طرح پیشنهادی پژوهش (پایان نامه کارشناسی ارشد): بررسی مفهوم قلمروپایی در فضاهای باز و نیمه باز خصوصی

باسمه تعالي

دانشگاه آزاد اسلامی

اين قسمت توسط حوزة معاونت

پژوهشي دانشگاه پر مي‌شود .

شماره :

تاريخ :

پيوست :

فرم طرح تحقيق

كارشناسي ارشد n دكتراي حرفه‌اي ¨

درخواست تصويب موضوع پايان نامة كارشناسي ارشد و دكتراي حرفه‌اي

توجه : اين فرم بامساعدت وهدايتاستاد راهنما تكميل شود.

زهرا کاشانی

بررسی مفهوم قلمروپایی در فضاهای باز و نیمه باز خصوصیمجتمع های مسکونی (در قالب طراحی مجتمع مسکونی در شهر قم)

Deliberation of Territoriality Concept in Open and Semi-open Private Spaces of Apartment Buildings (In Form of Designing of Apartment Building In Qom City)

4 . اطلاعات مربوط به پايان نامه :

1 ـ الف : عنوان پايان نامه:

بررسی مفهوم قلمروپایی در فضاهای باز و نیمه باز خصوصیمجتمع های مسکونی (طراحی مجتمع مسکونی در شهر قم)

¨ غير فارسي nفارسي

¨ عملي ¨ كاربردي n نظري ¨ ب . نوع كار تحقيقاتي : بنيادي

پ. تعداد واحد پایان نامه: 6 واحد

ت . پرسش اصلي تحقيق (مسأله تحقيق ):

آیا می توان راهبردهایی پایه مبتنی بر قلمروپایی درطراحی فضاهای باز و نیمه باز خصوصی مجتمع های مسکونی، در جهت رفع نیازهای ساکنین در نظر گرفت؟

5.بيان مسأله (تشريح ابعاد , حدود مسأله, معرفي دقيق مسأله , بيان جنبههاي مجهول و مبهم و متغيرهايمربوط به پرسشهاي تحقيق،

منظور تحقيق)

در پی رشد جامعه مدنی و افزایش جمعیت در ایران، سیاست انبوه سازی مسکن بدون نتایج روان شناختی آن در آینده پیش گرفته شد که ممکن است مردم را که اکنون تنها به ارضاء نیازهای اولیه خویش، به لحاظ مشکلات اقتصادی، می اندیشند و دیگر نیازهای انسانی را در حال حاضر از نظر دور می دارند در آینده دچار بی علاقگی به سکونتگاه خویش و لذا بی هویتی مکانی سازد. برای اجتناب از این رویداد تاسف بار راهی جز انجام پژوهش های نظام وار و تجربی روان شناختی از مردم در ارتباط با محیط روزمره زندگیشان نیست (مطلبی1379). در این رابطه، پژوهش درباره نکاتی چون قلمرو فضایی(1)، عرصه های خصوصی(2)، فضای شخصی(3) و روابط میان آنها ضروری به نظر می رسد (نمازیان1379).

کنترل قلمرو مکانی و درنتیجه تامین خلوت(4) در طراحی محیط اهمیت ویژه ای دارد، زیرا بعضی از نیازهای اساسی انسان از قبیل هویت، انگیزش و امنیت(5) از این طریق قابل ارضا هستند (لنگ1387). رفتار قلمروپایی(6) از طریق نظارت بر تعامل اجتماعی رابطه افراد را تسهیل و از این رهگذر از تضاد و ارتباط نادرست اجتماعی جلوگیری می کند (آلتمن1975). قلمرو مکانی جغرافیایی است که به طریق شخصی علامت گذاری می شود و از آن دربرابر تجاوز دفاع می گردد (سامر(7) و بکر1969). قلمروها بر حسب میزان دوام مالکیت و میزان نظارت افراد بر یک مکان، به سه دسته اولیه، ثانویه و عمومی تقسیم می شوند. قلمروهای اولیه بیانگر پیوند نزدیک نظارت بر خلوت، سازوکارهای قلمروی و هویت فردی است. این قلمرو به شکلی دائمی تحت مالکیت افراد یا گروه خاصی است و برخلاف دو نوع قلمرو دیگر، به آسانی می توان آنها را در جامعه تشخیص داد (آلتمن1975).

این پایان نامه درنظر دارد به مشکلات برخی از قلمروهای اولیه و ثانویه در سازماندهی فضایی مجتمع های مسکونی پرداخته و ضوابطی را جهت طراحی اصولی آن ها از دیدگاه قلمروپایی در شهر قم، وضع نماید. فضاهای ورودی و بالکن ها از جملۀ این فضاها هستند که در فضاهای کالبدی داخلی و خارجی مجتمع های مسکونی به وفور دیده می شوند. آنها جزء فضاهای باز یا نیمه باز خصوصی هر واحد به شمار می آیند اما مانند فضاهای داخلی خصوصی، تنها تحت نظارت افراد ساکن هر واحد نیستند. به همین دلیل به نظر می رسد طبق طبقه بندی حسین الشرکاوی (1979) جزء قلمرو مکانی نیمه خصوصی قرار گرفته اند. از طرف دیگر مطابق تحقیقات بکر(8)(1977) بالکن های جادار ازجمله جنبه های معماری هستند که کاربرد آپارتمان ها را برای افراد ساکن در آن بالا می برند و به موجب تفکیک بین فضای عمومی بیرون و کاملاً خصوصی داخل از درجه اهمیت بالایی در طراحی سازماندهی فضایی مجتمع های مسکونی برخوردارند. اما با توجه به آنچه امروزه دیده می شود می توان گفت بالکن ها در مجتمع های مسکونی پرتراکم فعلی، مفهوم اصلی خود را از دست داده، ابعاد آن به حداقل رسیده و به محلی جهت قرارگیری کولر، خشک کردن لباس و یا با پوشاندن آن به یک فضای داخلی کاملاً خصوصی تبدیل گشته است. محیط کالبدی محصور در ورودی ها نیز از قلمروهایی هستند که امروزه تحت نظارت مداوم نیستند، شخصی سازی آن ها دشوار است و فقدان دفاع پذیری آن ها نیز گاهی می تواند مشکلات جدی را برای ساکنین آپارتمان ها پدید آورد (مک اندرو 1387).

در این تحقیق پس از بیان نظرات روانشناسی در باب موضوع قلمروپایی و بررسی آن ها از لحاظ قابلیت استفاده در طراحی مجتمع های مسکونی، فضاهای باز و نیمه باز خصوصی در مجتمع های مسکونی امروزه را از لحاظ مفهوم قلمروپایی توصیف می کند. سپس به کمک این نظریات به تدوین ضوابطی در طراحی آن ها می پردازد. ضوابطی که بتوان به کمک آن فضاهای باز و نیمه باز خصوصی را در مجتمع های مسکونی شهر قم –با توجه به اقلیم و فرهنگ شهر- به بهترین حالت در ارتباط با نیازهای اجتماعی ساکنین، سازماندهی نمود. در این تحقیق قلمروپایی به عنوان متغیری مستقل و راهبردهای طراحی فضاهای باز و نیمه باز خصوصی به عنوان متغیری وابسته در طراحی مجتمع مسکونی مورد استفاده قرار می گیرد. این مجموعه در سایتی بالغ بر10000 متر مربع و دارای امکاناتی نظیر فضاهای رفاهی، تجاری و خدماتی ، واقع در بافت مرکزی شهر قم می باشد و برای خانوارهایی که از سطح درآمد متوسطی برخوردارند در نظر گرفته می شود.گفتنی است واحدهای مسکونی در 8 تیپ متفاوت طراحی می شوند

1-Territoriality 2-Private Space 3-Personal Space 4- Privacy 5- Security 6-Territorial Behavior 7-Robert Sommer 8-Becker

6. سوابق مربوط(بيان سابقه تحقيقات انجام شده درباره موضوع ونتايج به دست آمده در داخل و خارج از كشور نظرهاى علمی موجود

دربارهموضوع تحقیق)

در پژوهش های تجربی درباره رفتار قلمروپایی از سه نوع راهبرد روش شناختی استفاده می شود.اما در این روش ها به دلیل نیاز به تحقیق های طولانی مدت و دشوار بودن شبیه سازی زندگی واقعی افراد در آزمایشگاه ها،در مقایسه با فضای شخصی پژوهش های تجربی اندکی درباب قلمروپایی انجام گرفته است (آلتمن1975). با این وجود اهم موضوعات بررسی شده در این زمینه عبارتند از:1)چگونگی استفاده از علائم تعیین قلمرو و تاثیر انواع این علائم بر متجاوزان بالقوه؛ 2)تحلیل رابطه میان تسلط و قدرت و سلسله مراتب گروه ها و استفاده اعضای این گروه ها از قلمرو؛ و 3)بررسی نقش کلی قلمرو در تثبیت نظام های اجتماعی و تسهیل عملکرد آنها (آلتمن1975). ادنی(1) (1972)در مورد استفاده ساکنان خانه ها از علائم تحقیق کرده است. در این پژوهش مشخص شد آن ها که مدت بیشتری در خانه ای زندگی کرده بودند علائم بیشتر و پیچیده تری برای تعیین قلمرو خود داشتند و به تجاوزهای بالقوه و احتمالی حساس تر بودند.پژوهش های دیگر نیز در مورد استفاده از علائم نشان داد که: انسان ها از ابزار گوناگون برای تعیین قلمرو خود استفاده می کنند، دیگران بنابر کمیت و کیفیت علائم به قلمرو افراد واکنش نشان می دهند،و علائم به تنظیم تعامل اجتماعی کمک می کند (آلتمن1975).

در زمینه سلطه و رفتار قلمروی پژوهش های اسر(2) (1968،1965،1973)، دلانگ(3) (1971،1970،1973) و دیگران نشان می دهد که رفتار قلمروی با عوامل اجتماعی رابطه ای پویا دارد. از آنجا که رفتار قلمروی یکی از چند سازوکار رسیدن به اهداف خلوت است، کارکرد آن نیز در طول زمان و با تغییر میزان خلوت مطلوب تغییر می کند.

در زمینه تاثیر رفتار قلمروی در تثبیت نظام های اجتماعی نیز پژوهش های چندی انجام شده است: آردری(4) (1966) پس از انجام تحقیقات خود به این نتیجه رسیده است که رفتار قلمروی، نظارت مهارت های فرد را برای تعامل و بقا افزایش می دهد، باعث ایجاد امنیت شده و مفهومی از هویت را برای انسان ها رقم می زنند. آلتمن(5) (1972) کارکرد تثبیت کننده قلمرو را در ساده ترین فعالیت های خانواده در محیط های خانوادگی بررسی کرده که نشان می دهد افراد چگونه از خانه خود برای تسهیل و تثبیت فعالیت های روزمره استفاده می کنند. در پژوهش های دیگر آلتمن و تیلور(6) (1971) مشخص شد که با رفتار قلمرو اولیه می توان ثبات اجتماعی فرد را در آینده پیش بینی کرد (آلتمن1975).

اسکار نیومن(7) (1972) رابطه جنایت و خلافکاری را با بودن یا نبودن فضاهای قابل دفاع در مجتمع های مسکونی ارزان قیمت بررسی کرد. فضاهای قابل دفاع تا اندازه ای متکی به وجود قلمرو ها و توانایی افراد برای نظارت بر رخدادهای محل زندگیشان است. نیومن متوجه شد وقتی قلمرو و مرزهای آن مشخص و آشکار نباشد، احتمال بروز تضاد و جنایت اقزایش می یابد(آلتمن1975). وی معتقد است که سلسله مراتب قلمرو مکانی برای احساس بهزیستی مهم هستند و به احساس امنیت انسان کمک می کنند.

نیومن مثال های زیادی از مجتمع های مسکونی بلند مرتبه که سلسله مراتب روشنی از قلمرو مکانی را در ساختار اصلی خود دارند فراهم آورده است. مجموعه مسکونی استپلتن(8) در جزیره استیتن(9) و مجموعه مسکونی ریوربند(10) در منهتن(11) دو نمونه از این ساختمان ها هستند. در اولی درهای ورودی راهروها فضاهای واسطه کوچکی را بین قلمروهای نیمه عمومی و قلمرو خصوصی به وجود می آورند. مثال دوم پیچیدگی بیشتری دارد و شامل واحدهای مسکونی دو طبقه در جوار راهروهای یکطرفه است (لنگ1383).

از تجارب تلخ مجتمع های مسکونی ساخته شده نیز می توان به پروژه خانه سازی «پروت- آیگوه»(12) در سنت لوئیس اشاره کرد(یانسی1971) که شامل 43 آپارتمان 11طبقه – جهت سکنای 12000نفر- بود که 18سال پس از ساخت آن بدلیل شیوع گسترده ترس، جنایت، خرابکاری و بیکاری تخریب شد (مک اندرو1387).

7. فرضيه‌ها ( هر فرضيه به صورت يك جملة خبري نوشته شود .)

- در سازماندهی فضایی مجتمع های مسکونی ، هرچه عرصه های قلمرو مکانی عمومی تر باشند- امکان کنترل آن از طرف مالکین کمتر باشد - استفاده بهینه آن مکان کمتر خواهد بود.

- راهبردهای پایه در طراحی فضاهای باز و نیمه باز خصوصی در چارچوب قلمروپایی ، محیط هایی را جهت پاسخگویی به نیازهای ساکنین مجتمع های مسکونی ایجاد می نماید.

- فضاهاي باز و نيمه باز مرز آشكار و فضاي حائل بين فضاهاي عمومي و خصوصي هستند.

1-Edney J.J 2-Esser A.H 3-DeLong A.J 4- Ardrey R 5- Altman I 6-Tolor A 7-Oscar Newman 8-Stapleton 9-Staten Island 10-Riverbend 11-Manhattan 12- Pruit Igoe

8 . اهداف تحقيق ( شامل اهداف علمي, كاربردي و ضرورت‌هاي خاص انجام تحقيق)

هدف از این پژوهش این است که با در نظر گیری تحقیقات انجام شده توسط نظریه پردازان روانشناسی محیط در زمینه موضوع قلمروپایی و انطباق آن ها با شرایط فرهنگی و اقلیمی حاکم بر شهر قم ، از طریق طراحی فضاهای کالبدی مجتمع های مسکونی بالاخص فضاهای باز و نیمه باز خصوصی ، به ارتقاء سطح تعاملات اجتماعی ساکنین دست یابیم. به عبارت دیگر ضوابطی را که به کمک آن بتوان فضاهای باز و نیمه باز خصوصی را در مجتمع های مسکونی شهر قم به بهترین حالت در ارتباط با نیازهای ساکنین درآورد ، تنظیم نماییم.

هم اکنون با توجه به سیاست انبوه سازی مسکن در ایران و عدم توجه به نتایج روان شناختی آن در آینده – مانند پروژه نواب در تهران - ، انجام چنین پژوهش هایی در ارتباط با محیط مسکونی مردم ضروری به نظر می رسد. باشد تا ما را در برنامه ریزی و ساخت مسکن مناسب برای مردم در آینده راهنمایی نماید.

9 . در صورت داشتن هدف كاربردي بيان نام بهره‌وران ( اعم از مؤسسات آموزشي و اجرايي و غيره )

- موسسات آموزش عالي معماري و شهرسازي

- مرکز مطالعات معماري و شهرسازي

- شهرداري هاي کشور

10 . جنبة نوآوري و جديد بودن تحقيق در چيست ؟ (اين قسمت توسط استاد راهنما تكميل شود .)

از جنبه های نوآوری این پژوهش می توان گفت که در ایران، مطالعه و استخراج ضوابط طراحی مجتمع های مسکونی بر پایه نظریات روانشناسی در حوضه قلمروپایی، جهت بهبود عملکرد فضاهای باز و نیمه باز ، کاری نو محسوب می شود. 11. روش كار

الف .نوع روش تحقيق :

نوع پژوهش در این پایان نامه از نوع کیفی است. روش تحقیق کیفی مجموعه ای از ابزارهای شناختی نظام مند است که انسانها برای شناخت جهان پیرامونی خود به کار می گیرند. هدف اصلی پژوهش کیفی فقط جمع آوری اطلاعات نیست بلکه تحلیل اطلاعات جمع آوری شده ملاک اصلی می‌باشد. به این معنا که، پدیده‌ها را در شرایط طبیعی خود مطالعه می‌کند و سعی در تفسیر، گردآوری و تدوین اطلاعات جهت ارتقاء عملکرد محیط کالبدی برای کاربران پروژه ی مورد نظر خود دارد.

ب. روش گردآوري اطلاعات(ميداني, كتابخانه‌اي و غيره ) :

روش گردآوري اطلاعات اولیه عمدتاً کتابخانه ای و از طریق اینترنت می باشد که شامل جمع آوری نظریات و اطلاعات مورد

نیاز در زمینه قلمروپایی است.سایر اطلاعات مورد نیاز نیز از طریق روش میدانی حاصل می شود.

پ. ابزارهاي گردآوري اطلاعات (پرسشنامه,مصاحبه,مشاهده,آزمون,فيش,جدول,نمونه‌برداري, تجهيزات آزمايشگاهي و بانك‌هاي اطلاعاتي و شبكه‌هاي كامپيوتري و ماهواره‌اي و غيره ) :

در جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای از سايت هاي اينترنتي، كروكي، اسكيس هاي كالبدي، فیش برداری، جدول ، فرم و نقشه ها استفاده می شود، و به منظور جمع آوری اطلاعات میدانی از تدوین پرسشنامه، مشاهده، مصاحبه حضوري، عكس و فيلم و نمونه برداری از گروه های نمونه استفاده خواهد شد.

ت. روش تجزيه و تحليل اطلاعات :

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات از طریق تجزیه و تحلیل منطقی و استدلالی و همچنین از طریق رویکرد پدیدارشناسانه است، در صورت لزوم از كامپيوتر نیز استفاده خواهد شد.

طرح پیشنهادی پژوهش (پایان نامه کارشناسی ارشد): بررسی مفهوم قلمروپایی در فضاهای باز و نیمه باز خصوصی

اين قسمت توسط حوزة معاونت

فرم طرح تحقيق

مطالب مشابه :

فرم پيشينهادي تحقيق (پروپوزال)

طرح تحقيق

مقايسه يک فيش تحقيقي با صفحات وان‌نوت

دریافت فرم پروپوزال کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه آزاد

مدارک ارتقاء رتبه

روش تحـقـيـق

نمونه فرم پروپوزال.proposal

فصل هفتم : روشهاي گردآوري اطلاعات

فرم پروپوزال

طرح پیشنهادی پژوهش (پایان نامه کارشناسی ارشد): بررسی مفهوم قلمروپایی در فضاهای باز و نیمه باز خصوصی