدود 33 هكتار) و ربض احتمالاً بیش از 70 هكتار وسعت دارد .

تپه نادری (اصلاندوز):

تپه نادر كه از تپه های باستانی و تاریخی شهرستان پارسا آباد و محل تاج گذاری نادرشاه افشار است (
سایت ایرانگردی- گردشگری- ایران – تور). كه در بخش اصلاندوز واقع است. تپه نادری (نادرشاه) تپه عظیم نادر در جنوب غربی شهرک اصلاندوز در ملتقای رود ارس و دره رود قرار دارد بلندی این تپه 30 متر و محیط اطراف آن حدود 1500 متر و طول آن 120 متر و عرض آن حدود 100 متر است ظاهرا این محل در سده های متمادی واحد مسکونی بزرگی را تشکیل میداده از هزاره اول پیش از میلاد تا اواخر سده یازدهم هجری قمری مسکون بوده شاید قدمت آن تا هزاره سوم و چهارم قبل از میلاد نیز برسد از اشیای مکشوفه در آن می توان از سفال خشت پخته دوران پارتی سفالهای منقوش دوره اسلامی تعداد زیادی سنگ اپسیدین به حالت تیغه و سنگ خام را نام برد تپه نادری از منظر تاریخی قابل توجه است در این مکان بود که نادرشاه جهت خلع شاه طهماسب دوم صفوی انجمن بزرگی تشکیل داد و سران کشور و بزرگان را به دشت مغان فرا خواند که منجر به خلع طهاسب میرزا و رسیدن وی به تخت سلطنت شد. این تپه را می توان به بهسازی و خارج كردن از محوطه نظامی به یكی از مهمترین جاذبه های تاریخی و طبیعی منطقه تبدیل كرد و هر ساله علاقمندان بسیاری را از اطراف و اكناف به خود جلب نماید..

گورستانهای قدیمی:

در پهنه دشت مغان همه جا ، گورستان های وسیع و اغلب منسوب به هزاره اول ق . م وجود دارد که بیشتر آن ها در معرض تجاوز و حفاری قاچاق قرار گرفته و می گیرد. در نزدیکی اصلاندوز گورستان های قوش اوتران ، قلی بیگلو ، اخجی، گدائیلو، گل تپه و کرار واقع ، که مربوط به هزاره اول پیش از میلاد است گورستانهای باستانی در دامنه کوهها و رودخانه ها که آفتابگیر و رو به مشرق و طلوع آفتاب است انتخاب شده زیرا آفتاب و آب در مذهب میترائیسم جنبه تقدس دارد، گورستانهای مربوط به هزاره پیش از میلاد قلی بیگلو و قوش اوتران و سایر گورستانهای مکشوفه و گورستانهای عهد ساسانی (اخجی) بدون استثنا دارای چنین مشخصاتی هستند. طرز تدفین بواسطه آهکی بودن خاک که باعث از بین رفتن و پوسیدگی استخوان می شود ، به طور کلی معلوم نشد اما قلعه استخوانهای کوچک کاسه سر و قلم پا نشان می دهد که جهت مردگان شرقی ، غربی و سر و صورت روبروی آفتاب قرار داشته است.

سد (بند) میل مغان (اصلاندوز)

این سد از نوع انحرافی نیمه متحرك با بدنه بتنی و خاکی می باشد. کانال اصلی و بزرگ منطقه مغان از این سد سرچشمه گرفته و پس از طی مسیر32 کیلومتری، آب دریاچه شهرک شهید غفاری مغان (شركت كشت و صنعت و دامپروری مغان) را تغذیه می کند. تمام اراضی زیرکشت این منطقه و قسمتی از اراضی شهرستان بیله سوار از آب این کانال آبیاری می شوند و میزان حجم آب خروجی از سد ارس 96/3505 میلیون متر مكعب بوده و میزان حجم آب سریز از سد مغان 32/2907 میلیون متر مكعب و حداكثر دبی تخلیه سیلاب 2460 متر مكعب برثانیه است. در حال حاضر سد مخزنی ارس و سد انحرافی میل مغان بر روی رودخانه ارس در فاصله مشترك ایران و جمهوری آذربایجان وجود دارد كه بهره برداری از آنها در سال 1350 شروع شده است كه آب این رود خانه بوسیله كانال های تعبیه شده در سد میل مغان به مصرف آبیاری اراضی كشاورزی رسیده و سبب رونق كشاورزی و اقتصادی منطقه شده است (وطن خواه سادات، 1388، ص19)

تالاب تپراق كندی:

تالاب تپراق كندی (مغان) در زمستان پرندگان مهاجر به آن روی آورده و زیستگاه پرندگان و جانوران و گیاهان نیز می باشد و همچنین یك جاذبه طبیعی برای منطقه به حساب می آید. لذا شایسته است سازمان محیط زیست منطقه، اقدامات حفاظتی مناسب (پرندگان از قبیل قو، اردك و غیر ....) را انجام داده و بیش از پیش از این گونه منحصر به فرد مراقبت نموده تا نسل آن در آینده از بین نرود.

شهرستان پارس آباد مغان دارای سوابق تارخی كهن است از آثار باستانی آن می توان چند تا ازآن (آثار تاریخی و طبیعی) فقط به ذكر آنها بسنده می كنم، گورستان بران علیا، تپه گوزللی، قربان تپه سی، تپه غیبعلی (اسلام آباد قدیم)، آق توره در روستای تازه كند جدید، تاراتوره در روستای تكله و پل خداآفرین و جاذبه طبیعی جنگل كنار رود ارس (روستا پیرایواتلو، دوست كندی) و جنگل گوشلو و جنگل كنار چهل پله شهرك و مراتع جلگه مغان و آلاچیق عشایر و صنایع دستی عشایر و روستاهای نام برد.

آثار تاریخی و طبیعی دشت مغان

مطالب مشابه :

تاریخ شهر پارس آباد مغان

محصولات کشاورزی شرکت کشت و صنعت مغان- پارس آباد مغان

فهرست روستاهای شهرستان پارس‌آباد

پارس آباد

شماره تلفن ادارات پارس آباد

قابل توجه دانشجویان واحد پارس آباد مغان

آثار تاریخی و طبیعی دشت مغان

سه خواهران مغان

نقش زنان ايل شاهسون مغان