فصل سوم :طرح و نقشه و ساختار شهری ((جغرافیا و شهر شناسی منبع ارشد ))

طرح فضای شهری از روی نقشه شهر ،عکس هوایی و از روی ماکت یا طرح برجسته شهر مشخص می شود .

نقشه شهر معرف تاریخ شهر است.بنابراین نقشه شهر معرف 1)تاریخ شهر 2)بازتاب اعتقادات و باورها و...3)معرف بافت شهر 4)ترکیب اجتماعی طبقات شهری ((مثال :شهر بنتارس نمودی از اعتقادات و باورهای مردم ان است . ))

در کشورهای اسلامی جایگزینی مکانهای متبرک مثل مسجد در مرکز ثقل شهر به عنوان عامل تمایز شهر از روستاست.

در شهرهای اسلامی رو به شهر سمت زیارتگاهها را از ارتفاع بناها میکاهند تا در حفظ و نمایش انها گامی برداشته باشند .

در نقشه جامع شهر مشهد چهر محور ارتباطی به هم گره خورده است و بناهای مرتفع قدیمی که مانع روئت مرقد امام رضا (ع) بود در هم کوبیده شده است .

نقشه شهری می تواند پاسخگوی نقشی باشد که در اینده به عهده خواهد گرفت ((شهر بازرگانی =عمل ساده کالا و شهر بندری = حمل و نقل کالا سرعت ))

نقشه شهر معرف بافت است . بافت شهر ممکن است اشفته و نامنظم باشد و شکل هندسی به خود نگیرد .

بافت اشفته و نامنظم اصولا در شهرهایی که به طور اتفاقی مکانیابی کرده اند می توان دید.

اصولا شهرها بافت هندسی ((مربع و چهارگوش ))دارند و در چنین بافتی بلوک ها و قطعات نامنظم و راههای ارتباطی مستقیم و عمد بر هم کشیده شده اند .

گونه دیگر بافت هندسی دایره شکل است . که تحقق ان مانند چهارگوش ساده نیست .

شهر با هر بافتی که باشد بلوکهاب داخل ان نشانگر تراکم ساختمانی است که به وسیله راههایی از هم جدا می شوند . بعضی از راهها یا مستقیم یا پلکانی است .

در افریقا و خاورمیانه نوعی از شهرهای پلکانی و جود دارند .

بازار سرپوشیده طاقدار تهران ،مشهد ،تبریز و غیره و بازار از مسیر ترکیه نوعی از معابر عمومی است که انحصارا برای پیاده ها امکان عبور می دهد .

معابر روباز و چه بسا عریض عامل مهم تقسیم بلوکهای شهری است .

عامل اساسی دیگر که در بافت شهر تاثیر می گذارد ترکیب اجتماعی مطالب سکونتگاهی است .

نقشه اشفته =نقشه ایست که در تنظیم ان در اندیشه انسانها به کگار گرفته نشده است .

شهرهای اشفته در اثر حوادثی چون سیل ،اتش سوزس ،زلزله و جنگ این شهرها مورد بازسازی قرار گرفتند .

قانون نوسازی شهرهای ایران فرصتی را ربای اصلاح شهرهای اشفته پیش اورده است .

نقشه های شعاعی و یا دایره ای برای شهرها در ایران مربوط به دوره پارتیان و ساسانیان است که ابتدا مراکز حکومتی و سپس مناط مسکونی در گرداگرد ان قرار داشتند .

شهرهای دایره ای بیشتر جنبه دفاعی داشته و دلیل ان عدم وجود امنیت بوده است . شهرها دایره ای در کشور ایتالیا به اوج خود می رسد .

شهرهای دایره ای علاوه بر جنبه دفاعی ارمانگرایانه هم بوده است . در نقشه شعاعی شهرهای امروزی نیز محورهای ارتباطی شهر در هته ها به هم پیوند می خورند . ((مادرشهرهای اروپا مثل مسکو ،پاریس ،و امستردام نقشه شعاعی دارند . ))

شهر مسکو با قشرهای کمربندی متداخل و راههای شعاعی همگرا در مرکز شهر رشد هماهنگ دارد . شهر پاریس ب موقع چهارراهی نقشه شعاعی خود را گسترده است . (پاریس دارای نقش بازار شهری است )

بلوارهای متداخل شهر که همچون قشهرهای تنه درختی پشت هم روییده اند مبیم تاریخ توسعه شهر است .

شهرهای شعاعی تک مکانی به سبب انبوهی و تراکم فعالیتها زودتر حالت اباشتگی و خفقان پیدا می کنند .

برخی شهرها دارای نقش چند هسته ای هستند که در ان هر مرکز به وسیله بزرگراههایی با هسته های دیگر شهری پیوند میخورد و در جمع شکل تار انکبوتی می یابد . (مثال :شهر کانبرا نمونه بارز نقشه شعاعی طرح چند هسته یی است .)

زمانی که شهرها در کنار عارضه های طبیعی چون کوه و غیره قرار می گیرد تنها در بخشی از ان طرح نیمه شعاعی و نیمه دایره ای پیاده می شود . شهر امستردام هلند الگوی توسعه شهری نقشه نیمه شعاعی است . شهرهای ایران فاقد اندیشه نقشه شعاعی عامل هشتند و فقط شهر همدان دارای چنین نقشه ای است .

دو شهر تبریز و خرمشهر دارای طرح نیمه شعاعی هستند .

شهر شطرنجیکه در این شهرها دارای دو راه اصلی متقاطع و راهها کوچه هایی به موازات انها بوده اند .

در ایران باستان پارتیان وساسانیانشهرها را به صورت شطرنجی می ساختند . در دوره ساسانیان شهر جندی شاپور به شکل شطرنجی ساخته شد.

در اروپای کهن رومیان پیشرو شهرهای شطرنجی بوده اند . پیاده و اداره کردن شهر شطرنجی اسان است .

انواع گونه های طرح شطرنجی :

1)انطباق دو نقشه شطرنجی و شعاعی روی هم = نمونه شهر شیکاگو

2)طرح کلی شعاعی است ولی نمودی از نقشه شطرنجی هم در خود دارد . = مثال کان برا

3)در گذشته شهر از نقشه اشفته تبعیت می کند .

در ایران شهرهایی چون بخش کوی افسران اهواز ،نارمک و تهرانپارس در تهران دارای نقشه شطرنجی هستند .و هم چنین دو شهر کوچک سلماس و فریمان .

از اواخر قرن نوزده طرح کوچه شهری یا طولی ایجاد شد .

طرح کوچه شهری در مکانی با توپوگرافی هموار و بدون عارضه انجام می شود .طرح کوچه شهر برای اولین بار در سال 1894 در ارتوروسیا ایجاد شد .

شهرسازان روسیه با ایجاد تغییراتی کوچه شهر را به نوار شهر برگرداند .

برای مطالعه مرفئلئژی شهر نقشه های یک بیست و پنج هزارم لازم است .

روژه برونه برای ازمون مرفولوژی بخش بندی نواحی جرافیایی به شرح زیر دارد:

درون شهری =وسعت 5 تا 50 کیلومتر مربع

قطعات ساختمانی =یک هکتار

مناسبترین نقشه برای مطالعه شهرهای بزرگ نقشه های یک پنجاه هزارم است .

عواملی که در شکل گیری مرفولوژی شهر تاثیر می گذارند عبارتند از :

1)مهمترین عامل تثیرگذار نطفه یا نشستگاه شهر

2)عامل فرهنگی و مذهبی و امیال روانی مردم شهر 3)اقتصاد ناظر بر شهر 4)عملکرد شهر

5)نظامهای اجتماعی حاکم بر شهر .

در شهر کلن مساکن نافشرده به صورت سکونتگاههای انفرادی و یا باغشهر شکل گرفته اند .

در بررسی فضای ساخته شهر جغرافیدان به کلیه اشکال سکونتگاهی اعم از انفرادی و گروهی توجه داشته ريا،گونه های سکونتگاهی انسانی را با داده های توپوگرافیک ،بهای زمین فرد گرایی شهری بررسی و مشاهده می کند .

فصل سوم :طرح و نقشه و ساختار شهری ((جغرافیا و شهر شناسی منبع ارشد ))

مطالب مشابه :

نقشه کامل وجدید و آنلاین مشهد

نقشه جامع محلات شهر مشهد

شهری

تاريخچة شهر مشهد

فصل سوم :طرح و نقشه و ساختار شهری ((جغرافیا و شهر شناسی منبع ارشد ))

آشنایی با استان خراسان رضوي

نقشه جغرافیایی شهر مشهد

معرفی شهر جدید گلبهار