تحلیل کتاب بخوانیم بنویسیم پنج پایه ابتدایی خانم صالح پور

زیرا در عصر مشروطه چهره ایران یکباره تغییر کرد و آموزش و پرورش جامعه ایران نیز در سرلوحه برنامه ها قرار گرفت و شهرضا نیز مانند دیگر نقاط ممکت در راه آموزش و پرورش نو سریعاً گام برداشت بخصوص که اولین نماینده فرهنگ شهرضا یعنی یبد معصوم نیری که شخصی جدی بوده و خدماتی در این راه انجام داده است و از این سال ساختمان جدید از جمله در 1313 دبیرستان دخترانه آذرمیدخت و در 1314 دبستان خیام و در 1315 دبیرستان سپهر ساخته شده علاوه از اینها رقم جذب محصل به مدارس قابل توجه می گردد و از 1318 آقای حسن معین زاده به نمایندگی فرهنگ شهرضا منصوب و ایشان نیز برای پیشرفت آموزش و پرورش خدماتی انجام داده چنانچه در این زمان متجاوز از ده باب مدرسه در شهر و روستا افتتاح می گردد کلاس های متوسطه نیز گسترش وسیعی می یابد گذشته از مطالب فوق نماینده ی آن روز شهرضا در مجلس شورای ملی یعنی مرحوم دکتر غلامرضا کیان رئیس اسبق دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران نیز در آن موقع فعالیت زاید الوصفی برای توسعه فرهنگ شهرضا نموده اند گذشته از ایشان مرحوم دکتر محمدعلی دانشگر مرحوم دکتر لبیب نیز در تشویق مردم جهت رفتن بمدرسه و سواد آموختن سهم بسزایی داشته اند تا سال 1328 آموزش و پرورش شهرضا تابع اصفهان بوده در این سال از اصفهان مجزا و مستقل می گردد شهرضا تا کنون این افراد را در رأس خود دیده که هر کدام به سهم خود نوعی کوشش در راه پیشرفت آن داشته اند .

بعد از این مقدمه مشخصات دبستان پروین اعتصامی

سال تأسیس	1313	سال احداث	1350	پایه های تحصیلی	از اول تا ششم
ساختمان	آجری	اتاق درس	12
زیربنا	1090	اتاق اداری	2
تعداد طبقات	2	آزمایشگاه	1
فضای سبز	20	آمار دانش آموزان	190 نفر
مساحت زمین	2200	آمار معلمان	15 نفر
طبقه اول	1090

اهداف دوره ابتدایی :

در راستای رسالت و مأموریت آموزش و پرورش و جهت دهی به رشد همه جانبه دانش آموزان بر پایه ی تعالیم و دستورات دین مبین اسلام اهداف دوره ی ابتدایی به شرح زیر تعیین می شود . مدیران ، برنامه ریزان و همه ی افرادی که در تعلیم و تربیت دانش آموزان نقشی بر عهده دارند مکلفند در برنامه ریزی امور ، سازماندهی فعالیت ها و انجام وظایف مربوط به گونه ای اقدام نماید که تا پایان دوره ی تحصیلی دستیابی دانش آموزان به اهداف :

1ـ اعتقادی :

ـ اصول دین را می داند و به آن معتقد است .

ـ معنای امر به معروف و نهی از منکر را می داند .

ـ زمان و مکان های مقدس و مهم را می شناسد .

ـ با مسایل مربوط به سن تکلیف و تقلید آشناست و احکام را در حد ضرورت می داند و به آن عمل می کند (برای دختران)

ـ قیامت و حساب در آن روز را باور دارد و خود را در رابطه با اعمالش در نزد خداوند مسئول می داند .

ـ ....

2ـ اخلاقی :

ـ به عهد خود پای بند است .

ـ تکالیف شخصی روزانه ی خود را شخصاً انجام می دهد .

ـ به همسالان خود در انجام وظایف یادگیری کمک می کند .

ـ خطا و اشتباه دیگران را در مورد خود می بخشد .

ـ در برابر رفتارهای ناپسند خود پوزش خواسته و رفتار خود را اصلاح می کند .

ـ ...

3ـ عملی و آموزشی :

ـ نسبت به شناخت پدیده ها کنجکاو است .

ـ با زبان فارسی آشنایی دارد و می تواند از کتاب و روزنامه استفاده کند .

ـ ارزش علم را در انجام درست کارها تا حدی می داند .

ـ مهارت های اولیه برای زندگی در جامعه را کسب کرده است .

ـ ...

4ـ فرهنگی هنری :

ـ در زمینه های هنری از زیبایی در پدیده های طبیعی الگو می گیرد .

ـ به خواندن اشعار و قصه های مناسب علاقه مند است .

ـ نسبت ها ، پدیده ها و آثار موزوان را دوست دارد .

ـ ذوق و خلاقیت هنری خود را در انجام فعالیت ها نشان می دهد .

ـ ...

4ـ اجتماعی :

ـ وظایف خود را در مقابل خانواده ، دوستان و همسایگان می داند .

ـ مقررات مدرسه را می داند و به آنها عمل می کند .

ـ نظرات اسلامی دیگران را در مورد خود می پذیرد .

ـ در بازی ها و فعالیت های گروهی شرکت می کند .

ـ ...

5ـ زیستی :

ـ از حواس خود به خوبی محافظت و استفاده می کند .

ـ با تمرین بازی های مناسب قابلیت های جسمی خویش را افزایش می دهد .

ـ اهمین مصونیت در برابر امراض را درک می کند .

ـ ...

مقدمه

زبان فارسی ، مهم ترین عامل تفهیم و برقراری ارتباط با دیگران است . پس باید با آشنایی به ادبیات و دستور زبان فارسی از این ودیعه ی الهی که سینه به سینه به آیندگان هدیه گردیده پاسداری کنیم و از آن بهره بگیریم .

مهارت سخن گفتن ، نوشتن ، گوش دادن ، خواندن و خلاقیت و نوآوری از ارکان مهم زبان آموزی است که همواره از دوران کودکی تا پایان زندگی همراه انسان خودنمایی کرده و باعث صیقل در روح و افکار می شود .

به یاد داشته باشیم که بقای تمدن معنوی و ادبیات عالم و دوام و برخورداری از
اندیشه ی عالی و کلام شیرین و دل چسب گذشتگان همیشه از برکت قلم و هنر کتابت بوده است . سقراط می گوید : جامعه زمانی فرزانگی می یابد که خواندن و فهمیدن اساس کار باشد . زبان فارسی یکی از اهداف مهم تعلیم و تربیت جهت پرورش استعدادهای گوناگون است که با ایجاد بستری مناسب برای دانش آموزان باعث پرورش خلاقیت و نوآوری آنان در زمینه ی آموزش می شود که در نهایت فرآیند یادگیری ـ یاددهی را لذت بخش می کند .

کتاب حاضر جهت تثبیت و یادآوری آموخته های فراگیران تدوین شده و شامل
روش های فعال و پویا بر اساس کتاب های بخوانیم و بنویسیم ابتدایی است . در این کتاب سعی شده است تا موارد زیر لحاظ شود :

1ـ مهارت چهارگانه ی زبان آموزی

2ـ تقویت و مهارت خواندن و درک مطلب

3ـ توانایی تشخیص و تبدیل نثر قدیم به نثر امروز

4ـ آشنایی و تحقیق درباره ی مفاخر ادبی و آثار باستانی ایران

5ـ ارزش یابی جهت شناخت توانمندی ها و نقاط ضعف دانش آموزان .

6ـ طراحی فعالیت های تلفیقی همراه با جاذبه های تصویری

7ـ آشنایی با ضرب المثل های شیرین فارسی ، درک مفهوم کاربرد آن .

8ـ تقویت مهارت خلاقیت از طریق داستان نویسی و یا بازگردانی متون قدیمی به زبان ساده ی امروزی

9ـ افزایش اعتماد به نفس در فراگیران با توجه به توانمندی های آنان

چکیده

آموزش مهارتهای زبان در جهان تا قبل از دهه های اخیر از منظر آموزش زبان دوم دیده می شد . در ایران نیز ، آموزش زبان به عنوان زبان اول جامعه مطرح نبود ، بلکه فقط الفبای زبان فارسی به دلیل اشتراک آن با خط عربی تدریس می شد و عمدتا بر محور آموزش قرآن و کتابهای مذهبی ، اخلاقی و تاکید بر خواندن متمرکز بود .

از زمان تشکیل مدارس به سبک نوین ، به مرور آموزش رسمی مهارتهای زبانی به منظور کسب سواد مطرح شد و پایگاه آن به مدارس انتقال یافت . مطالعه سیر تحول روشهای آموزش مهارتهای زبانی در ایران ، نشانگر تاکید اصلی بر دو روش ، الفبایی و ترکیبی در دهه اخیر ، بوده است (شریفی ، 1376) . در همین راستا فعالیتهای گوناگونی در زمینه کارشناسی ، طراحی ، تدوین و تألیف کتابهای درسی فارسی خصوصا در دوره ابتدایی صورت گرفتند که نزدیکترین آن به سال 1344 می رسد .

پس از آن به رغم طرح مباحث کارشناسی متعدد از سوی صاحبنظران و اهمیت مسئله ، اقدامهایی جهت تغییر و اصلاح اساسی برنامه فارسی دوره ابتدایی به عمل نیامده . و صرفا اصلاحات موردی در این زمینه صورت گرفتند . سپس در سال تحصیلی 79ـ78 برنامه درسی جدید زبان آموزی دوره ابتدایی مورد تایید و تصویب قرار گرفت و در سال تحصیلی 82ـ81 به طور فراگیر وارد مرحله اجرا شد . مولفان کتابهای جدید روشهای مورد استفاده خود را این گونه تبیین کرده اند :

«اگر آموزش خواندن را مرحله اول و آموزش نوشتن را پس از آن در نظر بگیریم ، روی آوردهای آموزشی کلی و تحلیلی خواهند بود . البته مراد از این روی آورد شیوۀ معمول کتاب فارسی تا چاپ 1378 نیست ، بلکه منظور آن است که در آموزش خواندن از روی آورد کلی و برای آموزش نوشتن از روی آورد تحلیلی استفاده شود . حاصل کاربرد این دو روش در کنار یکدیگر مبتنی بر یک روی آورد ترکیبی خواهد بود .» (ذوالفقاری ، 1380)

برنامه ریزان با توجه به فرایند برنامه ریزی درسی به تعیین اصول و هدفهای کلی آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی و در پایه های مختلف این دوره پرداختند . بدین ترتیب ، هدفهای کلی و جزیی برنامه در پایه اول ابتدایی طراحی و بر اساس آنها کتاب درسی
« بخوانیم و بنویسیم» آن پایه تالیف شد . کتاب درسی مهمترین و پر کاربردترین رسانه آموزشی است که در نظامهای آموزش و پرورش کشورهای جهان مورد استفاده قرار می گیرد . این رسانه آموزشی در کشورهایی که نظام متمرکزتری دارند (و اصطلاحات نظامهای آموزشی متمرکز نام دارند) نقش اساسی تری ایفا می کند . در واقع رسانه های آموزشی وسایلی ارتباطی هستند که در فرایند یادگیری به کار گرفته می شوند . به همین دلیل گانیه (1987) معتقد است که شروع و تحقق یادگیری اغلب به وسیله ارتباط با یادگیرنده انجام می پذیرد و این ارتباط از طریق تجهیزات و خط مشیهای همراه با آن که به صورت عمومی رسانه نامیده می شود ، شکل می گیرد .

با این تعریف رسانه آموزشی طیف وسیعی از ابزارها ، تجهیزات و نیروی انسانی را در بر می گیرد که شامل : معلم ، کتاب درسی ، فیلم ، اسلاید و ... می شود که البته مهمترین و پر کاربردترین آنها کتاب درسی است . به گونه ای که در کشورهایی شبیه ایران کتاب درسی حتی نقش جهت دهی به فعالیتهای معلم را نیز ایفا می کند و «اکثر معلمان و محصلان کتاب درسی هر ماده درسی را برنامه همان درس می دانند و به ندرت دیده شده است که یک معلم برای آگاهی از محتوای برنامه درسی به خود آن مراجعه نماید» (فردانش ، 1372)

این رسانه با اهمیت ، دربردارنده بخشهای نوشتاری ، تصاویر و تمرینهایی است که در راستای تحقق اهداف کتاب انتخاب و سازماندهی می شوند . به عبارت دیگر کتاب درسی کتابی است که از انواع آموزش در تمام سطوح حمایت می کند و تسهیل کننده فرایند یادگیری به منظور تحقق هدفهای برنامه درسی است . پژوهشهایی چند در قلمروهای مرتبط با این موضوع انجام شده اند ، که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد :

در تحلیل محتوای کتابهای فارسی سال چهارم ابتدایی و مقایسه ی آن با هدفهای آموزش و پرورش دوره ابتدایی پرداخت . در این تحلیل میزان تاکید و چگونگی توزیع مفاهیم و مضامین در کتابهای مذکور مورد تحلیل قرار گرفت و در یک طبقه بندی بسیار کلی میزان انطباق آن با هدفهای آموزش و پرورش در دوره ابتدایی تعیین شد . هر چند بررسی میزان تاکید و چگونگی توزیع مفاهیم و مضامین امری مهم است اما فقط در بعد هدفهای کلی دوره ابتدایی ، اهداف برنامه در مدنظر قرار گرفته اند . بر مبنای این پژوهش مشخص شده که کتابهای مورد بررسی در ابعاد پرورش اعتقادی ، پرورش ارزشها، انتقال دانش و روشها ، پرورش مهارت و فعالیت ، پرورش ملی ، اجتماعی ، پرورش سیاسی و اقتصادی و پرورش دوره ابتدایی تنظیم و تدوین شده اند ، در حالی که در بعد پرورش جسمانی و آموزش بهداشت مفاهیم اندکی در کتابها وجود دارند . نظیری (1371) نیز به تحلیل محتوا و ارزیابی کتاب فارسی دوم دبستان پرداخت. هر چند این پژوهش در عنوان خود از مفهوم تحلیل محتوا استفاده کرده است ولی بیشتر یک ارزیابی است تا تحلیل محتوا .

در این بررسی جامعه آماری متشکل از 120 معلم مدارس ابتدایی شهر تهران بود . نتایج نشان دادند که ارتباط پیام متن با عنوان در 15 درس نارسا و عنوان با پیام آن در 10 درس از 37 درس کتاب بی ارتباط است . علاوه بر آن اشکالاتی مانند وجود غلط علمی ، آموزش منفی ، تناقض ، پیچیدگی ، ابهام دشواری و عدم ارتباط مطالب در متن درسها وجود دارد . در بررسی تصاویر نیز اشکالاتی مانند عدم ارتباط محتوای متن با تصاویر و واقعیت ، و ناهماهنگی اجزای تصاویر و محل قرار گرفتن آنها وجود داشت .

شهبازی (1373) در تحلیل کتابهای درسی فارسی و تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی از نظر انطباق با هدفهای راهنمایی شغلی ، به این نتیجه دست یافت که مشاغل مطرح شده در این کتابها ، 70% به حرفه های مردانه و فقط 30% به حرفه های زنانه اختصاص
یافته اند . حسینی نسب (1372) با تحلیل محتوای کتابهای فارسی و ریاضی دوره ابتدایی ، به این نتیجه دست یافت که در تصاویر کتاب فارسی سال اول اغلب جنس مذکر فعال است. همچنین مشاغل جنس مذکر دارای فراوانی و تنوع بیشتری اند .

طبقه بندی و تفکیک کتاب های فارسی

از آنجا که مهارت های زبانی دارای دو ماهیت شفاهی و کتبی است ، لذا به منظور بهبود روند یاددهی و یادگیری آموزش زبان فارسی ، برای اولین بار در تاریخ زبان آموزی ایران ، کتاب های فارسی ابتدایی در دو نسخه تفکیک و تدوین شده است . در تدوین و سازمان دهی این کتاب ها ، هم به ماهیت درس و هم به شرایط سنی و نیازهای مخاطبان توجه گردیده است . کتاب های فارسی ابتدایی را در مقایسه با شرایط قبلی می توان در دو بخش بررسی نمود :

الف) کتاب فارسی بخوانیم و بنویسیم اول دبستان در چهار بخش کاملا مستقل و مشخص و در 22 درس تنظیم شده است : بخش اول نگاره ها که شامل دوازده مفهوم کلان مختلف اجتماعی است : خانواده ، خانه خیابان ، مدرسه ، کلاس ، بوستان ، طبیعت، روستا ، باغ وحش ، مسجد ، بازار و عید نوروز ، ساختار هر نگاره در کتاب بخوانیم از سه قسمت تشکیل می شود : تصویر بزرگ ـ تصاویر کوچک همراه با کلمه ـ فعالیت های یادگیری

بخش دوم نشانه 1 شامل 30 نشانه زبان فارسی و 12 درس است : آ ب د م ت ر ز ه ن خ ش ک گ ل و او ای پ ج چ ف ق ی ه . در هر درس 2 تا 3 نشانه (حرف) آموخته می شود . ساختار هر نشانه در کتاب بخوانیم از پنج قسمت تشکیل می شود : تصویر بزرگ ـ تصاویر کوچک همراه با کلمه ـ متن نوشتاری ـ نشانه جدید ـ فعالیت های یادگیری

بخش سوم نشانه 2 شامل 10 نشانه زبان فارسی و 12 درس است : ص ض ط ظ ذ ع غ ح ث . در هر درس 1 نشانه (حرف) آموخته می شود . ساختار هر نشانه در کتاب بخوانیم از چهار قسمت تشکیل می شود : متن نوشتاری ـ تصویر بزرگ ـ نشانه جدید ـ
فعالیت های یادگیری

بخش چهارم روان خوانی شامل چهار متن خواندنی ساده است . در هر چهار بخش فعالیت ها شامل تمرین هایی با عنوان : گوش کن و بگو ، درست و نادرست ، ببین و بگو، بگرد و پیدا کن ، به دوستانت بگو ، بازی یا نمایش ، کتاب خوانی و با هم بخوانیم (شعر) است .

در کتاب بنویسیم ، متناسب با هر بخش از کتاب بخوانیم تمرین ها و فعالیت هایی برای تقویت دست ، هماهنگی چشم و دست ، تقویت خط نویسی ، تقویت املا ، جمله سازی ، نگارش و ... طراحی و تدوین شده است .

ب) کتاب های فارسی بخوانیم و بنویسیم دوم تا پنجم در هشت فصل طبقه بندی و تنظیم شده است . در هر کتاب 22 درس وجود دارد . درس اول هر کتاب با تحمیدیه و در ستایش خدا آغاز می شود . در پایان هر فصل یک افسانه برای تقویت روان خوانی گنجانده شده است . عنوان فصول از پایه دوم تا پنجم ثابت است اما در روندی محسوس و منطقی سطح درس ها از آسان به دشوار و از عینی به انتزاعی تنظیم گردیده است . ساختار هر درس در کتاب بخوانیم سه قسمت شامل متن نوشتاری بلند ، تصویر ، فعالیت (تمام تمرین های پایه اول به اضافه دو فعالیت واژه آموزی و نکته ها) است .

در کتاب های بنویسیم پایه های دوم و سوم به ازای هر درس هفت صفحه تمرین برای تقویت مهارت های نوشتاری وجود دارد اما در کتاب های بنویسیم پایه های چهارم و پنجم به ازای هر درس هشت تمرین وجود دارد با این تفاوت که در این کتاب ها صفحه مستقلی برای انشا پیش بینی گردیده است .

استفاده هم زمان از خط خوانداری و نوشتاری

برای نخستین بار در تاریخ زبان آموزی کشور ، به شکلی هدف دار در کتاب های درسی «بخوانیم» برای خواندن از خط نسخ اصلاح شده (خط کودک) و در کتاب های
« بنویسیم» برای نوشتن از خط تحریری (آموزان) استفاده شده است . با توجه به توان کودکان دبستانی که قادر به گرته برداری سریع از امور و پدیده ها هستند ، انتظار
می رود دانش آموزان پایه اول از همان روزهای آغاز سال تحصیلی ، شکل دیداری
نوشته ها را به حافظه بصری بسپارند و از روی آن ها رونویسی کنند تا به مرور در
پایه های بالاتر خطی خوش و خوانا داشته باشند .

استفاده از قصه و داستان برای آموزش مفاهیم و موضوعات

در کتاب های قبلی خود داستان به عنوان معیار و ملاک اصلی در تنظیم محتوا انتخاب می شد اما در کتاب های بخوانیم و بنویسیم مفاهیم و موضوعات معیار انتخاب داستان ها هستند . از طرف دیگر چون کودکان از طریق داستان مفاهیم را بهتر یاد می گیرند ، از داستان زیاد بهره گرفته شده است . دلایل استفاده از قصه در محتوای کتاب های بخوانیم و بنویسیم عبارت است از :

ـ آموزش راحت تر و محسوس تر مفاهیم ارزشی و دینی

ـ آموزش غیرمستقیم نکات و آموزه های تعلیمی و اخلاقی

ـ گسترش و توسعه گنجینه واژگانی و افزایش تجارب زندگی

ـ ایجاد رغبت و علاقه به مطالعه و کتاب خوانی

ـ بسترسازی برای تقویت مهارت خواندن و درک مطلب

بستر سازی برای التذاذ ادبی و علاقه مندی به شعر

با توجه به این که گوش کودکان با کلام موزون مانوس است و برای برقراری ارتباط با دنیای بیرون ، شعر را به سخن منثور ترجیح می دهند و با توجه به این که شعر بخش عظیمی از فرهنگ و تمدن گذشته ایرانی را تشکیل داده است ؛ در پایان بسیاری از
درس ها ، یک شعر مناسب قرار گرفته است . از اولین روز کلاس ، معلم ابتدا شعرها را
می خواند تا دانش آموزان فقط گوش دهند . در مراحل بالاتر می توانند آنها را بطور مستقل یا گروهی در کلاس بخوانند .

برای آن که لذت شعرخوانی از طریق تدریس معلم و معنی کردن ابیات و تاکید بر حفظ اشعار در امتحان از بین نرود ؛ شعر مورد نظر در پایان درس و در بخش فعالیت ها قرار گرفته است تا دانش آموزان آن را به صورت گروهی هم خوانی قرائت کنند . این رویه باعث شده تا میزان شعرخوانی و حفظ شعر در دانش آموزان به طور قابل ملاحظه ای افزایش یابد . هر چند معلمان اصرار بر تدریس اشعار و اختصاص نمره در امتحان به حفظ شعر دارند ، مشاهدات و بازدیدهای کلاسی نشان می دهد کودکان بیش از گذشته به شعرخوانی و حفظ آن علاقه نشان داده اند .

پیش بینی فرصت مناسب برای تقویت مطالعه و کتاب خوانی

برنامه مطالعه و کتاب خوانی طی سال های گذشته به شکل های گوناگون ، گاه از طریق امور تربیتی و گاه از طریق مربیان ورزشی تقویت شده است . در برنامه درسی زبان آموزی به طور مشخص فرصت هایی برای تقویت جدی این موضوع پیش بینی گردیده است . در بخش پایانی فعالیت های بسیاری از درس های بخوانیم ، تمرینی برای کتاب خوانی در نظر گرفته شده است که معلم به طور رسمی به اجرای آن می پردازد . او
می تواند در پایان هفته ، کتاب قصه ای را که در آخر کتاب بخوانیم معرفی شده ، انتخاب کرده و در کلاس قرائت کند . در فهرست پایانی ، مشخصات 55 کتاب داستان آمده است که معلم و دانش آموزان به انتخاب خود 22 کتاب را در 22 هفته می خوانند . علاوه بر این برای ایجاد علاقه به مطالعه و تقویت کتاب خوانی در پایان هر فصل از کتاب بخوانیم پایه های دوم تا پنجم متنی با عنوان روانخوانی قرار دارد که معلم آن را با شیوه های گوناگون قصه خوانی در کلاس اجرا می کند .

امکان سازی برای استفاده از استعدادها و توانمندی های معلمان و دانش آموزان

برنامه درسی زبان آموزی با اتکا به اصل انعطاف پذیری ، به گونه ای طراحی شده است که پاسخگوی نیاز دانش آموزان مناطق گوناگون با گویش های خاص محلی باشد . تمرینهای کتابهای بخوانیم و بنویسیم به نحوی هستند که معلم و دانش آموز به طور قالبی عمل نمی کنند ، بلکه می توانند به ابتکار خود و به تناسب شرایط کلاس ، تمرینهای مشابهی را در کلاس و کتاب طرح کنند . انعطاف پذیری در روش های تدریس نیز مشهود است ، به نحوی که معلم ملزم و مجبور به استفاده از روش خاصی نیست .

ساختار درس ها و فعالیت ها طوری است که می توان هم از طرح همیاری و مشارکتی و هم از طرح تدریس سنتی بهره گرفت . از دیگر نشانه های انعطاف پذیری برنامه در محتوا، پیش بینی درس آزاد در کتاب فارسی است تا معلمان، با توجه به هدفهای برنامه و شرایط محل زندگی دانش آموزان ، محتوایی مناسب تهیه و تدوین کنند . علاوه بر این در تمرین گوش کن و بگو پایه های دوم و سوم و تمرین درک و دریافت پایه های چهارم و پنجم جای خالی پیش بینی شده تا معلمان به همراه دانش آموزان خودشان پرسشی مناسب طرح نمایند .

فعال سازی مهارت درست نویسی واحدهای زبانی (املا)

در برنامه درسی زبان آموزی دوره ابتدایی جهت گیری خاصی به درس املا وجود دارد . این درس در گذشته به عنوان یک درس غیرفعال تلقی می شد و به همین دلیل معلم سعی داشت با گفتن دیکته از درس های کتاب فارسی ، املای کلمات و اصطلاحات را تمرین و تقویت کند و املا فقط به املای تقریری و املای پای تابلو محدود می شد اما در کتاب های بخوانیم و بنویسیم برای فعال سازی املا راهکارهایی متنوع پیش بینی شده است از قبیل :

1ـ تمرین های املایی مانند ساختن کلمه یا حرف و هجا ، تکمیل کلمه با حرف ، نوشتن نام تصویر ، پیدا کردن کلمات تشدیددار ، مرتب کردن کلمات به تربیت حروف الفبا ، ساختن کلمه با پیشوند و پسوند ، رونویسی از جملات و کلمات دارای حرف خاص ، تکمیل جمله با انتخاب کلمه مناسب ، نوشتن کلمات در جدول و ...

2ـ توصیه به معلمان جهت کاهش بعد آزمونی املا و افزودن بعد آموزشی به زنگ املا ، به این معنی که حداقل در هر ماه در یک زنگ املا معلم به آموزش نکات املایی
می پردازد .

3ـ با توجه به اینکه در کتاب بنویسیم تمرین هایی برای تقویت املا گنجانده شده است ، به معلمان توصیه شده تا در کنار املای تقریری تعدادی تمرین املایی نیز طرح کنند .

4ـ از آنجا که املا تمام کلمات کتاب های درسی را در بر می گیرد ، توصیه شده گاهی معلمان از متن ها ، جملات و کلمات سایر کتاب های درسی نیز املا بگویند .

5ـ معلمان تنها به زنگ املا اکتفا نکنند و در تمام جلسات زبان آموزی به تمرین املا بپردازند .

اهمیت دادن به نگارش خلاق در کنار نگارش ساده

یکی دیگر از نمودهای نوآوری در کتاب های فارسی ، جهت گیری ویژه نسبت به مهارت نوشتن پیشرفته یا نگارش و انشا است . در کتاب های قبلی انشا بیشتر به جمله سازی و نوشتن انشا در دفتر خلاصه می شد اما در کتاب های بخوانیم و بنویسیم ، برنامه خاصی برای تقویت نگارش وجود دارد . با توجه به این که کودکان در این سنین ، تخیلات را دنیای واقعی می پندارند و در نتیجه توانایی پرورش تخیل برایشان راحت تر است ، سعی شده است ضمن اهمیت دادن به نگارش ساده مثل جمله سازی ، نامه نگاری و خاطره نویسی به نگارش خلاق نیز تشویق شوند . چنان که در تمرین های کتاب بنویسیم ، تعداد متنوعی از فعالیت های خلاقانه نگارشی پیش بینی شده است . این امر نه تنها تفکر و خلاقیت را رشد می دهد ، بلکه جرات کودکان را برای تسلط در نوشتن نیز بالا می برد . در برنامه جدید مهارت نگارش با سیری طبیعی و ملایم بر اساس اصول زبان آموزی طراحی شده است . به نحوی که دانش آموزان در پایه اول قادر به نوشتن
جمله های کوتاه می شوند .

تمرین هایی مانند جمله سازی با تصویر ، جمله سازی با کلمه ، مرتب کردن جملات در هم ریخته ، شرح تصویر ، توصیف خیالی مثل «اگر به جای ... بودی چه می کردی؟» نوشتن خلاصه فیلم یا کارتون ، نوشتن ادامه داستان ، نوشتن قصه با چند کلمه ، مقایسه و طبقه بندی کردن ، پیش بینی یک صفحه از کتاب بنویسیم به انشا و ...

اهمیت و ضرورت وجودی درس دو واحد درسی «بررسی کتاب های فارسی
دوره ی ابتدایی» در مرکز تربیت معلم

بررسی درس کتاب فارسی دوره ی ابتدایی به صورت 2 واحد دانشگاهی ضرورت دارد ، زیرا با بررسی آن در دانشگاه زیر نظر استادان با محتوای کلیه ی دروس آشنا شده و سعی در بهبود کیفیت آن داریم .

این بررسی به ما این امکان را می دهد که نقاط ضعف و قوت کتاب را بیابیم و به صورت علمی آنرا برطرف کنیم . ما در این مورد باید توجه داشته باشیم که این کتاب تا چه حد توانسته است به اهداف دانشی ، نگرشی ، مهارتی و رفتاری دست پیدا کند . آیا با توجه به اهمیت زمان در دنیای امروز از تصاویر ، پیام ها ، شواهد و مثالهایی استفاده کرده است که در کمترین مدت درس را ارائه دهد . با توجه به ادبیات امروز جهانی و رسانه های قابل دسترس کودکان ذهن پویای آنان را سیراب می کند و می تواند نیازهای امروز کودک را مرتفع کند و با زبان دانش آموز آشناست آیا این کتاب توانسته است دامنه ی لغات کودکان را گسترش دهد .

آیا باعث ارتقاء فرهنگ ایرانی و اسلامی می باشد . با بررسی این کتاب که پایه و اساس کتاب های دیگر می باشد تا چه اندازه توانسته است ما را به این هدف برساند . بررسی کتاب فارسی دوره ی ابتدایی به نظر بعضی از معلمین ضرورتی ندارد ، اما وقتی که در دانشگاه واحدهای درسی به آن اختصاص می دهند و معلمین به صورت گروهی شروع به بررسی می کنند تازه متوجه می شوند که برای نوشتن این کتاب چه زحماتی کشیده شده است و از چه علومی مانند روانشناسی ، جامعه شناسی و دینی استفاده شده است .

در هنگام بررسی معلمین تصمیم می گیرند با روش های جدید موجود در کتاب آشنا شوند و روش های سنتی را کنار بگذارند و متوجه می شوند که نمی شود کلاسها را با آزمون و خطا پیش برد . آنها به آخرین و به روزترین اطلاعات دست پیدا می کنند و سعی در تغییر روش های موجود دارند . در دانشگاه بررسی کتاب فارسی مقبولیت بیشتری دارند زیرا با استدلال های استادان مستندتر می گردد و علاقه مندی معلمین نیز بیشتر می شود انشاء الله تغییر در تمام مراحل زندگی به سمت تعالی شامل حال معلمین محترم گردد .

هدف و اهمیت و ضرورت وجودی درس « بررسی کتاب های فارسی» دوره ی ابتدایی

بررسی کتب فارسی دوره ی ابتدایی بدون شک اهمیت فراوانی دارد . هدف از بررسی این کتاب بررسی میزان تحقق اهداف

تحلیل کتاب بخوانیم بنویسیم پنج پایه ابتدایی خانم صالح پور

مطالب مشابه :

پروين اعتصامي

پاورپوینت در مورد پروین اعتصامی

تحقیقی بر زندگی رخشنده اعتصامی ( پروین اعتصامی )

پروین اعتصامی

زندگی نامه پروین اعتصامی

زندگینامه ی پروین اعتصامی

تحلیل کتاب بخوانیم بنویسیم پنج پایه ابتدایی خانم صالح پور

رییس سازمان پدافند غیرعامل:تهدید تأسیسات ایران تهدید بشریت است

برگزیده اشعار پروین اعتصامی