دور ایران در هشتاد روز: نیاز به یک همسفر

دور ایران در هشتاد روز: نیاز به یک همسفر

وقتی آقای پارسایی و بعدش ریاست محترم دانشگاه، پیشنهاد مدیریت گروه را به من دادند، نخستین دغدغهام، به هم خوردن برنامه سفرم بود. برنامهای که خیلی وقت است طرحش را در ذهنم پایهریزی کردهام. اینکه بتوانم دور تا دور ایران را، در کنار مرزها طی کنم. دقیقا همه نقاط مرزی را. و بنابراین، نخستین و مهمترین شرطم این بود که تابستان را در دانشگاه حضور نخواهم داشت. بالاخره با لطایفالحیلی توانستیم با هم کنار بیاییم. در اینباره، پیش از آغاز سفر و ترک دانشگاه، نوشتاری جداگانه برای رفع دغدغههای دانشجویان بر روی وبلاگ قرار خواهم داد. به گونهای که مایه اختلال در امور گروه نشود. اما درباره این سفر.

کشور ایران دارای «؟» کیلومتر مرز سیاسی است. بله؛ دقیقا «؟» کیلومتر. اگر منابع مختلف مکتوب و اینترنتی در این زمینه را مطالعه بفرمایید، کاملا متوجه خواهید شد که هر کسی برای خودش یک عدد و رقمی را عنوان کرده است. این عدد از 7.050 کیومتر در پایینترین میزان دیده میشود تا 8.731 کیلومتر در بیشترین میزان. از آنجا که حافظنیا بهعنوان چهرهای شناختهشده در عرصه جغرافیای سیاسی ایران، پس از برشمردن این تفاوتها، برآورد اخیر را دقیقتر میداند، من نیز از ایشان پیروی میکنم. بخش عمدهای از این مرز، خاکی و با 7 کشور همسایه است. بخشی هم مرزهای آبی دریای مازندران (که به اشتباه آنرا دریای خزر مینامند) و خلیج همیشه فارس و دریای عمان است. اگر بخواهیم دقیقا میزان مرزهای مشترک خاکی و آبی را بیان کنیم، از شمال و استان مازندران (که نقطه آغاز حرکتم خواهد بود) نخستین مرز ما آبی است.

657 کیلومتر مرز آبی شمالی دریای مازندران؛

767 کیلومتر با آذربایجان؛

40 کیلومتر با ارمنستان؛

486 کیلومتر با ترکیه؛

1609 کیلومتر با عراق؛

2043 کیلومتر مرز آبی جنوبی با اروندرود، خلیج همیشه فارس و دریای عمان؛

978 کیلومتر با پاکستان؛

945 کیلومتر با افغانستان؛

1206 کیلومتر با ترکمنستان؛ (حافظ نیا. 1381: 8- 306)

سفر من از شهر نور آغاز خواهد شد؛ و شهرهای بزرگ و نقاط مهمی که خواهم پیمود، اینهاست:

در استان مازندران: نور، نوشهر، چالوس، تنکابن و رامسر.

در استان گیلان: کلاچای، رودسر، چاف و چمخاله، کیاشهر، بندر انزلی، تالش، و آستارا.

در استان اردبیل: بیلهسوار، پارسآباد و اصلاندوز.

در استان آذربایجان شرقی: حدودا چهل کیلومتر از مرز فاصله خواهم گرفت تا از قلعه بابک در کلیبر نیز بازدید کنیم، سیهرود و جلفا.

در استان آذربایجان غربی: پلدشت، چشمه ثریا (شمالیترین نقطه ایران)، به فاصله سی کیلومتر از مرز، چالدران و قره کلیسا را بازدید خواهیم کرد، قطور، سرو، پیرانشهر و سردشت.

در استان کردستان: بانه، برده رشه، مریوان و درکی.

در استان کرمانشاه: نوسود، ازگله، قصر شیرین و سمار.

در استان ایلام: مهران، موسیان و فکه.

در استان خوزستان: بستان، طلائیه قدیم، شلمچه، مقاومت، خرمشهر، مینوشهر، آبادان، جزیره آبادان و اروندکنار، بندر امام خمینی، بندر ماهشهر، هندیجان؛ و همچنین جزایر قبر ناخدا، بونه و دارا.

در استان بوشهر: بندر دیلم، امام حسن، بندر گناوه، بندر ریگ، بندر بوشهر، دلوار، بندر دیر، بندر کنگان، بندر سیراف، نخل تقی، عسلویه، و همچنین جزایر خارک، خارگو، عباسک.

در استان هرمزگان: کوشکنار، بندر چارک، بندر لنگه، بندر کنگ، بندر خمیر، بندر شهید رجایی، بندر شهید باهنر، بندرعباس، سیریک، بندر جاسک و همچنین جزیرههای هندورابی، کیش، قشم، هنگام و لارک (درباره سایر جزیرههای این استان در ادامه توضیح خواهم داد).

در استان سیستان و بلوچستان: بندر تنگ، خلیج پزم، کنارک، خلیج چابهار، چابهار، گواتر و خلیج گواتر، پیشین، شش تلان (بهعنوان شرقیترین نقطه ایران)، پشتشهر، کوهک، جالق، میرجاوه، زاهدان (با 25 کیلومتر فاصله از مرز)، ملک سیاه کوه، شهر سوخته (20 کیلومتری مرز)، دریاچه هامون هیرمند (40 کیلومتری مرز)، زهک، زابل (با حدودا 30 کیلومتر فاصله از مرز)، دوستمحمد، قرقری، دریاچه هامون صابری.

در استان خراسان جنوبی: چاه ذغال، چاه سگک، یزدان، دق پترگان و کال نمکزار.

در استان خراسان رضوی: تایباد (20 کیلومتری مرز)، صالحآباد، سرخس، کلات، درهگز و باجگیران.

در استان خراسان شمالی: کوه کپهداغ و کلهقوز.

در استان گلستان: مراوهتپه (25 کیلومتری مرز)، رودخانه اترک، اینچه برون، شورهزار آلاگل، دریاچه آلاگل، مخدوم قلی، گمیش تپه، بندر ترکمن و بندر گز.

و دوباره در استان مازندران: خلیج گرگان، شبه جزیره میانکاله، جزیره آبسکون، بابلسر، فریدونکنار، محمودآباد و نور.

بنابراین مجموعا 16 استان را خواهم پیمود. بهدلایل متعدد، برای این سفر [استثنائاً] نیاز به یک همسفر به اصطلاح پایه دارم. این همسفر باید دارای شرایط زیر باشد:

1- از نظر جسمی، کاملا توانمند و آببندی شده! باشد. با این وجود، ترجیحا دارای دفترچه بیمه نیز باشد. ضمن آنکه پیش از سفر، باید هر دو نفرمان خودمان را بیمه حوادث کنیم.

2- در برابر گرما، مقاوم باشد. سفر ما در طول تابستان بوده و بیشتر مناطق نیز در این دوره بسیار گرم است (استانهای خوزستان، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و رضوی بسیار گرم هستند).

3- بسیاری از نقاط مرزی، کوهستانی است و باید کوهنوردی کنیم. ضمن آنکه برخی قله های شناخته شده نیز در نزدیکی مرزها هستند که باید آنها را فتح کنیم. پس کوهپیما بودن هم لازمه همسفر راه شدن است.

4- حتما باید شنا کردن بلد باشد. برخی از نقاط ناچاریم از رودخانه ها یا دریاچه ها عبور کنیم. ضمن آنکه آنچنانکه در ادامه توضیح خواهم داد، بخشهایی از سفر را با قایق شخصی بادی خواهیم پیمود.

5- حتما دارای گواهینامه رانندگی، و مهارت کافی و تسلط کامل در رانندگی باشد. تقریبا رانندگی نیمی از مسیر بر عهده وی خواهد بود.

6- دارای گذرنامه باشد. در بخشی از نقاط مرزی (همچون آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و عراق) میتوان از مرز به سادگی عبور کرد. البته این کار را نه برای گردش در آن کشورها، بلکه برای بازدید از نقاط مرزی مهم (همچون شهر جولفا در نزدیکی جلفای خودمان) انجام خواهیم داد.

7- در کلیه هزینههای سفر، شریک باشد. این هزینهها را میتوان در موارد زیر خلاصه کرد:

هزینه بنزین خودرو. از آنجا که بخشهای عمدهای از این مسیر، خاکی و کوهستانی است و بنابراین نیاز به یک خودروی شاسی بلند است، برای این سفر حتما یک خودرو ارزانقیمت شاسی بلند و البته مطمئن (مانند تویوتا لندکروز 2 اف) تهیه خواهم کرد. بیشتر خودروهای شاسی بلند بهطور متوسط در هر یکصد کیلومتر، 15 لیتر بنزین مصرف میکنند. با توجه به طول مرزها و این نکته که در بسیاری از موارد نمیتوانیم دقیقا از روی مرزها عبور کنیم و یا آنکه برای تهیه مایحتاج یا اقامت شبانه، باید به نزدیکترین روستا یا شهر برویم و بنابراین مسیرمان کمی طولانیتر خواهد شد، 11هزار کیلومتر را در نظر گرفتیم که مصرف بنزین برای این مسیر، 1650 لیتر میشود که اگر در 700 تومان (بهعنوان قیمت هر لیتر بنزین) ضرب کنیم، میشود 1.155.000 تومان. نیمی از این هزینه بر عهده همسفر خواهد بود.
هزینه خوراک روزانه. چنانچه سایر سفرنامههای مرا خوانده باشید، نیک میدانید که سفرهایم بسیار کمهزینه است. طبیعتا در این سفر نیز که در نقاط مرزی و عمدتا به دور از امکانات رفاهی است، باید از خوراکهای کنسرو (ماهی، لوبیا، قارچ، بادمجان، میرزا قاسمی و...) استفاده کرد. البته در بسیاری از موارد هم میتوان از چایخانهها و قهوهخانههای سر راه، غذای سفارشی دریافت کرد. اما با یک حساب سرانگشتی، من روزی 6 هزار تومان برای خوراکم در نظر گرفتهام که برای هشتاد روز میشود 480 هزار تومان. بنابراین کسی که قصد دارد در این سفر همراه من باشد، میتواند با 500 هزار تومان، هزینه خوراکش را تأمین نماید. بهتر است عادات غذاییمان با هم سازگار باشد تا برنامه خوراک را بهتر مدیریت کنیم.
هزینههای خودرو: چنانچه خودرو بر اثر این مسافرت خراب شده یا آسیب ببیند، هزینه تعمیرش نیز بطور مساوی بر عهده من و همسفرم خواهد بود.
بنابراین هزینههای قابل پیشبینی این سفر برای همسفر احتمالی، حدودا 600 هزارتومان برای بنزین و 500 هزار تومان برای خوراک خواهد بود. اما هزینههای پیشبینی نشدهای همانند تعمیر خودرو، درمان بیماریهای احتمالی، اقامت در اقامتگاههای بینراهی و... ایجاب میکند که دو میلیون تومان برای هر نفر در این سفر در نظر گرفته شود.

8- از آنجا که باید به همراه بودن این همسفر در همه طول راه مطمئن باشم، لازم است مبلغ یک میلیون تومان را پس از توافق در همراهی این سفر، در قبال دریافت رسید به حساب من واریز کند. این مبلغ در طول سفر برای بنزین و سایر مخارج احتمالی هزینه خواهد شد. اما چنانچه در هر جای سفر، از ادامه سفر منصرف شود، به هیچوجه حتی یک ریال از آن پول را به وی باز نخواهم گرداند.

9- پیش از سفر، حتما باید تعهدنامه محضری پر کند که همه مسئولیتهای خودش در این سفر را با آگاهی کامل بر عهده خواهد گرفت. توضیح آنکه بسیاری از مناطق مرزی ایران، بهویژه در استانهای سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و رضوی، کردستان و ایلام ناامن بوده و اشرار در موارد بسیاری اقدام به سرقتهای مسلحانه از رهگذران و یا گروگانگیری مینمایند. در اینباره راستش خودم هم کلی دلهره دارم و خلاصه از شما چه پنهان، میترسم. اما بدجوری کرم این سفر هیجانانگیز، درونم رخنه کرده است. همچنین بسیاری از مناطق مرزی، کوهستانی و صعبالعبور است و امکان رخدادهای ناگوار وجود دارد. خدا را چه دیدی؟! شاید دانشجویان از دستم راحت شدند! البته تدابیری برای این موارد اندیشیدهام (منظورم آسودگی دانشجویان نیست؛ بلکه کاستن از خطرات این سفر است)، اما دانستن این نکات برای همسفر احتمالی، ضروری است.

10- اگر من و متقاضی همسفر شدن، همدگیر را نمیشناسیم، بهتر است چند جلسه مانند یک زوج منطقی! با هم صحبت کنیم تا نقاط تفاهم را شناسایی کرده و در صورت عدم تفاهم، از یکدیگر جدا شویم. بالاخره هشتاد روز قرار است رفیق گرمابه و گلستان یکدیگر باشیم. من واقعا حال و حوصله کتک خوردن توی سفر را ندارم. چندین ماه میشود که درست و حسابی کتک نخوردهام و بدنم در حال استراحت است تا خودش را برای کتک خوردنهای اساسی بازسازی کند. خیلی زشت است که توی سفر از همسفرم کتک بخورم. به قول یکی از دوستان، «حرکت چیپی است!». البته این به آن معنا نیست که دستِ بزن نداشته باشد. اتفاقا باید دست بزنش خوب باشد تا اگر جایی لازم شد، بتوانیم از خودمان در برابر مسائل احتمالی دفاع کنیم.

توضیحات دیگر:

الف) با وجودی که چندین ماه است دارم برای این سفر برنامهریزی میکنم، اما هنوز بنا به دلایلی قطعی نشده است. عمدهترین دلیل، لزوم هماهنگی با برخی از ارگانها، بهویژه پلیس مرزبانی کشور است. چه اینکه عبور از کنار بسیاری از مرزها و نقاط مرزی، نیاز به هماهنگی با پلیس مرزبانی دارد. متأسفانه این روند کمی طولانی خواهد بود. در این زمینه شاید بد نباشد تجربهای را بیان کنم. اوایل زمستان سال 1388، نامهای اداری به استانداری هرمزگان نوشته و در آنجا ضمن اشاره به مقالاتی که درباره جزایر سهگانه ایرانی ابوموسی و تنب بزرگ و کوچک نوشتهام کردم، درخواست نمودم که اجازه بدهند با هزینه خودم از این جزایر بازدید کنم. این جزایر همانگونه که میدانید، محل مناقشه بین ایران و امارات است و بنابراین کاملا امنیتی و سیاسی است. من در همه نوشتههایم، با برشمردن اسناد تاریخی و سیاسی فراوان، از حق حاکمیت ایران بر این جزایر دفاع کردهام. بههرحال گمان میکردم تا فرجههای پس از امتحانات دانشجویان، استانداری هم به من پاسخ میدهد و بنابراین در آن زمان میتوانم به این جزایر بروم. غافل از آنکه درخواستم پس از کلی این اتاق و آن اتاق رفتن در استانداری، به وزارت امور خارجه در تهران ارجاع داده شد و آنها هم پس از چند ماه، به امور کل خلیج فارس ارجاع دادند و پس از کلی این اتاق و آن اتاق رفتن، از اواخر اردیبهشت 1389 تاکنون، نامه من روی میز یکی از مدیران این اداره دارد خاک میخورد. هرچقدر از طریق تماس تلفنی و مراجعه حضوری پیگیر شدم، پاسخ میدادند که باید بررسی شود. در حالی که در آخرین پارافی که پایین نامه نوشته شده بود، موافقت ضمنی با این سفر اعلام شده و نهایتا نظر آن مدیر را آخرین گزینه اعلام کرده بودند. حالا آن مدیر برای چه رسیدگی نمیکند، نمیدانم. حالا میترسم این سفر هم به همان درد مبتلا شود. اما بههرحال من برنامهریزیهایم را انجام میدهم.

ب) برای بازدید از دریاچهها و جزیرهها، از قایق بادی خودم استفاده خواهیم کرد. در حال تهیه یک موتور مخصوص قایقهای بادی هستم تا دیگری مشکلی در این زمینه وجود نداشته باشد.

ج) دوستانی که اهل استانهای مرزی هستند، میتوانند در همه یا بخشی از استان خودشان، همسفر ما باشند تا هم در لذتها و هیجانهای سفر با هم شریک شویم، و هم راهنمای ما باشند.

د) ژول ورن، دور دنیا را در هشتاد روز به روایت کشید و من میخواهم دور تنها یک کشور، هشتاد روز بگردم. اختلاف اینجاست که شخصیتهای داستان ژول ورن، هدفشان تنها دور دنیا گشتن بود و آشنایی با جاذبههای طبیعی، فرهنگی و تاریخی آن منطقه برایشان اهمیتی نداشت. در حالیکه من، به طور متوسط برای هر استان مرزی، پنج روز وقت صرف میکنم تا بتوانم تنها نقاط مرزیاش را بشناسم. ضمن آنکه در برخی جاها (همچون جولفای آذربایجان در کنار جلفای ایران، زرنج افغانستان که زمانی پایگاه عیاران بود در نزدیکی زابل ایران، و...) از مرزهای سیاسی ایران خارج خواهیم شد تا به سرزمینهایی پا بنهیم که بدون بررسی و مطالعه آنها، بررسی نقاط داخلی نزدیک به آنها بیمعنا خواهد بود.

هـ) در گردشگریها و مسافرتهایم، آنچه بیش از خود سفر برایم اهمیت دارد، سفرنامهنویسی در وبلاگ است. خیلی دوست دارم شرایط به گونهای باشد که هر شب بتوانم سفرنامه همان روز را بنویسم و هر دو سه روز یکبار، وبلاگم را بهروزرسانی کنم.

حالا هر کسی مرد میدان است، این گوی و این میدان! در بخش دیدگاهها، خودش را معرفی کرده، نظرش را اعلام نماید.

پایهها:

تکمیل همایون، ناصر (1380)، مرزهای ایران در دوره معاصر، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی. چاپ دوم.

حافظنیا، محمدرضا (1381)، جغرافیای سیاسی ایران، تهران: سمت.

«مرزهای جغرافیایی و سیاسی ایران» در پایگاه پژوهشی اینترنتی آریابوم، به آدرس:

http://www.aariaboom.com/index.php?option=content&task=view&id=695

دانشنامه ویکیپدیا فارسی، ذیل اصطلاح «مرزهای ایران» به آدرس:

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86

دور ایران در هشتاد روز: نیاز به یک همسفر

مطالب مشابه :

احتمال تعطیلی شهر تهران در دو روز آینده

آموزش خصوصی تضمینی شنا در استخر منزل

مراحل انجام معاملات در بورس تهران

دور ایران در هشتاد روز: نیاز به یک همسفر

تقاضای مسئول فنی -معرفی فرصتهای شغلی برای داروسازان و دانشجویان 140 واحدی