پیامد اسکان غیر رسمی عشایر

پیامدهای ناشی از اسکان غیر رسمی عشایر درکلان شهرها

زهرا السادات حسینی، زهرا فتحی زاده، ناهید مرادی

چکیده

اسکان غیر رسمی عشایر عارضه ای ناخوانده در مدریت شهری و پدیده رو به گسترش است و از آن جایی که این سازکار مشکلات و معضلات عدیدهای را در زمینههای اجتماعی – اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی به وجود آورده است این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد. که در این مقاله به روش توصیفی –تحلیلی به بررسی پیامدهای اسکان غیر رسمی عشایر(حاشیه نشینی) در کلان شهرها پرداخته شده است. نتایج این پزوهش نشان میدهد مشکلات اقتصادی و کمبود امکانات رفاهی، عشایر را مجبور به مهاجرت به کلان شهرها و یکجانشینی میکندو چون عشایر از لحاظ سطح اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی با ساکنان شهری سنخیت کمتری دارند،از این رو توانایی جذب در اقتصاد واجتماع شهری را نخواهند داشت و این یکی علل اصلی به حاشیه رانده شدعشایر در کلان شهرها است و این حاشیه نشینی و فقر زمینه انحرافات اجتماعی و ناهنجارهای اجتماعی را به وجود میآورد.

کلمات کلیدی : عشایر، مهاجرت، حاشیه نشینی، آپاندیس شهری، انحرافات اجتماعی

1 .مقدمه وبیان مساله

جامعه عشایری کشور واقعیتی اجتماعی و بخشی از ساختار تاریخی – فرهنگی است؛ و در پیکره جامعه ملی، عضوی پرکار به شمار میرود، به گونهای که هرچند، نسبت جمعیت عشایر کمتر از شهرها و روستاهاست اما تاثیر اقتصادی و اجتماعی و نقش دفاعی آن انکار ناپذیر است( سازمان امور عشایر ایران،1384). جامعه عشایر از نظر بسیاری از شاخصهای توسعه با جامعه یکجا نشین فاصله بسیاری دارد. ویژگی خاص کوچ و جابه جا شدن از منطقهای به منطقه دیگر باعث شده است تا این جامعه از گذشته دور از بسیاری از اعتبارات و طرحهای عمرانی محروم باشد و با گذشت زمان سطح زندگی آنها با یکجانشینان دچار شکاف عمیق شود ( مهدوی، رضایی، قدیری معصوم،1386 ). وضعیت اقتصادی و اجتماعی عشایر در دهههای اخیر، روند رو به افزایش مهاجرتها و اسکان بدون برنامه، عامل بسیاری از ناهنجاریها اقتصادی – اجتماعی در جامعه عشایر بوده است(امیر احمدی به نقل از لطفی پور، صابریان، 1382).امروزه عشایر کوچنده با مشکلات بیشتری نسبت به گذشته روبهرو هستند. از بین رفتن مراتع و ایلراها از یک سو و عدم دسترسی به علم و فناوری روز از سوی دیگر ادامه زندگی عشایری را با مخاطرات فراوانی روبهرو ساخته است. نیاز به آموزش و بهداشت، وجود مشکلات اقتصادی و ضرورت برقراری ارتباط پویا با جامعه، عشایر را ناگزیر به مهاجرت به شهرها و یکجانشینی کرده است. این مهاجرت نه تنها رافع مشکلات نبوده، بلکه معضلات دیگری را چه برای عشایر و چه برای جامعه به همراه داشته است، که از آن جمله میتوان به عاطل ماندن مراتع، کاهش تولیدات دامی و فشار مضاعف جمعیت بیکار در شهرها اشاره کرد(قرخلو،1382 ).بررسی روند تغییرات جمعیت عشایر بیانگر کاهش درصد جمعیت عشایر و اسکان تدریجی و بدون برنامه آنها است. (لطفی پور، صابریان،1382 ). اسکان غیر رسمی یا حاشیه نشینی به عنوان آپاندیس شهرهای بزرگ محسوب میگردد (همان طور که ضایعات بدن در آپاندیس جمع میشود حاشیه نشینی نیز همین نقش را را برای شهر بازی میکند) (ربانی ، افشار کهن،1381 ). حاشیه نشینی و در جدیدترین بیان اسکان غیر رسمی به عنوان آپاندیس شهری در ایران با قدرت تاثیر گذاری بالا به دلیل حجم قابل توجه ساکنین و مسائلی چون رشد سریع جمعیت، اشتغال غیر رسمی و آسیبهای خاص، خود را بر کشور تحمیل کرده است(نقدی،1389).تجمع مهاجران با فرهنگهای متعدد در حاشیه شهرها همراه با معضلات ناشی از فقدان اشتغال، منجر به بزهکاریها و ایجاد مناطق تبهکاری میشود.مطالعات و تحقیقات جامعه شناسی نشان داده است که زندگی حااشیه نشینی با افزایش جرمزایی رابطه مستقیم و نزدیکی دارد و گاهی این رابطه دو سویه است؛ یعنی حاشیه نشینی و جرم علت و پیامد یکدیگرند(Jargowsky,2009; Park,2007).

از آنجا که کلان شهرها با پدیده حاشیه نشینی مواجه هستند. به طوری که سطح زندگی در این مناطق از نظر کمی و کیفی در سطح پایینی قرار دارد. عواملی چون بیکاری، فقر، نداشتن مسکن استاندارد، قرار گرفتن در انزوای اجتماعی، عدم تعلق خاطر به ارزشها، باعث بروز ناهنجاریهای اجتماعی و گسترش آسیب های اجتماعی در کلان شهرها شده است. و همچنین از آنجای که مهاجرین فقیر عشایر با فقر خود وارد کلان شهرها می شوند این فقر باعث پایین آمدن قابلیتهای فردی برای تحصیل و ارتقاء مهارتها میشود و این خود باعث میشود که مهاجرین نتوانند شغل مناسب پیدا کنندو به شغلهای کاذب روی میآورند بدین ترتیب اعضاءخانوارهای فقیر مهاجر را فقیرتر نگاه می دارد و این فقر و همچنین زندگی در محلههای غیر رسمی فقیر نشین باعث ازدیاد آسیبهای اجتماعی میشود.که در این مقاله سعی شده است به بررسی پیامدهای ناشی از اسکان غیر رسمی عشایر و آسیبهای اجتماعی ناشی از آن پرداخته شود.

2. روش تحقیق

روش مورد استفاده در این مقاله در سازماندهی و انجام تحقیق، توصیفی و تحلیلی است در این تحقیق روش مورد استفاده برای جمع آورای اطلاعات و تحلیل آنها کتابخانهای بوده است. در این مقاله تلاش میگردد که با استفاده از اصول علمی و منطقی به توصیف و تبیین دقیق پیامد اسکان غیر رسمی عشایر در کلان شهرها پرداخته شود .

3. پیشینه تحقیق

نتایج تحقیقات پیشین در زمینه اسکان عشایر نشان میدهد که راهبر اسکان عشایر در قشلاق و کوچ در ییلاق مناسب است (نصیری، احمدی، یاوری ، امیر خانی، مهدویان،1391 ) و نیز تفاوت گذاشتن عشایر از نظر توصیه به یکجانشینی و همچنین به ناکارآمدی های و چالشهای یکجا نشینی برای تمام عشایر اشاره کرد (نصیری، احمدی، یاوری ، امیر خانی، مهدویان ،1391 ؛مهدوی، رضایی،قدیری معصوم،1386 ؛ دریکوند 1386 )وهمچنین نتایج تحقیقات پیشین در زمینه مشکلات اقتصادی و معیشتی عشایر نشان داده است که نبود فرصت شغلی متنوع، شرایط اقتصادی ناپایدار، عدم کفایت درآمد حاصل از صنایع دستی، مشکلات اقتصادی عشایر هستند (نواب اکبر، منفرد، رضایی، 1379 ؛ قرخلو، 1382 ؛ منصوری 1381 ؛ ) و همچنین نتایج تحقیقات دیگر محققین نشان داد که مشکلاتی چون وجود واسطهها در عرضه تولیدات عشایری و عدم ارتباط مستقیم تولید کننده ومصرف کننده در زمینه اقتصادی وجود دارد (قرخلو، 1382؛ شهبازی، 1380 ؛ شیخی 1380؛ ) وهمچنین نتایج تحقیق توکلی و ضیا توانا در زمینه اقتصادی به توسعه درونزا و تنوع بخشی به منبع درآمد عشایر توجه دارد(توکلی و ضیا توانا،1388 ).

نتایج تحقیق پیشین در زمینه حاشیه نشینی نشان داد مهاجرت یکی علل اصلی ظهور شهرهای بزرگ و حاشیه نشینی با بافت نابسامان است که ساکنین آن مهاجرین یا اقشار کم درآمد شهری است (راهنمایی، محمد پور، اسکندری،1389 ؛ نقدی،1389 و نقدی، صادقی 1385 ؛ درستی، ایدر، باقری 1385 ؛ ربانی، عریضی، وارثی، حسینی، 1385) و همچنین نتایج تحقیقات پیشین نشان میدهد بین حاشیه نشینی و محرومیت نسبی و فقر رابطه وجود دارد که نهایت باعث حاکم شدن فرهنگ فقر در منطقه حاشیه نشین شده است( ربانی، عریضی، وارثی، حسینی، 1385 ؛ احمدی، ایمان، 1384 ؛ ربانی، کلانتری،یاوری ،1383) و نتایج تحقیقات نشان داده است که بین حاشیه نشینی و انحرافات اجتماعی رابطه وجود دارد(شاطریان، اشنویی، گنجی پور، 1389 ؛ حکمتنیا، افشانی، 1389 ؛ صالحی امیری، خدایی، 1389؛ نقدی، صادقی 1385؛ درستی، ایدر، باقری، 1385 ؛ احمدی، ایمان،1384 ؛ ربانی، کلانتری،یاوری ،1383 و ربانی ، افشارگهن 1381).

با جمعبندی تحقیقات پیشین به این نتیجه میرسیم که مشکلات اقتصادی عشایر و از بین رفتن مراتع و همچنین ناکارآمد بودن سیاستهای اسکان عشایر،علت اصلی مهاجرت عشایر به کلان شهرها برای بر طرف کردن مشکلات اقتصادی است. از سوی دیگر فقر و حاشیه نشینی آنها یکی از عاملهای اصلی آسیبهای اجتماعی و انحرافات است.

4. چارچوب نظری:

در ارتباط با علت یابی و شناخت زمینههای حاشیهنشینی نظریه های متفاوتی ارائه شده است.در یک جمع بندی کلی میتوان گفت: مهم ترین عاملی که در رابطه با شکلگیری حاشیهنشینی مد نظر اکثر صاحبنظران می باشد، مهاجرت از محیط های کوچک شهری و روستایی ،عشایری و ایجاد مناطق حاشیه نشین می باشد. که در این پژوهش بر نظریه محرومیت نسبی، تاکید شده است.

مفهوم محرومیت نسبی برای نشان دادن احساسات فردی استفاده می شود که فاقد منزلت وشرایطی است که به اعتقاد خویش باید داشته باشد معیار چنین شخصی مراجعه به داشته های اشخاص یا گروه های دیگر است.(گر،1377) از نظر گر،هرچه امکانات پیشرفت و ارتقاء در افراد وگروهای مرجع دیگر(یعنی در گروه هایی که انسان خود را با آن مقایسه می کند)بیشتر باشد،انتظارات انسان ها بیشتر می شود ویک نوع احساس بی عدالتی به وجود می آید. در ضمن هرچه امکان دستیابی به ارزش های مورد نظر یا ارتقا اجتماعی کمتر باشد،نیز محرومیت نسبی افزایش پیدا میکند(رفیعپور1377).لذا اعتقاد به پیشرفت و داشتن یک زندگی بهتر در میان حاشیه نشینان و مهاجرین روستایی که برای کسب درآمد بیشتر به شهرها روی آورده اند،باعث می گردد گروههای مرجع آنها کسانی باشند که از وضعیت بهتری برخوردار هستند، اما چون شرایط حاکم، امکان دستیابی به چنین موقعیت هایی را برای همه فراهم نمی کند،احساس محرومیت نسبی در میان گروه های فقیرنشین شهری افزایش پیدا کرده و زمینهی نارضایتی اجتمایی را در میان آنها به وجود می آورد و به تدریج گروه مرجع در میان این گروه تغییر پیدا کرده و به سوی اهدافی که دستیابی به آنها ساده تر ولی نا مشروع می باشد،سوق پیدا می کنند و به تعبیر مرتون تناسب میان ابزار و اهداف از بین می رود و این موضوع نخست باعث افزایش میزان محرومیت نسبی و سپس باعث گسترش رفتار های ناهنجار اجتماعی در میان این قشر از جامعه می گردد. این مساله در نخستین نسل حاشیه نشینان کمتر مشاهده می شود اما فرزندان این نسل در محیط شهری پرورش میابند و هدف ها و آرزوهای شهری جذب می کنند و برای تحقق آرزوهایشان نخست به فعالیت های غیر قانونی و سپس به کنش های ناهنجار روی می آورند.

5. پیامدهای اسکان غیر رسمی در کلان شهرها

از عوامل عمده ایجاد ناپایداری در مناسبات شهری به ویژه در کشورهای در حال توسعه گونهای شهرنشینی با مشکلات حاد موسوم به اسکان غیر رسمی است که بنا به مشاهدات جهانی در حال گسترش فزاینده است. این گونه سکونتگاهها هرچند جلوه ای از فقر را نمایان می سازد، بازتاب کاستی ها و نارسایی های سیاست های دولت و بازار رسمی نیز محسوب می شود. مجاورت اسکان غیر رسمی با شهرها، به ویژه کلان شهرها، از موانع ایفای نقش کلیدی در توسعه ملی و پیشتازی آنها در استفاده از فرصت های برآمده از جهانی شدن اقتصاد است و جای تردید نیست که در فرآیند جهانی سازی، کثیری از شهروندان به حاشیه رانده شده و از بسیاری از حمایت های اجتماعی نیز محروم می شوند(Douglas,2001 ). حاشیه نشینی که خود تا حدود زیادی ریشه در مهاجرت دارد، تحت تأثیر پارامترهایی هم چون فقر اقتصادی، عدم تخصص، نوع شغل، تعارض فرهنگی، بی سوادی، هویت قومی و فرهنگی، غیر قابل کنترل می شود و در نتیجه عوارض این پدیده به حوزه شهری و ملی نیز گسترش می یابد. اکثر حاشیه نشین ها تحت تأثیر متغییرهایی چون عدم دسترسی به مشاغل اقتصادی شهر همراه با فقر اقتصادی و عدم تخصص مجبور به زندگی در آلونک ها و زاغه ها می شوند و فقر نه تنها موجب می شود که به مشاغل کاذب روی آورند، بلکه محیطی برای بروز انواع جرایم نیز فراهم می کند. علاوه بر آن، انواع بیماریهای جسمی و روانی، انحرافات اخلاقی، بیماری، جنایت، بی سوادی و...

نسبتی بسیار شدیدتر از سایرنقاط شهری در آنجا دیده می شود( صالحی امیری و خدایی، 1389). اسکان عشایر پیامدهای مثبت و منفی فروانی به همراه خواهد داشت. یکی از این پیامدها کاهش یا افزایش میزان مهاجرت عشایر است که یکی از پرچالش ترین مقوله ها در ارتباط با جمعیت انسانی است((Brettell,2000.امروزه بسیاری از خانوارهای عشایر بدلیل مسایل و مشکلات فراوان از جمله بازدهی پایین محصول به دلیل نامرغوب بودن زمین و وسایل ابتدایی کشت و کار، عدم وجود انبارهای لازم و کافی جهت نگهداری محصولات زراعی، نبودن راههای ارتباطی مناسب برای حمل و نقل کالا و در نتیجه امکانپذیر نبودن مبادلات تجاری( که همگی موجب خودمصرفی این محصولات گشته است ) گرایش به اسکان و یکجانشینی دارند که بدلیل ویژگیها و محدودیت های خاص خانوارهای عشایر اسکان آنها شکلیغیررسمی به خود می گیرد که در نهایت موجب گسترش حاشیه نشینی و وخیم تر شدن مسائل و مشکلات ناشی از آن می شود. ایجاد و گسترش سکونت گاههای غیر رسمی و حاشیه ای در شهرهای بزرگ شیوه شهرنشینی ناپایدار و ناسالم است و نتیجه آن به شکل آسیب های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، زیست محیطی، بهداشتی و سیاسی برای شهرها تبلور پیدا میکند. بنابراین حاشیه نشینی و اسکان غیر رسمی در شهرها پیش از آن که دارای اثرات مطلوب بر شهرها داشته باشد حاوی پیامدهای منفی است( بهادری، 1384).

مهمترین پیامدهای جامعه شناختی حاشیه نشینی در ایران را می توان بر حسب ماهیت، به چند دسته تقسیم کرد:

الف) پیامدهای اجتماعی – فرهنگی

حاشیه نشینی در واقع یک معضل اجتماعی است و آسیب های اجتماعی به صورت وسیعی در میان آنها گسترش می یابد. ازمهمترین پیامدهای اجتماعی – فرهنگی حاشیه نشینی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

هویت قومی، پایبندی به سنت ها، درآمد پایین و به خصوص فرهنگ مستقل حاشیه نشینی، ضعف در تعلق به فرهنگ شهری، احساس غریبه بودن، منبع و مرکز انحرافات و کجروی های اجتماعی( اعتیاد و قتل و بزهگاری در میان جوانان)، فقدان شغل رسمی و درآمد ناکافی، اخلال در فرآیند مشارکت و...( صالحی امیری و خدایی، 1389).

ب) پیامدهای سیاسی – امنیتی

· تهدیدات و تبعات سیاسی: عدم شکل گیری نهادهای مدنی و غیر متمرکز بودن حاشیه نشینان باعث شکل گیری تجمعات و اعتراضات غیرعقلانی می شود. وجود بحران هویت در این مناطق باعث مقاومت در مقابل جریانهای نهادینه سازی جامعه می شود.

· تهدیدات و تبعات امنیتی: از بعد ملی، حاشیه نشینان تهدیدات خاص خود را دارند: 1) حاشیه نشینان به خاطر وابستگی های قومی و تعلقات محلی شدید، باعث تهدید امنیت و وحدت ملی می شود. 2) حاشیه نشینان منبع اصلی شورش های توده ای و بی هدف در شهرهای ایران هستند که به علت عدم شکل گیری گروههای مدنی، تهدیدی مهم برای طبقات متوسط هستند(کوثری و نجاتی حسینی، 1378).

ج) پیامدهای کالبدی – فضایی

· عمده ترین نماد جهانی حاشیه نشینی ، سیمای نامطلوب آن است که احساس و وجدان و دیدگان آدمی را می آزارد

· وضعیت نامطلوب اسکان آنان، در ساختمانهای ناهمگون و بدون رعایت اصول فنی و شهرسازی را به شهرها تحمیل می کند، در نتیجه بافت شهری را دچار نا به سامانی به ویژه در مناطق حاشیه ای شهر می نماید.

· کوچه های تنگ و باریک و پر پیچ و خم، فاضلاب روان در کوچه ها موجب می شود تا وضعیت بهداشتی در آنان نابه سامان قلمداد شود.

· تخریب اراضی کشاورزی، باغات پیرامون شهرها، مختل کردن برنامه های توسعه شهری، ایجاد مشکل در میراث شهری، تحمیل هزینه های بیسیار بالا هت سانان دهی، بهسازی و پاکسازی محیط های نامناسب ایجاد شده را به دنبال خواهد داشت ( بهادری، 1383).

6. نتیجه گیری:

در طول پنج دهه برنامه ریزی نظام مند در ایران،با وجود توانایی های جامعه عشایری،برنامه ای هماهنگ با وضعیت جمعیتی،توانمندی ها ومیزان نیازهای این جامعه تدوین واجرا نشده است وبر این اساس،از نظر بسیاری از شاخص های توسعه و دسترسی به خدمات،شکاف بزرگی میان این جامعه و جوامع شهری وروستایی وجود دارد.

امروزه عشایر کوچنده با مشکلات بیشتری نسبت به گذشته روبهرو هستند. از بین رفتن مراتع و ایلراها از یک سو و عدم دسترسی به علم و فناوری روز از سوی دیگر ادامه زندگی عشایری را با مخاطرات فراوانی روبهرو ساخته است. نیاز به آموزش و بهداشت، وجود مشکلات اقتصادی و ضرورت برقراری ارتباط پویا با جامعه، وامید به زندگی بهتر عشایر را ناگزیر به مهاجرت به شهرها و یکجانشینی کرده است. ولی در اثر برنامه ریزیهای ناکارآمد پس از وارد شدن به شهر مشکلاتشان آغاز می گردد ومجبور می شوند در مناطق حاشیه نشین شهرها سکونت اختیار کنند.به دلیل عدم داشتن مهارت کافی و تخصص مناسب به کارگری وعملگی روی آورند تا هزینه زندگی خودشان را به هر نحوی تامین نمایند.چون از لحاظ سطح اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی با ساکنان شهری سنخیت کمتری دارند،از این رو توانایی جذب در اقتصاد واجتماع شهری را نخواهند داشت ودر محدوده اقتصاد واجتماع شهری ساکن می شوند.وجود فقر در این مناطق نه تنها موجب می شود که به مشاغل کاذب روی آورند بلکه محیطی برای بروز انواع جرم فراهم می کند علاوه برآن انواع بیماریهای جسمی روانی،انحرافات اخلاقی،بیکاری،جنایت،بی سوادی،نسبتی بسیار شدیدتر از سایر نقاط شهری در این مناطق دیده می شود.حاشیه نشینی که خود تا حدود زیادی ریشه در مهاجرت دارد تحت پارامترهایی چون فقر اقتصادی،عدم تخصص،نوع شغل،تعارض فرهنگی،بی سوادی،هویت قومی وفرهنگی،غیرقابل کنترل می شود،در نتیجه عوارض این پدیده به حوزه شهری وملی،گسترش می یابد.

7. منابع

احمدی، حبیب؛ محمد تقی، ایمان، 1384. فرهنگ فقر، حاشیه نشینی و گرایش به رفتار بزهکارانه در میان جوانان ده پیاله شیراز در سال 1383 ، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی)،جلد نوزدهم، شماره 2 ، صص 118-99

بهادری، جواد، 1383. حاشیه نشینی مشکل اساسی شهرهای بزرگ، مجموعه مقالات همایش شهرسازی ایران، جلد2: مدیریت شهری، شیراز، دانشگاه هنر و معماری دانشگاه شیراز

توکلی،جعفر؛ ضیا توانا، محمد حسین، 1388. پیامدهای فضای اسکان عشایر در استان چهار محال بختیاری، فصلنامه روستا و توسعه، سال12 شماره1 ،صص86-53

حکمتنیا، حسن؛ افشانی، سیدعلیرضا، 1389. حاشیه نشینی و ارتکاب جرایم اجتماعی مطالعه موردی: شهر یزد، پژوهشهای جغرافیایی انسانی، شماره 72 ، صص 166-157

درستی، امیر علی؛ ایدر، نبی الله؛ باقری، مژده، 1385. آسیبپذیری پیرامون شهرها، فصلنامه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال اول، شماره 2 ، صص 184-157

دریکوند مسلم،1386. بررسی پیامدهای اجتماعی – اقتصادی اسکان عشایر:نمونه موردی کانون پشمه همیان کوهدشت. پایاننامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، تهران: دانشکده جغرافیا، دانشکاه تهران

راهنمایی، محمد تقی؛ محمدپور،صابر؛ اسکندری، حافظ، 1389. تحلیل نقش مهاجرت در زمینه سازی برای پیدایش آسیبهای اجتماعی شهرنشینی شتابان در ایران، فصلنامه علمی پژوهش جغرافیای انسانی، سال سوم، شماره1 ، صص 157-175

ربانی، رسول؛عریضی، فروغ السادات؛ وارثی، حمید رضا؛ حسینی، محمد رضا، 1385. بررسی عوامل موثر بر شکل گیری مساله حاشیه نشینی و پیامد اجتماعی آن در شهر اهواز،مجله جغرافیا و توسعه ،صص89-114

ربانی، رسول؛ کلانتری، صمد؛ یاوری، نفیسه، 1383.پدیده حاشیه نشینی و پیامدهای اجتماعی، فرهنگی آن (ارزنان و دارک اصفهان)، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان(علوم انسانی) ، جلد هفدهم، شماره2 ، صص 154-119

ربانی، رسول؛ افشارکهن، جواد،1381.حاشیه نشینی مشارکت و مسائل اجتماعی شهری مطالعه موردی منطقه ارزنان اصفهان در سال 1380 ، فرهنگ اصفهان، شماره23 ، صص 81-89

رفیع پور، فرامرز، 1377. توسعه و تضاد، تهران: انتشارات علمی

سازمان امور عشایر،1384. آیین نامه سازماندهی عشایر. شماره18688/ت 32467

شاطریان، محسن؛ اشنویی،امیر؛ گنجی پور، محمود، 1389. سنجش رابطه بین محل سکونت و انحرافات اجتماعی مطالعه موردی: محلات حاشیه نشین و غیر حاشیه نشین شهر آران و بیدگل، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 15 شماره 18 ،صص 7-27

شهبازی، اسماعیل،1380. آموزش و ترویج علوم و فنون و مهارتهای پیشرفته و مناسب مقدمترین استراتژی توسعه زندگی جامعه عشایر ایران، تهران: نقش بیان، سازمان امور عشایر ایران، صص 353 -337

شیخی، محمد تقی،1380.آینده نگری و جایگاه عشایر ایران، بررسی جامعه شناسانهای از جامعه سوم،مجموعه مقالات سمینار توسعه زندگی عشایر، تهران: نقش بیان، سازمان امور عشایر ایران، صص639-645

صالحی امیری،سید رضا، خدائی ، زهرا،1389.ویژگیها و پیامدهای اسکان غیر رسمی و حاشیه نشینی شهری نمونه موردی: کلان شهر تهران،مجله بررسی مسائل ایران، سال اول، شماره سوم، صص65-80

قرخلو، مهدی،1382. مهاجرت و اسکان عشایر: تحلیلی از مهاجرت قشقاییهای ایران به شهرها، تهران : نقش بیان

کوثری، مسعود و نجاتی حسینی، محمود، 1378. آنومی اجتماعی در مناطق حاشیه ای تهران بزرگ، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام

گر، تدا رابرت،1377.چرا انسانه ها شورش می کنند، ترجمه علی مرشدی زاده،تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

گیلبرت، آلن و ژوزف گاگلر، 1375. شهرها، فقر و توسعه شهرنشینی در جهان سوم، ترجمه پرویز کریمی ناصری، تهران: انتشارات روابط عمومی و بین المللی شهرداری تهران

لطفی پور، محمد رضا، صابریان، علی رضا،1382. بررسی وضعیت اقتصادی – اجتماعی عشایر شهرستان شیروان و ارایه راهکارهای مناسب جهت سازماندهی به زندگی آنان، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی .شماره 69 ،صص 133-152

منصوری، مسعود، 1381. بررسی مقایسهای زمینه اقتصادی تولید در گروهای عشایری و گرایش آنها به تغییر و تحول در شیوه تولید عشایری، مجله علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه شیراز، دوره19 ، شماره1 ، صص 60-72

مهدوی، مسعود؛ رضایی، پژمان؛ و قدیری معصوم، مجتبی، 1386 . روستاهای برامده از اسکان عشایر و چالشهای آن، فصلنامه روستا و توسعه، سال 10 ، شماره1 ص 41

نصیری، سیروس؛ احمدی،سید علی اکبر؛ یاوری، غلام رضا؛ امیرخانی، امیر حسین؛ مهدیان، احمد، 1391. الگویی برای برنامهی راهبردی ساماندهی عشایر استان تهران، فصلنامه روستا و توسعه، سال 15 ،شماره1،صص43-63

نقدی،اسدالله؛ صادقی، رسول،1385. حاشیهنشینی چالشی فراروی توسعه پایدار شهری ( با تاکید بر شهر همدان)، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 20 ، صص213-233

نقدی، اسدالله،1389.مهاجرت و حاشیه نشینی در ایران، فصل نامه جمعیت،شماره 74/73 صص85-104

نواب اکبر، فیروزه؛ منفرد، نوذر؛ رضایی علیرضا، 1379.عوامل موثر بر کمیت و کیفیت تولیدات صنایع دستی، مطالعه موردی زنان عشایر نیمه اسکان یافته مرند افزر، اقتصاد کشاورزی و توسعه ، سال 8، شماره31 صص 260-235

Brettell, C. B. 2000. Migration Theory, Talking Across Disciplines. London: Rutledge

Douglas, M. 2001. Intercity Competition and the Question of Economic Resilience: Globalization and Crisis in Asia" in: global city – Regions. AJ. Scott (ed.). Oxford: oxford university press. Pp: 466- 485

Jargowsky, Paul A,2009. Cause or Consequence? Suburbanization and Crime in U.S Metropolitan Areas, Crime & Delinquency,55(1),28-50

Park,Y.,2007 .The Relationship between Suburbanization and Crime in United States Metropolitan Areas, Dissertation Abstracts International Section A: Humanities Social Sciences 68 (2007) ,p 1171

پیامد اسکان غیر رسمی عشایر

مطالب مشابه :

اساتید شهرسازی ایران: دکتر مجتبی قدیری معصوم

فراخوان مجله پژوهشنامه جغرافیایی

لیست کتب رشته جهانگردی

معرفی کتاب و منابع در باره توسعه فرهنگی

پیامد اسکان غیر رسمی عشایر

بررسی مدیریت روستادرایران(باتاکیدبرعملکردشوراها)

مهندسی فرهنگی