مدیریت ایمنی

چرا سيستم مديريت ايمني؟

در سالهاي اخير تلاشهاي فراواني جهت شناخت دلايل بوجود آورنده سوانح در صنايع مختلف به ويژه صنعت هوانوردي صورت گرفته است. اعتقاد بر اين بود كه بيشتر حوادث، ناشي از خطاهاي انساني است و به سادگي ميتوان نتيجه گرفت كه اينگونه خطاها بدليل بي دقتي يا بي كفايتي در انجام كارها مي باشد، اما اين استدلال درست نيست. افرادي كه سوانح هوايي را بررسي میكنند دريافتهاند كه انسان فقط آخرين حلقه زنجيري است كه باعث ايجاد يك سانحه ميشود. نميتوان با تغيير دادن افراد از سوانح جلوگيري كرد، تنها ميتوان با شناسايي عوامل بوجود آورنده يك سانحه، از آن پيشگيري كرد.

در دهه نود ميلادي عبارت سوانح سازماني ابداع گرديد، دليل آن اين بود كه بيشتر حلقه هاي رنجير يك سانحه تحت كنترل سازمان بوده اند. از آنجايي كه بزرگترين تهديدهاي ايمني هوانوردي از مسائل سازماني سرچشمه ميگيرند، ايمن سازي سيستم نيازمند عملكرد سازماني ميباشد. پس از پژوهشهاي گسترده و بهرهگيري از دانش پيشگامان ايمني در دنيا، شركت هواپيمايي آسمان به اين نتيجه رسيد كه موثرترين راه براي ايمنسازي سيستم هوانوردي، ايجاد يك سيستم با رويكردي به مديريت ايمني ميباشد. بدين سان اداره كل ايمني شركت هواپيمايي آسمان با هدف راهاندازي و اجراي سيستم مديريت ايمني تشكيل گرديد. مديريت ارشد آسمان با پذيرش سيستم مديريت ايمني و تعهد بر همكاري گسترده و ايجاد تغييرات لازم در ساختار و رويه هاي اجرايي در جهت ايمن سازي كليه فعاليتها، از آن پشتيباني مينمايد.

سيستم مديريت ايمني چيست؟

سيستم مديريت ايمني يك رويكرد منظم به ايمني به صورت سيستماتيك و صريح به همراه فرايندهاي جامع براي مديريت ايمن خطرات ميباشد. به مانند تمام سيستمهاي مديريتي، سيستم مديريت ايمني نيز براي دستيابي به اهداف ايمني، برنامه ريزي و اندازه گيري كارايي آن، ايجاد شده است. سيستم مديريت ايمني در تار و پود يك سازمان قرار دارد و بخشي از فرهنگ و روشي كه كاركنان وظايفشان را انجام ميدهند،ميباشد.

چهار ركن يك مديريت ايمني عبارتند از:

فلسفه - مديريت ايمني با فلسفه مديريت شروع ميشود:

· تصديق بر وجود هميشگي تهديد ايمني،

· ايجاد استانداردهاي سازماني،

· تأكيد بر اينكه ايمني وظيفه يكايك افراد است.

خط مشي - تعيين چگونگي دستيابي به ايمني:

· شرح واضحي از مسئوليتها ،اختيارات و پاسخگوييها،

· ايجاد ساختار و فرايندهاي سازماني جهت يكپارچگي اهداف ايمني با تمامي جنبههاي عملياتي،

· ايجاد دانش و مهارتهاي مورد نياز براي انجام كارها،

رويهها - دستورالعملهاي انجام وظايف، تدوين شده توسط سازمان، جهت اجراي خط مشي:

· شفاف سازي وظايف و چگونگي انجام آن براي همه افراد،

· وجود برنامه ريزي، سازماندهي و كنترل،

· انجام نظارت، ارزيابي فرايندها و وضعيت ايمني،

فعاليت - آنچه به صورت واقعي در كار اتفاق ميافتد:

· پيروي از دستورالعملهاي موثر و كارآمد،

· اجتناب از قصوراتي كه باعث كاهش ايمني ميشود،

· اخذ اقدام اصلاحي مناسب به هنگام شناسايي عوامل تهديد كننده،

فعاليتها و ساختار سازماني كه سيستم مديريت ايمني را در داخل سازمان تثبيت ميكنند، شناسايي شدهاند. تمامي كاركنان در ايمن سازي سازمان و فعاليتها همكاري دارند. در سازمانهاي بزرگ فعاليتهاي مديريت ايمني در برخي واحدها مشهودتر از ديگر واحدها است، اما سيستم بايستي به صورت روش ايمن انجام كارها در سراسر شركت به صورت يكپارچه درآيد. اين امر بوسيله اجرا و پشتيباني پيوستهخط مشي ايمني كه منتج به اجراي رويههاي كارآمد ميشود، دست يافتني خواهد بود.

ایمنی در استاندارد ISO8402:1992 به صورت زیر تعریف شده است:

حالتی که در آن احتمال خطر آسیب (به اشخاص) یا خسارت مادی، به میزان قابل قبول محدود شده باشد. همان گونه که از تعریف فوق می توان دریافت، ایمنی یک امر نسبی است و نمی توان ایمنی مطلق را در محیط کار تامین کرد. بلکه ایمنی مجموعه شرایطی است که میزان مخاطره ی مربوط به سلامتی را حداقل برساند.

تعریف دیگری از ایمنی، عبارت است از میزان درجه ی دور بودن از خطرات. در واقع شرایطی است که دارای پتانسیل رساندن صدمه به کارکنان،تجهیزات،ساختمان ها و از بین بردن مواد یا کاهش کارایی در اجرای یک وظیفه ی از پیش تعیین شده می باشد.

هنگامی که خطر وجود دارد امکان وقوع اثرات منفی یاد شده وجود خواهد داشت.کلمه یDanger گویای قرار گرفتن در معرض یک Hazard است،به این ترتیب ایمنی در ارتباط با Danger بوده و نقش آن در مورد حذف خطرات بالقوه ی موجود در محیط کار می باشد.

تعریف دیگری در استاندارد ISO/IEC Guide2 ارائه شده است که استاندارد OHSAS 18001 نیز دقیقاً از همان تعریف استفاده کرده است. این تعریف بسیار مشابه تعریفی است که دراستاندارد ISO8402:1992 آمده است: "عدم وجود مخاطره ی غیر قابل قبول آسیب" در این تعریف نیز رفع کامل مخاطره آسیب مطرح نشده است بلکه اجتناب از مخاطره بالا و غیر مجاز مد نظر است.

ساختار سیستم های مدیریت ایمنی هدف سیستم مدیریت ایمنی هدف سیستم مدیریت ایمنی ، حصول اطمینان از این است که سازمان چگونگی تاثیر فعالیت های خود در زمینه ی بهداشت و ایمنی را بشناسد و اندازه گیری هایی به منظور کنترل و بهبود آن تدوین کند. این اندازه گیری ها از طریق فرایندی مناسب که شامل موارد زیر است صورت می گیرد :

- پایش و بازنگری عملکرد ها

- اصلاح عدم تطابق های مشاهده شده در ممیزی ها به صورت دوره ای به مدیریت عالی سازمان گزارش می شوند.

نکته حائز اهمیت این است که سیستم مدیریت ایمنی باید بخشی کل سیستم مدیریت باشد و نه یک سیستم مجزا یا اضافی.

مديريت ايمني فرآيند، خطرات ناشي از نشر مواد خطرناك بدليل نقص و خطر در فرآيند، دستور كار يا تجهيزات را شناسايي، ارزيابي و در نهايت حذف يا كنترل مي كند.

استانداردهاي مديريت ايمني فرآيند، مواد شيميايي خطرناك را مورد بررسي قرار مي دهد و در واقع به افراد كمك مي كند كه از به وجود آمدن حوادث ناشي از نشر مواد خطرناك جلوگيري كنند. روند كار مديريت ايمني فرآيند براساس اجراي دقيق اجزاي آن است.

سیستم های مدیریتی از عناصری تشکیل شده است که شامل:

1. بررسی اولیه وضعیت سازمان

2. خط مشی ایمنی

3. طرح ریزی

4. پیاده سازی و اجراء

5. بررسی اقدامات اصلاحی

6. بازنگری مدیریتی

7. بهبود مستمر

بررسی اولیه سازمان

اولین گام در اجرای سیستم مدیریت ایمنی بررسی اولیه سازمان است.

یک سازمان جهت استقرار سیستم مدیریت ایمنی باید یک بررسی اولیه را در رابطه با تمهیدات کلی خود انجام دهد.این بررسی موجب فراهم آوردن اطلاعات موثر بر تصمیم گیری در مورد دامنه کاربرد، کفایت ، پیاده سازی سیستم ،جاری شده و همچنین هزینه ای را جهت اندازه گیری میزان پیشرفت ایجاد می نماید، در واقع بررسی اولیه وضعیت سازمان به این پرسش پاسخ می دهد که ما در حال حاضر کجا هستیم؟

اطلاعات حاصل از بررسی اولیه وضعیت سازمان می توانند در روند طرح ریزی نیز مورد استفاده قرار گیرند.

خط مشی

مدیریت ارشد سازمان باید خط مشی ایمنی را مشخص و مدون نماید. مدیریت باید اطمینان حاصل نماید که خط مشی موارد زیر را مشمول و متعهد شود:

1. درک شناخت ایمنی به عنوان یک بخش لازم و مکمل در عملکرد اجرایی

2. دستیابی به سطح بالایی از عملکرد ایمنی با در نظر گرفتن نیازمندی های قانونی به عنوان حداقل و بهبود مستمر و مقرون به صرفه در عملیات

3. فراهم آوردن منابع مناسب و کافی جهت پیاده سازی و اجراء خط مشی

4. اطلاع و انتشار اهداف ایمنی در داخل سازمان

5. قرار دادن مدیریت ایمنی به عنوان مسئول اصلی سیستم مدیریت ایمنی

6. حصول اطمینان از درک، اجرا، نگهداری خط مشی در کلیه سطوح سازمان

7. مشاوره و تبادل نظر با کارمندان جهت حصول تعهد آنها به خط مشی و اجرا آن

8. بازنگری دوره ای خط مشی و سیستم مدیریتی و ممیزی جهت حصول انطباق با خط مشی

برای رسیدن به بهبود مستمردانستن اینکه چگونه خط مشی ها و برنامه های ویژه ای با شکست مواجه شده اند یا موفق بوده اند,تعیین کننده می باشد.در این مرحله مدیریت باید بداند که چه نوع سیستمهایی به کار گیرد که برایش این امکان را فراهم آورد که با اطلاعات معنی دار و ثابت,در اثربخشی برنامه ایمنی و بهداشت به کار گرفته شود.

ارزیابی کامل و عینی از کل برنامه ها و اهداف ایمنی و بهداشت,نیازمند ابزارهای سنجش مختلفی می باشد.هر فرآیند ارزیابی کامل نیست مگر اینکه یافته های آن گزارش شود و توسط مدیریت اقدامات اصلاحی آن به مورد اجرا گذاشته شود.

9. برگذاری دوره آموزشی:

به منظور توانا کردن کارکنان به طریق ایمن وحصول اطمینان از اینکه کارمندان در تمام سطوح آموزش مناسب را کسب کرده و جهت انجام وظایف و مسئولیت های خود در راستای حفظ سلامت خویش صلاحیت کافی دارند.

طرح ریزی ایمنی

شناسایی ، تشخیص موفقیت ها ویا نقص های یک فعالیت طرح ریزی شده بسیار با اهمیت می باشد.برای نیل به این هدف باید نیازمندی های ایمنی کاملا شناسایی شود و همچنین معیار های عملکردی بطوری واضح بنا نهاده شوند تا مشخص کننده آن باشد که:

ü چه کاری انجام می شود؟

ü مسئول آن کار چه کسی است؟

ü در چه زمانی آن کار انجام می شود وبه علاوه نتیجه مورد نظر از آن کار چیست؟

این بخش شامل:

1. ارزیابی ریسک:

سازمان باید ارزیابی ریسک را انجام داده و خطرات را شناسایی نماید.

2. الزامات قانونی وسایر الزامات:

سازمان باید علاوه بر ارزیابی ریسک ، الزامات قانونی را که در ارتباط با مدیریت ایمنی می باشند شناسایی و مشخص نماید.

3. تمهیدات مدیریت ایمنی:

سازمان باید تمهیداتی را فراهم آورد که موارد مهم زیر را پوشش دهند:

ü کلیه طرح ها و اهداف سازمان از جمله کارکنان و منابع به منظور دستیابی به اهداف خط مشی

ü دستیابی به دانش ، مهارت و تجربه کافی در زمینه ایمنی تا بتواند فعالیت های خود را به طور ایمن و در راستای الزامات قانونی مدیریت کند.

ü طرح های عملی برای کنترل ریسک ها و الزامات مشخص شده و دستیابی به آنها

ü طرح ریزی برای فعالیت های کنترل عملیات

ü طرح ریزی برای اندازه گیری عملکرد ،اقدام اصلاحی ، ممیزی و بازنگری مدیریتی

ü نشان دادن اینکه انجام اقدام اصلاحی ضروری است.

اجرا و پیاده سازی

1. ساختار و مسئولیت ها

بخش عمده مسئولیت ها در ارتباط با ایمنی و بهداشت حرفه ای بر عهده مدیریت ارشد می باشد.بهترین روش انتخاب یکی از مدیران ارشد سازمان و تفویض مسئولیت به آن شخص جهت حصول اطمینان از اجرای کامل و صحیح سیستم ایمنی در سازمان و انجام الزامات مشخص شده در تمام نقاط سازمان می باشد.

که این الزامات شامل:

1. توجه دقیق به خطرات (ارز دو جنبه ی ایمنی و بهداشت حرفه ای)در عملیات جاری و طراحی عملیات آینده

2. برگزاری آموزش کافی برای تمام کارکنان به گونه ای که قادر باشند خطرات شغلی را بازشناخته و از روش کار ایمن آگاه باشند.

3. ملزم کردن کارکنان در تمام سطوح به توجه کامل به دستورالعملهای ایمنی و بهداشتی

4. ایجاد یک نظام گزارش دهی مناسب و مؤثر برای حوادثی که در محیط کار اتفاق می افتد به همراه بررسی و پیگیری پیامدهای آنها

5. برنامه ریزی بازرسی ایمنی از محیط کار و بازبینی تجهیزات مبارزه با حریق

6. فراهم نمودن مجاری ارتباطی با سایر قسمت های کارخانه و برگزاری جلسات کمیته ی حفاظت فنی کارخانه

و در تمام سطوح سازمان افراد باید:

ü مدیریت ارشد باید تعهد خود را نسبت به سیستم ایمنی نشان دهد. که وجود سرپرست مناسب در هر بخش سازمان برای رسیدن به این هدف کمک کننده است...

سرپرستی صحیح محیط کار از عوامل مهم ایمن سازی کارگاه برای جلوگیری از به وجود آمدن هر نوع حادثه ای است.بنابراین سرپرست کارگاه می تواند با مراعات چند نکته حادثه را به کمترین حد ممکن برساند.این نکات شامل:

1. کارکنان را به طور مرتب با دستوالعمل های ایمنی هر دستگاه آشنا کند.

2. اجرای مقررات را با قاطعیت پیگیری کند.

3. هرگونه شرایطی را که ممکن است به حادثه ای منجر شود شناسایی کرده و اقدامات لازم را برای برطرف کردن آن انجام دهد.

4. وسایل حفاظت فردی را به اندازه ی کافی تأمین نماید.

ü مسئول سلامت و ایمنی خود ، افراد تحت مدیریت خود و سایر افرادی که با آنها کار می کنند ، باشند.

ü برای مسئولیت خود در رابطه با سلامت و ایمنی افراد که ممکن است تحت تاثیر فعالیت های آنها قرار گیرند مثل پیمان کاران ، مشتریان ، بازدیدکنندگان و... ، آگاهی لازم را داشته باشند.

ü در رابطه با فعالیت ها و عملیات خود بر میزان اثر بخشی سیستم مدیریت آگاه باشند.

2. آموزش ، آگاهی و صلاحیت:

امروزه سازمانها باید انبوهی و مقررات جدید پیروی کنند که به طور نمونه شامل نیازها و استانداردهای آموزشی نیز می شود.در ایالات متحده و دهها سازمان دیگر در مقررات خود استانداردهای آموزشی را نیز اعمال می کند.

سازمان باید تهمیداتی را در نظر بگیرد تا کلیه صلاحیت های لازم را در تمام سطوح سازمای و همچنین نیازمندی های آموزشی آن شناسایی و مشخص شوند و برای ارتقای دانش ایمنی و بهداشت شغلی اقدامات لازم صورت گیرد. . برای این منظور می توان از روش های مختلف آموزشی مانند کارگاه آموزشی یا آموزش چهره به چهره استفاده کرد. یادآور می شود اصولاً آموزش باعث بالا رفتن دانش و معلومات ایمنی کارکنان یک کارخانه خواهد شد و به افراد آموزش دیده بیشتر می توان اعتماد کرد.

آموزش بهترين روش بهبود ايمني و بازدهي نيروي كار است. در واقع بخش بزرگي از حوادث مربوط به كارگراني است كه كم تجربه بوده و همچنين نمي دانند در معرض چه خطراتي قرار دارند.

براي برپانمودن برنامه هاي آموزش بايد به اصول زير توجه كرد:

ü تشويق و تقويت

ü پرمحتوا بودن برنامه

ü تمرين

ü تكرار و تداوم

ü تازگي موضوع

ü اطلاع از موضوع

3. ارتباطات:

سازمانها با اطلاعات گوناگون و متنوع ایمنی و بهداشت حرفه ای در ارتباط می باشند.از نیازهای داخلی برای بهبود گزارش اهداف ایمنی و خلاصه های رسمی از جلسات ایمنی گرفته تا ارتباط غیررسمی بین بخشهای مختلف و روابط رسمی از مدیریت ارشد تا کل سازمان.

خط مشی های مدیریت،اطلاعات کلیدی برای ارتباط می باشد.انواع مختلف ارتباط که می تواند مورد امتحان قرار گیرد و از آنها استفاده شودعبارتنداز:شیوه های گفتاری،نوشتاری و شیوه های عملی و مکانیکی.

موانعی که باعث عدم درک ارتباطات می گردند شامل عدم دانش,تعصب و خلق و خوی و محدودیتهای فیزیکی و روحی و روانی می باشد.

سازمان باید در موارد مقتضی برای زیر تمهیداتی را ایجاد کرده و برقرار نگهدارد:

ü ارتباط اثر بخش و باز اطلاعات در زمینه ایمنی

ü مشارکت و درگیر شدن کارکنان در اجرا طرح ها

4. مستند سازی سیستم مدیریت ایمنی:

مستند سازی یکی از ارکان مهم در توانایی یک سازمان برای اجرای سیستم مدیریتی ایمنی می باشد. مستند سازی همچنین در جمع آوری و حفظ اطلاعات مربوط به سیستم مدیریت ایمنی اهمیت دارد. نکته حائز اهمیت این است که مستندات باید در حداقل تعدادی که موثر و اثربخش باشند تهیه شوند. سازمان باید اطمینان حاصل نمایند که مستندات به روز بوده و در موارد مشخص شده قابل استفاده هستند.

در اینجا پایه و اساس کارها آن است که مدارک مورد نیاز بایگانی شود به نحوی که به آسانی قابل دسترسی باشد

5. کنترل عملیات:

یکی از نکات حائز اهمیت این است که سیستم مدیریت ایمنی به طور کامل در سازمان و فعالیت های وارد شده و با آنها ادغام شود. سازمان برای پیاده سازی خط مشی و مدیریت اثر بخش ایمنی باید تمهیداتی را اتخاذ نماید تا از انجام ایمن فعالیت ها ، همگام با مواردی که به آن اشاره شد، اطمینان حاصل نماید. همچنین سازمان باید:

ü تعیین و تفویض مسئولیت ها در ساختار مدیریتی

تفویض اختیار به معنی انجام امور توسط دیگر افراد است و این اجازه را به دیگران می دهد تا دررسیدن به موفقیت مدیریت را یاری کنند،در این صورت مدیریت ایمنی برای اداره ی امور آزادتر استو کارکنان و جانشینانی که مسئولیت دارند،در بهبود روشهای کاری تازه مشارکت می کنند.

مدیریت بایستی این توانایی و مهارت را داشته باشد که از کمک دیگران به نحو ماهرانه بهره گیرد،چراکه مشارکت دادن دیگران برای انجام وظایف محوله باعث کاهش استرس مدیر خواهد شد.

تفویض اختیار نشانه ای از مدیری موفق است و تبحر در این هنر، در رسیدن به درجات بالاتر مسئولیت،به کمک سازمان خواهد شتافت و یکی از مؤثرترین و سازنده ترین ابزار قابل دسترس برای آموزش افراد می باشد.

هرچه وظایف محوله به آنان را بیشتر کنیم،خودباوری واعتماد به نفس آنان افزایش میابد این راهی برای تعلیم و تربیت مدیران آینده است

هفت توصیه برای تفویض اختیار:

1. اطمینان از گذرانده شدن دوره های آموزشی لازم برای به فرد قبل از واگذاری مسئولیت به وی

2. شرح چارچوب کار محوله

3. توضیح هدفهای مطلوب و نتایج سازمانی

4. دادن قابلیت انعطاف پذیری به کارکنان به منظور بروز قوه ی ابتکار و خلاقیت

5. بدست آوردن تعهد کارکنان نسبت به نتایج نهایی و کارهایی که بایستی انجام گیرد

6. بحث و پرسیدن نظرات مقدماتی کارکنان برای تکمیل کار

7. ایجاد نمودن روشهای پایش(monitoring) و اندازه گیری و اخذ بازخورد های(feed back) مورد لزوم از آنها

8. عدم عهده دار شدن و یا مدیریت کارهای تفویض اختیار شده به کارکنان، توسط مدیر

ü اطمینان حاصل نماید که افراد ، اختیارات لازم را در رابطه با انجام مسئولیت های خود دارند.

ü منابع لازم را متناسب با ابعاد و ماهیت فعالیت های خود تخصیص دهد.

6. آمادگی و پاسخ در وضعیت اضطراری.

رهبران واقعی استفاده ی عمده ای از هوش هیجانی(emotional intelligent) خود می کنند.هوش هیجانی اصطلاحی است که برای بیان تعدادی مهارت های شخصی،اجتماعی و هیجانی به کار برده شود که به افراد در فائق آمدن بر فشارها ونیازهای محیطی کمک می کند.حوادث غیرمترقبه طبیعی می تواند سازمان را در معرض حوادث,آسیبها و بیماریها قرار دهد و خسارات مالی قابل توجهی به آن تحمیل کند,مدیریت باید خط مشی و برنامه ای برای مواجه شدن با هرکدام از این موارد ایجاد کند

برای جلوگیری از تصادفات و سوانح ابتدا باید علل به وجود آمدن آنها را شناخت.

علل سوانح را می توان به دو گروه اصلی زیر تقسیم کرد:

الف)عللی که به شرایط مکانیکی,فیزیکی,جوی و نظایر اینها مربوط می شود:از جمله

1. عدم کفایت حفاظت مکانیکی در محیط کار

2. معیوب بودن ابزار و وسایل

3. عدم کفایت ایمنی در ساختمان هم از لحاظ نامناسب بودن طرح ساختمان و هم از لحاظ مصالح ساختمانی

4. آلودگی هوا

5. نبودن وسایل ایمنی

ب)عللی که به رفتار و عمل کارکنان مربوط می شود مانند:

1. بی توجهی به روش صحیح کار

2. شوخی کردن بی جا و یا دعوا در حین انجام وظیفه

3. عدم دقت در انتخاب موضع و موقعیت مکانی در حین کار

4. استفاده نکردن از وسایل ایمنی

5. و از همه مهمتر عدم پذیرش کارکنان و تعارضات فرهنگی کارکنان با روشهای ایمنی

اشتباهات کارکنان بیش از نقص وسایل و تسهیلات باعث تصادف و ایجاد ضایعات می شود.

روشهای پیشگیری

در پیشگیری تصادفات و سوانح و اثرات ناشی از آن از دو جهت باید اقدام شود:

الف)طراحی صحیح کاردر رابطه با ساختمان,وسایل و تسهیلات و ساخت سازمانی

ب)انجام گرفتن صحیح کار و سرپرستی موثر

از نظر جنبه های مربوط به کارکنان نیز می توان اقدامات زیر را در جهت کاهش تصادفات به مرحله عمل درآورد:

1. انتخاب صحیح کارکنان و سپردن کار به کاردان

2. تشخیص کارکنان مستعد تصادف

3. آموزش

4. برقراری انضباط کار و نظارت جدی در اجرای مقررات ایمنی

5. سرپرستی لازم و کافی

برای بعضی از کارکنان سانحه و تصادفات بیشتر پیش می آید.این دسته از کارکنان را افراد مستعد تصادف می گویند.گاه بی دقتی و بی نظمی باعث این امر می شود,گاهی مسائل روانی باعث آن می گردد و گاه مسائل خانوادگی و...

اینگونه اشخاص بایدشناسایی و در کارشان نظارت بیشتر اعمال گردد و یا اینکه از کارهای نسبتا خطرناک کنار گذاشته شوند.در انتخاب باید کوشش شود اشخاص سانحه ساز و بی دقت به کارهای پرخطر و حساس گمارده نشوند.اعمال روشهای مختلف مثل تستهای روانشناسی ,مساحبه و نظارت در کار در امر انتخاب کمک می نماید.

عامل مهم دیگر در کاهش تصادفات,آموزش و آشناسازی کارکنان با جنبه های مختلف ایمنی می باشد.آموزشهای ایمنی باید از بدو ورود یک متصدی جدید به کار آغاز و به طور مستمر ادامه یابد.آموزش کافی و مناسب تا حد زیادی از میزان تصادفات و سوانح می کاهد.

برقراری نظم و کنترل اجرای مقررات ایمنی از اقدامات بسیار مفید در بالا بردن سطح ایمنی محیطهای کاری می باشد.

بیشتر تصادفات و سوانح ناشی از بی توجهی و زیر پا گذلشتن مقررات ایمنی است.

از عوامل عمده دیگر در بالا نگه داشتن سطح ایمنی,توجه و نظارت مداوم سرپرستان می باشد.

بدون شک همانگونه که سرپرستان و متصدیان بی توجه به امور ایمنی باید مورد بازخواست و احیانا تنبیه قرار گیرند,لازم است سرپرستانی که در واحد آنها سانحه کمتر اتفاق می افتد مورد تقدیر و تشویق واقع شوند.مسلما تشویق و تنبیه به کمک آموزش و سایر عوامل در بالا بردن درجه ایمنی محیط کار موثر خواهد بود.

سازمان باید طرح هایی را برای مقابله با خطرات احتمالی وضعیت های اضطراری و کاهش اثرات آنها پیش بینی و تهیه نماید.

بررسی و اقدامات اصلاحی

1. پایش و اندازه گیری:

اندازه گیری میزان عملکرد یکی از راه های اصلی در تهیه اطلاعات در باره میزان اثر بخشی سیستم مدیریتی ایمنی می باشد. هر در روش اندازه گیری کمی و کیفی در موارد مقتضی ، باید در نظر گرفته شوند و متناسب با نیاز های سازمان به انجام برسند. اندازه گیری عملکرد به معنی پایش میزان دستیابی به خط مشی و اهداف کلان می باشد که موارد زیر را شامل می شود:

ü اندازه گیری های پویای عملکرد که طی بازرسی ها ، انطباق با تمهیدات ایمنی را پایش می کند.

ü اندازه گیری های واکنش عملکرد که موجب پایش حوادث ، رویدادهایی که منجربه به بیماری ناشی از کار و حادثه و صدمه و خسارت نشده اند.

2. اقدام اصلاحی:

در مواردی که نقصی در سیستم مشاهده شود باید دلایل ریشه ای آن مشخص شده و اقدام اصلاحی لازم انجام پذیرد.

3. سوابق:

سازمان باید تمام سوابق مورد نیاز برای اثبات انطباق با قوانین و سایر الزامات سیستم مدیریت ایمنی را نگهداری نماید.

4. ممیزی:

علاوه بر پایش عادی عملکرد ایمنی و بهداشت حرفه ای،ممیزی های دوره ای سیستم نیز باید انجام شود تا ارزیابی عمیق تر و دقیق تر کلیه اجزا سیستم مدیریت ایمنی میسر گردد.ممیزی ها باید توسط افراد صلاحیت داری انجام شوند. ممیزی ها باید متناسب با اندازه سازمان ، طبیعت فعالیت ها و خطرات ناشی از آنها انجام شوند. ممیزی شونده ها باید به سوالات زیر پاسخ دهند:

i. آیا سیستم مدیریت ایمنی سازمان توانایی دستیابی به استاندارد های مورد نیاز عملکرد صحیح سیستم ایمنی را دارد؟

ii. آیا سازمان واقعا آن چه را که ادعا می کند به انجام می رساند؟

iii. نقاط قوت و ضعف سیستم مدیریتی ایمنی سازمان کجاست؟

هدف کلی بازرسی و بازدید های ایمنی شناخت شرایط ناایمن وعوامل خطرناک و زیان آور محیط کار،تحلیل آنها،چگونگی برطرف کردن آنها و سراجام بالا بردن سطح ایمنی و بهداشت است.

در بازرسی ها سه مرحله ی شناسایی خطرات،طبقه بندی خطرات شناسایی شده و ارائه ی راه حل و پیشنهاداتی جهت کنترل خطر به انجام می رسد.

همچنین بازرسی های ایمنی به سه دسته ی بازرسی عادی،بازرسی پس از حادثه و بازرسی ویژه تقسیم بندی می شوند.

بازرسی عادی:این نوع بازرسی شامل بررسی کارخانه یا بخشی از آن در فواصل معین زمانی است.

بازرسی پس از حادثه:بازرسی پس از حادثه به دنبال وقوع حوادث جدی یا مرگ انجام می شود.

بازرسی ویژه:که به منظور بررسی عملیات یا فرآیندهای جاری در محیط کار،برای بهبود کار و یا جمع آوری اطلاعات انجام می گیرد.

در کشور ایران دو وزارت خانه ی کار و اموراجتماعی و بهداشت،درمان و آموزش پزشکی به ترتیب مسئول انجام بازرسی های ایمنی و بهداشتی می باشند.

بازنگری مدیریت

سازمان بایستی فواصل و همچنین گستره ی بازنگردهای ادواری سیستم مدیریت ایمنی را با توجه به نیازمندی های خود مشخص کند در این بازنگری ها باید به موارد زیر توجه شود:

1. عملکرد کلی سیستم مدیریت ایمنی

حتي يك محيط كاري كه طراحي ايمني و بهداشت حرفه اي در آن لحاظ شده باشد ‏قادر به پيشگيري از آسيب هاي بيماري ها نخواهد بود. مگر اينكه كاركنان وظايفشان را به طور ايمن انجام دهند.

مديريت موفق ايمني بايد بر عملكرد خود نظارت داشته باشد. ممكن است زماني سازمان با برقراري اطلاعاتي خوب و عملگرا ديدگاهي روشن نسبت به ايمني و بهداشت داشته باشند اين ديگاه بايد از مديريت ارشد سازمان آغاز شود وتوسط متخصصين ايمني و بهداشت ‏ مديران و كاركنان اجراء گردد در حالي كه درگير نمودن مديريت ارشد سازمان در طول فرايند را نيز به همراه داشته باشد.رمز كيفيت برتر و عملكرد منسجم ايمني و بهداشت‏ پايبند بودن به يك سري استاندارد ها و دستورالعمل هاي تدوين شده مي باشد.

2. عملکرد هریک از اجزای منفرد سیستم

3. نتایج ممیزی ها

4. عوامل داخلی و خارجی مانند تغییر در ساختار سازمان قوانین،تکنولوژی جدیدو...

همچنین بازنگری بایستی فعالیت های مورد لزوم برای رفع نقص های مشاهده شده را مشخص نماید.

سیستم مدیریت ایمنی باید طوری طراحی شود که بتواند خود را با فاکتورهای داخلی و خارجی انطباق دهد و همچنین بازنگری مدیریت موقعیتی را فراهم می آورد که بتوان نسبت به آینده نیز دیدگاه هایی را در نظر گرفت.

در نتيجه

مدیریت کارا و مؤثر مسئولیت های ایمنی و بهداشت حرفه ای در یک سازمان، با کاهش ریسک حوادث و غیبت کارکنان در آسیب دیدگی،بیماری و همچنین تطبیق با مقررات مربوطه، برای هر سازمان مزایایی را در پی دارد که نهایتاًًًَ موجب کاهش هزینه ها می شود.

مدیریت خوب ایمنی و بهداشت حرفه ای همچنین موجب افزایش جلوگیری از بروز بسیاری از حوادث ناشی از عدم آگاهی کارکنان نسبت به فعالیت های خود می شود.

آمار و ارقام رسمی حوادث کاری و گزارشات مربوط به بیماری ها هرگز میزان واقعی درد و رنج حاصل شده را نشان نمی دهد، چراکه بسیاری از این حوادث گزارش نمی شوند و در واقع این ارقام تنها مانند نوک یک کوه یخ است.

اگر سازمانی خواهان فراهم آوردن یک محیط ایمن برای کارکنان خود باشد، باید تمام موارد ذکر شده را در نظر گیرد. هنگامی که یک ریسک شناسایی می شود مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای به جای رو به رو شدن و مبارزه با آثار حاصل از آن ریسک، در صدد حذف آن و ممانعت از بروز رخداد برمی آید.

منابع

1. شيوه هاي مديريت ايمني ( تكنيك ها و ظرفيت ها) از مهندس امير حسين علمشاهي

2. ايمني صنعتي از ميكائيل فتاحي طبري

3. www.asemansafty.ir

4. www.manegergroup.blogfa.ir

5. www.maneger.pnu.blogfa.com

6. www.gostareshonline.com

7. www.ahmadvand.org

8. www.systemparsi.blogfa.ir

9. مديريت ايمني رسول حسيني بهارانچي