کلیات سکه شناسی و مقدمه ای برراهنمای گردآوری سکه

کلیات سکه شناسی و مقدمه ای برراهنمای گردآوری سکه<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

مقدمه

سکه و شناخت سکه یکی از مهم ترین مباحث علم باستان شناسی است . امروزه افراد و مجموعه داران مختلف به گردآوری انواع سکه ، تمبر ،اسکناس،اشیاءعتیقه ،نگهداری حیوانات مختلف و ... می پردازند البته گردآوری هر کدام از موارد گفته شده بر اساس علاقه و انگیزه های فردی می باشد . بهتر است که ما اگر قصد تهیه ی مجموعه ای را داریم از همان آغاز کار ، با اصول و روش علمی کار آشنا باشیم تا نتیجه ای بهتر عایدمان شود . ما برای کمک به علاقه مندان گردآوری سکه ،از طریق معقول راهنمایی هایی را که به نظرمان رسیده و لازمه گردآوری سکه است را بر اساس منابع موجود و در حد توان ،ارائه داده ایم . امید آن داریم که مورد استفاده شما خواننده محترم قرار گیرد.

سکه چیست؟

بر طبق دائره المعارف فارسی (غلام حسین مصاحب ) سکه « تکه فلزی است،معمولا قرصی از طلا،نقره،نیکل،مس،آلومینیم که از طرف دولت ها با شکل و اندازه ی معینی ضرب می شود و دولت ارزش آن را ضمانت می کند و به عنوان پول به جریان می اندازد.»

سکه از چک ایرانی (قباله وحواله) که آن از صک عربی گرفته شده است . سکه از سکتوم لاتین به معنی سپرگرفته شده است . برخی معتقدند که از سیکل،شیکل یا شیقل تورات (که واحد پول در سوریه و فلسطین بود ) گرفته شده است .

سکه در فرهنگ لغت دهخدا به معانی : راه و روش،گاوآهن،سیرت،لباس،کوچه وبازار،درخت خرما ، آهنی که نقش رایج را بر آن کنده باشند آمده است .

به نظر می رسد سکه قطعه فلزی است قابل ارزش و مبادله که عیار و وزن آن از طرف دولت ها تضمین می شود .

سکه شناسی

فن شناخت سکه را «سکه شناسی » نامند و کسی که سکه را بشناسد و سکه اصل را از سکه تقلبی تشخیص دهد «سکه شناس» گویند . در اصطلاح فرانسوی نومیس متیکو «Namis matigue»شاخه ای از باستان شناسی که به بررسی و شناسایی سکه ها و کشف حقایق و دست یابی به واقعیت ها از آن میان ، می پردازد . سکه شناسی خیلی از حوادث را برای ما روشن می کند از جمله خطوط و وقایع تاریخی،خط و زبان های رایج در گذشته خاموش ، رسوم و عادات ، تشریفات مذهبی ، طرز لباس و آرایش شاهان و فرمانروایان و به طور کلی بیانگر اوضاع اقتصادی ، اجتماعی ،سیاسی و هنری گذشته می باشد . سکه تاریخ مجسم بشر است و از طریق آن می توانیم آثار و ابنیه تاریخی را بازسازی نماییم و در علم باستان شناسی یکی از راه های تعیین قدمت اشیاء ،استفاده از سکه است .

پول

کلمه پول از زمان اشکانیان از « ابول » و آن نیز از « ابولس » یونانی و آن نیز از « ابلوس » لاتین گرفته شده است . برخی پول را از فلس ماهی می دانند و پولک از همین واژه است . اولین سخن از پول را ناصر خسرو قبادیانی زده است شاید پول از پسو Pasu سانسکریت فشو Fashuگرفته شده است در اوستا شئته به معنی پول آمده است در فارسی دانک و دانکه ذکر شده است . پول به معنی ارتباط دهندۀ بین خریدار و فروشنده که برخی مانند فردوسی پول را از پل دانسته اند .

یکی پول دیگر بباید زدن شدن را ، یکی راه باز آمدن

انواع پول به لحاظ جنس

1- پول زرین (پول زرد ) : در فارسی باستان زرنه و در اوستا زرنه اینه آمده است که همان سکه طلا است .

2- پول سفید : پول سیمین ، دارای تصاویر گوناگون و متنوع است که همان سکه نقره است . در طول تاریخ ایران سکه هایی از جنس نقره رواج بیشتری داشته است .

3- پول سیاه : هر نوع پول بی ارزش را پول سیاه گویند که جنس آن از مس بوده و در طول تاریخ با نام های فلس،پشیز،پاپاسی،کالکوی اشکانی ، تنگه ، غاز ، قمری و ... آمده است .

ضرب سکه های مسی در اختیار حکام بوده و رواج محلی داشت و شهروا نامیده می شد . و در سایر شهرستان ها به قیمت معمولی مورد قبول داشت . این نوع پول از آن جا که دارای تصاویر متنوع و نزدیک به فرهنگ عامه مردم است برای مطالعۀ فرهنگ فولکلور بسیار مناسب است و معمولا وزن آن نسبت به طلا و نقره بیشتر بوده و در همه ضرابخانه ها حتی ضرابخانه های محلی نیز قابلیت ضرب داشته است .

سخن تا نگفتی به دینار مانی ولیکن چو گفتی پشیز مسینی « ناصر خسرو قبادیانی »

انواع پول به لحاظ اعتبار

1- پول زنده : که به آن پول دیوانی نیز می گفتند این پول در تمام کشور رایج و اعتبار داشت و از طرف حکومت مرکزی ضرب می شد و ضرب آن توسط افراد و حکام ممنوع بود و اگر غیر از حکومت ، کسانی دیگر آن را ضرب می کردند به معنی شورش علیه حکومت وقت بود.

2- پول مرده : اعتبار آن در همان ایالتی بود که ضرب شده و بهای آن در ایالات دیگر کم بود.

این نوع پول توسط حکام و فرماندهان نظامی بیش تر ضرب می شد و ارزش آن نسبت به پول رایج حکومتی ، کم تر بود.

پیدایش سکه

قبل از اختراع سکه ، وسیله سنجش معمولا کالاهایی بود که در محل کمیاب بود یا کالاهایی که در بین خریداران ، طرفداران بیش تری داشت برخی از مهم ترین این گونه پول ها عبارت بودند از :

سر دارکوب،غلام ، چای ،پوست سمور،فلفل،نمک،گندم،صدف،تبر،دیگ، دندان نهنگ،توتون،زفت،دندان ماهی،پشم،چرم،چاقو،پوست،لاک پشت،خرمهره،قایق،گلدان و...معمولا معیار سنجش چهارپایان بودند.

با پیدایش فلز به علت عدم فساد ،محل نگهداری راحت تر ، سهولت حمل و نقل بهترو...سریعابه عنوان پول قرارگرفت.سکه های اولیه به صورت شمش ،حلقه ای ،میله ای و...که از طرف شاهان ،بازرگانان و فرمانروایان بر روی آن علامت رسمی زده می شد که این مساله خود باعث پیدایش سکه شد. کهن ترین سکه های حلقه ای و میله ای از جنس مس مربوط است به سه هزار سال ق.م که در موهنجوداروپاکستان و هم چنین در ارمنستان یافت شده و حلقه های پولی در مصر با عنوان اوتن کشف شده است و از کشفیات دمرگان در شوش پول فلزی مربوط به دو هزار سال ق.م است هم چنین حلقه هایی در تپه نوشیجان ملایر قرن 7ق.م کشف شده که توسط بیوار مورد بررسی قرار گرفتند . به این علت اتفاقی نبودن سیستم وزنی این قطعات یافت شده ، آن را پول نامید.

کدام قوم سکه را اختراع نمودند؟

مورخان اختراع سکه را به اقوام مختلف نسبت داده اند از مهم ترین این اقوام عبارتند از :

1- در یونان از ده قرن ق.م پول های نقره به کار می رفته است . در کتاب تاریخ سکه به نقل از خانم ملکزاده بیانی آمده است که : پولوکس گوید :« فیدن پادشاه آراگوس اولین کسی بود که سکه های « اژینی» با طرح لاک پشت ضرب کرد . و یا «دمودیسه » دختر «آگاممنون» اولین کسی است که سکه را ضرب کرده است .فیلوکور آتنی «تزه» قهرمان افسانه ای را مخترع سکه می داند » 2 . شاردن گوید در روم نخستین کسی که از مس سکه زد،پادشاه «سوریوس»است.

2- هرودوت و گزنفون «لیدی ها»را مخترع سکه می دانند . پورداوود گوید :سکه از زمان «گیگس» سرسلسلۀ «مرمناد» در قرن 7ق.م آغاز شد.رونق بازرگانی و ثروت فراوان عامل اختراع سکه توسط آنان شد. مشخصات کهن ترین سکه های لیدی عبارت بود از : به شکل قطور پهن نامنظمی ، مخلوطی از طلا و نقره (الکتروم)و روی آن شیارهای موازی و پشت آن چند فرورفتگی ضرب شده است. برروی برخی از این سکه ها ، لاک پشت دریايی (مظهر آرتمیس) و روباه(مظهر باگواس ) حک شده است . سکه های کروزس را «کروزئید» می نامند . و مشخصات آن به شکل نیم تنۀ گاو میش و شیر و پشت آن دو مربع فرورفته است .

سکه های منحصر به فرد در جهان

1- زیباترین سکه جهان : سکۀ باستانی «سیراکوز»است.

2- کوچک ترین سکه جهان : تعداد این سکه ها زیاد است اما یکی از آن ها مربوط به دوره ایلام است .

3- گران قیمت ترین سکه جهان : یک سکۀ سیمین «یک دلاری آمریکایی » است که در سال 1803م ضرب شده است و فقط شش نمونه از آن در جهان بیش تر موجود نیست . در 1965م به مبلغ28000دلار به فروش رسید.

4- بزرگ ترین سکه جهان : سکه ای زرین است که نوشته روی آن به فارسی است و مشخصات سکه عبارت است از : وزن آن بیش از 70انس (انس = 31گرم و اندی)اندازۀ قطر دایرۀ این سکه 5/14سانتی متر است. نوشته روی سکه « لااله الا الله محمد رسول الله»و عبارت « ضرب دارالخلافه شاه جهان آباد1064»ودر حاشیه آن هم این شعر دیده می شود :

از صدق ابی بکر شد ایمان انور اسلام قوی دست شد از عدل عمر

دین تازه شد از شرم و حیای عثمان وز علم علی یافت ولایت زیور

به نظر می رسد این سکه مربوط به دورۀ گورکانیان هند است .

آشنایی ایرانیان با سکه و اختراع آن در ایران

جنگ میان هوخشتره و آلیاتس پادشاه لیدی منجر به عقد قرار داد صلح شش ساله و ایجاد روابط حسنه تجاری و سیاسی میان دو حکومت گردید و ایرانیان با سکه های لیدی آشنا شدند.

در دورۀ هخامنشیان پس از فتح لیدی ، کوروش انحصار ضرب سکه را هم چنان در دست لیدی ها گذاشت و حتی به ضرب و انتشار سکه های لیدی کمک کرد . اما داریوش برای ایجاد امپراتوری گسترده و منظم ، احتیاج به ضرب سکه داشت در نتیجه اولین سکۀ ایرانی را ضرب کرد که این سکه به علت اصالت و امانتداری به لحاظ نظامی و اقتصادی شهرت جهانی پیدا کرد.

سکه های ایرانی از جهت هنر و زیبایی قابل توجه است و از زمان های قدیم نقش صورت پادشاهان محلی ، شاهنشاهان ،بزرگان و تصاویر پرندگان از قبیل عقاب و جانورانی چون شیر ،اسب ،آهو و بعضی از رموز و اشارات مذهبی و علائم سلطنتی و آتشکده ها و ... بر روی سکه های ایرانی رواج داشته است .

سکه های عصر هخامنشی

سکه های این دوران بر دو نوع اند:

1- سکه های شاهی : الف ) دریک که یونانی ها آن را دریکوس بر گرفته از نام داریوش می دانستند و برخی آن را «زریک» بر گرفته از کلمۀ زر دانسته اند . یک دریک برابر ده سیکل بوده است.

ب) سکۀ شیکل (سیکل = سکه نقره به وزن 6/5گرم) که این سکه از نام شاقل یا شیقل تورات گرفته شده است و واحد کوچک تر آن کارشا (کرشه) بوده است .مشخصات سکه های شاهی عبارات بودند از شاه زانو زده در دستش کمان دارد ، شاه زانو زده در یک دست کمان و در دست دیگر زوبین دارد (رواج در دورۀ خشایار شاه ) به کمر شاه خنجر وصل شده است . پشت سکه های شاهی فرورفتگی های نامنظم به تقلید از لیدی ها وجود دارد و نیز بدنۀ کشتی و تصویر امواج دریا و هلال و برجستگی های آن در عصر داریوش سوم مرسوم بود.

2- سکه های ساتراپی و فرماندهان نظامی : در مواقع حساس جنگ و کمبود سرباز ، توسط فرماندهان نظامی احتمالا در ضرابخانه های سیار این نوع سکه ضرب می شده است .مشخصات سکه های ساتراپی عبارت بودند از : روی سکه تصویر خود فرماندهان یا گاهی اوقات تصویر پادشاهان وقت ضرب می شد و در پشت سکه تصویر نیم تنۀ کشتی یا شیری در حال دریدن گوزن یا ... نقش می بست. ساتراپ های غرب ایران با تأثیر از فرهنگ یونانی سکه ضرب می کردند .

تشکیات ضرب سکه در عصر هخامنشی گسترده بود رئیس کل ضرابخانه یا مدیر کل خزانه مثیشت گنجور یا مهیشت گنجور می نامیدند که البته غیر از ضرب سکه ذوب طلا و نقره و تبدیل آن ها به گلدان ها و ظروف با ارزش دیگر از وظایف او بود .

سکه های عصر اشکانی

« این سکه ها به لحاظ شناسایی آسان ترین سکه ها در ایران باستان هستند » . به علت این که اولا الفبای روی آن ها شبیه الفبای لاتین است البته از زمان بلاش اول به بعد خط پهلوی اشکانی نیز روی سکه ها حک شده است ثانیا پشت سکه ها یا ارشک که بر تختی نشسته ،یا کمانی به حالت آزاد دارد یا الهه های یونانی و بعضی از نشانه های سلطنتی و ... است ثالثا سکۀ طلا در این دوران به ندرت یافت می شود و اگر باشد معمولا تقلبی است و سکه های طلای رومی به نام «آئوری» در دورۀ اشکانی رایج بوده است رابعا کلاه یا تاج ،گردنبند ،خال روی پیشانی فر مانروا از نشانه های شناسایی سکۀ عصر اشکانی است . نوشته های روی سکه های اشکانی با خط گشته دبیره بوده است . سکه های عصر اشکانی به دو صورت نیم رخ متأثر از سکه های سلوکی و تمام رخ که از ابداعات آنان بود تقسیم می شد.

سکه های عصر ساسانی

بیش تر علائم مذهبی مثل آتشکده که به سه حالت آتشدان ، در دوطرف آن نگهبان ، شکل سری در میان آتش که گویای خدای آتش است (در حاشیه سکه آتش و اسم شاه آمده ) و آتشدان به تنهایی وجود دارد . روی سکه تصویر پادشاهان ساسانی با تاج های مختلف نمایش داده شده است . بر روی سکه در حاشیه به عنوان مثال نوشته شده است : مزدیسنی بغی .ارتخشیره.ملکان ملکا.آیران .منوچتری .من.یزدان به معنی «مزدا پرست ،خدایگان ،اردشیر،شاهنشاه ایران ، ایزدی نژاد». از هرمزد اول به بعد نوشته های روی سکه به صورت زیر است :مزدیسنی بغی.اهورامزدا.ملکان ملکا .آیران . اوانیران.منوچتری.من.یزدان.

ضرب نام شهر از زمان بهرام چهارم ساسانی بر سکه های آنان آغاز شد. قبل از آن و در دورۀ اشکانی علامت ها نشانۀ محل ضرب بودند.

تصاویر پادشاهان بر سکه ها

برای اولین بار در قرن ششم ق.م بر روی سکه تصویر انسان ظاهر شد. از زمان داریوش هخامنشی آغاز شد و در زمان پوراندخت ساسانی به اوج خود رسید با ورود اسلام به ایران پایان یافت و در دورۀ ملک خسرو سلجوقی دوباره رونق گرفت.

نقش حیوانات بر سکه

«در سلسلۀ «اژین»که دارای کهن ترین سکه است. تصویر لاک پشت دریایی حک شده است . در دورۀ باستان حیوانات مختلف مثل اسب،فیل،شیر،خوک،گراز،گوزن،عقاب و... رایج بود» .4 با ورود اسلام به ایران از رونق افتاد و در دورۀ سلجوقی باز از سر گرفته شد.

نقوش دیگر بر سکه ها

اجرام آسمانی از قبیل خورشید که مظهر نور و عظمت و نیک بختی بود و ماه و ستاره زینت بخش سکه ها بودند تزئینات گیاهی از قبیل گل و بوته و برگ گیاهان نخل و برگ زیتون بر سکه ها دیده می شود .پیدایش خط بر روی سکه ها مربوط به دورۀ سلوکی می باشد و در ایران از زمان بلاش اول اشکانی خط «گشته دبیره» بر سکه ها حک شد.

واحدهای پول در ایران

1- اسپرنه =سکه و پول زمان اوستا

2- اکو= به خاطر تصویر شیر ،اصلانی گفته می شد و عرب آن را ابوالکلب می گفت.

3- استر = استار،ایشتار،ستیر،استاتیر،وزنش 75گرم بود.

4- کرشه=کارشاکه83گرم بود.

5- دانه = دانک کوچک ترین وزن(دانق=جمع دوانیق)

6- درهم = دراخم یونانی ،جوجن آرامی ،جوهره،درم،زوزن،مشت پر و چنگ پر

7- دینار = دناریوس لاتین،دینه فرانسه

8- قران= از زمان صفویه در ایران رایج شد (قرن =100سال) صاحب قران از این کلمه گرفته شده است در دروۀ غازان خان ،قزان بوده است.

9- تومان = ده قران و هر قران هزار دینار .

10- عباسی = از زمان شاه عباس کبیر در ایران رایج شد.

11- و...

روش های ساخت سکه

انواع روش های ساخت سکه را می توان به شرح ذیل دانست .

1- قدیمی :

الف) چکشی یا ضربی: با استفاده ازسر سکه و سندان که قطعه فلز را بر روی سندان گذاشته و با ضرب چکش بر روی سر سکه ( که نقش مورد نظر به صورت معکوس بود تا پس از ضرب سکه قابل دیدن باشد ) صورت می گرفت . البته این روش مهارت خاصی داشت و افراد مختلف با انجام مراحل مختلف ضرب ، سکه هایی را تهیه می کردند . از این روش در بیشتر نقاط جهان ، استفاده می شده است .

ب) قالب ریزی : قالب ها معمولا از گچ و گل رس بوده ، مواد مذاب را داخل قالب ریخته و پس از سرد شدن ، قالب ها را می شکستند و البته قالب دارای نقش مورد نظر بود . استفاده از این روش در ایران به ندرت صورت می گرفت از « این روش بیش تر در چین و هند ساخته می شد » .5

2- مدرن :

با استفاده از ماشین یا چرخ سکه زنی صورت می گرفت . در ایران برای اولین بار عباس میرزا به فکر ضرب سکه به صورت ماشینی افتاد و دویست قطعه ضرب کرد که به علت گرانی تعطیل شد . اما ناصر الدین شاه در سال 1281ه.ق دستور خرید چرخ سکه زنی داد. مقدمات آن آماده شد و به ایران آمد . به علت نبود راه شوسه در بندر انزلی ماند اما ناصر الدین شاه در سال 1286ه.ق به میرزا علی خان امین الملک وزیر وسایل خاصه و مباشرت « پشان خان اتریشی» دستور تکمیل و دایر کردن ماشین را داد .

نتایج ضرب سکه با ماشین :

1- تمام ضرابخانه های شهرهای معتبر برچیده شد و ضرب سکه منحصر به پایتخت شد .

2- جذابیت و زیبایی ظاهری سکه ها بیش تر شد .

3- ارزش پول بر مبنای واحد بر روی سکه نوشته شد.موارد توجه در ضرب سکه عبارت بودند از :

1- عیار و با ر سکه

2- وزن سکه

3- عناوین مختلف و شعارهای آن

فواید تاریخی سکه

یک سکه اصیل ( که جعلی ،سائیده شده ، شکسته،سوراخ دار ، دسته دار مخرب و ناقص نباشد) فواید زیر را دارد:

1- خلاء زمانی و حتی مکانی موجود بین محقق و تحقیق فیه را از بین می برد و وسیله مطمئن در تحقیا ت تاریخی است .

2- اوزان ، مقادیر و عیار فلزات زمان خود را مشخص می کند .

3- قدرت اقتصادی ، نظامی و سیاسی را می رساند.

4- شعائر و اعتقادات یا باورهای مختلف دینی و مذهبی را می رساند.

5- توالی سال های حکومت سلسله ها و مدت حکومت سلاطین را بر شهرها و ممالک مختلف نشان می دهد.

6- سلطان تابع و متبوع را معین می کند.

7- رسم الخط ها ی مختلف در دوران های تاریخی مختلف را نشان می دهد و اصطلاحات متداول زبان را توجیه می کند.

8- صنعت حکاکی و ضرابی بر فلزات مختلف و نام مسکوکات را در ادوار مختلف تاریخی نشان می دهد .

9- نام شهرهایی را که از بین رفته و یا تغییر نام داده اند را مشخص می کند.

10- اطلاعات مهمی دربارۀ ساختمان ها ، معابد ، لباس و تاج سلاطین ، ابزار جنگی ، حیوانات ، ابزار و .... دارند .

11- مهاجرت پول و فلزات قیمتی مانند غنیمت ها ، باج وخراج ها را به طور نسبی مشخص می کند.

12- در تنظیم و رده بندی شاهان هر سلسله و نیز سلسله های هم زمان و حوزۀ قلمرو آنان مفید است .

13- نوع عدد نویسی و تاریخ نگاری را نشان می دهد.

14-و...

لوازم سکه شناسی

1- آلبوم: امروزه برای حفظ سکه ها انواع مختلف آلبوم تهیه شده که از نوع پلاستیک و دارای جلد و فنر مخصوص است و به سهولت می توان اوراق آن را جابه جا کرد . حسن آن این است که از پراکندگی و گم شدن سکه هاجلوگیری می کند. در اندازه های مختلف است و می توان هر نوع سکه را درآن جای داد.

2- برس سیمی: از این برس های مخصوص برای تمیز کردن سکه استفاده می شود . این برس ها از سیم فولادی نازک ساخته شده است .

3- دستکش پلاستیکی مخصوص: گاهی اوقات زنگارهای برخی از سکه ها در پوست اثر می گذارد و علاوه بر مسمومیت در پوست های حساس تولید اگزما می کند . لذا از دست کش های پلاستیکی نازک استفاده ( متفاوت از دست کش های ظرف شوئی) در این موارد باید استفاده شود.

4- پنس های پلاستیکی : برای استفاده از مواد شیمیایی ، بهتر است که سکه با پنس های مخصوص پلاستیکی گرفته شود .8

تمیز کردن سکه

« برای پاک کردن سکه ، هیچ گاه آن را در تیزاب و اسیدها نیندازید و برای جلا دادن آن هرگز از موادشیمیای استفاده نکنید.اسید در فلز اثر کرده و با آن ترکیب شده و آن را می خورد و نقش روی سکه را زایل می کند و اصالت آن را از بین می برد و چه بسا در اثر این کار ، سکه ای بسیار نایاب یا منحصر به فرد – که ممکن است برای روشن شدن موضوعی بسیار مفید واقع شود- در اثر این گونه اعمال به کار نیاید و موجب پشیمانی گردد.

سکه های نازک مخصوصا نقره در اثر مجاورت با موادی که در خاک وجود دارد و یا در اثر عوامل طبیعی و فعل و انفعال های شیمیایی ، روی سکه را نوعی از ترکیبات سیلیکات فرا می گیرد که در اصطلاح می گویند روی سکه سنگ گرفته است و این سنگ بسیار سخت است که با اسید و تیزاب هم پاک نمی شود . اگر فشار مختصری به سکه وارد شود ، فورا خرد می شود. پاک کردن آن بسیار مشکل و باید به دست افراد خبره انجام گیرد . کافی است شما به آرامی و بدون فشار ، خاک روی آن را پاک کنید.

کم کم که آشنا شدید می توانید این سکه را در قطعه مومی که نرم شده ، بنشانید تا فشار دست شما موجب شکستن سکه نشود . بعد با برس سیمی مخصوص به ملایمت و آرامی کم کم خاک و زنگار را تا حد امکان از روی آن پاک کنید . سکه های مسی و برنزی را که مقاومت بیش تری دارند با ابر و صابون و یا انواع پودر ها تمیز کنید. زنگار آن را با برس تمیز کنید.»9 خمیرهایی مخصوص پاک کردن سکه وجود دارد که در بعضی موارداستفاده از آن ها توصیه می شود.

یاداشت کردن

پس از تمیز کردن سکه ها ، مشخصات آن ها را در دفتر مخصوص به شرح زیر یاداشت کنید.

نوع فلز- وزن به گرم- اندازه به میلی متر- نوشته یا نقش رو وپشت سکه – توضیحاتی از قبیل سورشارژو...-محل ضرب –تاریخ ضرب(وبرای خودتان می توانید محل خرید ،نام فروشنده و مبلغ خرید را نیز یاداشت کنید که در موراد بسیار به کار می آید.)

طبقه بندی سکه ها

طبقه بندی سکه تا حدودی مرتبط با ذوق ، امکانات و ... از طرف گردآورنده دارد . اما یک طبقه بندی اصولی به شرح ذیل می باشد.

- براساس ملیت:خارجی یا ایرانی (سکه های ایرانی دوره باستان یا ایران دوره ی اسلامی یا دوره معاصر)

- برحسب نوع فلز : سکه طلا ، نقره ، مس و...

- براساس حکومت : سکه های ساسانی ، سلجوقی ، قاجاریه و...

- براساس شهر ضرب شده : سکه ضرب ری ، سکه ضرب نیشابور و...

- تقسیم بندی موضوعی: گردآوری سکه هایی که منحصرا بر آن ها نقش عقاب ، شیر ، خورشید، شکار و ... حک شده است.

- گردآوری سکه های مخصوص : مثل سکه هایی که دو ضرب روی آن ها خورده باشد ، یا سکه های که به اشتباه پشت و روی آن یکی باشد.یا سکه هایی تا خورده و شکسته که در ضرب وضع خاصی پیدا کرده و یا سکه های سورشارژی ( روی سکه سلطانی یا کشوری را سلطان دیگر با ضرب جدید باطل کرده باشد.)

- سکه های یادگاری: که به مناسبت وقایع و رویداد های پیش آمده و یا هر علت و سبب مناسب ، از طلا نقره و مس ضرب می شود مانند جشن میلاد ائمه اطهار (ع) ،نوروز،تاج گذاری ، جشن 2500ساله و... یا وقایع جهانی مانند بمباران هیروشیما ،یادبود اختراع هواپیما ، تشکیل نمایشگاه های بین المللی ،تشکیل المپیک های جهانی و... این سکه های یادبود نایاب و بسیار گران بها هستند و مورد توجه و علاقه گردآورندگان می باشد . امروزه عده زیادی هستند که فقط سکه های ورزشی یا فوتبال جمع می کنند و عده ای به گردآوری سکۀ مشاهیر مشغول هستند.

برای گردآوری سکه بهتر است که به یک نوع یا یک رشته توجه داشته باشیم چون نمی توان انواع سکه های دنیا را گردآوری نماییم . پس مجموعه خاص مورد علاقه را تشکیل دهیم .

منابع و مآخذ

1- مصاحب ،غلام حسین ، دایره المعارف فارسی ، تهران ، ج1.

2- بیانی، ملکزاده ،تاریخ سکه ،انتشارات دانشگاه تهران،1374.

3- سرافراز ، علی اکبر ، آورزمانی، فریدون ، سکه های ایران ، انتشارات وزارت امور خارجه ، تهران ، 1380.

4- شهبازی فراهانی ، داریوش ، تاریخ سکه ، انتشارات پلیکان، تهران ،1380.

5- خیر اندیش ، عبدالرسول و جمع مولفان ، تاریخ شناسی ، شرکت چاپ و نشر کتب درسی ایران ، تهران ،1378.

6- ترابی طباطبایی، سید جمال ، سکه های ماشینی ایران ، انتشارات مهد آزادی، تبریز، 1381

8- مشیری ، محمد ، راهنمای گردآوری سکه انتشارات گوتنبرگ ، تهران ، 1351.

کلیات سکه شناسی و مقدمه ای برراهنمای گردآوری سکه

مطالب مشابه :

تست برای تشخیص طلای تقلبی

اصل یا تقلبی بودن طلا مسئله این است!

روش تشخیص سکه های اصل از تقلبی و ضرب سکه تقلبی

کلیات سکه شناسی و مقدمه ای برراهنمای گردآوری سکه

درباره سکه بهار آزادی

تاریخچه ساخت و ضرب سکه بهار آزادی

آشنایی با خرید طلا