کتاب: روش های تحقیق در علوم اجتماعی

به نام خدا گزارش کتاب صحابه عبدی پور

منابع:ببی، ارل، ترجمه رضا فاضل ، روش های تحقیق در علوم اجتماعی (2)، 1381، انتشارات سمت.

این کتاب از 5 بخش و19 فصل تشکیل شده که دو بخش شامل 8 فصل آن در جلد نخست آمده ودر کتاب حاضر به سه بخش که شامل 11 فصل است پرداخته شده است. بخش 3 که شروع کتاب است به شیوه های مشاهده پرداخته شامل فصل 9 : آزمایش ،فصل 10: تحقیق پیماشی ،فصل 11 : تحقیق میدانی ،فصل 12: تحقیق بدون مزاحمت فصل13:تحقیق ارزشیابی . بخش 4 شامل تحلیل داده هاست از فصل 14 :کمی کردن داده ها ،فصل 15:تحلیلهای مقدماتی ،فصل 16 :مدل تشریحی ،فصل 17:آمار در مقدماتی.بخش 5 شامل زمینه اجتماعی تحقیق از فصل 18:اصول اخلاقی وسیاست تحقیق اجتماعی و فصل 19: کاربرد تحقیق اجتماعی است.

آزمایش ها

آزمایش شامل 1.عمل 2.مشاهده نتایج آن عمل است .آزمایش به خصوص برای آزمون فرضیه مناسب است ،روش آزمایشی برای هدفهای تبیینی مناسبتر از توصیفی است. آزمایشهای کلاسیک شامل سه بخش است 1. متغیر مستقل و متغیر وابسته 2.آزمون مقدماتی وآزمون نهایی 3. گروه آزمایشی و گروه گواه .در آزمایش به گروه آزمایشی یک محرک وارد می شود و تأثیر این محرک در این گروه مورد مقایسه قرار می گیرد.برای دست یابی به همانندی بین گروه آزمایش و گروه گواه عموماً از روش انتخاب تصادفی استفاده می شود. دوازده عامل باعث آسیب رساندن به اعتباردرونی طرح آزمایشی می شود: 1.عامل تاریخ 2. عامل بلوغ 3.عامل آزمون 4.عامل وسایل سنجش 5. عامل بازگشت آماری 6.عامل انتخاب آزمودنیها 7.عامل افت آزمودنیها 8.عامل ترتیب زمانی علی 9. عامل پراکنش و تقلید از رفتارها 10.عامل جبران 11.عامل رقابت جبرانی 12.عامل دلسردی . کنش متقابل آزمون ومحرک یکی از عوامل مؤثردر اعتبار بیرونی آزمایش است . طرح چهار گروه سالومون از طرح های آزمایشی است که از مداخله عوامل مؤثر در اعتبار بیرونی آزمایش جلو گیری می کند. آزمایش طبیعی غالباً در جریان زندگی اجتماعی رخ می دهد و محقق اجتماعی این آزمایش ها را به شیوه ی آزمایش آزمایشگاهی طراحی می کند و به اجرا در می آورد.

تحقیق پیمایشی

تحقیق پیمایشی از روشهای تحقیق رایج است عبارت از اجرای پرسشنامه روی نمونه ای از پاسخگویانی که از میان جمعیتی انتخاب می شوند .تحقیق پیمایشی برای اجرای مطالعات توصیفی از یک ازجمعیت بزرگ مناسب است و می توان برای هدفهای تبینی استفاده می شود. تحقیق پیمایشی شامل اقدامات زیر است:1.ساختن پرسشنامه 2. انتخاب نمونه 3.جمع آوری داده ها ازطریق مصاحبه و پرسشنامه که پاسخگو شخصاً آن را تکمیل می کند. پرسشنامه ها را به سه روش می توان اجرا کرد:پرسشنامه هایی که پاسخگویان شخصاً آن را تکمیل می کنند،پرسشنامه مصاحبه ای ،پرسشنامه تلفنی .

امتیاز عمده پیمایش تلفنی بر پیمایش حضوری ،زمان و پول است.تحقیق پیمایشی به طور کلی در زمینه قابلیت اعتماد قوی و در زمینه اعتبار ضعیف است و از لحاظ کم هزینه بودن و میزان داده های جمع آوری شده دارای امتیاز است . تحلیل ثانوی به تحلیل داده هایی اطلاق می شود که قبلاً محقق دیگری برای هدفی غیر از موضوع مطالعه جاری آن ها را جمع آوری کرده است.

تحقیق میدانی

تحقیق میدانی از روش های تحقیق اجتماعی است که با مشاهده مستقیم پدیده های اجتماعی در صحنه طبیعی امکان پذیر است. مشاهده مشارکتی شکلی از تحقیق میدانی است که محقق به عنوان یک بازیگر در رویدادهای مورد مطالعه شرکت می کند.مردم نگاری مشاهده طبیعت گرایانه و شناخت فرهنگها و خرده فرهنگهاست.مطالعه موردی بررسی یکه نگارانه از یک فرد ،گروه و جامعه است که هدف آن توصیف است.موضوعهای مناسب برای تحقیق میدانی عبارت از اعمال ، وقایع ، برخوردها ، نقشها ،ارتباطها ،گروها ، سازمانها ،سبکهای زندگی و خرده فرهنگها.

نقاط قوت تحقیق میدانی فراهم کردن درک عمیق و انعطاف پذیری آن است واز نقاط ضعفش این است که چون روشی کیفی است به ندرت در مورد جمعیت های بزرگ توصیف آماری دقیقی بدست می آورد. در مقایسه با پیمایش و آزمایش ،سنجش های تحقیق میدانی بیشتراعتبار و کمتر قابلیت اعتماد دارند.

نظریه بازکاوی اشاره به تلاش برای استخراج نظریه ها از تحلیل الگوها ،مضامین و مقوله های عامی است که در میان داده های مشاهده هی کشف می شوند.

تحقیق بدون مزاحمت

شامل :1.تحلیل محتوا 2.تحلیل آمارهای موجود 3.تحلیل تاریخی تطبیقی است.

در تحلیل محتوا محقق منابع مربوط به مسائل اجتماعی به خصوص اسناد مکتوب را بررسی می کند روشهای تحلیل محتوا را می توان در همه ی شکلهای ارتباطات به کار بست. کد گذاری در تحلیل محتوا بر اساس کد گذاری آشکار وپنهان است در تحلیل محتوا می توان از سطوح سنجش مختلف (کیفی یا کمی )استفاده کرد. نقاط قوت تحلیل محتوا این استکه هم از لحاظ زمان و هم هزینه مقرون به صرفه است. از معایب تحلیل محتوا این است که محدود به ارتباطات ثبت شده است.

آمارهای موجود منبع اطلاعاتی تکمیلی به شمار می آیند و زمینه ای تاریخی –مفهومی را فراهم می آورند که می شود تحقیق اصلی را درون آن قرار دهیم واحد تحلیل در آمارهای موجود فرد نیست بلکه واحدهای سیاسی –جغرافیایی است.برای حل مسئله اعتبار درتحلیل آمارهای موجود ازدو مشخصه استدلال منطقی و تکرار استفاده می شود. همه مطالعات تاریخی از ویژگی تکاملی برخوردار نبوده اند و دانشمندانی که تاریخ را از بعد اجتماعی مطالعه کرده اند معتقدند تاریخ به صورت چرخه ای حرکت می کند نه خطی.مطالعات وبر ومارکس نمونه ای از روشهای تاریخی –تطبیقی است.

تحقیق ارزشیابی

نوعی تحقیق کاربردی است فرآیندی است که تعیین می کند که آیا نتیجه مطلوب به دست آمده یا خیر؟ متغیر اصلی برای سنجش عبارت از نتیجه یا متغیر پاسخ. عموماً در تحقیق ارزشیابی از طرح های آزمایشی ونیمه آزمایشی استفاده می شود.یکی از دشوارترین جنبه های تحقیق آزمایشی تعیین موفقیت یا شکست برنامه مورد بررسی است.تحقیق ارزشیابی می تواند شامل تحلیل داده های کمی یا کیفی باشد.

یکی از شکلهای تحقیق ارزشیابی طرح های چند سلسله زمانی است که مستلزم مشاهده یک گروه آزمایشی در طول زمان است.شکل دیگر تحقیق ارزشیابی شاخص های اجتماعی است یعنی آمارهای جمع آوری شده ای که بازتاب شرایط اجتماعی هرجامعه یا خرده گروه اجتماعی است.

کمی کردن داده ها

در این فصل هدف توصیف روشهای تبدیل داده های علوم اجتماعی به شکل قابل خواندن به وسیله ماشین است. وقتی تحلیل های آماری مدنظر باشد کمی کردن داده ها ضروری است.

درتحلیل محتوا فرآیند کد گذاری جزء ضروری جمع آوری داده هاست . برای اجرای یک تحلیل کمی محقق پس از جمع آوری داده ها وارد فرآیند کد گذاری می شود، حاصل نهایی فرآیند کد گذاری عبارت از تبدیل داده ها به کدهای عددی .کدنامه دو کارکرد اساسی دارد: 1.راهنمای مقدماتی که در فرآیند کد گذاری مورد استفاده قرار می گیرد.2.راهنمایی برای قرار دادن متغیرها وتفسیر کدها در فایل داده ها هنگام تحلیل است.

پاکسازی داده ها دو نوع است : پاکسازی کد ممکن ،پاکسازی محتمل پاکسازی کد ممکن به فرآیندی اطلاق می شود که ببینیم تنها کدهایی که برای صفات به خصوصی تعیین شده اند در فایلهای داده ها ظاهر می شوند. پاکسازی محتمل فرآیندی از بازبینی است که برای آنکه ببینیم که تنها مواردی که باید روی متغیر به خصوصی اطلاعاتی داشته باشند در واقع چنین داده هایی را دارد.

تحلیلهای مقدماتی

تحلیل یک متغیری : تحلیل یک متغیری آزمودن توزیع موردهای فقط یک متغیر در یک زمان است. گرایش مرکزی :می توان داده ها رابه شکل میانگین های خلاصه یا مقیاس گرایش مرکزی ارائه داد ،گزینش های دیگر نما ومیانگین و میانه است .برای محاسبه نما :فراوان ترین مقدار را در نظر می گیریم.میانه معرف ارزش میانی است نیمی از مقادیرصفت در بالا ونیم دیگر در پایین قرار دارد.ساده ترین سنجه پراکندگی دامنه است فاصله ای که بالاترین و پایین ترین ارزش را از هم جدا می کند.یک سنجه پیچیده تر پراکندگی انحراف معیار است. هدف ازتحلیل یک متغیری صرفاً توصیف است.

تحلیل دو یا چند متغیری : از روش های تحلیل است که ارتباطهای همزمان میان چند متغیر است. هدف از تحلیل دو یا چند متغیری ،تبیین است.

مدل تشریحی

مدل تشریحی: یک روش تحلیل چند متغیری مناسب برای تحقیق اجتماعی است .برای درک تحلیل تشریحی ،باید بدانیم آیا متغیر آزمون از لحاظ زمانی بردو متغیردیگر مقدم است یا واسط بین آنهاست. مراحل اصلی در تشریح به این صورت است : 1.مشاهده وجود ارتباط بین دو متغیر2.متغیر سوم ثابت نگه داشته می شود.3.ارتباط بین دو متغیراولیه در هریک از این گروهای فرعی مجدداً محاسبه می شود4. مقایسه ارتباط اولیه با ارتباطهای یافت شده. تبیین :اصطلاحی است که برای توصیف یک ارتباط کاذب به کار می رود. تفسیر مشابه تبیین است اگر با ثابت نگه داشتن متغیر مقدم مجموعه ای از ارتباطهای جزئی اساساً به صفر کاهش یابد این نتیجه را تبیین می گویند. تخصیص :مدل تشریحی ارتباطهای جزئی ایجاد می کند که به نحو قابل توجهی با یکدیگر متفاوتند این موقعیت را تخصیص در الگوی تشریحی می گویند. فرضیه پس رویدادی : وقتی بین دو متغیر ارتباطی تجربی مشاهده می شود و برای این ارتباط دلیلی بدست میاید این کار را فرضیه سازی پس رویدادی می گویند.

آمار در علوم اجتماعی

آمارتوصیفی روشی است برای توصیف داده ها به شیوه منطقی. محقق به وسیله آمار استنباطی با مطالعه نمونه ای از جمعیت گرفته درباره خصوصیات جمعیت آماری نتیجه گیری می کند .

لاندا سنجه ای مناسب است برای سنجش پیوستگی که درتحلیل دو متغیراسمی استفاده می شود.گاما برای سنجش دو متغیر ترتیبی استفاده می شود. همبستگی پیرسون برای تحلیل متغیرهای فاصله ای یا نسبی استفاده می شود.تحلیل رگرسیون نشان دهنده ارتباط بین دو متغیر به صورت معادله است تحلیل مسیر روش گرافیکی شبکه ای ازروابط علی در میان چندین متغیر است.تحلیل عاملی روش تحلیلی کشف ابعاد کلی یا عوامل که به وسیله مجموعه ای از متغیرهای واقعی نشان داده می شود.بار عاملی درجه همبستگی بین یک متغیر تجربی معین و یک عامل معین را

نشان می دهد.

استفاده از پیوستگی های یافت شده بین متغیرها در یک نمونه برای تعمیم پذیری آن به کل جمعیت مستلزم آزمونهای معنی داری آماری است.

اصول اخلاقی و سیاست اجتماعی

اگر می خواهیم تحقیق علمی اجتماعی انجام دهیم باید از توافق های عموم محققان درباره آنچه در اجرای کاوش علمی درست و نادرست است آگاه شویم.مشارکت درتحقیق اجتماعی باید داوطلبانه باشد در این صورت ممکن است تعمیم پذیری به عنوان هدف علمی مورد تهدید قراربگیرد.

ناشناسی موقعیتی است که محقق نتواند تشخیص دهد که پاسخ معین متعلق به کدام پاسخگو است. رازداری موقعیتی است که محقق می تواند پاسخهای هر شخص معین را شناسایی کند اما باید قول دهد که به علنی این کار را نکند. اگرچه معیارهای علمی اجازه نمی دهند دانشمندان معینی ازروشهای مورد نظر خود دست بردارند ویژگی میان ذهنی علم دربرابر آن دسته از یافته های علمی که فقط حاصل جهت گیری است ایستادگی می کند.

کاربردهای تحقیق اجتماعی

طرح مطالعه ،نمونه گیری، سنجش و فنون جمع آوری اطلاعات این امکان را فراهم می کنند که شواهد مناسب را برای تبیینهای نظری را ایجاد کند اعم از اینکه انتظارات اولیه ما را تأیید یا رد کنند. برخی کاربردهای تحقیق اجتماعی می تواند شامل این موارد باشد :کارشناسان آگاهیهای تبلیغاتی می توانند برای کشف علت اثربخشی برخی از آگاهیها وبی اثر بودن برخی دیگراز فنون تحلیل محتوا استفاده کنند. توانایی دیدن وشنیدن تفاوتهای ظریف در کنشهای متقابل انسانی به ما امکان اینکه مردم بهتر اززمان قبل درک کنیم می دهد.

وارد کردن یک دیدگاه علمی در اکثر شئون زندگی امتیازهای زیادی دارد،منطقی بودن ،مشاهده کردن دقیق ، ودقت در ارتباط دادن مشاهدات به دانسته ها و علمی بودن در زندگی می تواند هم ما وهم اطرافیان را بهره مند سازد، و سازد.

نتیجه گیری

در این کتاب با انواع روش های تحقیق کیفی و کمی آشنا شدم همچنین نویسنده سعی کرده تا حد امکان مطالب را با استفاده از مثال های ساده و قابل فهم تشریح کند.البته فصل های آماری و مربوط به تحلیل های مقدماتی به صورت کلی مطرح شده اند و کمتر به جزئیات آماری پرداخته شده است.

منابع:ببی، ارل، ترجمه رضا فاضل ، روش های تحقیق در علوم اجتماعی (2)، 1381، انتشارات سمت.

کتاب: روش های تحقیق در علوم اجتماعی

مطالب مشابه :

مقاله ای درباره اخلاص

املای تلفیقی پایه ی چهارم ابتدایی

مقاله درباره اخلاق در روان‌شناسی و روان‌پزشکی

رازداری خانمها چگونه است؟

انگیزه‌های رازداری

شغل مشاوره

حداکثر راز داری خانوم ها

کتاب: روش های تحقیق در علوم اجتماعی

رازداری زنان 34 ساعت طول می‌کشد