شرایط اضطراری

چکیده :

یکی از الزامات مهم و تعیین کننده در سیستمهای مدیریت ایمنی و حتی زیست محیطی الزامی تحت عنوان " آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری" می باشد . دلیل گنجاندن این الزام در استانداردهای یاد شده اهمیتی است که این موضوع در کاهش عواقب حادثه دارد چرا که وجود خطاهای پنهان در سیستم همواره محتمل بوده و تمامی سازما ن ها متاثر از عوامل بیرونی می باشند. گاهاً این تاثیرات سازمان را به بحران کشانده و باعث بروز اختلالات اساسی در سیستم ها می گردند. با داشتن طرحی در خصوص آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری می توان تاثیر عوامل بیرونی - پس از بالفعل شدن این عوامل - را تا حد قابل ملاحظه ای کنترل نمود و کاهش داد .
در این مقاله سعی شده که تا حدی مفهوم واکنش در شرایط اضطراری روشن گشته و سپس بعد از آن با یک مثال عملی در یک کارخانه تولید لوله طریقه کار تیمهای واکنش سریع را مورد بررسی قرار خواهیم داد .

مقدمه :

بهر اندازه که اقدامات پیشگیرانه ( Reactive ) در سطح مطلوبی قرار داشته باشد غفلت از اقدامات واکنشی ( Proactive ) عواقب بسیار خطرناکی را بدنبال خواهد داشت . از آنجا که دستیابی به ایمنی 100 % ممکن نمی باشد ، در کنار اقدامات پیشگیرانه بایستی طرحی برای مقابله با حوادث پیش بینی نشده و یا وضعیتهای اضطراری در سازمان وجود داشته باشد . در وضعیت موجودِ کشور اکثر صنایع اقدام به تدوین طرحی تحت عنوان ”طرح واکنش در شرایط اضطراری “ یا ”طرح مقابله با بحران “ نموده اند که عمدتا از کارآیی لاز م برخوردار نمی باشد. عدم کفایت طرح های یاد شده اصولاً به دو عامل بستگی دارد :

1 - ضعف در برنامه ریزی و طرح تهیه شده بگونه ای که این طرح توانایی اتصال بخشهای سیستم را ندارد .
2 - عدم کفایت تیم ها در اجرای مفاد طرح که این مهم را می توان با تمرینات ادواری رفع نمود .
برای تهیه یک طرح آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری موثر سه مرحله اصلی وجو د دارد که شامل شناسایی پتانسیل های بحران ، برنامه ریزی برای واکنش وارزیابی برنامه ها می باشد .

واژگان و تعاریف :

• Emergency : واقعه ای غیر عادی که فرآیند ، پرسنل یا سرمایه های سازمان را تهدید می نماید .
• Emergency Response : برنامه ریزی ها و ایجاد هماهنگی لازم برای مقابله با یک رویداد شامل خطراتی که سیستم را تهدید می کند و تاکتیکهای مقابله با آنها .
• Crisis : رویدادی که بصورت ریشه ای ، خوش نامی سازمان ، آینده آن و فرآیند تولید آن را تحت تاثیر نامطلوب قرار دهد .
• Incident Commander : فرمانده ارشد عملیات واکنش در شرایط اضطراری و مسئول کمیته بحران سازمان .
• On-scene Commander : فرمانده اجرائی عملیات واکنش در شرایط اضطرای که در محل حادثه مستقر بوده و اطلاعات لازم را به کمیته بحران ارسال و دستورات مربوطه را از فرمانده ارشد دریافت و اجرا می نماید .

آمادگی برای واکنش در شرایط اضطراری :

در حالت واقعی همواره احتمال وقوع رویدادهایی که می توانند سازمان را دچار بحران نمایند وجود دارد و از طرفی زمان وقوع تعدادی از این رویدادها غیر قابل پیش بینی می باشد مانند زلزله ، سیل ، جنگ و تندبادها . لذا شناسایی این پتانسیل ها ( مواردی که می توانند سازمان را به
بحران بکشانند ) همچنین ایجاد و حفظ آمادگی برای واکنش در این شرایط می تواند خسارات ناشی از اینگونه وقایع را به حداقل برساند .
شناسایی پتانسیل های بحران در کارخانجات و سازما ن ها اولین قدم در راه کنترل حوادث منتج از این پتانسیل ها می باشد. تا زمانی که شناختی کامل و کافی از خطرات موجود در سازمان نداشته باشیم قادر به برنامه ریزی برای مقابله با آنها نخواهیم بود . در بخش شناسایی پتانسیل های بحران توجه به طبیعت فرآیند بسیار مهم می باشد . . بر اساس تعریف استاندارد OSHA حالت اضطراری می تواند به مواردی مانند نشت گاز سمی ، ریزش مواد شیمیایی ، نشت مخاطره آمیز گازهای قابل انفجار و اشتعال ، انفجارات و حریق ها و . . . نیز اطلاق گردد .

مرحله دوم ایجادِ آمادگی و برنامه ریزی برای واکنش در شرایط اضطراری ، شناسایی پتانسیل های پاسخگویی در مقابل بحران می باشد. در این مرحله سازمان علاوه بر تجهیزات واستعدادهای درون سازمانی ٬ امکانات برون سازمانی ( تاسیسات موجود در مجاورت سازمان ) که امکان استفاده از آنها وجود دارد را نیز مورد شناسایی و ارزیابی قرار خواهد داد . در اینگونه موارد معمولا سازمان با امضاء تفاهم نامه با سازمان های مجاور از ایشان در وضعیت های اضطراری کمک می گیرد .

در مرحله بعد با بررسی پتانسیل های بحران و استعدادهای پاسخگویی سازمان اقدام به تدوین برنامه هایی برای واکنش در شرایط اضطراری می نماید. در این مرحله با پیگیری سناریوهای از پیش تعیین شده ، سازمان به ارزیابی برنامه ها و استعدادهای پاسخگویی شناسایی شده می پردازد . تمامی مراحل فوق نیاز به پیروی از اصول و قواعد خاصی دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد .
طرح ریزی :
موثر بودن و کفایت طرح های آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری به تعدد این طرحها و اجرای آموزش های مرتبط با آنها بستگی دارد . می دانیم که بدون تعهدِ مدیریت هیچ برنامۀ ایمنی
به نتیجه نخواهد رسید ، طرح های مورد بحث نیز از این قاعده مستثنی نمی باشند . بنابراین از وظایف مدیریت می باشد که نسبت به موثر بودن و کفایت این برنامه ها حساسیت نشان داده و دستورات لازم در خصوص به روزآوری این برنامه ها را ابلاغ نماید .
طرح های اضطراری بایستی به اطلاع پرسنل رسیده و در دسترس ایشان قرار داشته باشد .

هر یک از طرح ها بایستی حداقل شامل موارد زیر باشد :

1 - روش های فرار اضطراری و مسیرهای فرار.

2 - رویه های عملیاتی که بایستی توسط پرسنل مستقر در سایت پیروی شود . این رویه ها بایستی شامل روش های خارج کردن سیستم از سرویس بصورت اضطراری باشد و قبل از تخلیه اضطراری واحد به اجراء گذاشته خواهند شد .
3 - رویه هایی برای شمارش پرسنل پس از تکمیل طرح تخلیه اضطراری .
4 - آموزش تعدادی امدادگر و تجهیز لوازم پزشکی لازم .
5- روش های اطلاع رسانی حوادث که نشانگر طریقه اعلان حوادث توسط پرسنل به گروه های مربوطه می باشد .
6 - مشخص نمودن اسامی و سمت های سازمانی که بایستی در کمیته بحران حضوربهم رسانند .
7 - لیست تلفن ها و اطلاعات لازم و ضروری.

آموزش :

ارتباطات سازمانی ، آموزش های مورد نیاز و چگونگیِ پیگیریِ بروز وقایع اضطراری از دیگر
موارد مهم طرح ریزی می باشد. در زمینه نیازهای آموزشی در زمان وقوع بحران حداقل توجه به آموزش های زیر لازم و ضروریست :

1 - آموزش تخلیه اضطراری .
2 - آموزش های مربوط به شناسایی آژیرهای اضطراری.
3 - آموزش مربوط به طریقه اطلاع رسانی حوادث توسط پرسنل .
4 - رویه های خارج نمودن واحد از سرویس .
5- پتانسیل های وقوع وضعیت اضطراری .

این آموزش ها باید در زمان های زیر به پرسنل ارائه شود:

- هنگام شروع بکار سازمان

- برای کارمندان جدیدالاستخدام

- هنگامی که دستگاهی جدید ، موادی جدید یا فرآیندی جدید به سیستم اضافه می شود .
- هنگامی که رویه ها به روز شده یا تغییر می یابد .

- هنگامی که تمرینات انجام شده نشانگر نیاز پرسنل به آموزش بوده باشد .

- حداقل سالانه یکبار.
اجرا :
پس از تکمیل طرح ریزی و ارائه آموزش های لازم سازمان بایستی با اجرای مانورهای وضعیت
اضطراری
- همسو با پتانسیل های شناسایی شده
- بر اساس سناریوهای از پیش تعیین شده اقدام نماید .

در این مرحله کاستی های مرحله طرح ریزی و آموزش های تکمیلی مورد نیازشناسایی خواهد شد .
درمانورهای وضعیت اضطراری تمامی واحدهای سازمان و پرسنل مربوطه درگیر بوده و هماهنگی و عملکرد ایشان مورد ارزیابی قرار می گیرد .

مانورهای انجام شده بایستی در دو مرحله برنامه ریزی و اجرا گردند :

• مرحله اول : آزمون تئوری مانور

• مرحله دوم : آزمون عملی مانور

در مرحله اول سوالاتی پیرامون رویه ها ، دستورالعمل ها و پتانسیل خطر از پرسنل واحد پرسش خواهد شد ؛ در این مرحله دانش تئوری پرسنل درخصوص دستورالعمل ها و موارد مشا به مورد بررسی قرار می گیرد چنانچه نیاز به آموزش مضاعف احساس نشود مانور به مرحله عملی خواهد رسید

در مرحله عملی بدون اطلاع قبلی سناریوی از پیش تعیین شده به مرحله اجرا گذاشته خواهد شد و تمامی واحدهای درگیر درعملیات شرکت خواهد نمودند .

ارزیابی :
ارزیابی عملکرد نفرات کلیدی و تیم های عمل کننده در بحران پس از اجرای مانور الزامیست .
برای ارزیابی مانورها و عملکرد افراد و تیم ها بایستی شاخص هایی تعیین و مورد بررسی قرار
گیرد . در راستای این مهم تشکیل تیم ارزیابی برای کنترل صحنه عملیات ، مستند نمودن واکنش ها و مواردی اینچنینی لازم و ضروریست . استفاده از چک لیست توسط تیم ارزیابی بسیار مفید خواهد بود. جلسه ارزیابی مانورها می تواند بلافاصله پس از اجرا یا با فاصله زمانی کمی پس از اجرا برگزار شود . در این جلسه افراد کلیدی و سرپرستان تیم های عمل کننده شرکت خواهند داشت و نکات قوت و ضعف مانور را بررسی و ارزیابی خواهند نمود .
موارد مهم در یک طر حریزی :

موارد زیر به عنوان نکات مهم در یک طرحریزی مورد توجه خواهند بود :

- مشخص نمودن فرمانده ارشد ، مسئولیت ها و اختیارات وی ( با توجه به مطالب قید شده در بالا فرمانده ارشد همان مدیریت ارشد خواهد بودکه تام الاختیار می باشد ) .
- مشخص نمودن فرمانده عملیات مستقر در محل حادثه ، مسئولیت ها واختیارات .
- تهیه طرح های عملیاتی برای مقابله .
- جمع آوری اطلاعات اضطراری مورد نیاز( شامل عوامل بحران ساز، پتانسیل های پاسخگویی و . . . . )
- تهیه و بروزآوری نقشه های اضطراری سایت .
- مشخص نمودن تعداد پرسنل حاضر در محل حادثه .
- تعریف ارتباطات درون و برون سازمانی .
- مشخص نمودن سخنگوی سازمان در مواقع بحران .
- مشخص نمودن محل مرکز فرماندهی عملیات .

مراحل اجرا : مراحل اجرای یک طرح واکنش اضطراری از آغاز تا پایان عبارت است از:

فاز یک
17 چکمه
18 نردبان حریق
19 کپسول اکسیژن
20 کیف کمکهای اولیه
21 بازو بند سر گروه
22 آژیر و چراغ گردان
23 شیلنگ فایر باکس
نام و امضا تکمیل کننده :
3 – نقشه ها :
اطلاعات این نقشه ها شامل کروکی راههای فرار٬ محل کپسولها و فایر باکسهای آتش نشانی ٬ محل دتکتورها ٬ مناطق امن ٬ کانونهای خطر و سایر اطلاعات لازم می باشد.
این نقشه ها در طراحی مکان تجهیزات و نیز در زمان بروز حادثه برای شناسایی مناطق بسیار مفید است .
4 – تیمهای واکنش سریع : Emergency Response Teams ( E.R.T )
این تیمها در 3 گروه خاص تشکیل شده اند :

الف ) گروه پشتیبانی : که در صورت بروز حادثه به محل اعزام شده ٬ حادثه را شناسایی کرده ٬ به واحد مربوطه اطلاع و تجهیزات لازم را مهیا می کنند .
ب ) تیم مقابله : این گروه طبق آموزشهای خاصی که دیده اند وظیفه مقابله و دفع خطر را به عهده دارند . مانند اطفاء حریق

ج ) گروه امداد : این گروه نیز همچنان که از نامش پیداست ٬ وظیفه کمک و امداد رسانی را به عهده دارد .

این تیمها دارای برنامه ریزی خاصی برای واکنش در شرایط اضطراری می باشند و یا حتی مانورها می باشند .
برنامه تیم های واکنش سریع در سال 1385
ردیف محل مانور موضوع تاریخ اجرا
1 کیوسک منطقه A بررسی آمادگی حضور پرسنل 3/2/85
2 کیوسک منطقه B بررسی آمادگی حضور پرسنل 4/2/85
3 کیوسک منطقه C بررسی آمادگی حضور پرسنل 5/2/85
4 منطقه تیم C آتش سوزی و حریق 7/3/85
5 منطقه تیم A آتش سوزی و حریق 20/3/85
6 منطقه تیم B آتش سوزی و حریق 29/3/85
7 واحد ذوب مرکزی سوراخ شدن کوره 50 تنی 14/4/85
8 واحد لوله سازی تخلیه اضطراری سالن 4/5/85
9 واحد شوفاژ تخلیه اضطراری سالن 24/5/85
10 انبار محصول - پوتین امداد و نجات مصدوم 14/6/85
11 سایت اصلی گاز شرکت حریق و آتش سوزی 18/7/85
5 – مانور و ارزیابی عملیات :
در پی تشکیل این تیمها ٬ مانورهایی برای ارزیابی عملکرد آنها و نیز میزان واکنش افراد درگیر حادثه صورت می گیرد . در این ارزیابی بر اساس شاخصهای از قبل تعیین شده به تیمها امتیاز داده می شود که این امتیازات می تواند مبنایی برای اعطای پاداش به افراد باشد . در این شیوه ارزیابی نواقص را شناسایی کرده و قبل از وقوع حادثه نسبت به رفع آنها اقدام می شود . نمونه ای از این شناساییها ٬ کندن تونلی در زیر کوره 50 تنی ذوب بود . زمانی که این کوره سوراخ می شود ٬ مذاب داخل آن شروع به پاشش می کند و حتی وسایل اطفاء حریق نیز نمی تواند آن را مهار کند . تنها چاره در این زمان بستن دریچه خروجی کوره و تخلیه آن است که قاعدتا با پاشش ذوب نمی توان به آن نزدیک شد . لذا اقدام اصلاحی کندن تونلی از پشت کوره بود که در مواقع لزوم بتوان آن را تخلیه نمود .
از آنجاییکه هر مانوری هدف خاصی را دنبال می کند و در رسیدن به این هدف مراحل ویژه و حساب شده ای را طی می کند ٬ برای هر مانوری یک سناریو نوشته می شود . در این سناریوها تاریخ برگزاری مانور ٬ منطقه و خلاصه عملیات قبل از شروع مانور ٬ و نقاط ضعف و قوت شاخصها پس از ارزیابی آورده می شود . در زیر نمونه یک سناریو و نیز شاخصهای ارزیابی تیمها آورده شده است .
سناریوی مانور واکنش سریع :
نوع مانور : تخلیه اضطراری سالن
تاریخ برگزاری مانور : 4/5/85
ساعت اجرای مانور : 12 ظهر
منطقه عملیات : سالن لوله ریزی
شرح خلاصه مانور :
1 – هماهنگی با سرپرست سالن
2 – توجیه پرسنل جهت خروج از سالن
3 – به صدا در آوردن آژیر خطر جهت اعلام مصنوعی زمان زلزله یا حادثه مشابه
4 – زمان سنجی دقیق از بادی خروجی
5 – سرشماری افراد حاضر در شیفت
6 – تکرار 3 بار عملیات فوق و زمان سنجی
نقاط ضعف شاخص :
1 – چیدمان بار در خروجی قسمت تعمیرات لوله ریزی که این خروجی را مسدود نموده و اختلال در زمان تخلیه را باعث می شود .
2 – چیدن میز کار و 3 عدد سنگ خرطومی واحد سنگزنی جهت تعمیرات
نقاط قوت شاخص :
1 – زمان سنجی اول 13.37 ثانیه
2 – زمان سنجی دوم 11.24 ثانیه
3 – زمان سنجی سوم 10.00 ثانیه
شاخصهای ارزیابی تیم واکنش سریع
نام مانور : تاریخ :
1 – زمان حضور اعضای تیم واکنش سریع در محل حادثه :
تا 15 ثانیه تا 30 ثانیه تا 40 ثانیه تا 50 ثانیه 60 ثانیه به بالا
5 4 3 2 1
2 – زمان در تخلیه اضطراری سالنها و اماکن :
20-30 ثانیه 31-40 ثانیه 41-50 ثانیه 51-60 ثانیه 60 ثانیه به بالا
5 4 3 2 1
3 – نظم و ترتیب افراد در عملیات و عدم تداخل کاری :
بدون اشتباه حداقل یک خطای ثبت شده حداقل دو خطای ثبت شده حداقل سه خطای ثبت شده بیش از سه خطای ثبت شده
5 4 3 2 1
4 – صحیح و درست عمل نمودن افراد و پرهیز از اشتباه درعملیات مقابله :
بدون اشتباه حداقل یک خطای ثبت شده حداقل دو خطای ثبت شده حداقل سه خطای ثبت شده بیش از سه خطای ثبت شده
5 4 3 2 1
5 – صحیح و درست عمل نمودن افراد و پرهیز واکنش در شرایط اضطراری
مرحله 1 تماس اولیه مبنی بر وقوع حادثه
مرحله 2 اطلاع به فرمانده ارشد عملیات و آماده سازی مرکز فرماندهی عملیات
مرحله 3 ارزیابی تیم های مقابله با واکنش اضطراری و سنجش وضعیت موجود در مقابل این تیم ها
مرحله 4 مشخص نمودن فرمانده عملیات مستقر در سایت
مرحله 5 مشخص نمودن منطقه خطر
مرحله 6 تماس با تیم های امدادی درون سازمانی و برون سازمانی در صورت نیاز
مرحله 7 تماس با مسئولین و مدیرانی که بایستی در جریان واقعه قرار گیرند
مرحله 8 تماس با مراجع قانونی در صورت نیاز
مرحله 9 اطلاع رسانی به پرسنل و افراد حاضر در سایت و رسانه ها
فاز دو واکنش های بازیابی و بازدارنده
مرحله 10 تماس با خانواده درجه یک پرسنل ( همسر،پدر،مادر، فرزند )
مرحله 11 ارزیابی خرابی ها و خسارات وارده به واحدها
مرحله 12 اعلام گزارش ارزیابی به مدیریت ارشد
مرحله 13 تماس با طرف های قانونی متصل به سازمان ( مانند شرکت های بیمه و . . . )
مرحله 14 اتخاذ تصمیم توسط مدیریت ارشد در خصوص خارج نمودن واحد ازسرویس یا ادامه عملیات واحد ( اقدامات اصلاحی )
تخلیه اضطراری پرسنل در فاز یک انجام می شود و بدیهی است پس از شروع عملیات و بر اساس دستورات فرماندهان عملیات ، طرح تخلیه اضطراری اجرا خواهد شد .
در ادامه مباحثی مانند تمیز کردن سایت پس از حادثه و تهیه گزارش تحلیلی پیگیری خواهد شد که به اقدامات تکمیلی معروف می باشند .
بدیهی است در صورت بروز هرگونه حادثه اقدامات واکنش در شرایط اضطراری بلافاصله به اجرا گذاشته نمی شود و فعال نمودن این رویه ها نیز با توجه به پیامد های آن در مواردی که نیاز ضروری به آنها احساس نشود به نفع سازمان نمی باشد . بدین معنا که با در نظر گرفتن طبیعت حادثه و گستردگی آن شاید نیاز به بکارگیری تمام توان سازمان و یا نیاز به نیروهای امدادی برون سازمانی نباشد . لذا بهترین کار تقسیم بند ی و سطح بندی حوادث می باشد . در اینجا فرماندهان عملیات ( فرمانده سایت و فرمانده ارشد ) سطح حادثه را مشخص می نمایند و بر اساس سطح مشخص شده ، توان شرکت سازماندهی می شود.
سطوح بحران پیشنهادی در بعضی از دستورالعمل ها عبارت است از:
- سطح یک عدم وجود خطر برای جامعه : در این حالت خطری خارج از سازمان وجود ندارد و جامعه در معرض خطر نمی باشند . در این حالت امکان کنترل سریع خطر وجود دارد . خطری متوجه جامعه بیرونی نمی باشد و پرسنل سازمان توانایی کنترل وضعیت بوقوع پیوسته را دارند . آلودگی زیست محیطی قابل ملاحظه ای روی نداده است و تخلیه اضطراری در این مرحله اجرا نخواهد شد .
- سطح دو وجود خطر بالقوه برای جامعه : در این حالت احتمال کشانیده شدن بحران به بیرون از سازمان و در خطر قرار گرفتن همسایگان سازمان وجود دارد . در این حالت استفاده از نیروهای امدادی برون سازمانی امری اجتناب ناپذیرمی باشد و تاثیرات مخرب زیست محیطی شدیدی در پی حادثه روی خواهد داد . در این وضعیت طرح تخلیه اضطراری سازمان به مرحله اجرا گذاشته می شود . در تخلیه اضطراری پرسنلی که در امر کنترل بحران دخالتی ندارند به نقاط ایمن فراخوان می شوند و در این نقطه منتظر فرامین بعدی خواهند ماند . بنابراین در این حالت کنترل خطر با همکاری نیروهای امدادی برون سازمانی مقدور می باشد .
- سطح سه وجود خطری حتمی و محرز برای جامعه : در این حالت امکان کنترل خطر وجود ندارد ، ایمنی جامعه بصورت عمومی مورد تعرض قرار گرفته ، آلودگی زیست محیطی قابل ملاحظه ، شدید و گسترده ای روی داده است . کمک گرفتن از نیروهای امدادی برون سازمانی لازم و ضروریست . طرح تخلیه اضطراری بصورت تمام اجرا گذاشته می شود و پرسنل از نقاط امن به بیرون از سازمان تخلیه می شوند . در این مرحله علاوه بر پرسنل با کمک نیروهای امدادی برون سازمانی طرح تخلیه اضطراری مناطق مسکونی و سایر همسایگان سازمان و حتی تمامی شهر اجرا می شود .
مسئول تخلیه اضطراری پرسنل باید مشخص شده و مسئولیت ایشان شرح داده شده باشد. بهتر است فرمی برای مستندسازی بحران از ابتدای اطلاع رسانی تا تقسیم وظایف تهیه و همزمان با پیشرفت مراحل عملیات تکمیل گردد .
یک مثال عملیاتی :
نمونه ای که مورد مطالعه قرار گرفته یکی از کارخانه های ریخته گری تحت عنوان کارخانه لوله و ماشین سازی ایران می باشد که اقدام به استقرار تیمهای واکنش سریع در این شرکت نموده است . برای قابل لمس تر بودن مسئله ٬ آتش سوزی و حریق مخازن گازوییل و نیز تخلیه اضطراری سالنها را شرح می دهیم .
مراحل کاری واکنش سریع :
1 – شناسایی وضعیتهای غیر عادی یا شرایط اضطراری :
در ابتدا این شرایط توسط واحد ایمنی و بهداشت شناسایی می شود و سپس برای هر یک از این شرایط یک شناسنامه نوشته می شود ( در زیر یک نمونه از این شناسنامه ها آورده شده است ) که در این شناسنامه ها راهکارهایی برای مقابله با آن وضعیت ارائه می گردد.
آتش سوزی و حریق مخازن گازوییل
1-2- ضمن حفظ خونسردی فوراٌ با شماره تلفن 360 تیم واکنش اضطراری تماس بگیرید
2-2 - فوراٌ افراد را از خطر مطلع کنید و منطقه حریق را ترک نمایید
3-2- ناحیه نشت مواد و حریق را تا شعاع حداقل 25 متر از افراد تخلیه نمایید
4-2- از تردد و عبور افراد متفرقه به نزدیکی محل حریق جلوگیری نمایید
5-2- در نشتی ها و حریق های بزرگ افراد باید خلاف جهت باد بایستند
6-2- گاز و بخارات حاصل از سوختن گازوییل از هوا سنگین تر بوده و در نقاط زیر زمینی منتشر می شوند . از ماندن در مناطق زیر زمینی مجاور محل حریق خودداری نمایید
7-2- سعی نکنید برای برآورد میزان خطر از زیرزمینهای مجاور به محل حریق نزدیک شوید
8-2- برای ورود به منطقه خطر فقط افراد تیم واکنش اضطراری مجازند با استفاده از تجهیزات تنفسی مجهز به اکسیژن وارد منطقه آلودگی شوند
9-2- تیم پشتیبانی موظف است میزان حادثه را سریعاٌ تخمین زده و باتوجه به امکانات موجود شرکت سریعاٌ با امداد آتش نشانی تماس بگیرد
10-2- برای اطفاء حریق تا حد ممکن و تا نقطه ای که آب به حریق می رسد از محل حادثه فاصله بگیرید
11-2- خطر انفجار مخزن گازوییل بدلیل تراکم گاز و بخار در جداره مخزن همواره وجود دارد
12-2- اگر حریق در مجاورت مخازن شعله ور شده است ، مخازن را تا پایان آتش سوزی بوسیله پاشش آب خنک نگهدارید
13-2- اگر مخزن و یا تانک حاوی گازوییل صدای غیر عادی داد و یا رنگ آن تغییر کرد سریعاٌ افراد را دور کرده و از آن فاصله بگیرید
14-2- برای اطفاء حریق مخازن گازوییل نیاز به کف آتش نشانی است لذا پاشیدن بی مورد آب در صورت اختلاط با گازوییل و نشت به محوطه و لوله های فاضلابرو خطر آلودگی محیط زیست را دارد
15-2- پس از عملیات اطفاء برای پاکسازی منطقه از خاک رس و شن بعنوان ماده جاذب استفاده نمایید
16-2- در صورت مشاهده نشتی مواد فوراٌ با استفاده از شن و خاک و ماسه محل نشت و مسیر آن را سد نمایید
17- 2- روش کمک های اولیه مصدومین را به شکل زیر به کار بگیرید :
- انتقال مصدومین به هوای آزاد
- تنفس مصنوعی در صورت نیاز / استفاده از کپسول اکسیژن در صورت نیاز
- در آوردن لباسهای آلوده و کفش مصدوم
- در صورت تماس با پوست و چشم ٬ سریعاٌ شستشو با آب توصیه میشود
- انتقال مصدوم به بهداری و مرکز اورژانس
تخلیه اضطراری سالنها
1- تخلیه اضطراری سالن در مواقع وقوع وضعیت های اضطراری مانند زلزله انفجار- آتش سوزی ها و ... انجام می شود .
2- در هر سالن باید تعدادی از افراد را فقط برای راهنمایی سایر پرسنل معین نمود .
3- این افراد تعیین شده موظفند سریعاً در مورد مسایل ذیل اقدام نمایند :
1-3- تلفنچی سازمان به محض دریافت پیام خطر موظف است سریعاً در کوتاهترین جمله به کل سازمان اعلام خطر نماید .
2-3- کلیه افراد تیم های واکنش سریع ، موظفند به فوریت بعنوان راهنما بقیه افراد را به سمت دربهای خروجی اضطراری سالن هدایت نمایند .
3-3- افراد تیم های واکنش سریع موظفند از هجوم افراد و عبور آنها از کنار مکانهای پر خطر جلوگیری نموده و هشدار دهند .
4-3- پرسنلی که زمان لازم برای رسیدن به درب خروجی اضطراری را ندارند باید در محل های ایمنی که خطر سقوط اشیاء و قطعات را ندارد پناه بگیرند .
5-3- ازدحام بیش از حد افراد در یک درب خروجی و ایجاد حادثه برای افراد محتمل است لذا افراد تیم های واکنش سریع موظفند پرسنل را به سمت خروجی های مختلف هدایت نموده و از ایجاد ازدحام جلوگیری نمایند .
افراد تیم واکنش سریع پس از اطمینان از تخلیه کامل سالن سریعاً محل را ترک خواهند نمود .
6-3- پرسنل پس از ترک سالن ها نباید در کنار درب خروجی ازدحام نمایند .
7-3- پس از خروج از سالن همه افراد بایستی حداقل 20 متر از سالن فاصله بگیرند و این فاصله در شعاع سالن رعایت گردد .
2 – تجهیزات :
تجهیزا ت مورد نیاز در این شرایط همگی در کیوسکهای واکنش سریع نگهداری می شوند . این اتاقکها در مسیرهای مابین سوله های تولید تعبیه شده اند . در شرکت لوله و ماشین سازی بنا به وسعت و نحوه قرار گرفتن سالنها ٬ 3 کیوسک و به تبع آن 3 تیم واکنش سریع داریم . ( در مرحله چهارم راجع به این تیمها توضیحات بیشتری آورده خواهد شد )
در درون این کیوسکها انواع اقلام مقابله ای و امدادی نگهداری می شود از جمله آژیر٬ تلفن اضطراری ( که با داخلی 360 از همه نقاط کارخانه قابل دسترسی می باشد . ) برای کنترل این لوازم چک لیستهایی تهیه شده است که همواره اقلام داخل کیوسک تامین شده باشد .
چک لیست کنترل اقلام
کیوسکهای واکنش سریع
شرکت لوله و ماشین سازی ایران
ردیف شرح اقلام تاریخ تکمیل شرح نواقص
1 چراغ قوه
2 طناب نسوز
3 طناب معمولی
4 نوار خطر
5 زنجیر خطر
6 کوزه خطر
7 تلفن بی سیم
8 تبر
9 ماسک ایمنی فیلتر دار
10 پتو
11 برانکاد
12 آتل شکستگی
13 چسب و باند
14 کپسول اطفا حریق
15 لباس ضد حریق
16 کلاه ضد حریق از اشتباه درعملیات امداد رسانی :
بدون اشتباه حداقل یک خطای ثبت شده حداقل دو خطای ثبت شده حداقل سه خطای ثبت شده بیش از سه خطای ثبت شده
5 4 3 2 1
6 – صحیح و درست عمل نمودن افراد و پرهیز از اشتباه درعملیات پشتیبانی :
بدون اشتباه حداقل یک خطای ثبت شده حداقل دو خطای ثبت شده حداقل سه خطای ثبت شده بیش از سه خطای ثبت شده
5 4 3 2 1
7 – مهار کامل خطر و اعلام وضعیت عادی :
تا 5/1 دقیقه بین 5/1 تا 2 دقیقه بین 2 تا 5/2 دقیقه بین 5/2 تا 5/3 دقیقه بین 5/3 تا 4 دقیقه
5 4 3 2 1
8 – پاکسازی منطقه عملیات و توجه به آلودگی زیست محیطی :
پاکسازی کامل حداقل یک خطای ثبت شده حداقل دو خطای ثبت شده حداقل سه خطای ثبت شده بیش از سه خطای ثبت شده
5 4 3 2 1
9 – نتیجه ارزیابی کلی مانور بر اساس میانگین مجموع امتیازات :
عالی خیلی خوب خوب متوسط ضعیف
5 4 3 2 1
با علامت ضربدر امتیازات را مشخص کنید .
نتیجه گیری :
با توجه به عواقب هولناک حوادث طبیعی ، صنعتی و ... داشتن طرحی برای مقابله و کنترل عواقب این حادثه بقاء سازمان را تامین خواهد نمود . در این راستا شناسایی نقاط بحران خیز سازمان ، بلایای طبیعی موجود در محل جغرافیایی سازمان و پتانسیل های بحران امری مهم و حیاتی می باشد . در پی این شناسایی برآورد استعدادهای موجود در سازمان و نیروهای امدادی برون سازمانی برای پاسخگویی در قبال این بحران ها جهت برنامه ریزی و ایجاد طرح واکنش درشرایط اضطراری امری ضروری می باشد . آموزش ها و مستندسازی های مرتبط در این زمینه جهت تقویت طرح بسیار مفید می باشند . تمرین ها و مانورهای واکنش در شرایط اضطراری نیز ازالزامات این طرح ها می باشد که بایستی دقت نماییم اجرای این تمرینات با تمرینات آتش نشانی اشتباه نشود و اهمیت مانورهای واکنش در شرایط اضطراری به هیج وجه نبایستی کاسته شود .

نهایتاً تشکیل و سازماندهی کمیته بحران و داشتن الگویی مناسب جهت واکنش در شرایط اضطراری بهمراه انجام تمرینات دوره ای مدوام می تواند عواقب ناشی از این بحرانات را تا حد قابل توجهی کاهش دهد .

شرایط اضطراری

مطالب مشابه :

واکنش در شرایط اضطراری ( مصدومیت و برق گرفتگی)

آمادگی واکنش در شرایط اضطراری

نحوه آمادگی برای واکنش در شرایط اضطراری و آموزش پرسنل در صنایع

شرایط اضطراری

چک لیست نظارت و ارزشیابی بهداشت حرفه ای بیمارستان ها و واحد های بهداشتی درمانی

چک لیست اجرائی حاکمیت بالینی

روش اجرايي آمادگي و واكنش در شرايط اضطراري

برنامه پاسخ در شرایط اضطراری ERP=Emergency Response Plan