جلسه دوم حقوق مدنی 2

چهار تفاوت عمده می توان برای حق مالی و غیر مالی برشمرد:

1-حق مالی اصولاً قابل نقل و انتقال است اما حق غیر مالی به هیچ وجه قابل نقل و انتقال نیست.

2-حق مالی همواره قابل تقویم به پول است اما حق غیر مالی به هیچ وجه قابل تقویم به پول نیست.

3-حق مالی قابل اسقاط است حق غیر مالی قابل اسقاط نیست.

4-حق مالی قابل توقیف است حق غیر مالی قابل توقیف نیست.

انواع حقوق مالی:

حق مالی در یک تقسیم بندی به دو دسته تقسیم می شود: حق عینی – حق دینی

حق عینی حق شخص است بر روی عین مال یا به عبارت دیگر رابطه ی میان شخص و مال است.

حق دینی حق شخص است بر روی شخص دیگر به عبارت دیگر رابطه ی شخص است با شخص دیگر.

حق عینی مستنداً به ماده ی 29 قانون مدنی و نیز سایر مواد قانونی مرتبط از 6 قسم خارج نیست:

1-حق مالکیت: کامل ترین نوع حق مالی است دارنده ی این حق می تواند هر استفاده ای که بخواهد از مال خود بکند. تنها حق عینی است که تا این اندازه کامل است.

حق مالکیت به دو قسم تقسیم می شود: 1- مالکیت بر روی عین 2- مالکیت بر روی منفعت

2- حق انتفاع: حقی است که به موجب آن یک نفر حق دارد از منافع مالی که متعلق به دیگری است استفاده کند.

مثال: فرض کنید من مالک یک آپارتمان در مشهد هستم علی دوست من قصد مسافرت به مشهد دارد و قرار است از تاریخ 1/8/92 الی 7/8/92 در مشهد بماند من ضمن تحویل کلید آپارتمانم به او اجازه می دهم در تاریخ های مزبور از آپارتمان من استفاده کند اما هیچ عقد اجاره ای بین ما تنظیم نمی شود و همچنین هیچ اراده ای برای تنظیم عقد اجاره نداریم صرفاً به او اجاره داده ام تا از منافع مال من برای مدت 6 روز مجاناً استفاده کند.

تفاوت حق انتفاع با مالکیت منافع:

در مالکیت منافع ما دو مالک داریم یکی مالک عین است و دیگری مالک منفعت اما در حق انتفاع همواره یک مالک داریم هم مالک عین است هم مالک منفعت صرفاً به دارنده ی حق انتفاع اجازه داده شده است که برای مدت معینی از منافع مالی که در خدمت اوست استفاده کند.

مثال: من باغم را برای مدت معینی به علی اجاره می دهم علی در مورد عقد اجاره مالک منافع باغ یعنی میوه های آن است و اگر بعد از اتمام عقد اجاره متوجه شود مقداری میوه درون باغ جا مانده است می تواند برگردد و آنها را ببرد. فرض کنید من باغی دارم که به علی اجازه داده ام برای مدت معینی در آن باغ حق انتفاع داشته باشد مثلاً گفته ام یک سال از میوه های باغم استفاده کن بعد از یک سال او نمی تواند میوه هایی را که در مدت مزبور کشت شده را مطالبه کند.

3- حق ارتفاق: ارتفاق از ریشه رفق به معنای مرافقت و همراهی است حق ارتفاق یک نوع حق ارتفاع است که در تعریف آن می گوییم حقی است برای مالک یک ملک در ملک مجاور نکته قابل توجه در حق ارتفاق این است که اولاَ: حق ارتفاق مختص اموال غیر منقول است. ثانیاً: این دو مال غیر منقول باید در مجاورت هم باشند به عبارت دیگر زمانی حق ارتفاق ایجاد می شود که دو مال غیر منقول در مجاورت هم داشته باشیم و یکی حقی داشته باشد در ملک مجاور مانند همسایه ای که از ملک همسایه خود حق و حقوق دارد. حق ارتفاق یک حق عینی مالی است باید توجه داشت این حق قائم به مالکیت است یعنی اگر دارنده ی این حق مالکیت زمینی را که در مجاورت دیگری است و از آن حق ارتفاق دارد را از دست بدهد این حق نیز از بین می رود.

4- حق تحجیر: تحجیر یعنی شروع در احیاق حق تحجیر حقی است که شروع کننده ی احیا به موجب آن حق اولویت پیدا می کند نسبت به سایرین در احیاء.

مواد فقهی ماده 143 قانون مدنی: من احیاء ارض میتهً فهمی له.

5- حق شفعه: ماده 808 قانون مدنی: هر گاه مال غیر منقول قابل تقسیمی بین دو نفر مشترک باشد و یکی از دو شریک حصه ی خود را به قصد بیع به شخص ثالثی منتقل کند شریک دیگر حق دارد قیمتی را که مشتری داده است به او بدهد و حصه ی مبیعه را تملک کند. این حق را حق شفعه و صاحب ان را شفیع می گویند.

در تفسیر موسع: چون ما موافق با اصل صحبت می کنیم لذا دامنه ی شمول را گسترش داده و آنچه را که شک داریم داخل در این دامنه است یا خیر را وارد این دامنه می کنیم.

مثلاً: اصل تسلیط می گوید ما بر اموال خود مسلط بوده و حق همه گونه استفاده را داریم حال سوال پیش می آید که آیا در اموالی که به ما ارث می رسد نیز مسلط هستیم یا آیا بر اموال غیر منقول هم مسلط هستیم؟ پاسخ: چون موافق با اصل صحبت می کنیم و می توانیم دایره ی شمول را گسترش دهیم هر آنچه را که شک داشته در این دایره وارد و پاسخ مثبت می دهیم.

تفسیر مضیق: جایی است که ما خلاف اصل صحبت می کنیم لذا این صحبت را محدود به تصریح کرده و فقط شامل آن قسمتی می کنیم که به صراحت در قانون آمده است و در بقیه موارد مطابق با اصل و قواعد رفتار می کنیم.

6- حق عینی تبعی یا حق وثیقه: این حق یک حق عینی تابع حق دینی است. مثال: من به علی 1000 تومان بدهکارم یعنی علی دارای حق دینی است برای تضمین پرداخت بدهی ام اتومبیلم را در رهن علی می گذارم علی بر روی اتومبیل من حق عینی پیدا می کند اما این حق عینی به واسطه ی یک حق دینی است.

حق عینی تبعی از سه راه به وجود می آید: 1- قرار داد: یعنی انعقاد عقد رهن(ماده 771 قانون مدنی) 2- تصمیم مقام قضایی: یعنی بدهکار حاضر نیست طلب طلبکار را بدهد و او را از طریق دادگاه اموال بدهکار را توقیف می کند این را وثیقه ی قضایی هم نیز می گویند. 3- به حکم قانون: آنجایی است که قانون گذار به حکم قانون و قهراً و بدون دخالت اراده ی طلبکار یا بدهکار مال بدهکار را وثیقه ی طلب طلبکار قرار می دهد.

اموال: همان گونه که در جلسه ی قبل خواندیم در یک تقسیم بندی مال به دو دسته منقول و غیر منقول تقسیم می شود.

مال منقول: در یک تقسیم بندی اولیه به دو قسم تقسیم می شود: 1- اشیاء منقول(ماده 19 قانون مدنی)، 2- حقوق مالی منقول(مستفاد از ماده 18 قانون مدنی)

حقوق مالی منقول خود به دو دسته تقسیم می شود: 1- حقوق عینی منقول2- حقوق دینی منقول.

حق عینی منقول حق شخص است بر روی عین یک مال منقول که خود به دو دسته تقسیم می شود: 1- حق انتفاع از مال منقول 2- حق عینی تبعی یا حق وثیقه بر روی مال غیر منقول.

کلیه حقوق دینی منقول هستند مگر این چهار مورد:

1-تعهد به انتقال مال غیر منقول 2- تعهد به تسلیم مال غیر منقول 3- تعهد به جبران خسارت وارده بر مال غیر منقول 4- تعهد به پرداخت اجرت المثل مال غیر منقول.

اجرت المسمی: مبلغی است که در قرار داد فی مابین طرفین معین شده و طرفین با هم توافق نمودند که بابت مثلا اجاره بها یا بابت اجرت انجام کار معین مبلغ معینی پرداخت شود.

اجرت المثل: آنجایی است که توافق فی مابین طرفین وجود ندارد و باید مبلغ اجاره بها یا دستمزد کار انجام شده ... توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین گردد

جلسه دوم حقوق مدنی 2

مطالب مشابه :

جلسه سوم آیین دادرسی کیفری

جلسه چهاردهم آیین دادرسی مدنی 1

جلسه دوم حقوق مدنی 2

جلسه ششم حقوق اداری

جلسه پنجم حقوق جزای عمومی 2

حقوق ثبتی ( 10 مقاله )

جلسه نهم آیین دادرسی مدنی 1

جلسه یازدهم آیین دادرسی مدنی1

جلسه یازدهم آیین دادرسی کیفری