ماشین آلات خراطی صنایع چوب

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

ماشین آلات خراطی صنایع چوب

چوب يكي از صنايع دستي سنتي ايران است كه از زمانهاي قديم در اين مرزوبوم رواج داشته و به طور معمول در مناطقي از كشور كه چوب در آنجا بيشتر يافت ميشود رايج است زيرا ماده اوليه ي عمده ي آن چوب مي باشد چوب هاي مورد استفاده در خراطي شامل گردو، نارون، توسكا، زبان گنجشك ، بيد، چنار، چوب سفيد، كهور گلابي، كيكم و …. مي باشد و در دزفول نوعي چوب به نام جغ نيز مورد مصرف صنعتگران قرار مي گيرد از ديگر مواد اوليه ي مصرفي در صنعت خراطي مي توان س در حال حاضر در كارگاه ها از دستگاه هاي خراطي برقي نيز استفاده مي شود.

محصولاتي كه حاصل كار صنعتگران مي باشد به صورت عصا، عصاي تعليمي مي قليان ،‌ چوب سيگار،‌ تنه ي قليان ، وردنه و ساير اشياء خراطي شده تجلي مي نمايد. مناطقي از كشور كه در آن ها صنعت خراطي رواج دارد عبارت است از:

1 – شهرستان ايرانشهر از توابع استان سيستان و بلوچستان كه تعدادي كارگاه در آنجا وجود دارد و مواد اوليه ي مصرفي آن را چوب كهور كه در بمپور به فراواني يافت مي شود ، تشكيل مي دهد.

2 – در استان آذربايجان غربي و مركز عمده ي خراطي شهرهاي اروميه و بخش بوكان از توابع شهرستان مهاباد مي باشد.

3 – در استان كردستان ، شهرهاي سنندج و بانه و سقز از مراكز خراطي محسوب مي شود.

4 – در كرمان هم تعدادي كارگاه خراطي دايراست مخصوصاً‌ عده يي از عشاير در اين منطقه با وسايل ساده و ابتدايي مبادرت به توليد انواع كالاهاي چوبي مي نمايند.

۵ – در شهرستان دزفول از استان خوزستان تعدادي كارگاه خراطي داير و مشغول بكار است و جوب مورد مصرف دست اندركاران آن نوعي چوب به نام جغ است كه در باغات اطراف يافت مي شود.

6 – در شهرستان رشت نيز تعدادي كارگاه خراطي چوب با استفاده از چرخ خراطي به توليد گلدان،‌ كاسه و ديگر انواع محصولات چوبي مبادرت مي نمايند.

شهرهاي ساري – چالوس – و ساقي كلايه تعدادي كارگاه خصوصي به توليد انواع شمعدان، گلدان، شكلات خوري و زير سيگاري مشغولند و ضمناً پايه ميز و مبل و غيره را خراطي میکنند در نطنز و حومه هم حدود 10 كارگاه خراطي وجود دارد كه توليدات آن ها عمدتاً چوب ميانه ي قليان مي باشد و چون داراي مصرف محلي نيست تماماً به تهران و قم به فروش مي رسد و تنها در كارگاه اين منطقه كه هنوز به شيوه ي سنتي اداره مي گردد با استفاده از چوب گردو و

گلابي وسايلي از قبيل قندان و ساير ظروف مصرفي ساخته مي‌شود.

مراحل توليد در كارگاههاي به قرار ذيل مي باشد:

1 – انتخاب نوع چوب در ارتباط با كالاي توليدي

2 – برش چوب به وسيله ي اره ي نواري و رنده به اندازه ي مورد نياز شيئي كه ساخت آن مورد نظر است .

3 – بستن چوب بريده شده به دستگاه خراطي و گرد كردن آن و يا اصطلاحاً به صورت نيمه كاره درآوردن آن.

4 – در اين مرحله چنانچه توليد كالائي توخالي مورد نظر باشد، كار نيمه كاره را به وسيله سه نظام به دستگاه خراطي بسته و توي آنرا خالي مي كنند.

5 – مرحله پنجم تكميل كار نيمه كاره و پرداخت قسمت خارجي آن توسط سمباده مي باشد و بعد از آن محصول را كيلركاري نموده و به بازار عرضه مي كنند.

منابع تأمين چوب:

منابع تأمين چوب در كارگاههاي خراطي بيشتر باغهاي اطراف شهرها و يا جنگل مي باشد.

در استان گيلان بيشتر كارهاي توليدي شامل انواع شكلات خوري، گلدان، قندان ، آجيل خوري ، عصا و …. مي باشد.

توليدات اروميه بيشتر زاويه دار مي باشد و اقسام شكلات خوري ، پايه آباژور و رحل قرآن و … را شامل مي شود. دزفول كارهايش شبيه گيلان است و چيزهاي ديگري مثل قليان ، سرقليان و مشابه آن توليد ميشود. توليدات كردستان نيز نقريباً شبيه اروميه مي باشد.

خراطي چوب :

خراطي چوب : شيوه‌اي از توليد محصولات چوبي است كه طي آن و با ابزار و وسايل مختلف وبه طور كلي به وسيله دستگاه خراطي، اشيائي نظير انواع قليان، گهواره، پايه آباژور وظروف مختلف ساخته و پرداخته مي‌شود. اين حرفه كه قدمت و پيشينه‌اي بس طولاني دارد، هم‌اكنون در شهرهاي مختلفي از كشورمان پررونق است.

خراطی چوب از هنرها و صنایعی است که بیشتر در دو شهر دزفول و بهبهان رواج دارد.

ابزار کارخراطان :

بسیار ساده است، شامل اره، سوهان، چاقو، تیشه، مته ی دستی، چكش، گیره، انواع مته، شفره، دستگاه یا چرخ خراطی ...

ماشین خراطی چوب :

برای تراشیدن سطوح قوس دار داخلی و خارجی قطعات چوب که سطح تراش آن را به نتوان با ابزارهای دستی مانند رنده یا انواع مغارها با دست یا به وسیله ماشین رنده،اره و فرز و... متناسب با قوس مورد نظر طبق نقشه کار ایجاد نمود، از ماشین خراطی استفاده می شود

ماشین خراطی دارای انواع مختلف به شرح زیر است:

1-ماشین خراطی با ابزار های بار دهنده دستی

2- ماشین کپی تراش سطوح خارجی

3- ماشین کپی تراش داخلی

ماشین خراطی ساده یا ماشین تراش چوب را میتوان رابطی بین ابزارهای دستی و ابزار های ماشینی دانست زیرا درآن مهارت استاد یا تکنسین با ابزار دستی توأم با حرکت مکانیکی ماشینی شده است.

در اولین ماشین خراطی از دو درخت مجاور هم استفاده می شد که در فاصله بین این دو و بین دو مرغک چوب قرار می گرفت و از طنابی برا ی چرخش آن استفاده می شد که در هین گردش به کمک فشار سطح قطعه چوب را شکل میدادند.

ماشین های خراطی از آن زمان تا کنون تغییرات وسیعی یافته و امروزه به صورت انواع ماشین های ساده و اتوماتیک حتی با برنامه ریزی های کامپیوتری ساخته شد که در کارهای تکی سازی و سری سازی از آنها استفاده می کنند.

در بعضی از ماشین ها امروزه برای بالا بردن سرعت پیشبرد کار حتی در خلاف جهت حرکت قطع کار مغار های خراطی را حرکت دادند

عملیات اصلی ماشین خراطی چوب عبارتند از چرخش قطعه کار که بین مرغک دوار و یه مرغک ثابت بسته شده و یا گردش قطعه کار صفحه ای که روی دیسک کله ای ماشین (سه نظام مخصوص)بسته شده است.

اندازه ماشین خراطی:

اندازه ماشین خراطی رابطه مستقیم با بزرگ ترین اندازه طولی چوب خراطی دارد این اندازه را ظرفیت ماشین خراطی می گویند که به وسیله طول بستر ماشین قابل تنظیم است.

قطر ماشین عبارتند از حداکثر قطری که قطعه کار میتواند به صورت خام میتواند داشته باشد و قادر است بین مرغک دوران نماید اکثر ماشین های خراطی ساده را میتوان به سه نظام های کله ای مجهز ساخت تا بتوان کار های با قطربزرگ را با آنها تراشید.

قسمت های اصلی یک ماشین خراطی ساده عبارتند از :

1-پایه مرغک متحرک

2-بستر ماشین

3-گونیا یا تکیه گاه ابزار

4-کله ای و مرغک ثابت (سه نظام کله ای)

5-محل چرخ تسمه و تسمه ذوزنقه ای برای تغیر دور لازم

6-جای ابزار

7- تابلو قرار نقشه

8-کلید روش وخاموش کردن و محفظه الکترو موتور

انواع مغاردر خراطی :

برای شکل دادن قطعه کار روی ماشین خراطی ساده نیاز به مغار های مخصوص میباشد که این مغار ها باید اولا دارای دسته های بلند باشند تا بتوان در موقع عمل و بار دادن با دست آنها را محکم کرد و صحیح در دست گرفت ثانیا دارای لبه برنده در جلو با فرمانهای مختلف زیر باشد:

1-مغار لبه گرد مقعر (نیم دایره) گلوئیskew:

برای تراش اولیه و بار دادن زیاد به عرض 20 و 15 mm.

2-مغار تخت مایلwood_turning chisel:

برای صاف کاری و پرداخت کاری به عرض20و15 mm.

3-مغار سر نیزه ای cutting_off chisel

برای جدا کردن و قطع کردن به اندازه دلخواه به عرض 13mm.

4-مغار قاشقیspoon auger:

برای گرد کردن گوشه ها و نفوذ سریع در چوب به عرض 8و 12mm

5-مغار سر گرد تخت molders tool:

مغار خط زن به عرض 5mm1برای چوب سخت.

6-مغار سر دایرهboring chisel:

برای کار های ماشینی و گلوای درآوردن در قطعه کار.

به طور کلی مغارهای خراطی در چهار دسته مغارهای سر گرد ،مغارهای پخ دار، مغار های سر گرد و مغارهای جدا کننده تقسیم می شوند و برای آنکه بتوان یک سطح صاف و بدون پستی و بلندی نا متعادل داشت ، باید مغارهارا همیشه به طور صحیح تیز نموده ،و به طور صحیح با زاویه مناسب در دست نگه داشت .

روش به دست گرفتم مغار با استفاده از گونیا یا تکیه گاه ابزار نسبت به قطعه بسته شده بین دو مرغک باید طوری باشد که به ترتیب آزاد&=36 درجه و زاویه گوه b =25درجه و زاویه پیش برد کار گاما=29 درجه و زاویه برش =61 درجه باشد .

در تنظیم گونیا یا تکیه گاه باید سعی نمود همیشه با قطعه کار در حالت دوران و اندازه سه میلی متر فاصله داشته باشد

در موقع عمل باآن باید کاملا جهت حرکتهای آن را شناخت و قطعات نسبت به هم به طور صحیح تنظیم نمود .

روش عمل با ماشین خراطی ساده

قبل از شروع کار باید از یک خط قرار گرفتن مرکز دو مرغک و لنگ نزدن آن موقع انجام کار مطمئن شد و سپس باید قطعه کار را طوری بین دو مرغک محکم نمود تا محور قطعه کار کاملا هم امتداد خط یا محور دو مرغک باشد تا در موقع تعادل دورانی حفظ شود و از طرفی بزرگترین قطر ممکن از تراش حاصل گردد و هرچه قطعه بزرگتر باشد دقت بیشتری برای بستن آن بین دو مرغک باید مبذول نمود.

عملیات خراطی را می توان به ترتیب زیل انجام داد :

1- ابعاد قطعه چوب طوری انتخاب شود که قطر تمام شده آن به اندازه 6میلیمتر از قطر اولیه خراطی کوچک تر باشد تا عملیات خراطی اقتصادی انجام شود.

2- قبل از بستن مرغک ها دو سر چوب را به طور کاملا گونیایی برش دهیم.

3- در دو سر قطعه کار قطر های سطح مقطع را کشیده و مرکز آن را بدست آوریم.

مرکز یک سر قطعه کار را روی نیشه مرغک ثابت قرار داده و با چکش زدن به سر دیگر چوب آن را ثابت میکنیم

5-مرغک متحرک را حرکت داده و نیش آن را در مرکز آزاد سر چوب قدری فرو نمائیم و سپس پایه مرغک را با حرکت اهرم آن ثابت کنیم ،سپس با گرداندن فرمان مرغک متحرک نیشه مرغک را کاملا در چوب فرو برده ودر محل خود ثابت نمائیم.

6-نوک مرغک متحرک را قبل از فرو بردن در چوب روغنکاری نمائیم.

7-گونیا یا نگهدارنده ابزار را کاملا با جدار خارجی قطعه کار را موازی کرده لبه آن را به فاصله 3mmاز قطورترین قسمت قطعه کار محکم کنیم.

8-برای اطمینان از عدم برخورد قطعه کار در موقع عمل به گونیا یک دور با دست قطعه کار را بگردانیم.

9-برای شروع کمترین دور را در ماشین تنظیم نمائیم(که ممکن است به طور اتوماتیک به وسیله چرخ تسمه تغییر انجام شود) و یا با دست تسمه را روی کوچک ترین چرخ تسمه متصل با الکترو موتور و بزرگترین چرخ متصل به مرغک ثابت انداخت و این دور کم 400تا800دوردر دقیقه تا موقعی که قطعه کار به یک استوانه کامل تبدیل نشده مناسب خواهد بود.

10-برای استوانه کردن اولیه چوب از مغار نیم گرد(گلوئی) استفاده میشود و مغار را باید محکم و صحح در دست گرفت که برش موثری داشته باشد ابتدا گونیا را برابر خط محور قطعه کار قرار میدهیم ولی هرچه قطر چوب کمتر شود گونیا یا تکیگاه مغار را جلو تر می آوریم.

11-از مغار لبه تخت مایل ،برای صاف کردن استوانه ای که با مغار نیم گرد ایجاد شده است ،استفاده میکنیم برای این کار سرعت ماشین را بالا میبریم معمولا ماشین های خراطی یا چرخ تسمه سه سرعته می باشد که سرعت اول برای شروع و پوشال برداری زیاد (400تا 800 U/min)سرعت دوم برای صاف کردن (800تا 1400 )سرعت سوم که بیشترین سرعت است برای عملیات سمباده کاری و پرداخت کاری بین (25تا 1400) می باشد.

12- جهت حرکت مغارهای نیم گرد و لب تخت باید به چب باشد.

13- قطر و اندازه های مورد نیاز را طبق شکل که نقشه آن روی تابلو ماشیبن نصب گردییده به وسیله ی شابلون و پرگار اندازه گیر قطر خارجی کنترل میکنیم.

14- طرح های مورد نیاز را به وسیله مغارهای خط زن روی استوانه قطعه کار جدا میکنیم و با مغار سر نیزه ایی ( جدا کننده) تا قطر مورد نیاز در آن طول پوشال برداری مینمایم تا حداقل مانع حرکت غیر مرکزی ، ترکیدن ویا سوختن سر چوب شود لازم است برای راحتی مرغک متحرک را قبل از فروبردن در سر چوب قدری چرب نماییم.

15- برای تهیه مغارهای خراطی در کارگاهای ساده علاوه بر تهیه مغارهای استاندارد می توان مغارها را سوهان و چوب ساب های فرسوده نیز تهیه نمود مشروط بر اینکه طول سوهانها خصوصا طول دسته آنها کوتانباشد سوحانها را میتوان با کمک ماشین سنگ سمباده در انواع مختلف و زاویه مناسب شکل داده سپس با کمک سنگ نفت آنا را به تیزی دلخواه رساند.

خراطی کله ای:

قطعاتی با قطر زیاد تا 350میلیمتر و طول کم تا 200میلیمتر وجود دارند که نیاز به کارهای خراطی دارند و با ماشینهای خراطی ساده میتوان سطوح داخلی و خارجی آنها را طبق نفشه به فرم مورد نیاز در آورد در ماشین های خراطی ساده در طرفی از ماشین که معمولا الکتروموتور ، چرخ تسمه و تسمه وجود دارد یک دیسک به قسمت پشت مرغک یا سه نظام ثابت ماشین نصب گردیده که جلوآن معمولا یک گونیا یا تکیه گاه ابزار و گاهی صفحه فلزی با گونیای کشوئی روی آن نصب گردیده است.

معمولا قطعه کار را برای تراشیدن ابتدا از یک سر گونیا کرده و بعد از پیدا نمودن مرکز آن دایره با قطر مورد نیاز قطعه را رسم نموده و هشت ضلعی محیطی را به طریق استوانه تراشی طولی رسم می کنیم و عملیات برش آزاد و بریدن اولیه را با کمک اره نواری انجام میدهیم سپس یک سر قطعه را روی دیسک بوسیله پیچ چوب در محل های احداث شده برای این کار محکم می نماییم باید دقت شود چنانچه طول پیج ها باعث سوراخ شدن قسمت اصلی قطعه و خطر برخورد مغارهای خراطی را با آن داشته باشد بهتر است قسمت ته قطعه ضخیم تر گرفته شود و یا از یک قطعه چوب ویا تخته لایه کمکی در ته آن استفاده شود این قطعه کمکی را بهتر است به ته چوب اصلی با چسب چسباند و برای راحت کنده شدن آن در پایان کار بین دو سطح مورد عمل را یک لایه کاغذ قرار داد.

قراردادن و چسباندن یک لایه تخته و کاغذ خصوصا در کارهایی که میخواهییم نازک تراش بدهم الزامی میباشد .

بعد از نصب قطعه کار روی دیسک ماشین که از ماشین قبلا باز شده برای انجام کار سه نظام کله ای دیسک را روی محل گردنده ماشین خراطی می بندیم سپس گونیا و تکیه گاه ابزار را تنظیم کرده آن را موازی با کار محکم می نماییم

به طوری که به اندازه شش میلیمتر از قطعه کار فاصله آزاد داشته باشد سپس با استفاده از مغارهای مناسب عملیات خراطی کله ای را انجام میدهیم و برای تراشیدن داخل سعی گردد عمل طراش از مرکز دایره به خارج قطعه انجام شود.

کاربردمغارهاباتوجه به شکل آنها:

)-Aمغارسرنیزه ای):برای تراشیدن وصاف کردن قسمتهای خارجی قطعه کار.

)-Bمغارسردایره ای): برای تراشیدن وصاف کردن قسمتهای داخلی قطعه کار.

-C(مغارنیم گردراست):برای شکل دادن خارج وداخل قوسهایی که انحنای آنهابه طرف راست باشد.

D-(مغارسرتخت):برای عملیات برداختکاری قوسهای مقعرداخل کار.

E-(مغارنیم گردچپ): برای شکل دادن خارج وداخل قوسهایی که انحنای آنهابه طرف چپ باشد

منبع:

کتاب ماشین آلات: دکترمحمدغفرانی ودکتر غنچه رسام

ماشین آلات خراطی صنایع چوب

مطالب مشابه :

خراطی چوب چیست؟

ماشین آلات خراطی صنایع چوب

ماشین خراطی کپی تراش

خراطی در مهرجرد

خراطی چوب چیست؟ هه هه هه هندونه

خراطی چوب

خراطی با چوب