جستوجو و نجات در حوادث آوار

بی تردید باید اذعان نمود که افزایش تلفات انسانی و یا مصدومان باقیمانده در بقایای حوادث طبیعی یا غیرطبیعی اگر که سایر مسایل و موارد نقش خود را به خوبی ایفا کرده باشند، میتواند ناشی از ضعف اصول و مدیریت در فرماندهی و عدم اطلاع از مبانی عملیات در صحنههای حوادث و خصوصا حادثه آواربرداریها باشد. زیرا عدم آگاهی و استفاده از روشهای کاملا تجربی و سنتی و تشدید استرسهای جانبی وارد شده به فضا و نفرات درگیر در محیط حادثه در گسیختگی کوتاهمدت نیروهای امداد و نجات تاثیرات سوء فراوانی بر جای میگذارد و منجر به افزایش تلفات در حوادث میگردد.

با ذکر این مقدمه این سوال پیش میآید که پس چگونه میتوان در حوادث و خصوصا حوادث آوار، عملیاتی مفید و موثر و بازدهی مطلوب از آن حاصل شود.

عملیات جستجو و نجات در هنگام آوار را به پنج مرحله میتوان تقسیمبندی و هر مرحله را پس از تکمیل مرحله قبلی دنبال نمود. این پنج مرحله عبارتند از:

مرحله 1:

شناسایی یا ارزیابی اولیه که به دو بخش تقسیم میگردد.

الف- جمع آوری اطلاعات

در این بخش کلیه مستندات و اطلاعات قاب دریافت که میتواند به ایجاد برنامه عملیاتی مدبرانهای رهنمون گردد، جمعآوری میشود. این دادهها در قالب جملات زیر قابل بررسی و دریافت میباشد.
- زمان ریزش و کلیه مسایل و موارد جانبی مربوط به صحنه به جای مانده از آوار
- تعداد متصرفین و ساکنان احتمالی در ساختمان به هنگام آوار
- در صورت امکان دسترسی به نقشه ساختمان، اطلاع از نوع سازه، عمر ساختمان
- خطراتی که محل را تهدید میکند و اتخاذ تدابیر لازم درباره آنها با استفاده از امکانات موجود عملیاتی و تجهیزاتی
- شناسایی موقعیت تاسیسات ساختمان شامل آب، برق و گاز و...
- تعداد نفراتی که قبل از ریزش و پس از ریزش آوار از ساختمان و موقعیت خارج شدهاند.
- اخذ اطلاعات محلی از افراد یا آگاهانی که در موقعیت حضور دارند و یا به طریقی بتوان به آنان دسترسی یافت.
- منابع مورد نیاز و قابل دسترس برای عملیات نجات
- نفرات و گروههای نجات و امداد حاضر در صحنه
- نفرات و گروههای نجات و امداد عازم به محل و موقعیت آنان
- منابع پشتیبانی و قابل دسترس
- استفاده از تجربیات و برنامههای موفق عملیات آواربرداری که در گذشته به دست آمده است.

ب- بازدید فنی

پس از انجام موارد بخش پیشین نوبت به بازدید فنی میرسد که عبارت است از:
- بازدید و شناسایی نقاط و محلهای پایداری بنا
- بازدید از محلها و کانون خطرات
- بازدید از محلها و نقاط قابل دسترس که احتمال محبوس شدن افراد در آنها وجود دارد.
پس از بررسیها و به دست آوردن اطلاعات لازم، کلیه اطلاعات جمعآوری شده گزارش میشود تا در جلسه توجیهی و پیش از شروع مرحله بعدی مورد استفاده و بهرهبرداری قرار گیرد. ارزیابیهای صورت گرفته از ساختمان و موقعیت محل به شکل بیرونی یا داخلی و یا تداوم با یکدیگر در کاهش زمان و سرعت بخشیدن به شروع عملیات نقش موثری در پی خواهند داشت.

مرحله 2:

هنگامی که تیم مسئول جمعآوری اطلاعات موقعیت خطرات و نیز استحکام بنا را ارزیابی و گزارش نمود، تیم بعدی با علامتگذاریها بر قابل دسترس آسیبدیدگان و مصدومانی را که قادر به حرکت روی پای خود هستند در مسیر و معبر شناسایی و علامتگذاری شده به طرف محل استقرار اورژانس پزشکی یا تریاژ روانه میسازند.
تیم فوقالذکر مسئولیت شناسایی مصدومان احتمالی گرفتار در زیر آوار را نیز برعهده داشته و موظف به شناسایی مکانهای مصدومان گرفتار در آوار و علامتگذاری آنها با درجهبندی هر مورد هستند.
(علامتگذاری با رنگ اسپری، روبان و یا هر وسیله نوشتاری قابل رویت مقاوم در مقابل اثرات و شرایط جوی باشد) در این مرحله وظایف تیمهای اول و دوم صرفا شناسایی و هدایت مصدومان سرپایی به محل تریاژ میباشد زیرا رسیدگی به افراد و مصدومان قابل دسترس در حوادث آسانتر از نجات سایرین در زیر آوار خواهد بود و میتوان تعداد بیشتری را به این ترتیب نجات داد زیرا در صورت درگیر شدن برای نجات افراد و مصدومان زیر آوار که نیازمند فراهم شدن تجهیزات فنی و تخصصی است زمان هم به سرعت سپری میگردد و شاید مجموع زمان صرف شده در چنین حوادثی برای نجات حتی یک نفر ساعتها و روزها وقت صرف شود.
سرعت عمل توام با احتیاط رمز موفقیت تیمهای عملکننده خواهد بود پس ضرورت ایجاب میکند که کلیه تیمها تجهیزات مناسب تعیین شده را به همراه داشته باشند.
در زمان ورود تیمهای اول و دوم به محل و موقعیتهای در ساختمان ابتدا باید مسیرها و محلهای جستجو را علامتگذاری نمایند و در بدو ورود نیز تیم اول به طرف راست و تیم دوم هم به طرف چپ در داخل به پیش روند. هدف از چنین روشی اجرای ساختار ایمن به منظور برقراری و استمرار ارتباطات داخلی در محلها و کانونهای خطر و فضاهای تاریک میباشد.

تا هنگامی که تیمهای اول و دوم در داخل صحنه و موقعیت حضور داشته باشند، سایر نیروهای بیرونی موظف به همکاری برای تحویل افراد مصدوم و خارج شده از صحنه حادثه و هدایت و رساندن آنان به محل امن و محل تریاژ است. البته محل تریاژ نیز دارای تقسیمبندی به چهار بخش بحرانی- تثبیتشته مجروحان سرپایی و آسیبدیدگان و در نهایت بخش فوتشدگان است.

مرحله 3:

در این مرحله تیمها به محل و مکانهای احتمالی دارای تراکم جمعیتی داخل ساختمان که دارای آوار سبک باشد اعزام و هدایت میشوند. این تیمها به طور عمده از نیروهای مردمی و داوطلب میتوانند باشند که کارهای سادهتری به عهده ایشان گذارده میشود مثل:

افراد مخصوص حمل برانکارد

افراد برای کار آواربرداری کادر فنی

رابطین انتقال پیام و اخبار (پیک)

با توجه به تجمع احتمالی افراد داوطلب در صحنه حادثه و اشتیاق وافر آنان برای کمکرسانی در قالب گروهها و تیمهای نام برده شده فوق ضرورت دارد تا با سازماندهی در محل و بازوبند مشخص دارای حروف مخفف نامگذاری شده و در هنگام نیاز برای عملیات در نظر گرفته شده و انجام وظیفه محوله به آنان با سهولت و بدون سردرگمی صورت پذیرد.

وظیفه تیمهای جستجو در مرحله سوم فقط آواربرداری سبک بوده و نمیتوانند مصدومان زیر آوار را نجات دهند بلکه باید با علامتگذاری و مستندسازی این محلها و موقعیتها مراحل بعدی برای عملیات و نیروهای تخصصی را تسهیل نمایند.

هدف اولیه تیمها در مرحله سوم شناسایی و یافتن و انتقال مصدومان در سطح آوار است. کلیه تیمهای مرحله سوم باید قبل از شروع و اجرای مرحله چهارم به محل و نقاط امن تعیین شده مراجعت نموده باشند.

مرحله 4:

در این مرحله افراد تیمها به محلهایی اعزام و گسیل میشوند که قبلا توسط تیمها در مرحله سوم علامتگذاری شده و احتمال میرود. مصدوم یا مصدومان در زیر آنها وجود داشته باشند. همچنین از نقاطی که تعداد بیشتری گرفتار یا محبوس شده وجود دارد کار جستجو آغاز میشود و ضمن برقراری ارتباط کلامی یا ضربهزدنها مبادرت به یافتن و اطمینان از وجود آنان حسب تشخیص و بازخورد ارتباطات صورت میپذیرد. در مرحله چهارم بهکارگیری و استفاده از ابزارهای هیدرولیکی قابل حمل و سایر تجهیزات مشابه به منظور تخلیه نخالهها و اشیای در زیر آوارها انجام میشود، مسیر و مکانهای زیر آوار باز شود. همچنین در این مرحله مبادرت به علامتگذاری محلها و نقاطی که نیازمند بهکارگیری و استفاده از تجهیزات تخصصی سنگین باشد صورت میپذیرد.

انجام مرحله چهارم نیازمند نیروهای کارآمد و دارای تجربه و تخصص و به عبارتی حرفهای است که شهامت کار در محیطهای خطرناک و به طور لغزان و متزلزل در ساختمانها و تصرفات را دارا باشند. وجود تجهیزاتی مثل زندهیاب تصویری و الکتروشیمیایی، لوازم تخصصی کوهنوردی دستگاه تنفسی و... از ضروریاتی است که باید گروهها به همراه داشته باشند.

مرحله 5:

در این مرحله کلیه تیمها و نفرات قبل ساختمان و محل آواربرداری را باید ترک نموده و فقط تیم مشخص برای مرحله 5 با تجهیزات سنگین و آماده به کار در محل مشغول فعالیت برای آواربرداری شوند. در این مرحله جابجایی نخالهها و محلهای علامتگذاری شده توسط تیمها در مرحله 4 که برای رسیدن به اشخاص و مصدومان گیر افتاده در زیر آوار به منظور نجات آنان صورت میپذیرد. جابجایی قطعات بزرگ، برش آنها حفر تونل- استفاده از تجهیزات تخصصی هیدرولیکی اعم از جک و قیچی و بالشتک شمعک زدن- برش آهنآلات توسط جوش برقی یا استیلن و سایر ابزارآلاتی که در گروه تخصصی و ویژه نجات و امداد و به نحو ممکن از این وسایل و بسته به شرایط استفاده و به کار گرفته میشوند.

در مرحله 5 توجه به پایداری سازهها و مستحکمسازی آنها و تقویت بخشهای دارای ریزشهای احتمالی برای پایداری ساختن این مواضع در حین عملیات حتما باید صورت پذیرد. هنگام اتمام عملیات مرحله 5 و انجام یک جستجوی کامل و همهجانبه در تمامی بخشها آن و اطمینان از عدم حضور اشخاص زنده در آن مدیر عملیات میتواند دستور خاتمه عملیات جستجو را اعلام و ساختمان آماده برای تخریب شود.

یادآوری این نکته در هنگام عملیات نجات و آواربرداری حایز اهمیت است و آن اینکه در زمان گسترده بودن ساختمانها و محلهای آوار اگر خواسته باشیم تا افراد بیشتری نجات داده شوند ضرورت دارد تا تیمها عملیات در دست اقدام مرحله 5 را متوقف و برگشت به مرحله 4 نمایند. تا با صرف وقت و امکانات زیاد نتیجه احتمالی اندک عایدشان نشود بلکه با آواربرداری کم بازماندههای قابل دسترس بیشتری را که در حال مرگ هستند نجات دهند.
در طی انجام عملیاتها در تمامی مراحل 1 تا 5 رعایت استانداردها و استفاده از علایم و مبنای قراردادی در امور عملیات نجات و آواربرداری به عنوان رموز موفقیت تسریع و تسهیل امور مدیریت و هدایت و برنامهریزی محسوب میشوند. بنابراین توجه به دستورالعملهای ارزیابی و علامتگذاری آوارهای شهری مانند سیستم شناسایی مشترک- ارزیابی سازهها- نتایج ارزیابیها از نکات بارز و شناسههای عملیات جستجو در آواربرداریها به حساب میآیند.

سیستمهای علامتگذاری در عملیات جستجو در آوار

این سیستمها به بخشهای زیرین تقسیم میشوند:

- محلها و نقاط تعیین شده یا سایتهای عملیاتی
- ارزیابی سازه شامل علامتگذاری سازه یا خطرات جانبی آن و علامتگذاری حاصل از جستجو و موقعیت مکانی مصدوم
- علامتگذاری عمومی (نوارها و روبانهای هشدار)
- علامتگذاری بر روی تجهیزات و وسایل نقلیه
- علامتگذاری تیمها و وظایف محوله
- علایم اختصاری

علامتگذاریها باید با استفاده از شبرنگ و یا رنگهای فسفری روشن باشد تا کاملاً قابل رویت و شناسایی گردند.

کلیات علامتگذاری

در صورت عدم وجود نقشه از موقعیت و یا سایت تحت پوشش عملیات به کار بستن نکات ذیل الزامی است.
- تهیه کروکی محل
- شناسایی و علامتگذاری محل و موقعیتها
- تعیین شماره یا نام برای هر سایت شامل بخش خروجی و بخش داخلی
توجه به مشخص شدن موقعیتها در فضای داخل دو سازه و آدرسدهی آن باید از یک جناح آغاز و به صورت عددی و در جهت حرکت عقربه ساعت شمارهبندی شود. مثل شکل زیر:
همچنین فضای داخل سازه باید به چهار بخش داخلی تقسیم و در جهت حرکت عقربههای ساعت نامگذاری شود. مرکز سازه که بخشی از چهار قسمت را دربرمیگیرد با حرف جداگانهای نمایش داده میشود.

در سازههای چند طبقه برمبنای دید از بیرون شمارهگذاری انجام میشود که طبقه همکف با عدد صفر و طبقات بالای آن به صورت 1F و 2F و بیشتر و طبقات زیر صفر به صورت 1B و 2B و بیشتر علامتگذاری میشود.
در علامتگذاری ارزیابی سازهها با استفاده از یک تابلو به ابعاد 1×1 و در اولین نقطه دسترسی به هر سازه مشکوک میتوان نصب نمود و اطلاعات زیر را بر روی آن نوشت:

- ذکر خطرات احتمالی در قسمت بالای تابلو
- مجاز یا غیرمجاز بودن ورود در قسمت داخلی آن
- اسم تیم و گروه و ساعت شروع و خاتمه عملیات
- تعداد مصدومان زنده در قسمت چپ تابلو
- تعداد اجساد در سمت راست تابلو
- با خاتمه عملیات نیز دایرهای به دور تابلو کشیده میشود

وجود سایر علایم و استفاده از آنها در موقعیت و مکانهای حادثه آواربرداری که نشانگر محدوده عملیات- محل آوار یا منطقه خطرناک- پست فرماندهی پایگاه عملیاتی جستجو- سایت عملیاتی- محوطه فرود هلیکوپتر- محل تریاژ و حاکی از رعایت ضوابط و دستورالعملها و وجود مدیریت قوی و منظم بر امور عملیات در صحنه میباشد.
بنابراین با استفاده و به کار بستن چنین روشهایی امید آن میرود که در صورت بروز آوار در حجم کم یا گسترده بتوان از افزایش تلفات و صدمات به حادثهدیدگان و تحمیل خسارات سنگین به تجهیزات و اتلاف منابع نیروی عملیاتی به طور چشمگیر و قابل ملاحظهای کاسته شود و نتایج حاصله رضایتمندی کارکنان و اقشار مختلف جامعه را به دنبال داشته باشد.

جستوجو و نجات در حوادث آوار

مطالب مشابه :

آگهی استخدام سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران

شهرداری های یزد استخدام می کنند

استخدام شهرداری سال 92 در یزد

جستوجو و نجات در حوادث آوار

آشنایی با مفاهیم زمین لرزه

حريق

آگهی استخدام سازمان آتش نشانی+کارت آزمون

درهنگام آتش سوزی چه باید کرد ؟

تاريخچه آتش نشاني

مقررات ایمنی ترمز آسانسور