مدیریت اقتصادی و دخل و خرج خانواه

شاید شما نیز خانواده هایی را می شناسید که با وجود درآمد معمولی اما در سایه یک مدیریت کاملا آگاهانه با برنامه ریزی صحیح علاوه بر تأمین نیازهای روزانه زندگی بخشی از درآمد خود را نیز پس انداز می کنند.
چگونه می توان به مدیریت اصولی هزینه ها در خانواده دست یافت؟ برخی از کارشناسان عدم رقابت در مسیر چشم و هم چشمی ها، اعتدال در هزینه کردها و تشریک مساعی والدین، چگونگی هزینه ها را مهمترین راهکارهای دست یابی به این نوع مدیریت عنوان می کنند. هنوز تا زمان مراسم سالگرد ازدواجتان دو هفته وقت باقی است. زن اصرار بر تغییر دکوراسیون خانه با تعویض مبلمان، فرش، پرده ها و دو تابلوی کوبیده بر سینه دیوار را دارد. مرد می اندیشد که اگر مبلغ وام دو میلیونی خود همراه با پول ساعت ها مسافرکشی در وقت اضافه و صرفه جویی در خریدهای روزانه را کنار هم قرار دهد تازه می تواند بخشی از وسایل پیش بینی شده برای برگزاری جشن باشکوه سالگرد ازدواجشان را تهیه کند. زن اصرار می ورزد و مرد می کوشد او را به آن چه هست قانع کند. هنوز دو سال از تشکیل زندگی مشترکشان نمی گذرد که به تدریج روی به هم ترش می کنند و چهره در هم می کشند!
و جلوگیری از ریخت و پاش
بی توجهی به مدیریت صحیح هزینه ها در خانواده گاهی بحران ساز می شود به گونه ای که کانون گرم خانواده را به فروپاشی تهدید می کند. مهناز غلامی که خود را 44 ساله و دارای سه فرزند معرفی می کند، می گوید که بیشتر اوقات خود را در خانه می گذراند. وی درباره چگونگی اداره هزینه های زندگی معتقد است که برای مدیریت هزینه ها باید یک تقسیم بندی صحیح و اصولی داشته باشیم. پیش از خریدهای آن چنانی باید هزینه های ضروری و نیازهای روزانه، اجاره مسکن، اقساط احتمالی را از درآمد ماهانه جدا کرد و برای باقیمانده درآمد درباره پس انداز و خرج های نابهنگام برنامه ریزی کرد. وی می گوید: «مدیریت اقتصادی خانواده را باید به زنان سپرد. چون آنها به هنگام خرید اولویت بندی کرده و به مرغوبیت جنس و کالا توجه بیشتری دارند. در خرید حوصله بیشتری به خرج می دهند.» در یکی از مراکز مطرح خرید سوژه گزارش را پیگیری می کنم. فروشنده مغازه مانتو فروشی با تأکید بر این که به دلیل نوع شغل خود با مشتریان خانم بیشتر سروکار دارد و تا حدودی روحیه آنها را می شناسد، معتقد است که هزینه های زندگی را باید مرد خانه اداره کند. چون بودجه اصلی را او به خانه می آورد و بهتر می تواند برنامه ریزی کند. وی می گوید که برخی از زنان با پیروی از یک اخلاق ناپسند و براساس چشم و هم چشمی خرید کنند و به جای هزینه کردن روی مسائلی مثل آموزش های فرهنگی و اجتماعی، فقط به زرق و برق و تجملات بها می دهند.» وی می گوید که هفته گذشته یک مشتری به مغازه اش مراجعه کرد و با اظهار ناراحتی از اینکه مانتویی را که دو سه هفته قبل خریده رنگش از مد افتاده، دوباره درخواست مانتویی جدید با رنگ جدیدتر را داشت. یکی دیگر از همکاران او که گفت و گوی ما را می شنود برخلاف نظر دوست خود با اشاره به این که همه خانمها این طور فکر نمی کنند می گوید: «برخی خانمها وقت بیشتری دارند و برخی دیگر درگیری فکری کمتری در بیرون از خانه دارند بنابراین بهتر می توانند هزینه های زندگی را مدیریت کنند، البته بخشی از هزینه ها هم برعهده مرد خانه است ولی خانمها راحت تر می توانند تصمیم گیری و خرید کنند.» وی معتقد است به شخصیت زنان هم بستگی دارد که تا چه حد شرایط همسرشان را درک کنند و می گوید: «اگر زن قانع باشد آن مرد حتماً در زندگی موفق خواهد شد.»
اعظم افتخاری که در آستانه تشکیل زندگی مشترک قرار دارد و در یک موسسه آموزش زبان تدریس می کند، می گوید: «این که مدیریت هزینه های زندگی با مرد باشد یا زن، خیلی فرق نمی کند. بنابراین مهم این است که در زندگی براساس اولویت ها هزینه کنیم. البته مشکلات اقتصادی هم زیاد است ولی با یک برنامه ریزی دقیق می توان زندگی آرام و بی استرسی را شروع کرد.» وی با اشاره به این که مرد و زن باید برای اداره بهتر زندگی با یکدیگر مشورت کنند می گوید: «چه اشکالی دارد مثلا به جای این که اول زندگی برای تهیه مبلمان، لوستر یا تلویزیون بزرگ چند میلیون هزینه کنیم، در امر مسکن سرمایه گذاری داشته باشیم تا بتوانیم بعداز چند سال هزینه اجاره خانه را از سبد زندگی خارج کنیم؟»

درک اولویت های زندگی
بسیاری از خانواده ها به دلیل عدم مدیریت اقتصادی در داخل و خارج خانوار، با مشکلات مالی و حتی خانوادگی روبه رو می شوند و این در حالی است که تحقیقات آماری نشان می دهد با مدیریت اقتصادی در خانواده بیش از 50 درصد مشکلات مالی را می توان کاهش داد.
ابوالفضل نظری خود را کارمند یک شرکت معرفی می کند که 15سال از زندگی مشترک او می گذرد. می گوید: « مدیریت صحیح هزینه حتی از میزان درآمد خانواده هم مهمتر است. در برخی خانواده هایی که درآمدی بالاتر از هزینه های جاری دارند مدیریت کمتر به چشم می آید و به عبارتی اسراف صورت می گیرد. اما بی تردید مدیریت صحیح در هزینه، نظم اقتصادی و سلامت خانواده را تضمین می کند.» وی می گوید: «تنظیم درآمد خانواده با سبد خانوار را که شامل غذا، پوشاک، تحصیل، مسکن، بهداشت، مسافرت، پس انداز، می شود مدیریت هزینه خانواده می نامند، البته در شکل فنی تر جامعه که مرد بعنوان مسئول درآمدزایی یا نان آور خانواده بود، مدیریت هزینه هم برعهده او بود. اما باافزایش حضور بانوان در جامعه و فعالیت آنها در علم آموزی و مشارکت در عرصه های اقتصادی جامعه و همچنین افزایش هزینه های زندگی، مدیریت هزینه ها باید هدفمند کرد به صورتی که مهم این نیست که زن یا مرد کدامیک مسئول مدیریت هزینه های زندگی باشد، مهم این است که درک متقابلی از اولویت های زندگی داشته باشند و تفاهم لازم را برای تخصیص میزان درآمد به هزینه های سبد خانوار را داشته باشند.»

چشم و هم چشمی ها و پرواز قیمت ها
هر خانواده، سازمان و بنگاه اقتصادی کوچکی است که نیاز به مدیریت بر منابع دارد که در بخش مدیریت اقتصادی به شرایط عادی، غیرعادی و بحرانی تقسیم می شود. درهر مجموعه برای رسیدن به اهداف مشخص شده، ضرورت برنامه ریزی دقیق و منظم به خوبی احساس می شود و خانواده نیز به عنوان مجموعه ای متشکل از والدین و فرزندان با نیازهای متعدد و متنوع نیاز به برنامه ریزی و مدیریت بویژه در عرصه اقتصادی برای اداره و مدیریت صحیح در آن دارد. عفت شریعتی نماینده مردم مشهد و نایب رئیس کمیسیون اجتماعی در گفت وگو با سرویس گزارش روز کیهان در تعریف مدیریت هزینه در خانواده به تعریف مدیریت هزینه در علم اقتصاد یعنی بهترین بهره وری با حداقل امکانات می گوید: «در این که کدامیک از ما هزینه ها را مدیریت کنیم، حرفی نیست بلکه عملکردمان باید برای افزایش بهره وری و آرامش خاطر در زندگی باشد.» وی با طرح این سؤال که آیا مدیریت خانواده و بهره وری از امکانات مستلزم این است که ما خریدار بی رویه کالاها باشیم، ادامه می دهد: «در زندگی باید بر مبنای نیازهای ضروری خود برنامه ریزی کنیم و مسئله نگران کننده این است که کالاهایی در سبد هزینه خانوار است که هیچ ضرورتی ندارد و این کالاها روی تفنن، چشم و هم چشمی و تحت تأثیر زرق و برقها جایگزین شده و کل درآمد خانواده را تحت تأثیر قرار داده و نوآوری و شکوفایی باید خود را در این گونه موارد هم نشان دهد.»

گام زدن در مسیر مدیریت صحیح
برنامه ریزی به عنوان نخستین گام در اجرای درست مدیریت اقتصادی خانواده است. به این معنی که چه چیزهایی را چگونه برای دست یافتن به چه هدفی، چه موقع و کجا هزینه کنیم، هرگاه تصمیم گیرندگان یک خانواده به این سؤالات ساده پاسخهای مناسب دهند، منابع دخل و خرج بهتر شناسایی شده و نیازهای مادی پاسخ داده می شود. حسن ضابطی روانشناس در تعریف مدیریت هزینه به تنظیم ساز و کار دخل و خرج در منزل اشاره می کند و معتقد است: «مدیریت هزینه را از دو دیدگاه سنتی و مدرن می توان مورد بررسی قرار داد. در مدل سنتی مدیریت هزینه ها برعهده خانمهاست ولی الان قطعاً نمی توان گفت مدیریت در دست خانمها نیست و برعهده آقایان است، چون مدیریت پیچیده تر شده است.» وی می گوید: «در گذشته مردان شاغل و اغلب زنان خانه دار و فقط تعداد معدودی شاغل بودند ولی الان حجم عمده ای از کارگران و کارمندان را زنان تشکیل می دهند و این بدان معناست که زنان بیشتر در دخل و خرج و هزینه های جاری جامعه حضور دارند و اعضای خانواده که به نوعی تا دیروز در خانواده بودند و هزینه را فقط مدیریت می کردند، الان خود تا حدودی ایجاد درآمد می کنند. بنابراین مدیریت در خانواده را می توان یک مدل مشارکتی دانست، چرا که بعضی از تصمیماتی که برای هزینه در خانواده اتخاذ می شود با هم فکری بیشتر و سنجیده تر صورت می گیرد.»
وی می گوید که در مدل مشارکتی با توجه به این که هر دو نفر می دانند کسب درآمد مشکل است، به این سمت می روند که معقولانه تر هزینه کنند تا بهترین نتیجه حاصل شود.
به اعتقاد کارشناسان، اقتصاد خانواده و مدیریت هزینه همواره در خانواده ها وجود داشته و در شرایط اجتماعی، اقتصادی هر دوره، شکل خاصی به خود گرفته است، اما آنچه که به گونه ای روزافزون اهمیت یافته شکل نوین این اقتصاد و مدیریت در خانواده است که در چارچوب زندگی صنعتی تکامل و گسترش می یابد. نکته مهم این است که نظام اقتصادی خانواده به گونه ای تکوین یابد تا بتواند به نیازهای افراد خانواده که پیوسته گسترش می یابد و پیچیده تر می شود، پاسخ گوید. دکتر شهلا میرزایی پور جامعه شناس و کارشناس مدیریت با تأکید بر این نکته که والدین باید مدیریت عاطفی، روانی و اجتماعی را برای ایجاد روابط دوستانه و رسیدن به تکامل اعضای خانواده برعهده گیرند و اعمال کنند خاطرنشان می کند: «در بحث اداره هزینه های زندگی و ایجاد تعادل بین دخل و خرج خانواده نیز نیاز به مدیریت است و اهمیت منابع اقتصادی در خانواده تا آنجاست که مدیریت صحیح در این بخش می تواند منجر به تحکیم بنیان خانواده و کاهش تنش ها و مشکلات خانوادگی شود.» وی در پاسخ به این سؤال که مدیریت مالی خانواده با چه کسی باید باشد، می گوید: «معمولا مشارکت پدر و مادر در این امر منجر به موفقیت در امور مالی و کاهش مشکلات اقتصادی می شود، اما در عین حال کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند که زنان به دلیل دقت نظر در اداره امور مالی خانواده، از موفقیت بیشتری برخوردارند.»

قناعت، راهکار کاهش اضطراب در خانواده
در این نکته شکی نیست، آن چه که موجب آسایش و راحتی جسم و روح انسانی است قناعت و بی توجهی به امور دنیاست و فردی هم که دارای مناعت طبع و عزت نفس است، نزد همگان عزیز و سربلند است. حجت الاسلام منصوری محقق و نویسنده با اشاره به تأثیرگذاری قناعت بر امور زندگی و نقش غیرقابل انکار آن در بهبود روابط اجتماعی و اقتصادی و کاهش اضطراب ها و استرس ها و البته اختلافات خانوادگی می گوید: «آیات بسیاری در قرآن مجید بر ضرورت اعتدال و میانه روی در حوزه های مختلف تأکید می کند. از جمله این حوزه ها، اقتصاد و اعتدال در چگونگی هزینه کردها است.»
این محقق و نویسنده تأکید می کند در آیاتی که به اصول اقتصادی جامعه می پردازد اصل نخست بر میانه روی و اعتدال است. وی در ادامه می گوید: «در خانواده و مدیریت دخل و خرج نیز اصل را باید قناعت قرار داد و به مقداری که درآمد وجود دارد، هزینه کرد. درآمد اگر کم یا زیاد باشد فرقی نمی کند، هزینه باید به گونه ای تنظیم شود که محیط خانه به دور از هرگونه اضطراب و تشویش روحی و روانی باشد و آرامش خانه برهم نخورد.»

تقدير معيشت خانواده با حساب دخل و خرج

    حتماً شما هم خانواده هايي را ديده ايد كه با وجود درآمد معمول و متوسط با يك مديريت كاملاً آگاهانه و برنامه ريزي شده به خواسته هاي بزرگ، مهم و متعدد خود مثل خريد خانه مي رسند و همواره براي خالي نبودن دست خود در مواقع اضطراري، پس انداز اندكي نيز دارند. در مديريت صحيح اقتصادي خانواده مجموعه اي از تجربيات، مهارت ها، ظرافت ها، هنر و علم گرد هم مي آيد تا منابع محدود براي پاسخگويي به نيازهاي نامحدود بسيج شود.

    دكتر «احمد روستا» اقتصاددان در تعريف مديريت اقتصادي خانواده به اهميت مديريت، اقتصاد و خانواده اشاره مي كند و مي گويد: «اعضا در خانواده به عنوان يكي از عميق ترين و صميمي ترين نهادهاي اجتماعي با استفاده از علم مديريت به معني استفاده بهينه از داشته ها و منابع گوناگون براي رسيدن به اهداف تعيين شده و اقتصاد به عنوان استفاده از منابع محدود براي رفع نيازهاي نامحدود تلاش مي كنند تا منابع درآمدي را به بهترين شكل ممكن تأمين و با استفاده از آن نيازهاي خانواده را براي رسيدن به اهداف فردي و جمعي پاسخ دهند.»
    * برنامه ريزي نخستين وظيفه مدير اقتصادي
    در هر مجموعه براي رسيدن به اهداف مشخص شده، ضرورت برنامه ريزي دقيق و منظم به خوبي احساس مي شود. خانواده نيز به عنوان مجموعه اي متشكل از والدين و فرزندان با نيازهاي متعدد و متنوع نياز به برنامه ريزي بويژه در عرصه اقتصادي براي اداره و مديريت صحيح اقتصادي در آن دارد.
    دكتر روستا در اين باره معتقد است: «واژه مديريت، وظايف يك مدير را به خوبي در ذهن تداعي مي كند و برنامه ريزي به عنوان نخستين وظيفه يك مدير، گام نخست در اجراي درست مديريت اقتصادي خانواده است. برنامه ريزي به اين معني كه چه چيزهايي را چگونه، براي دست يافتن به چه هدفي، چه موقع و كجا هزينه كنيم. هرگاه خانواده به اين سؤالات ساده پاسخ هاي مناسب دهد منابع دخل و مجاري خرج بهتر شناسايي شده و نيازهاي مادي پاسخ داده مي شود.»
    وي مي گويد: «مشخص شدن منابع براي پاسخ به نيازها يك گام مهم در مديريت اقتصادي خانواده تلقي مي شود. اگرچه واژه ها ساده به نظر مي رسند اما در عمل كمتر مورد توجه قرار مي گيرند و در عمل مديريت دخل و خرج چندان به چشم نمي آيد.»
    * احساس مسئوليت اعضاي خانواده در دخل و خرج
    گستردگي و تنوع نيازها در جامعه رو به گسترش امروز، باعث شده است نگاه سنتي حاكم بر خانواده كه پدر، نان آور و ديگر اعضاي خانواده، نان خور هستند، از خانواده امروز رخت بركنده است و خانواده به سمت دستيابي به منابع درآمدي بيشتر حتي الامكان توسط ساير اعضاي خانواده حركت مي كند.
    دكتر روستا با تأكيد بر داشتن احساس مسئوليت در بين همه اعضاي خانواده در دستيابي به منابع درآمدي بيشتر مي گويد: «همواره از فرد خاصي (معمولاً پدر) در خانواده انتظار دخل و از همه اعضاي خانواده انتظار خرج مي رود. اما منطق اقتصادي حكم مي كند در دخل و خرج يك خانواده همه احساس مسئوليت كنند تا به طور شايسته دستيابي به منابع درآمدي افزايش يابد و در مسير درست خرج شود.»
    * تنوع نگاه فرهنگي ، اجتماعي و اقتصادي
    به نظر مي رسد به تعداد خانواده ها مديريت اقتصادي مختلف وجود دارد. به اين معني كه خانواده ها براساس نگاه فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي مختلف خود، براي دخل و خرج خود برنامه ريزي مي كنند.
    دكتر روستا درباره نسخه مديريت اقتصادي در خانواده ها مي گويد: «نمي توانيم براي مديريت اقتصادي خانواده ها به دنبال فرمول ها و مدل هاي پيچيده باشيم، گاهي افراد ساده و عادي آن چنان به خوبي مديريت اقتصادي را در خانواده اعمال مي كنند كه برخي تحصيل كرده هاي رشته هاي اقتصاد و مديريت توانايي آن را ندارند. درك موقعيت خانواده، تشخيص منابع و چگونگي تأمين آنها، شناخت نيازهاي اولويت دار و تخصيص منابع جمعي خانواده در يك مسير درست براي پاسخگويي به نيازها، مديريت صحيح مي طلبند كه نبايد از آن غفلت كرد.»
    دكتر روستا اهميت بهره وري در خانواده را مورد تأكيد قرار داده و مي گويد: بهره وري در اقتصاد خانواده نقش پررنگي دارد به اين معني كه چگونه بتوانيم با منابع موجود نتيجه بهتر به دست آوريم. براي رسيدن به اين امر مهم بايد با استفاده از مجموع داشته هاي افراد خانواده به انواع نيازهاي فرد فرد اعضاي خانواده مناسب تر و بهتر از گذشته پاسخ داد.»
    * واقعيات زندگي را ببينيم
    توجه به واقعيت هاي زندگي در هر خانواده نشان دهنده رسيدن به موفقيت هاي بيشتر در دستيابي به اهداف يك مديريت اقتصادي صحيح است.
    دكتر روستا در اين باره به نكات مهم اشاره مي كند، «خرد جمعي، تلاش، همكاري و هماهنگي اعضاي خانواده در چگونگي طي كردن مسير مديريت اقتصادي خانواده نقش تعيين كننده دارد به نحوي كه احساس مسئوليت در دخل و خرج از ريخت و پاش ها جلوگيري مي كند. متأسفانه برخي خانواده ها بدون توجه به جايگاه و نظام ارزشي و توانمندي هاي خود به سوي صرف هزينه و مخارجي گام برمي دارند كه به هيچ وجه با واقعيات موجود همخواني و همسويي ندارد. به طور مثال چشم و هم چشمي ها و مقايسه هاي غلط به صرف مخارج هنگفت منجر مي شود.»
    * نهادينه كردن چارچوب مديريت صحيح اقتصادي
    بدون شك فرهنگ سازي و نهادينه كردن چارچوب هاي يك مديريت صحيح اقتصادي در راستاي رسيدن به اهداف اقتصادي هر خانواده، نياز به آموزش هاي ساده و قابل فهم براي خانواده ها با سطوح مختلف اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي است. در اين ميان نقش رسانه هاي جمعي قابل توجه است.
    دكتر روستا هم با اشاره به آگاه سازي خانواده ها از سوي رسانه ها مي گويد: «گاهي دادن آموزش هاي ساده از سوي رسانه هاي جمعي به خانواده ها به دور از هر گونه مدل سازي و يا بيگانگي با زندگي واقعي ،مي تواند خانواده را در مسير درست، آگاه سازي براي بهتر كسب كردن منابع اقتصادي و جهت دادن آن ها به سمت هزينه كردن اصولي هدايت كند و در بهبود شرايط اقتصادي خانواده نقش آفرين باشد.»
    * اسلام و مديريت اقتصادي خانواده
    داشتن مباني اعتقادي در هر خانواده بي ترديد شيوه دستيابي به منابع درآمدي و خرج كردن درراستاي هدف يعني پاسخ به نيازها را متفاوت مي كند.
    دكتر «سيدمحمد كاظم رجايي» متخصص اقتصاد اسلامي با اشاره به اهميت نگرش اسلام درباره مديريت اقتصادي خانواده مي گويد «در اسلام روايات متعددي درباره «تقدير معيشت» داريم. به اين معني كه بايد زندگي را محاسبه و معيشت را اندازه گيري كرد.
    با توجه به اين كه مدير اقتصادي خانواده با درآمد محدود خانواده روبه رو است نمي تواند پاسخ همه نيازهاي اعضاي خانواده را بدهد و به ناچار دست به انتخاب كالاهاي مورد نياز از ميان كالاهاي بي شمار مي زند. بنابراين مدير خانواده با توجه به «تقدير معيشت» موظف است درآمد خانواده را به گونه اي تخصيص دهد و كالاها را به گونه اي گزينش كند تا حداكثر مطلوبيت به دست آيد. در رواياتي نيز توجه به درآمد خانواده و خريد براساس آن، مستحب ذكر شده است. در اسلام راهبردهايي براي رسيدن به اهداف اقتصادي و پاسخ نيازها وجود دارد كه ما را به سمت انتخاب صحيح كالاها و به دست آوردن پاسخ مثبت درباره نيازها هدايت مي كند.»
    دكتر رجايي با اشاره به تفاوت موجود ميان مباني اعتقادي «دراقتصاد كلاسيك و اقتصاد اسلامي مي گويد: در اقتصاد كلاسيك مباني اعتقادي گرايش سكولاريزم دارند و منافع فردي و فردگرايي، گرايش غالب است اما در اقتصاد اسلامي دو بعد مادي و معنوي انسان به طور همزمان مورد توجه قرارمي گيرد. همچنين در راهبردها در اقتصاد كلاسيك فقط قيد محدوديت درآمد وجود دارد اما در اقتصاد اسلامي افزون بر آن با قيود و حدود شرعي مواجه هستيم.به طور نمونه براساس حداسراف و اتلاف منابع نمي توان بيش از حد نياز مصرف كرد بلكه انسان به سمت كالاهاي ضروري جهت دهي مي شود.
    همچنين با تكيه بر حد تكافل اجتماعي هم موظف هستيم نسبت به همنوع خود احساس همدردي كنيم. يعني افزون بر مهيا كردن ضروريات زندگي خود، ضروريات او را نيز فراهم كنيم. توجه به اين حد نيز ما را به تعاون و همياري سوق مي دهد.بنابراين توجه به حدود اسلامي در اقتصاد معيشتي ما را به سمتي مي برد كه همه با دستيابي به كالاهاي ضروري سطح رفاه جامعه را بالامي بريم.»
    دكتر رجايي، اقتصاد اسلامي را متفاوت از اقتصاد كلاسيك عنوان مي كند و مي گويد: «در جامعه ما مردم در تأثيرپذيري از اقتصاد اسلامي ۳ دسته هستند. ارزش هاي اعتقادي روي دسته اي ازافراد تأثيرجدي برجاي مي گذارد كه نمود عيني آن در شيوه مديريت صحيح اقتصادي خانواده به وضوح ديده مي شود. عده اي هم فقط به دنبال منافع شخصي هستند و ارزش هاي اعتقادي چندان در آن ها رسوخ نكرده است.اكثريتي نيز به رعايت اصول اعتقادي اسلام در اقتصاد و مديريت اقتصادي خانواده خود علاقه دارند،اما متأسفانه بعد مادي آنها بر بعد انساني شان غلبه پيدا كرده است.بنابراين آنچه در مديريت اقتصادي صحيح يك خانواده اهميت دارد توجه به مؤلفه هاي مديريت، اقتصاد و خانواده بويژه در چارچوب يك اقتصاد اسلامي است كه مي تواند در يافتن پاسخ مناسب براي نيازها در بين انبوه آنها، راه را به مقصد آسايش و رفاه مادي و معنوي نزديك سازد.

نيمي از خانواده هاي ايراني به دليل نداشتن مديريت اقتصادي در دخل و خرج خانوار، با مشكلات مالي روبه رو هستند. اين در حالي است كه تحقيقات آماري نشان مي دهد مديريت اقتصادي در خانوار بيش از ٥ درصد مشكلات مالي را كاهش مي دهد. عضو كميسيون برنامه و بودجه مجلس، با اشاره به اين مطلب به گزارشگر ما گفت: در تعريف مديريت اقتصادي خانواده، هر خانواده سازمان و بنگاه اقتصادي كوچكي تلقي شده است كه نياز به مديريت بر منابع دارد كه به بخش هاي مديريت اقتصادي شرايط عادي، شرايط غير عادي و بحراني تقسيم بندي مي شود.

همان طور كه در خانواده، والدين بايد مديريت عاطفي، رواني و اجتماعي را براي ايجاد روابط دوستانه و رسيدن به تكامل اعضاي خانواده بر عهده گيرند و اعمال كنند، در بحث هزينه كردن و ايجاد تعادل بين دخل و خرج نيز نياز به مديريت است؛ اهميت مديريت منابع اقتصادي در خانواده تا آنجاست كه مديريت صحيح در اين بخش مي تواند منجر به تحكيم بنيان خانواده و كاهش تنش ها و مشكلات خانوادگي شود. مديريت مالي خانواده بايد با چه كسي باشد؟ معمولا مشاركت پدر و مادر در اين امر منجر به موفقيت خانواده در امور مالي و كاهش مشكلات اقتصادي مي شود اما بسياري از جامعه شناسان بر اين اعتقادند كه زنان به دليل دقت نظر در اداره كردن امور مالي خانواده، از موفقيت بيشتري برخوردارند.

مديريت اقتصادي خانواده در شرايط عادي بايد بر اساس ميزان درآمدهاي هر يك از اعضاي خانواده و هزينه ها تنظيم شود، و در اين ميان خانواده هايي موفق ترند كه در اين فرمول جايي را نيز براي پس انداز و به اصطلاح « روز مبادا» در نظر بگيرند، چرا كه به اعتقاد كارشناسان برابري هزينه ها و درآمد نشان از اين دارد كه خانواده بر اساس شرايط حال تصميم گيري كرده است؛ اما اگر در مديريت اقتصادي جايي نيز براي پس انداز در نظر گرفته شود، نشان از آينده نگري خانواده دارد كه معمولا اين گونه خانواده ها كمتر دچار مشكلات مالي و اقتصادي مي شوند و در مشكلات و پيشامدهاي غير منتظره مستاصل نمي شوند. در شرايط غير عادي و بحراني كه هزينه هاي خانواده به دلايل مختلف از جمله بيماري، بيكاري و... بيش از درآمد مي شود، مديريت بحراني مي تواند پيامدها و مشكلات ناشي از اين حادثه يا واقعه را كاهش دهد.

در اين وضعيت خانواده هايي كه آينده نگري را پيشه خود كرده اند، راحت تر از بحران مي گذرند و آن دسته از خانواده هايي كه پس اندازي نداشته اند با مشكلات بسياري روبه رو مي شوند. اين خانواده ها اغلب به شدت دچار مشكلات مالي مي شوند.بنابراين در علم اقتصاد خانواده، مديريت بايد همراه با آينده نگري و پرهيز از هزينه هاي اضافي باشد.وي همچنين گفت: در حال حاضر به دليل گسترش پديده تجمل گرايي، مخارج اضافه، نداشتن قناعت و صرفه جويي و تبعيت از الگوهاي مصرف اسراف گونه، تنها نيمي از خانواده هاي ايراني مديريت اقتصادي را در خانواده خود اعمال مي كنند و نيمي از آن ها نيز به دليل نداشتن مديريت بر دخل و خرجشان با مشكلات مالي روبه رو مي شوند. درست است كه تورم در جامعه بالاست و هر روز هزينه هاي كالاي ضروري، مسكن و... افزايش مي يابد، اما با رعايت مديريت اقتصادي مي توان تا حدودي از بار مشكلات كاست.

بنا به اعتقاد بسياري از كارشناسان، صرفه جويي، قناعت و پرهيز از تجمل گرايي و چشم و هم چشمي از ملزومات اجراي مديريت مالي است. با اين حال بايد در نظر داشته باشيم خانواده هايي كه داراي درآمد نيستند و خانواده هايي كه به هر دليلي سرپرست آن ها بيكار است شامل اين امر نمي شوند؛ چرا كه آن ها دخلي ندارند كه بخواهند آن را مديريت كنند. يكي از مباحثي كه در حال حاضر مطرح مي شود اين است كه افزايش قيمت ها و هزينه هاي سرسام آور زندگي، آرامش را از خانواده ها سلب كرده است و باوجودي كه پدر و مادر دو يا سه شيفت كار مي كنند، نمي توانند از پس هزينه ها برآيند.

به اعتقاد من اين افراد دچار نقص در مديريت خانواده هستند و فرهنگ قناعت و صرفه جويي در اين خانواده ها بسيار كمرنگ است. با مديريت اقتصادي و مالي بر درآمدهاي خانوار همراه با صرفه جويي و پيشه كردن قناعت و فرهنگ سازي در زمينه «به آن چه داريم، راضي باشيم»، آرامش، شادابي و نشاط در خانواده حاكم مي شود. چرا كه ديده شده است بسياري از خانواده هاي مرفه باوجود در اختيار داشتن امكانات مالي، افسرده، مضطرب و از هم گسيخته هستند. بنابراين با تلفيق مديريت اقتصادي خانواده با آموزه هاي ديني مثل پرهيز از اسراف و پيشه كردن صرفه جويي و قناعت مي توان به آرامش دست يافت. جامعه ما در حال حاضر با شتاب به سوي تجمل گرايي و مصرف زدگي كه هزينه هاي خانوار را افزايش داده است، پيش مي رود. آمارها نشان مي دهد ٨ درصد هزينه هاي زايد و سربار خانوار ناشي از تجمل گرايي و چشم و هم چشمي است. بنابراين در اقتصاد خانواده بايد براساس داشته ها و درآمدها براي هزينه ها برنامه ريزي كرد و نه براساس خواسته ها؛ اين مسئله مهم ترين اصل در مديريت اقتصادي خانواده است.

مدیریت اقتصادی و دخل و خرج خانواه

مطالب مشابه :

دانلود کنید : مدیریت دخل و خرج

بهترین نرم افزار حسابداری شخصی و خانواده فارسی

مدیریت اقتصادی و دخل و خرج خانواه

دانلود نرم افزار مدیریت مالی

دانشگاه آزاد مريوان+دانلود

چرا صندوق قرض‌ الحسنه فامیلی؟

دانلود نرم افزار موبايل و كامپيوتر

نرم افزار حسابداری هلو برای گوشی همراه + دانلود

دانلود كنيد : پيش‌بيني وضعيت آب و هوا/ محاسبه مخارج طول سفر/ مسيرياب سخنگو با نقشه كامل ايران