پيشرفت تحصيلي

پيشرفت تحصيلي

موانع و راهكارها

(باتاكيد بر پايه اول متوسطه)

نويسندگان

طيب چهري

(كارشناس ارشد تعليم و تربيت)

علي حمزه اي

(كارشناس مشاوره)

بهمن ماه 1385

چكيده

افت تحصيلي از مهمترين مشكلات فراروي نظام آموزش و پرورش محسوب مي شود.افت تحصيلي هم به منابع مال و انساني زيان وارد مي كند و هم باعث ايجاد مشكلات روحي و رواني مضاعفي براي دانش آموزان و والدينشان مي شود. در اين مقاله سعي شده تا دلايل كلي افت تحصيلي در يك سيستم آموزشي مورد بررسي قرار بگيرد ، سپس به برسي دلايلي بپردازيم كه نقش مهمتري در افت تحصيلي دانش آموزان شهرستان هرسين داشته است.در پايان پيشنهاداتي براي افزايش پيشرفت تحصيلي و كاهش افت تحصيلي دانش آموزان ارائه شده است.

كلمات كليدي: پيشرفت تحصيلي ، افت تحصيلي ، عوامل افتتحصيلي ، راهكارها

مقدمه

نقش مؤثر تعليم و تربيت در زندگي انسان بر هيچ كس پوشيده نيست و تاكنون ضرورت آن هم مورد ترديد قرار نگرفته است ،زيرا شكوفايي استعدادها و ارزشهاي والاي انساني مبتني بر تعليم و تربيت است.انسان شدن انسان و وصولش به كمال نهايي به تعليم و تربيت صحيح وابسته است.

در باره اهميت تعليم و تربيت(آموزش و پرورش) امانوئل كانت مي گويد:“بشر تنها با تعليم و تربيت مي تواند آدم شود و آدمي چيزي جز آن چه تربيت از او مي سازد نيست. ” (شكوهي،1381) او همچنين مي نويسد: “در بين ابداعات بشر دو تا از مابقي مشكل تر است:هنر مملكت داري يا حكومت و هنر تعليم وتربيت.” (شكوهي،1381)

در تعريف تعليم و تربيت آمده است كه:“ آموزش و پرورش فعاليتي است مداوم،جامع و براي همه ؛ براي رشد و تعالي انسان،غناي فرهنگ و تكامل جامعه.” (صفوي ، 1374) در باره ضرورت تعليم و تربيت بايد گفت:“ اهميت تعليم و تربيت از آنجا مشخص مي شود كه باعث انتقال تمدن از نسلي به نسل ديگر مي شود.” (طوسي،1354) تعليم و تربيت از روزگاران باستان به اشكال مختلف وجود داشته است اما ”نخستين كسي كه تعليم و تربيت را براي كودكان اجباري كرد ،يوشع بن جمال در سال64 ق.م بود. ” (طوسي ،1354) هرچند الزام به آموزش كودكان امري مفيد در جهت گسترش دانش بود اما جهش علمي بشر از قرن گذشته شروع شد.به گونه اي كه مي توان ادعا كرد“ پيشرفت هايي كه در زمينه علوم مادي و طبيعي از سال 1900 به بعد نصيب بشر گشته از پنج هزار سال گذشته بيشتر بوده است. “ (ماير، 1374)

بخش اعظم اين پيشرفت بواسطه برنامه ريزي صحيح و علمي صورت پذيرفته است.اما با تمام اين پيشرفتها افت تحصيلي و زيانهاي ناشي از آن با ابعاد گسترده اش باعث نگراني همه كشورهاي دنيا شده و در اين بين كشورهاي در حال توسعه و توسعه نيافته مشكلات مضاعفي را تحمل مي كنند.

دلايل عمده نابساماني وضعيت آموزشي در كشور را به مي توان به دلايل فراملي و دلايل ناشي از افت تحصيلي تقسيم كرد.در اين تحقيق عوامل افت تحصيلي به طور كلي و در سطح منطقه به طور خاص مورد بررسي قرار گرفته و در پايان پيشنهاداتي در جهت رفع موانع پيشرفت تحصيلي ارائه مي شود.

الف- دلايل فراملي

دلايل فراملي فاصله وضعيت موجود آموزشي با وضعيت مطلوب، بيشتر ناشي از تفاوت در ويژگيهاي نظام آموزشي كشورهاي توسعه يافته با كشورهاي در حال توسعه است.يعني بايد بپذيريم كه بخشي از مشكلاتي كه به عنوان يك كشور توسعه يافته دچار آن هستيم واقعيت موجود اكثر كشورهايي است كه با ما در يك سطح قرار دارند.در جهت روشن شدن موضوع اين دو نظام اموزشي را از لحاظ ويژگيهاي موجودشان مورد بررسي قرار مي دهيم.

1. برخي ويژگيهاي نظام آموزشي در كشورهاي در حال توسعه

1-1.وابستگي فرهنگي : شايد بتوان ادعا كرد كه بجز ايران و معدودي از كشورها،اكثر كشورهاي در حال توسعه و توسعه نيافته از لحاظ فرهنگي وابسته كشورهاي صنعتي غرب مي باشند.شاهد اين مدعا ارجحيت زبانهاي انگليسي و فرانسوي در كشورهاي آسيايي و آفريقايي نسبت به زبان بومي است.

1-2.بحران مالي و اقتصادي :مقايسه درآمد سرانه دركشورهاي صنعتي با بقيه كشورها ،وجود بحرانهاي مالي و ضعف بنيه اقتصادي آنها را نشان مي دهد.

1-3.گسترش آموزش عالي در بخش خصوصي :اين امر اگرچه تا حدي فشار تقاضا را كاهش داده است ،امابه بهبود كيفيت نيانجاميده است.به علاوه مشكل بيكاري فارغ التحصيلان را بدنبال داشته است.

1-4.مهاجرت نيروي متخصص(فرار مغزها):بيشتر نيروهاي متخصص كشورهاي درحال توسعه به دلايل اقتصادي و استفاده از امكانات كاري و خدماتي جذب بازار كار كشورهاي پيشرفته مي شوند.در اين خصوص گزارشي از مهاجرت نخبگان ايراني به آمريكا ذكر مي شود.

” اغلب مهاجران ايراني ساكن در ايالات متحده در مناطق شهري مانند نيويورك ، آتلانتا ، واشينگتن و لس آنجلس زندگي مي كنند. از تمام جمعيت ايراني ساكن در ايالات متحده ، تنها 2/6 درصد بيكار بوده اند. بيش از 56درصد اين جمعيت داراي مدرك ليسانس بوده كه به اين ترتيب به نظر مي رسد كه سطح تحصيلات ايرانيان بيشتر از ديگر مهاجراني است كه به تازگي وارد آمريكا شده اند.در سال 1996 متوسط درآمد هر خانواده 55501 دلار آمريكا گزارش شده كه از ميانگين ملي هم بالاتر است. ”(مك كنتانا وديگران ، 1998) آمار ديگري در سال1993 نشان مي دهد كه ”از حدود 240000 ايراني داراي تحصيلات عالي ساكن در آمريكا1862 نفر عضو هيات علمي تمام وقت ونزديك به 3200 نفر عضو هيات علمي نيمه وقت بوده اند. ” (محسن پور ،1381)

1-5.پايين بودن كيفيت آموزش و پرورش : ”برخي از دلايل اين امر پايين بودن كيفيت آموزش،نهادينه نشدن پژوهش در مراكز آموزشي،ضعف روش تدريس وكمبود امكانات رفاهي مي باشد. ”( محسن پور ،1381 )

2. برخي ويژگيهاي نظام آموزشي در كشورهاي توسعه يافته

2-1.گسترش كمي و هماهنگي با تحولات عصر

تعداد دانشجويان در 100 هزار نفر جمعيت (بين سالهاي 1995 – 1993)

”كانادا(6984 نفر) ، آمريكا(5398 نفر) ، فرانسه(3623 نفر) ، ژاپن(3139 نفر) ، مصر(1542 نفر) ، چاد(70 نفر) ، موزامبيك(35 نفر) ” (محسن پور ،1381)

2-2.توليد دانش و توجه به تحقيقات

درصد سهم مخارج تحقيق و توسعه از توليد ناخالص داخلي( GDP)[1] در سال1992

”آمريكا(8/2 ) = 167 ميليارد دلار

اتحاديه اروپا (9/1) = 117 ميليارد دلار

ژاپن (8/2) = 68 ميليارد دلار

شمال آفريقا(4%) = 7% ميليارد دلار

آمريكاي لاتين(4%) = 93/3 ميليارد دلار

ايران(4%) = ؟” (محسن پور ،1381)

2-3.پذيرش دانشجويان خارجي

تعداد دانشمندان و مهندسان بخش تحقيق و توسعه در هر هزار نفر در سال 1992

” اتحاديه اروپا (2 نفر) = 000/904/7 نفر

رژيم اشغالگر قدس (8/3 نفر) = 000/201 نفر

ايالات متحده (7/3 نفر) = 000/493/9 نفر

ژاپن ( 1/4 نفر)= 000/114/5 نفر

شمال آفريقا (4% نفر) = 000/816 نفر

ايران(493% نفر) = 093/44 نفر ” (محسن پور ،1381)

ب-افت تحصيلي

نظام آموزش و پرورش ما از جنبه هاي كيفي و كمي با دشواريهايي مواجه است.عوامل اين دشواريها دو دسته مي باشند: ”1. عوامل خارج از سيستم آموزشي مانند: افزايش متقاضيان ، توسعه علوم ، افزايش هزينه سرانه تحصيل ، جذب و نگهداري نيروي انساني ، كمبود فضاي آموزشي و ناهماهنگي آن با تحولات علمي و تكنولوژيك

2.عوامل دروني سيستم آموزشي مانند: كمبود نيروي انساني متخصص ، نبود نظام ارزشيابي صحيح از شاغلان آموزشي ، اعمال شيوه هاي مديريت غير علمي و احداث واحدهاي آموزشي و ضوابط حاكم بر تاسيس آنها. ” (مهرداد ،1374)

از مهمترين مشكلات فراروي نظام آموزشي ما، مساله افت تحصيلي است.و مي توان ادعا كرد كه افت تحصيلي از مهمترين مشكلات نظامهاي آموزشي در سراسر جهان است وكشور ما نيز در معرض مشكلات ناشي از آن قرار دارد”.افت تحصيلي به معناي نزول از يك سطحي بالاتر به سطحي پايين تر در تحصيل و آموزش است. ” (رحيمي ،1378) پس افت تحصيلي را مي توان كاهش عملكرد دانش آموز دانست.بهترين شاخص براي نشان دادن افت تحصيلي مقايسه عملكرد قبلي دانش آموز(يا دانش آموزان) با عملكرد فعلي آنهاست. يك نظام آموزشي كارآمد كمترين افت تحصيلي و بالاترين بازدهي را دارد .شناخت و بررسي انواع افت تحصيلي و تحقيق در زمينه علل بوجود آورنده آنها مي تواند اطلاعات دقيق و جامعي از خصوصيت نارسايي ها و معايب نظام موجود آموزش و پرورش را به ما ارائه بدهد.

" افت تحصيلي شامل يكي از دو مورد زير است:

1.اتلاف در اثر ترك تحصيل

2.اتلاف در اثر تكرار پايه تحصيلي" (سمواتيان ،1373 )

" طبق يك بررسي از هر صد كودك لازم التعليم كه وارد كلاس اول دبستان مي‌شوند بطور متوسط حدود 20 نفر از آنان به سال چهارم متوسطه راه مي‌يابند. " (سمواتيان ،1373 )

" بنا بر گزارش منتشر شده از سوي سازمان برنامه و بودجه كشور ، در برنامه پنجساله اول مبلغ 281 ميليارد ريال در آموزش ابتدايي ،157 ميليارد ريال در راهنمايي تحصيلي و 79 ميليارد ريال در آموزش متوسطه ، يعني در مجموع 517 ميليارد ريال صرف كساني مي شود كه پايه هاي تحصيلي را تكرار مي كنند. البته در اين محاسبه ،هزينه استهلاك ساختمان و تجهيزات كه بوسيله اين عده اشغال مي شود؛ محاسبه نگرديده كه خود در طي پنجسال مي تواند كفاف چهار سال متوالي فضا و تجهيزات مورد نياز افزايش دانش آموز در كل كشور را بدهد.

عرضه ديگر افت تحصيلي تاخير در ورود نيروي كار به بازار است ،با احتساب فقط 2000 تومان درآمد از دست رفته ماهانه براي دانش آموزي كه بر اثر تكرار پايه، ديرتر وارد بازار كار مي شود، در دوره پنجساله برنامه اول مبلغ 350 ميليارد ريال بر اثر تكرار پايه به جامعه زيان وارد مي شود. . " (مهرداد ،1374)

" روابط عمومي وزارت آموزش و پرورش ميزان افت تحصيلي در سال 81 -1380 در ابتدايي 4% ، در راهنمايي 12% ، و دبيرستان 30% بوده است. (وزارت آموزش و پرورش،21 /1/1381) روابط عمومي وزارت ، همچنين مردوديهاي سال تحصيلي 82- 1381 را در ابتدايي 194120 نفر ، راهنمايي 431949 نفر ،ومتوسطه را 407342 نفر اعلام كرد. " (وزارت آموزش و پرورش،27 /1/1383) علاوه بر اتلاف منابع مالي و انساني ، افت تحصيلي اثرات روحي و رواني ناگواري را براي دانش آموز و خانواده اش در پي دارد.افت تحصيلي موجب نا اميدي ، افسردگي ،وازدگي ، فساد اخلاقي و تحقير و اهانت به دانش آموز مي شود.

آمارهاي مربوط به افت تحصيلي شهرستان هرسين ، در مبحث دلايل خاص افت تحصيلي اين شهرستان مطرح خواهد شد.

عوامل دخيل در افت تحصيلي :

در مبحث افت تحصيلي ،دلايل زيادي مي تواند وجود داشته باشد .در اين تحقيق ما عوامل اصلي افت تحصيلي را به هفت گروه كه هر كدام در برگيرنده عوامل متعدد مي‌باشد تقسيم‌نموده و اثرات هر مجموعه از عوامل را در شكست دانش‌آموزان مورد مطالعه‌قرار ميدهيم.يافته هاي زير بر اساس پژوهشهاي ميداني در قالب پايان نامه ها و مقالات علمي بدست آمده است .گاهي چند محقق بر روي يك موضوع و در يك حوزه كار كرده اند كه براي اجتناب از تكرار مطالب موضوع مذكور را به چند منبع ارجاع مي دهيم.

1.عوامل فردي : عواملي است كه مختص شخص مورد مطالعه(دانش آموز)مي باشد. اين عوامل را مي توان به موارد زير تقسيم كرد:

1 – 1.توانائيهاي قبلي يا پيشينه تحصيلي : يكي ازمهمترين دلايل تفاوت دانش آموزان در پيشرفت تحصيلي، تفاوت در توانائيهاي قبلي آنهامي باشد.زيرا هريك از فرگيران با پيشينه تحصيلي و سطح علمي متفاوتي پاي به مقطع بالاتر مي گذارند و نمي توان آنها را لوح سفيدي فرض كرد كه خالي از هر پيش زمينه اي باشند. " فرضيه مطرح شده در بحث پيشينه تحصيلي حاكي از آن است كه بين تواناييهاي قبلي و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان رابطه مثبت وجود دارد. تحقيقات انجام گرفته، درستي فرضيه مطرح شده را نشان مي دهد. " (فرزانه،1377 ؛زارعي ،1375 )

1 – 2. خود تحصيلي يا خودشكوفايي : "در اين ديدگاه فرد محور و منبع اطلاعات و تصميمهاي برنامه اي است و تقدم و اولويت با معنادار بودن برنامه ها براي فراگير مي باشد.مسؤليت مدرسه در اجراي برنامه هاي منطبق با اين اولويت مي باشد كه خود از اهداف تعليم و تربيت محسوب مي شود. " (مهرمحمدي،1381، گالن سيلور ، 1378)

" فرضيه مطرح شده در بحث پيشينه تحصيلي حاكي از آن است كه بين خود تحصيلي و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان رابطه مثبت وجود دارد. تحقيقات انجام گرفته، درستي فرضيه مطرح شده را نشان مي دهد. "(فرزانه ،1377 ؛ اميني ، 1382)

1 – 3.تاثير اضطراب: "عدم تمركز حواس، وجود اضطراب و از اين قبيل موجب عدم يادگيري و درك مطلب و در نتيجه افت تحصيلي خواهد شد. ضمن اين كه سلامت جسمي دانش آموز مانند سلامت رواني او در موفقيت تحصيلي اش بسيار مؤثر است. " (حاجيلو ، 1385) تحقيقات نشان مي دهد كه "بين سطح اضطراب آشكار و پنهان و ميزان پيشرفت تحصيلي رابطه معني‌دار معكوس وجود دارد و همبستگي متوسط و منفي را نشان مي‌دهد. و با تفكيك دانش‌آموزان به دو گروه قوي - ضعيف براساس معيار معدل درسي، اين نتيجه دريافت شد كه بين دو گروه از نظر سطح اضطراب تفاوت معناداري وجود دارد. و سطح اضطراب دانش‌آموزان ضعيف بيشتر از دانش‌آموزان قوي است . " (عباس آبادي ، 1376 )

اضطراب ،ترس از مدرسه و فرار از كلاس درس محدود به زمان و مكان خاصي نبوده است. " ادبيات جهان مملو از تصاوير بچه مدرسه هايي است كه با شادماني از مدرسه بيرون مي زنند.نويسندگان شهيري چون شكسپير و ويليام بليك دانش آموزان ناراحتي را در پشت ميزهاي مدرسه به تصوير مي كشند كه بي صبرانه منتظر پايان كلاس و بيرون رفتن از آنجا بودند. " (Renchler,1992)

2.عوامل خانوادگي :عواملي خارج از مدرسه هستند كه بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان تاثير گذار مي باشند.مهمترين اين عوامل عبارتند از:

2 – 1.سطح تحصيلات والدين: " ميزان تحصيلات والدين با موفقيت تحصيلي فرزندان رابطه مثبت دارد. " (زنگنه ،1374 ؛يعقوبخاني،1372 ؛مجيدي،1376؛رحيمي،1378؛احمدي،1377؛كبريايي،1353)تاييد فرضيه فوق نشان دهنده اين است كه هرچه سطح تحصيلات والدين بالاتر باشد،ميزان پيشرفت تحصيلي فرزندانشان بيشتر خواهد بود.

2 -2. ميزان در آمد والدين: فرضيه تاييد شده توسط محققين در باره تاثير ميزان درآمد والدين بر پيشرفت تحصيلي به قرار زير مي باشد: " وضع مالي مناسب خانواده در پيشرفت تحصيلي نوجوان اثر مستقيم و مثبت دارد و هر چه خانواده در سطح بالاتري از رفاه قرار داشته باشد ميزان پيشرفت تحصيلي دانش‌آموز بيشتر است. " (يعقوبخاني،1372 ؛مجيدي،1376؛ احمدي،1377؛كبريايي،1353؛سمواتيان،1373؛رجبي؛1360؛سميعي،1379) نتيجه اين كه ميزان درآمد والدين با پيشرفت تحصيلي فرزندانشان رابطه مثبت داردزيرا كودكان فقير با استعداد كمتري وارد مدرسه شده و آمادگي كمتري براي يادگيري دارند.

2 – 3.تعداد اعضاي خانواده:هرچه تعداد افراد خانواده بيشتر باشد ،به همان نسبت امكانات مختلف مالي و غيره كمتري به اعضاء خانواده مي رسد كه مي تواند ميزان پيشرفت تحصيلي را تحت تاثير قرار دهد.بررسي هاي محققان نيز اين فرضيه را تاييد مي كند كه : " تعداد اعضاي خانواده با موفقيت تحصيلي فرزندان رابطه دارد. " (يعقوبخاني،1372 ؛مجيدي،1376؛كبريايي،1353 ؛رجبي،1360) البته نوع رابطه مذكور منفي است.يعني با افزايش تعداد اعضاء خانواده موفقيت تحصيلي فرزندان كاهش مي يابد.

2 – 4.موقعيت شغلي والدين : موفقيت در زمينه‌هاي تحصيلي و شغلي، به عنوان يك امر مسلم و ضروري در جوامعرو به توسعه درآمده است و چنين جوامعي چه در سطح رقابتهاي بين‌المللي و چه براي بالا بردن سطح زندگي اجتماعي و اقتصادي افراد جامعه، ناگزير از پيشرفت در تحصيل علم و صنعت مي‌باشند. از اين رو در اينگونه جوامع غالبا اهميت تحصيلات و اشتغال بطور چشمگيري فزوني مي‌يابد.در تحقيقات به عمل آمده ثابت شده كه : . " - بين دو متغير فشارهاي رواني حاصل از وضعيت اقتصادي خانواده وافت تحصيلي دانش‌آموزان ارتباط وجود دارد. " (يعقوبخاني،1372 ؛مجيدي،1376؛كبريايي،1353؛؛ احمدي،1377؛ سمواتيان،1373؛ سميعي،1379)نوع رابطه اين دو متغير به صورت مثبت و مستقيم است.

2 – 5.وضعيت عاطفي خانواده:از فاكتورهاي مهم موفقيت در پيشرفت تحصيلي وجود وضعيت مطلوب عاطفي در فضاي خانواده مي باشد.عدم امنيت رواني در خانواده نه تنها افت تحصيلي فرزندان را تشديد مي كند بلكه باعث ايجاد ناهنجاريهاي رواني اعضاء خانواده شده و با ورود فرزندان به مدرسه اين ناهنجاريها فضاي علمي – آموزشي مدرسه را تحت تاثير خود قرار مي دهد.ناهنجاري در وضعيت عاطفي مي تواند به روشهاي زير نمود پيدا كند.

2 – 5 – 1. فرزندان طلاق:طلاق باعث از هم پاشيدن بنياد خانواده شده و مشكلات رواني ،اجتماعي و فرهنگي وخيمي را براي مرد و زن و جامعه پيش مي آورد اما بي گمان بيشترين تاثير نامطلوب طلاق متوجه فرزنداني است كه والدين آنها از هم جداشده اند .با اينكار امنيت رواني فرزندان به خطر افتاده و علاوه بر افت تحصيلي در معرض انواع بزهكاريها نيز قرار مي گيرند. " در پژوهشي ‌‌دو گروه خانواده هاي در معرض طلاق و خانواده هاي عادي شركت داشتند كه در آن ويژگيهاي شخصيتي و پيشرفت تحصيلي نوجوانان خانواده هاي در معرض طلاق و خانواده هاي عادي مورد بررسي قرار گرفته است همچنين ويژگيهاي شخصيتي والدين آنها مقايسه گرديد. نتيجه بررسي نشان مي داد كه نوجوانان خانواده هاي معرض طلاق از روان رنجوري بيشتر و پيشرفت تحصيلي كمتري برخوردار بودند. " (آساني،1381) نتايج پژوهشي در مدارس شهر كرمان حاكي از اين است كه" در مقايسه پيشرفت تحصيلي، دانش‌آموزان خانواده‌هاي مطلقه نسبت به دانش‌آموزان خانواده‌هاي غيرمطلقه دچار افت تحصيلي بوده اند. " (ظريف،1375)

2 – 5 – 2.روابط والدين با يكديگر:روابط خوب والدين با همديگر مي تواند باعث ايجاد امنيت عاطفي فرزندان شده و پيشرفت تحصيلي آنها را تسهيل كند.اهميت اين روابط بقدري است كه حتي مي توان گفت كه آسيبهاي روحي كودكاني كه در معرض روابط ناسالم عاطفي و خشونت والدين نسبت به همديگر قرار دارند بيشتر از كودكاني است كه بع علت طلاق يا فوت يكي از والدين بصورت تك سرپرست زندگي مي كنند.فرضيه مطرح شده در اين باره اين است كه. " بين دو متغير فشارهاي رواني حاصل از روابط والدين با هم در خانواده و افت تحصيلي دانش‌آموزان ارتباط وجود دارد. . " (سمواتيان،1373) در تحقيقي كه اخيراً در تهران انجام شده ،تاييد شده كه " : بين پيشرفت تحصيلي فرزندان دختر با رضايت زناشويي مادران آنها همبستگي وجود دارد. به عبارت ديگر، با افزايش ميزان رضايت زناشويي مادران، پيشرفت تحصيلي فرزندان آنها نيز افزايش مي‌يابد. " (نيلچيان ، 1378)

2 – 5 – 3. اعمال رفتارهاي خشونت آميز والدين با فرزندان: خشونت والدين و تنبيه فرزندان ريشه در مشكلات فرهنگي ، اجتماعي و عاطفي خانواده دارد و از عوامل افزايش دهنده افت تحصيلي محسوب مي شود.تحقيقات نشان مي دهد كه" بين رفتار والدين با فرزندانشان و موفيت هاي تحصيلي آنها رابطه وجود دارد. " (سمواتيان،1373؛علويون،1373) همچنين تحقيقات انجام گرفته در دانشگاه شيراز نشان مي دهد كه " پيشرفت تحصيلي با ابعاد تربيتي محبت و كنترل در خانواده رابطه مثبت دارد. " (يعقوبخاني،1372)

3.عامل جنسيت : در بحث پيشرفت تحصيلي ،بين دو گروه دانش آموز پسر و دختر تفاوت معني داري وجود دارد،به اين ترتيب كه ميزان افت تحصيلي دخترها كمتر از پسرها مي باشد .از دلايل مهم اين امر مي تواند علاقه بيشتر دختر خانمها به تحصيل باشد. بررسي و مقايسه ميزان و علل علاقه دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه به امر تحصيل در شهر تهران مورد بررسي قرار گرفت.تحقيقات نشان داد كه " در شهر تهران 7/85% از دانش آموزان به تحصيل علاقمند هستند. بين ميزان علاقه دانش آموزان دختر و پسر به تحصيل تفاوت معني داري وجود دارد. يعني دانش آموزان دختر در مقايسه با دانش آموزان پسر به تحصيل علاقمندتر هستند. " (پاليزدار،1377) در تحقيقي مشابه در تهران مشخص شد كه" علي رغم موفقيت بيشتر شغلي در نزد آقايان، خانمها از موفقيت تحصيلي بيشتري برخوردارند. " (سميعي،1379) درتحقيقي كه در دانشگاه اصفهان صورت گرفت ،اين نتيجه بدست آمد كه " از نظر پيشرفت‌ تحصيلي‌ در زبان‌ آموزي‌ زنان‌ به‌ طور معني‌ داري‌ ازمردان‌ موفق‌ترند. " (زارعي،1375)

4. عوامل ناشي از خصوصيات معلم : معلم از عوامل اصلي كيفيت بخشي به نظام آموزشي در هر كشوري مي باشد.در ذيل برخي از عوامل ناشي از خصوصيت معلم مورد بررسي قرار گرفته اند.

4– 1.رضايت شغلي معلمان : رضايت شغلي معلم تحت تاثير عواملي چون منزلت اجتماعي و ميزان حمايت مالي دولت از اين قشر مي باشد.عدم وجود دغدغه هاي فكري و مالي در نزد معلمان باعث افزايش بازدهي كارشان مي شود.در تحقيقاتي جداگانه در شهرهاي تهران و كرمانشاه ،رابطه بين رضايت شغلي معلمان و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان مورد بررسي قرار گرفت.نتايج تحقيقات نشان مي داد كه" بين رضايت شغلي معلمان و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان رابطه مستقيمي وجود دارد.(" ذكرياپور،1377؛زنگنه،1374)

4– 2.كيفيت آموزشي معلمان : نقش دانش تخصصي معلمين همواره توسط بسياري از محققين مورد تأكيد قرار گرفته و از آن بعنوان يكي از مهمترين عواملي كه در آموزش مؤفق تأثير شگرفي از خود بجاي گذاشته ،ياد شده است.بهترين معلمان كساني هستند كه اوقات خود را صرف يادگيري مي كنند.البته همه معلمان دانش آموزان خوبي نيستند .اسكاروايلد (نويسنده انگليسي) مي نويسد: " هركس در يادگيري ناتوان است به شغل معلمي روي مي آورد. " (برونينگ،(ترجمه خرازي)،1382) تحقيقات صورت گرفته در كرمانشاه و اصفهان نشان مي دهد كه " رابطه قابل توجهي بين دانش تخصصي معلمين زبان و ميزان موفقيت دانش آموزان آنها در امر يادگيري زبان انگليسي وجود دارد. " (احمديان ،1379 ؛ زنگنه،1374).همچنين در تحقيقي كه در دانشگاه فردوسي مشهد انجام گرفت،اين فرضيه كه " بين كيفيت آموزشي معلمان و پيشرفت تحصيلي رابطه مثبت وجود دارد. " تاييد شد.(فرزانه ،1377)

4– 3. عدم توجه به تفاوتهاي فردي دانش آموزان: بايد توجه داشت كه هر دانش آموز اگر چه در محيط اجتماعي و جمع ديگر شاگردان در كلاس حاضر مي شود،اما داراي خصوصيات منحصر به فردي مي باشد كه فقط به خودش اختصاص دارد. "بي توجهي نسبت به تفاوتهاي فردي دانش آموزان با يكديگر ،از علل افت تحصيلي مي باشد. " (حاجيلو،1385؛رحيمي،1378) اين مساله همچنين باعث تغيير نگرش برخي دانش آموزان نسبت به معلم مي شود. و مي توان گفت كه " بين نگرش دانش آموزان نسبت به عملكرد معلمان و پيشرفت تحصيلي رابطه وجود دارد. " (گوگوناني،1374)يعني اگر نگرش دانش آموزان نسبت به معلمي مثبت باشد ،ميزان پيشرفت آنها در در آن درس بيشتر خواهد بود.

5.عوامل محيط آموزشي (مدرسه): عواملي هستند كه به محيط آموزشي مربوط مي شوند و بعضي از آنها عبارتند از:

5– 1. كمبود فضاي آموزشي: كمبود فضاي آموزشي بويژه در كلان شهرها باعث ايجاد مدارس دو نوبته و سه نوبته شده كه اين امر خود افت تحصيلي را در پي دارد.

5– 2.وجود كتابخانه در مدارس:وجود كتابخانه هاي مجهز در مدارس باعث استفاده بيشتر دانش آموزان از منابع علمي شده و سطح دانش آنها را ارتقاء مي دهد.

5– 3.عدم استفاده معلمان از وسايل كمك آموزشي: استفاده معلمان از وسايل كمك آموزشي باعث تسهيل امر يادگيري مي شود.

5– 4.فضاي مدرسه (تشريك مساعي بين معلمان): يكي از عوامل پيشرفت تحصيلي در مدارس تشريك مساعي معلمان در امر آموزش مي باشد.(مهر محمدي،1381)

6.عوامل ناشي از نظام آموزشي: عواملي هستند كه به مسائل آموزشي در سطح كلان مربوط مي شوند. و برخي از دلايل افت تحصيلي در رابطه با نظام آموزشي عبارتند از:

6– 1. كمبود نيروي انساني متخصص: كمبود نيروي زبده تخصصي را يكي از موانع پيشرفت تحصيلي مي دانند.(مهرداد،1374) اين مشكل ناشي از عدم بازآموزي معلمان مي باشد(گالن سيلور،1378)

6– 2. اعمال شيوه هاي مديريت غير علمي:استفاده از مديران غير علمي و ناكارآمد،انتخاب برخي مديران بر اساس ضوابط غير تخصصي از دلايل افت تحصيلي در ارتباط با نظام آموزشي مي باشد.( مهر محمدي،1381، مهرداد،1374)

6– 3.ناهماهنگي سيستم آموزشي با تحولات علمي و تكنولوژيك : عدم هماهنگي سيستم آموزشي با تحولات روز دنيا و برخورد سنتي با مسائل از ديگر دلايل افت تحصيلي محسوب مي شود. .(مهرداد،1374) در فلسفه معاصر پيشرفت گرا بر بر تنوع تجربيات كلاس و موقعيت هاي آموزشي تاكيد مي شود.(ملكي،1380)

6– 4.عدم پيوند تئوري با عمل (كاربردي نبودن): عملي نبودن يادگيري عدم كاربرد در زندگي واقعي و روزمره از دلايل افت تحصيلي محسوب مي شود.عدم ارتباط بين تئوري و عمل باعث دلسرد شده و كاهش انگيزه دانش آموزان مي شود. تحقيق انجام گرفته در دانشگاه الزهراء تاييد فرضيه اي را در پي داشت كه مي گفت: " بين كاربرد پذيري محتواي كتب درسي و ميزان علاقه دانش آموزان به تحصيل رابطه معني داري وجود دارد. " (پاليزدار،1377) يعني هرچه محتواي درسي كاربردي تر باشد ميزان علاقه براي فهم آن بيشتر شده و پيشرفت تحصيلي را ساده تر مي سازد.

7.عوامل اجتماعي: عوامل اجتماعي شامل مواردي مي شود كه ازبيرون بر پيشرفت تحصيلي تاثيرمي گذارند و دو مورد آن به شرح ذيل آموده است.

7– 1.طبقه اجتماعي دانش آموزان :

"طبقه اجتماعي و شيوه تربيت بعنوان دو متغير عمده موثر در عملكرد تحصيلي در نظر گرفته ميشودرضيه‌هاي زير مورد آزمون قرار گرفت : 1 - طبقه اجتماعي در مقايسه با شيوه تربيت خانواده، پيش‌بيني بهتري از عملكرد تحصيلي به دست مي‌دهد. " (يعقوبخاني،1372)

" موفقيت در زمينه‌هاي تحصيلي و شغلي، به عنوان يك امر مسلم و ضروري در جوامع رو به توسعه درآمده است و چنين جوامعي چه در سطح رقابتهاي بين‌المللي و چه براي بالا بردن سطح زندگي اجتماعي و اقتصادي افراد جامعه، ناگزير از پيشرفت در تحصيل علم و صنعت مي‌باشند. از اين رو در اينگونه جوامع غالبا اهميت تحصيلات و اشتغال بطور چشمگيري فزوني مي‌يابد. يكي از پيامدهاي فرايند توسعه در جامعه، بالا رفتن سطح علمي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي در زندگي روزمره افراد است و افراد جامعه براي يافتن يك هويت قابل قبول اجتماعي بايد به ميزان بالايي از آن دست يابند. " (سميعي،1379) تحقيقات صورت مبين تاييداين فرضيه است كه " بين طبقه اجتماعي دانش‌آموزان و پيشرفته تحصيلي آنها رابطه مثبتي وجود دارد . "(فرزانه،1377)

7– 2.نگرش جامعه نسبت به مقوله هاي علمي و عالمان: منزلت علم و عالم در جامعه از عواملي است كه باعث انگيزه بيشتر براي كسب علم شده و پيشرفت تحصيلي را به دنبال خواهد داشت.اين نوع نگرش بيشتر متاثر از فرهنگ جامعه مي باشد. " فرهنگ را مي توان به مجموع رفتارهاي اكتسابي و ويژگي اعتقادي اعضاء يك جامعه معين تعريف كرد. " ( كارشناسان دفتر برنامه ريزي درسي،1379)" تعريف ديگر اين كه فرهنگ يك جامعه يعني راههاي زندگي آن جامعه. " ( شريعتمداري،1373)

7- 3.اشتغال در حين تحصيل:از ديگر عوامل مؤثر بر پيشرفت تحصيلي اشتغال دانش آموزان است.اين اشتغال ممكن است به صورت پاره وقت و در شيفت مخالف مدرسه صورت بگيرد و يا در ايام تعطيلات مانند تعطيلات نوروزي و ايام تابستان صورت بگيرد.در باره اثر اشتغال بر پيشرفت تحصيلي ،تحقيقي ميداني در كشور آمريكا انجام شده است.نتايج تحقيق نشان مي دهد كه" به نظر مي رسد كه اشتغال اثر منفي نسبتاّ متوسطي بر معدل كل دانش آموزان دبيرستان دارد. دانش آموزاني كه بيشتر از 12 ساعت درهفته كار مي كنند عملكرد تحصيلي آنها نسبت به دانش آموزاني كه كار نكرده اند از افت بيشتري برخوردار است. "(Quirk , 2001)

نتيجه گيري : افت تحصيلي را مي توان حاصل تداخل مجموعه اي از عوامل ذكر شده دانست. دراين بينعوامل خارج از سيستم آموزشي اهميت بسياري دارند.بطوري كه برخي تحقيقات نشان دهنده اين موضوع است كه. " عوامل بيرون از مدرسه مانند عوامل فردي،پيشينه تحصيلي و عوامل خانوادگي درعملكرد آموزشي دانش آموزان تاثير بيشتري داشته اندتا عوامل دروني سيستم مانند امكانات آموزشي ونوع مدرسه. " (رفعت جاه،1376)

مهمترين عوامل افت تحصيلي در شهرستان هرسين پيشنهادات:

ابتدا بايد ذكر كرد كه طبق آمار منتشر شده از سوي مسؤلان بخش آموزش اداره آموزش و پرورش شهرستان هرسين آمار قبولي خرداد ماه در چهار سال گذشته سير صعودي داشته است.وليكن آمار قبولي كلي شهرستان (4/63%) از ميانگين قبولي كلي استان(2/68%)كمتر است و از اين لحاظ داراي افت تحصيلي نسبت به ميانگين استان مي باشد.در بحث از دلايل اختصاصي افت تحصيلي در بين دانش آموزان شهرستان هرسين تاثير عوامل زير در بيشتر به نظر مي رسد:

- عوامل اجتماعي وخانوادگي : يكي از دلايل عمده افت تحصيلي دانش آموزان شهرستان هرسين ، به عوامل اجتماعي چون طبقه اجتماعي فرد و نگرش والدين نسبت به تحصيل فرزندان بر مي گردد.حال اگر اين عامل را در كنار عوامل خانوادگي افت تحصيلي چون سطح تحصيلات والدين،موقعيت شغلي و ميزان در آمد خانواده بگذاريم ، متوجه خواهيم شد كه علت افت تحصيلي دانش آموزان را در بسياري از موارد عوامل ذكر شده تشكيل مي دهند.

- اشتغال در حين تحصيل:از ديگر مشكلات فراروي پيشرفت تحصيلي در اين شهرستان مساله اشتغال دانش آموزان است كه در شيفت مخالف مدرسه به جاي تمركز بر روي دروس ناچار هستند جهت امرار معاش به كارهاي پاره وقت بپردازند و فرصت چنداني براي مطالعه نداشته باشند.علاوه بر اين ،تعداد زيادي از اين افراد ايام تعطيل سال چون نوروز و تعطيلات تابستان را براي كارگري به شهرهاي بزرگ و از جمله تهران مي روند كه علاوه بر افت شديد تحصيلي و عدم وقت لازم براي شركت در كلاسهاي جبراني تابستاني ،بعضاً جان خود را بر سر امرار معاش مي گذارند.

- پيشينه تحصيلي : از جمله ديگر علتهاي افت تحصيلي در شهرستان هرسين ، پيشينه تحصيلي دانش آموزاني است كه وارد مقطع دبيرستان مي شوند.به عنوان مثال ،بر اساس بررسي مشاور دبيرستان شهيد بهشتي ،در حدود 70 درصد دانش آموزان ورودي سال تحصيلي گذشته داراي پبشينه تحصيلي ضعيفي بوده اند. براي توضيح بيشتر دو نمونه از مدارس را ذكر مي كنيم:

در بين مدارس متوسطه اين شهرستان ،دو مدرسه بيشترين افت تحصيلي را در خرداد ماه 1385 داشته اند:

1.دبيرستان شهيد بهشتي (22/18 درصدقبولي) و ميانگين درصدقبولي(98/14)در چهار سال گذشته(پايه اول)

2. دبيرستان شهدا بسيج(36/14درصد قبولي) و ميانگين درصدقبولي(63/21) در چهار سال گذشته(پايه اول)

عوامل ذكر شده فوق را مي توان در افت تحصيلي اين دو مدرسه دخيل دانست.به علاوه،اكثر دانش آموزان مردودي شهيد بهشتي را دانش آموزان روستايي تشكيل مي دهند كه به علت دوري از مركز شهرستان محروميت مضاعفي را تحمل مي كنند.

- عامل جنسيت : در مباحث پيشين ذكر شد كه تحقيقات پژوهشگران نشان دهنده پيشرفت تحصيلي بيشتر در دبيرستانهاي دخترانه نسبت به دبيرستانهاي پسرانه مي باشد.اين تفاوت در سطح قبولي در تمام اندازه گيريها معني دار بوده است.يعني سطح علاقه و به تبع آن پيشرفت تحصيلي در دخترها بيشتر از پسرها مي باشد.آمار داده شده مربوط به پايه اول مقطع متوسطه مي باشد.

آمار قبولي پسران در خرداد 1385 (75/27 درصد) ميانگين قبولي 4سال گذشته پسران(89/24درصد)

آمار قبولي دختران در خرداد 1385 (44/58 درصد) ميانگين قبولي 4سال گذشته دختران(44/48درصد)

آمارهاي فوق به صراحت نشان از پيشرفت تحصيلي بيشتر مدارس دخترانه دارد.اما با مقايسه جمعيت اين دو گروه در سال گذشته تحصيلي مي توان به نتايج ديگري نيز رسيد.

تعداد دانش آموزان پسر در خرداد85 (1056 نفر) ميانگين تعداد در 4 سال گذشته(1016 نفر)

تعداد دانش آموزان دختر در خرداد85 (669 نفر) ميانگين تعداد در 4 سال گذشته( 677 نفر)

با توجه به اختلاف زياد جمعيتي بين اين دو گروه،و عملكرد ضعيف دانش آموزان روستايي مي توان نتيجه گرفت كه بخش عظيمي از افت تحصيلي پسران را جمعيت روستايي اين مدارس تشكيل مي دهند كه خود نيازمند چاره جوييهاي جداگانه است.

پيشنهادات:

با توجه به مشكلات پيش روي در زمينه اثر عوامل اجتماعي و خانوادگي مي توان راهكارهاي كوتاه مدت و بلند مدتي را در نظر گرفت،به اين ترتيب كه در كوتاه مدت بر تعداد كلاسهاي آموزش خانواده در سطح شهر و روستاهاي تابعه بيفزاييم.حضور بيشتر والدين (بويژه والدين روستايي)در جلسات اولياء و مربيان.

در بلند مدت بايد آموزش بزرگسالان را توسعه داد تا بيسوادي والدين ريشه كن شود و بستر فرهنگي لازم براي پيشرفت تحصيلي فرزندان فراهم آيد. در زمينه اشتغال دانش آموزان ،طرح مناسب كار در مدرسه را توسعه داد.

ابتدا مدارس راهنمايي شهري و روستايي كه بيشترين افت را دارند شناسايي كرده و آنگاه راهكارهايي را براي پيشرفت اين مدارس در نظر گرفت.ازجمله نظارت بيشتر بر كار معلمان اين مدارس ، ارزشيابي مستمر از دانش آموزان و در صورت امكان اختصاص بودجه بيشتر از سقف فعلي(با كمك دولت و مردم)براي ارتقاء كيفي آموزش دانش آموزان

فهرست منابع

1.آساني ، يدالله. .بررسي رابطه ويژگيهاي شخصيتي و پيشرفت تحصيلي در نوجوانان 14 -18 ساله و والدين آنها دردو گروه در معرض طلاق و عادي. پايان نامه كارشناسي ارشد. دانشگاه تربيت معلم. تهران.س 1381

2.احمدي ،حسين.بررسي تاثير قشربندي اجتماعي بر پيشرفت تحصيلي در ميان دانش‌آموزان پسر دبيرستانهاي شهر زنجان. پايان نامه كارشناسي ارشد .دانشگاه تربيت مدرس.تهران.س1377

3.احمديان ، رضا. رابطه بين دانش تخصصي معلمين زبان انگليسي و موفقيت دانش آموزان راهنمايي در يادگيري زبان انگليسي. . پايان نامه كارشناسي ارشد .دانشگاه اصفهان.س1379

4.اميني ، شهريار. بررسي نقش خودكار آمدي، خودتنظيمي و عزت نفس در پيشرفت تحصيلي دانش‏‎آموزان‎‏ سال سوم دبيرستان، رشته علوم تجربي شهرستان شهركرد. پايان نامه كارشناسي ارشد .دانشگاه تربيت معلم. تهران.س 1382

5.برونينگ.راجر.اچ.روان شناسي تربيتي.ترجمه علينقي خرازي.تهران: نشر دانشگاهي.س1382

6. پاليزدار، فرخ. بررسي و مقايسه ميزان و علل علاقه دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه به تحصيل از ديدگاه دانش آموزان. پايان نامه كارشناسي ارشد . دانشگاه الزهرا . س1377

7.حاجيلو ، محمود.افت تحصيلي در مدارس.روزنامه كيهان. 10/7/1385

8. ذكريا پور صياد، محترم.رابطه بين رضايت شغلي معلمان و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان . پايان نامه كارشناسي ارشد رشته مديريت آموزشي. دانشگاه علامه طباطبايي. س1377

9.راحمي ، جميله. بررسي عواطف دانش آموزان ايراني مقطع دبيرستان و پيشرفت تحصيلي در زبان انگليسي به عنوان يك زبان خارجي. پايان نامه كارشناسي ارشد . دانشگاه الزهرا .س1380

10.رجبي ملايري، افسر. بررسي همبستگي بين پيشرفت تحصيلي و درآمد خانواده دوره راهنمايي ناحيه 9 آموزش و پرورش تهران. پايان نامه كارشناسي ارشد. مدرسهعالي پارس.تهران.س1360

11.رحيمي، معصومه. بررسي عوامل مرتبط با افت تحصيلي دانش آموزان دختر مقطع متوسطه منطقه 14 .پايان نامه كارشناسي ارشدرشته مديريت بازرگاني.دانشگاه تهران .س1378

12.رفعت جاه ، مريم.بررسي عوامل مؤثر در عملكرد تحصيلي دانش آموزان مدارس غير انتفاعي . پايان نامه كارشناسي ارشد.دانشگاه تهران.س1376

13. زارعي تجره ،عباس. بررسي‌ نقش‌ سن‌،جنسيت‌ و آموزشهاي‌ قبلي‌ دانشجويان‌رشته‌ زبان‌ انگليسي‌ در موفقيت‌ آنان‌ در فراگيري‌ زبان‌. پايان نامه كارشناسي ارشد. دانشگاه اصفهان.1375

14. 5.زنگنه ، مهدي . بررسي مشكلات آموزش و يادگيري زبان انگليسي در دبيرستان‌هاي استان كرمانشاه.

پايان نامه كارشناسي ارشد .دانشگاه شيراز. 1374

15. سمواتيان ، محمود.بررسي رابطه بين فشارهاي رواني حاصل از وضعيت خانواده و افت تحصيلي دانش آموزان سال اول دبيرستان در شهرهمدان.پايان نامه كارشناسي ارشد رشته مشاوره.دانشگاه تربيت معلم تهران.س 1373

16.سميعي ، زهره . تاثير سرمايه‌هاي فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي خانواده بر روي موفقيت تحصيلي و شغلي فرزندان در تهران.پايان نامه كارشناسي ارشد.دانشگاه الزهرا.س 1379

17.شريعتمداري،علي.جامعه و تعليم و تربيت.تهران:انتشارات امير كبير.س1373

18.شكوهي،غلامحسين.مباني و اصول آموزش و پرورش.مشهد:انتشارات به نشر.س1381

19.صفوي،امان الله.كليات روشها و فنون تدريس.تهران:انتشارات معاصر.س1374

20.طوسي،محمد علي.تاريخ آموزش و پرورش باختر.تهران:انتشارات سپاهيان انقلاب.س 1354

21.ظريف نسب ،مجيد . بررسي تاثير طلاق والدين بر پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان مدارس راهنماييشهر كرمان. پايان نامه كارشناسي ارشد.دانشگاه علوم پزشكي كرمان.1375

22. عباس‌آبادي، بتول. رابطه بين اضطراب و پيشرفت تحصيلي. پايان نامه كارشناسي ارشد.دانشگاه فردوسي مشهد.س 1376

23.علويون، هادي . بررسي تاثير قشر اجتماعي بر پيشرفت تحصيلي بر پايه برخي متغيرهاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي. پايان نامه كارشناسي ارشد.دانشگاه علامه طباطبائي.س1373

24.فرزانه، پرويز. بررسي عوامل مؤثر بر پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان پسر سال سوم مدارس راهنمائي تحصيلي شهر گنبد كاوس. پايان نامه كارشناسي ارشد.دانشگاه فردوسي مشهد.س1377

25.كارشناسان دفتر برنامه ريزي درسي؛مجموعه گفتارهاي برنامه درسي.تهران:وزارت آموزش و پرورش- دفتر همكاريهاي علمي و بين المللي.س1379

26.كبريايي ، احمد. موقعيت خانوادگي و رابطه آن با موقعيت تحصيلي دانش‌آموزان. پايان نامه كارشناسي ارشد. دانشگاه تهران .س1353

27.گالن سيلور،جي.برنامه ريزي درسي.ترجمه غلامرضا خوي نژاد.مشهد:انتشارات آستان قدس رضوي.س1378

28. گوگوناني، محمد. نگرش دانش‌آموزان نسبت به عملكردهاي معلمان دردروس مختلف و رابطه آن با پيشرفت تحصيلي آنان در مدارس راهنمايي‌شهرستان فريدونشهر.پايان نامه كارشناسي ارشد.دانشگاه تربيت مدرس .س1374

29.ماير ، فريدريك. تاريخ انديشه هاي تربيتي – جلد اول. ترجمه علي اصغر فياض. تهران: انتشارات سمت.س1374

30.مجيدي، بهرام . بررسي رابطه بين برخي از ويژگيهاي اجتماعي، اقتصادي خانواده با موفقيت وافت تحصيلي دانش‌آموزان سال سوم راهنمايي شهرستان ميانه در سال تحصيلي 74-75. پايان نامه كارشناسي ارشد.دانشگاه شهيد بهشتي تهران.س1376

31. محسن پور. بهرام.آموزش و پرورش تطبيقي پيشرفته.تهران دانشگاه تربيت معلم.س1381

32. مك كنتانا،جاسمين طهماسب مك ، پل استالر و فرشته عبوديت. بازتاب سازگاري زنان مسن ايراني در ايالات متحده. .گروه روان شناسي دانشگاه وست چستر.ايالات متحده.1998

33.ملكي،حسن.برنامه ريزي درسي.مشهد:انتشارات پيام انديشه.س1382

34. مهرداد ، حسين.بررسي علل افت تحصيلي در دوره متوسطه عمومي شهرستان خرم آباد. پايان نامه كارشناسي ارشد رشته برنامه ريزي آموزشي. دانشگاه علامه طباطبايي.س 1374

35.مهر محمدي،محمود.برنامه درسي.مشهد:انتشارات به نشر.س 1381

36.نيلچيان ، رزيتا. بررسي همبستگي پيشرفت تحصيلي فرزندان دختر پايه دوم راهنمايي با ميزان رضايت زناشويي مادران. پايان نامه كارشناسي ارشد.دانشگاه تربيت معلم .تهران.س1378

37.وزارت آموزش و پرورش (روابط عمومي)،روزنامه همشهري ، 21/1/1381

38.وزارت آموزش و پرورش (روابط عمومي)،روزنامه ايران ، 27/1/1383

39. يعقوبخاني غياثوند، مرضيه .رابطه محيط خانواده و پيشرفت تحصيلي. پايان نامه كارشناسي ارشد رشته روان شناسي باليني.دانشگاه شيراز.س 1372

منابع خارجي

1.Quirk ,JEFFREY T.,TIMOTHY Z KEITH & KIMBERLY J. QUIRK.Employment during high school and student Achievement.The Journal of Educational Research.2001

2. Renchler, Ron.Motivation. ERIC CLEARINGHOUSE ON EDUCATIONAL MANAGEMENT.University of Oregon.1992

1.Gross Domestic products

پيشرفت تحصيلي

مطالب مشابه :

پيشرفت تحصيلي

ارزشيابي پيشرفت تحصيلي

عوامل مؤثر بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان

بررسی تاثیر سطح سواد والدین بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان

آيين نامه ارزشيابي پيشرفت تحصيلي و تربيتي (توصیفی) دوره ابتدايي

پيشرفت تحصيلي و عوامل موثر در آن

نقش خانواده در پيشرفت تحصيلي

روشهاي نوين ارزشيابي پيشرفت تحصيلي

آيين‌نامه ارزشيابي پيشرفت تحصيلي و تربيتي دوره ابتدايي

اضطراب و پیشرفت تحصیلی بین دانش آموزان