معرفي گياه بامبو

معرفي گياه بامبو

سطح مخاطبین این مطلب: عمومی، کارشناسی

بامبو که در زبان فارسی به نی خیزران شهرت دارد گیاهی است که در دامنه کوه‌ها و تپه‌هایی که دارای رطوبت ۶۵ تا ۹۰ درصد باشد روئیده یا کشت میشود . میزان رطوبت ، حرارت موجود در منطقه و نوع خاک تعیین کننده کیفیت و مرغوبیت بامبوبوده وهر چه میزان رطوبت و حرارت بیشتر باشد کیفیت محصول نیز بهتر خواهد بود . گیاه بامبو که تاکنون بیش از ۶۶۲ نوع آن شناخته شده دارای قطر و ضخامت‌های متفاوت است و در حال حاضر بهترین نوع بامبو در ژاپن ، چین و بطور کلی کشورهای شرق آسیا و هند روئیده و کشت میشود و در ایران میتوان لیالستان لاهیجان علی آباد ( در فاصله سخت سر و تنکابن ) قاسم آباد در رودسر و تقریباً بیشتر نقاط شمال کشور را در زمرد مساعد ترین مناطق رویش بامبو به حساب آورد . در این مناطق بیشه‌های کوچکی وجود دارد که در فصل پائیز و اوایل زمستان یعنی هنگام بریدن و قطع ساقه‌های بامبو که هر یک بین ۵۰ الی ۲۰۰ شاخه نی بدست می‌آید . بامبو از چهار قسمت سطح داخلی (دارای پوشش نرم ) ، دیافراگم ( متصل کننده بخش‌های ساقه به یکدیگر) میباشد و پوشش رویه که بسیار سخت و دیرشکن است تشکیل شده و دیافراگم کاملاً فشرده بوده و آب در آن نفوذ نمی‌کند

. بامبو معمولا به رنگهای مختلفی مانند سبز ، مشکی ، متمایل به قهوه‌ای ، عنابی ، و زرد مایل به کرم دیده میشود و اگر چه میتوان مصارف زیادی بر آن قائل شد ولی بطور کلی موارد مصرفیش بیشتر محدود میشود به :

مواردمصرف :

1 . استفاده از آن برای تغذیه

2 . بهره برداری به منظور تهیه کاغذ و اشیاء مختلف چوبی و سایر معارف صنعتی

3 . کاشت در اطراف باغها و مزارع جهت حفاظت محل

گیاه بامبو محتوی مقدار فراوانی سلولز است که میتواند برای تهیه کاغذ و همچنین ابریشم مصنوعی مورد استفاده قرار گیرد. در ایران کشت بامبو هنوز رواج چندانی ندارد و صرفنظر از بخشهای کوچکی در شمال کشور که در آنها مقدار محدودی بامبو کشت میشود صنعتگران سایر نقاط از بامبوهای خودرویی که در اکثر شهرهای شمالی و بویژه منطقه لیالستان لاهیجان وجود دارد، استفاده میکنند. استفاده از بامبو جهت تولید محصولات مختلف تقریباً از زمان کشت چای در ایران ، رواج یافت چرا که از بامبو به عنوان حفاظت محل چایکاری بکار گرفته شد و صنعتگران همزمان با بهره برداری چایکاران از مزارع چای به موارد استفاده متعدد آن برای ساخت فرآوردههای گوناگون پی بردند و ساخت محصولات بامبو در گیلان متداول گردید

. برای تهیه یک ظروف بامبو ابتدا نئی را که قبلاً در انبار گذشته شده و خشک شده‌است با اره نجاری و به قطعات ۸۰ الی ۱۰۰ سانتی متری در میآورند و لبه این نوارها را با وسیلهای که در اصطلاح محلی «ماشین» نامیده میشود به عرض مساوی در میآورند و پس از زنده کردن آماده بافت مینمایند .

یک محصول از نوع مرغوب باید دارای ویژگیهای زیر باشد :

*رنگ آن طلایی متمایل به سفید باشد .

قابل ذکر است که بامبوئی که رنگ آن سبز باشد نشان دهنده خشک نبودن آن بوده و احتمالاً سیاه میشود

*شبکه هایی که بعد از بافت ایجاد میشود باید منظم و یک اندازه باشد

*مفتولی که برای وصل کردن بعضی از قسمتهای آن به کار می رود باید بسیار ظریف بوده ودقت کامل در پیچاندن آن به کار رود .

* نحوه ی انتخاب رنگ

خصوصیات بامبو :

گياه خيزران ) بامبوBAMBOU،) جنسي از گياهان خانواده گندميان Graminees است كه شامل چندين گونه مختلف ميباشد .
بعضي از گونه هاي اين گياه را در مناطق معتدل سرد ميتوان كاشت ولي برخي ديگر را زمستانها در گلخانه سرد بايد نگهداري كرد .ريشه اش ساقه هاي زير زميني ( ريزوم) و ساقه هاي هوائي آن بند بند ميباشد كه چندين متر بلند ميشود .
برگهايش باريك و نوك تيز است .
خيزران ) بامبو)BAMBOU ، را مي توان در نارنجستان كاشت يا آنكه در صندوق هاي بزرگ چوبي كاشته زمستان آنها را در گلخانه سرد يا نارنجستان برده محض اين كه هوا مساعد شد آنها را بيرون آورده در نقاط مناسب چمن زار بكارند .
بوته خيزران ) بامبو( BAMBOU كه در نواحي گرمسير تا 40 متر قد مي كشد در آن مناطق جنگلهاي عظيمي را تشكيل مي دهد .
پس از چند سال كه خيزران ) بامبو( BAMBOU گل داده و ميوه كرد ، بوته اش خشكيده و بوته هاي جديدي از پاجوشهاي ريشه بجاي آن مي رويد .
جوانه تازه، مغز و ميوه هاي رسيده اين گياه خوراكي است و از چوب آن براي عصا و انواع صندلي و ميز باغي استفاده ميكنند.
تكثير :
براي زياد كردن خيزران ، بهار ريشه هاي زيادي را گرفته جاي ديگر مي كارند .

انواع بامبو :

1 . بامبوهندي. نام علمي آن Bambusa bambos Druce ومترادف آن B.arundinacea Willd مي باشد. این بامبو در مناطق هندوستان تا جنوب چين انتشار دارد و طباشير آن را «طباشير هندي» مي نامند.

2 . بامبوی تیغ دار : نام علمي آن Bambusa spinosa Roxb ومترادف آن B.arundinacea Will. Var. spinosa G. Cam مي باشد .

به فرانسوي Bambou epineux گفته مي شود. این بامبو از جنوب جنوب چين تا جزايرملوكي انتشار دارد.

3 . بامبوی رسمی : نام علمي آن Bambusa vulgaris Schrad. Ex Wendl كه در اغلب مناطق حاره انتشار دارد.

انواع دیگر بامبو نیز وجوددارد كه از نظر دارويي و طباشير طرف توجه مي باشند و فقط ا زنظر زيبايي و رنگ ساقه و مصارف صنايع دستي، ورزشي و براي ساختن نيزه و وسايل ماهي گيري و بافتن لوازم خانگي نظير صندلي ، سبدها و ... مورد توجه مي باشند، نظير Bambusa lafifolia كه به فرانسوي Bambou a larges Feuilles گفته مي وشد و بامبوي سياه Bambous nigra كه به فرانسوي آن را Bambou noir نامند Babbousa aurea بامبوی طلایی كه به فرانسوي به آن Bambou dore گفته مي شود و ...

چند گونه از بامبو یا خیزران خيزران در حدود 50 سال قبل از چين به ايران وارد و در لاهيجان كاشته شد و چند خانوارد چيني هم در آن زمان براي آموزش تهيه صنايع دستي بامبويي به ايران آمدند. اين بامبوها در لاهيجان رشد نسبتاً رضايت بخشي دارند و از آنها براي تهية صندلي و مبل و سبدباقي و نظاير آن استفاده مي شود.

مشخصات طباشير و تركيبات شيميايي

در سواحل مالابار و كوروماندل در هند و همچنين نزديك مالاكا در جنوب شبه جزيرة مالايا نوعی بامبو یا خيزران وجوددارد كه بومي ها آن را بامبو می نامند و نام انگليسي آن Malacca cane است. از اين خيزران يك مادة دارويي گرفته مي شود كه آن را Sacar mambus مي نامند . يعني شکر بامبو

ايراني ها و اعراب و اهالي قبيلةMoures آن را طباشير نامند كه به معناي مايع منجمد سفيد است. اين بامبوها به بلندي درخت سفيدار مي رسد. داراي ساقه هاي راست و بگرهاي درازتر از برگ زيتون است و ساقه ها داراي بندها و گره هاي متعددي است كه در گره هاي آن مادة سفيدي وجود دارد كه همان طباشير است كه ايراني ها و اعراب براي آن ارزش دارويي فراواني قايل هستند.
طباشير : ماده اي است كه قسمت عمدة آن سيليسيك اسيد است و به علاوه داراي سيليكات ومقداري نيز آهك و پتاس مي باشد.

طباشير از گره های بامبو از طريق سوزاندن بامبو گرفته مي شود. در ابتدا ماده اي است نشاسته اي شكل به شكل استخوان نرم كه چون در آب اندازند سخت مي شود و پس از خشك شدن سفيد و شفاف مي گردد. اين نوع طباشير را در عرف بازرگاني طباشير قلمي نامند و مرغوبيت آن درجه يك است. خرده هاي طباشير را كه خوب سفت و منعقد نشده است، گرفته و مي كوبند و خمير آن را به صورت قرص در مي آورند كه غيرشفاف و نرم و شكننده است و در آب حل مي شود و در درجة دوم مرغوبيت است، ضمناً در جريان سوزاندن بامبو برای گرفتن طباشير، قسمتي از گياه و گره هاي گياه مي سوزد و طباشير نيز مي سوزد و ره بنگ تيره اي در مي آيد، قطعات اين گونه طباشير رانيز جمع آوري كرده كوبيده و خمير مي كنند و از آن قرص مي سازند كه رنگ آنها تيره و گاهي سياه است. اين نوع طباشير خيلي نامرغوب و ارزان است.

طباشير مرغوب و درجه يك، سخت، قطعات آن زاويه دار، بسيار شفاف و صاف مانندچيني است ولي نور از آن رد نمي شود و رنگ آن سفيد يا سفيد مايل به آبي شيشه اي است ، به آساني مي شكند و كمي معطر است. طباشير روغن را جذب مي كند و پس از آن صاف مي شود و نور را عبور مي دهد و اگر بعد از آن از طريق حرارت دادن روغن جذب شده از آن خارج شود، ساختمان داخلي طباشير ديده مي شود كه در داخل آنرگه هايي وجود دارد. از نظر فيزيكي طباشير داراي كمترين ضريب انكسار نور است و تقريباً از سيليس ساخته شده و همان طوري كه فوقاً ذكر شد فقط مقدار كمي از ساير مواد مانند پتاس، آهك، آهن و كمي مواد گياهي در ان وجود دارد و قاعدتاً چنين ماده اي نمي بايستي آثار دارويي خاصي داشته باشد .

تركيبات شيميايي بامبوها: :
از نظر تركيبات شيميايي گياه باموب در بامبوی گونه B.bambos كه مولد طباشير هندي است، مواد كولين ، بتائين ، نوكلئاز ، اوره آز ، پروتئوليتيك انزيم ، دياستاتيك انزيم، امولسيفائينگ انزيم، بانگ سولوچان و طباشير وجود دارد. در شاخه هاي سبز و جوان این بامبو یک گلوكوزيد سيانوژنتيك مشخص شده است كه ماده اي سمي است. اين گلوكوزيد را يك آنزيم هيدروليز مي كند و همچنين اين گلوكوزيد در شاخه هاي جوان بامبو به قطعات كوچك تقسيم و در آب خيسانده شده اند، يافت مي شود.

در بامبو اکسالیک اسيد يافت مي شو د و در شاخه هاي جوان بامبو در حدود 03/0 درصد HCN و 23/0 درصد بنزوئيك اسيد، 5/2 درصد از نوعي قند و در آخر رزين و موم يافت مي شود. در برگهاي سبز بامبوCHN و بنزوئيك اسيد وجود ندارد.

خواص – كاربرد گیاه بامبو :

در موردخواص و كاربرد دارويي گیاهان بامبو دانشمندان اتفاق نظر ندارند، مثلاً در گزارش Mc Clure تحت عنوان Bamboo in the economy of oriental people كه از کاربردهای بامبو درکاغذ سازی ، صنايع دستي و ساير موارد نام مي برد در مورد خواص دارويي آن بحثي نكرده است. ولي ساير دانشمندان كه در طب سنتي چين و مناطق خاور دور مطالعاتي دارند، اظهار نظرهايي نموده اند كه در زير درج مي شود.در شبه جزيرة مالايا از سرشاخه هاي له شدة جوان و سبز بامبو به صورت ضماد استفاده مي كنند (برکیل ) در چين جوشانده بامبو خرد شده را براي رفع حالت تب به كار مي برند. ]هو[ . در هندوچين از برگها و سرشاخه هاي نازك و سبز گياه براي معالجة تبهاي تاولي و تهيه محلول براي شست و شوي آبله توآم با سرفه استفاده مي شود ]ويدال[ در اندونزي از آب صافي كه اغلب داخل در ساقه بامبو وجود دارد براي شست و شوي چشم استفاده مي كنند و گرد طباشير را براي بند آوردن خون در بريدگي هاي اعضا بدن به كار مي برند ] وان در برگ و فايدهين[.

تهیه خمیر کرافت از بامبو :

كمبود مواد اوليه سلولزي در سطح كشور مشكلي است كه صنايع چوب و كاغذ با آن مواجه هستند . با توجه به تجربيات بين المللي جايگزيني منابع غيرجنگلي به خصوص گياهان غيرچوبي به عنوان مواد اوليه مورد استفاده در اين صنايع مي تواند چاره ساز اين مشكل باشد . گیاه بامبو پراكنش گسترده اي در استانهاي مازندران و گيلان دارد و در اين تحقيق امكان استفاده از ساقه اين گياه جهت توليد خمير كاغذ روزنامه با فرايند كرافت و همچنين امكان اختلاط آن با خمير ‏‎CMP‎‏ مخلوط پهن برگان توليد كارخانه چوب وكاغذ مازندران جهت جايگزيني خمير الياف بلند وارداتي در سطوح مختلف مورد بررسي و ارزيابي قرارگرفته است.دماي پخت 170 درجه سانتيگراد و نسبت 1/6 براي ‏‎L/W‎‏ و سولفيديته 25% به عنوان فاكتورهاي ثابت و زمان پخت 90 ، 120 ، 150 و 180 دقيقه و قليائيت فعال 17 ، 18 و 20 % به عنوان فاكتورهاي متغير در نظرگرفته شدند . با توجه به راندمان 68/32 % و عددكاپاي 32/20 پخت با زمان 150 دقيقه و قليائيت فعال 20 % به عنوان بهترين حالت توليد خمير برگزيده شد. ربگبري خمير كرافت بامبو با توالي اكسيژن ، پراكسيدهيدروژن انجام گرفت . جهت انجام مطالعات مربوطه درجات رواني ‏‎CSF‎‏ و 400 ، 450 و 500 ‏‎ml‎‏ مبناي كار قرار گرفتند كه در اين بين درجه رواني 400 به دليل توليد كاغذ دست ساز با خصوصيات فيزيكي و مقاومتي مطلوبتر به عنوان درجه رواني بهينه خمير کرافت بامبو انتخاب گرديد . تهيه / خمير كاغذ كرافت/ بامبو/ الياف بلند preparation / Kraft pulp / Bamboo / Long fibres

امکان استفاده از دو نوع بامبو برای لایه رویی تخته خرده :

در اين بررسی از مختلف بامبو Phyllostachy (cf) viridis،Phyllostachs(cf)aurea به ترتیب از مناطق گرگان و لاهيجان و براي مقايسه،گونه صنوبر Populus nigra براي لايه‌روئي و گونه ممرز Carpinus betulusبراي لايه میانی تخته خرده چوب سه لايه با جرم مخصوص 0/7 g/cm3 با توجه‌به تيمارهاي رطوبت (6، 4، 2 درصد) و مقدار چسب (12، 10، 8 درصد)برای خرده چوب های لايه‌روئي تهيه گرديد. نتايج حاصل از اندازه ‌گيري و بررسي‌خصوصيات فيزيكي و مكانيكي تخته‌ها شامل مقامت خمشي (MOR)، مدول‌الاستيسيته (MOE) و مقاومت كشش عمود بر سطح براي لايه‌رویی تخته (IBr )نشان ميدهد كه تخته‌هاي ساخته شده از بامبوی گرگان (در تيمار 4 درصدرطوبت و 10 درصد چسب براي رویی تخته (در مقايسه با تخته‌هاي ساخته شده‌با صنوبر بعنوان شاهد (در تيمار 4 درصد رطوبت و 10 درصد چسب(از MOR،MOE، IBr بيشتري برخوردار ميباشد. همچنين در اين بررسي مشخص گرديد كه‌تخته‌هاي ساخته شده از بامبوی لاهيجان (با 6 درصد رطوبت و 10 درصد چسب)در مقايسه با صنوبر بعنوان شاهد (با 4 درصد رطوبت و 10 درصد چسب) ازMOR كمتري برخودار بوده، در صورتيكه مقدار مدول الاستيسيته آن در مقايسه‌با صنوبر از اختلاف معني‌داري برخودار نبوده و در يك گروه واقع گرديدند . از بررسی كيفي لايه‌روئي تخته‌ها مشخص گرديد كه سطوح تخته‌هاي حاصله ازبامبوي گرگان در مقايسه با صنوبر بعنوان شاهد از خلل و فرج بيشتر و درمقايسه با بامبوي لاهیجان از خلل و فرج كمتري برخودار بوده است وبعبارت بهتر سطوح اين تخته‌ها داراي كيفيت نزديك به كيفيت سطوح‌تخته‌هاي تهيه شده از چوب صنوبر ميباشد. بطور كلي نتايج حاصل از این ‌بررسي نشان ميدهد كه گونه بامبوي گرگان Phyllostachys(cf)viridis با 4درصد رطوبت و 10 درصد چسب مي‌تواند بعنوان يك ماده اوليه مناسب برای ساخت تخته خرده چوب و در لايه‌روئي آن مورد استفاده قرار گيرد، مطرح‌شود .

معرفی گیاه غیر چوبی بامبو به منطور استفاده در صنایع خمیر و کاغذ :

بامبوها بسيار سريع‌الرشد مي‌باشند كه پس از 5 تا 8 هفته به رشد كامل طولي و قطري خود مي‌رسند. اين گياهان داراي گونه‌هاي متعدد و متنوعي مي‌باشند كه اكثر آنها براي ساخت كاغذ مناسب هستند و مي‌توان آنها را به عنوان يك ماده خام ليگنوسلولزي و جايگزيني براي چوب در صنعت خمير و كاغذ مدنظر قرار داد. تهيه با اغلب روشها خمیر کاغذ از ساقه بامبو مكانيكي ، شيميايي و نيمه‌شيميايي انجام مي‌گيرد ، اما به تجربه ثابت شده كه فرآيندهاي قليايي (بويژه فرآيند كرافت) بهترين روش تهيه خميركاغذ بامبو مي‌باشند. وجود سيليس زياد در ساقه اين گياه باعث مشكلاتي در سيستم بازيابي و سودسازي كارخانه به وجود می آورد .

معرفي گياه بامبو

مطالب مشابه :

معرفی رنگ های پودری الکترو استاتیک

روش پرورش گیاه بامبو

گیاه بامبو (خیزران)

بامبو (خیزران)

گل و گیاهان اپارتمانی

معرفي گياه بامبو

سبك هاي اصول طراحي فضاي باز

بوی بهشت ( طلبه عارف شهيدسیّد محمد هادي موسوي)

صندلی مناسب