معرفی سدهای استان آذربایجان شرقی

معرفی سدهای استان آذربایجان شرقی و غربی

استان آذربایجان شرقی با میانگین بارش سالانه 300 میلی لیتر از مناطق نیمه خشک کشور بشمار میرود، این استان از نظر منابع و تأسیسات آبی امکانات مناسبی دارد و از ظرفیت و پتانسیل خوبی جهت ماهیگیری و همچنین پرورش و تکثیر انواع ماهی های سردآبی و گرمابی برخوردار است.من در این پست بهترین سدهای ماهیگیری این استان و همچنین گونه های که در این سدها قابل صید هستند را معرفی میکنم.

1.دریاچه سد ارس:

این سد در ۴۰ کیلومتری شهرستان جلفا واقع در شمال غربی ایران است که بین دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان واقع شده‌است. مخزن دریاچه به طول ۵۲ کیلومتر، دارای عمق متوسط ۲۰ متر، مساحتی حدود ۱۴۵ کیلومتر مربع و حجم کل آن ۱۳۵۰ میلیون مترمکعب است.

حداکثر درجه حرارت هوا در تابستان ۴۰ درجه سانتی گراد و در زمستان ۲۰- درجه سانتی گراد اندازه گیری شده‌است. وسعت حوزه آبریز آن ۱۰۰۲۲۰ کیلومتر مربع بوده که ۳۸ درصد آن در خاک نخجوان و ۲۳ درصد در خاک ترکیه و ۳۹ درصد آن در خاک ایران قرار دارد. حداقل دبی رودخانه در این منطقه ۳۳۹ مترمکعب در ثانیه و حداکثر ۲۲۴۰ مترمکعب در ثانیه‌است.

آب مخزن دریاچه سرشار از مواد بیوژن است و به همین دلیل زنجیره غذایی آن شامل پلانکتونها، موجودات بنتیکی می‌باشد.

این سد دارای پتانسیل و تراکم خوبی از انواع پرطرفدار ماهی هایست که ماهیگیران آرزوی صیدشان را دارند! تعداد 15 گونه ماهي از 5 خانواده در درياچه پشت سد ارس زندگي مي كنند. خانواده هاي شاسايي شده شامل Cyprinidae – Siloridae – Baltoridae – Cobitidae – Poecilidae – Percidae – Gobiidae مي باشند كه خانواده كپور ماهيان با 15 گونه در رودخانه ارس و 11 گونه در درياچه ارس از بيشترين تنوع برخوردار هستند.

ماهیهای مطرح سد ارس عبارتند از:1.اسبله(گربه ماهی) 2.زردپر 3.کپور 4.ماش گوشتخوار 5.ماش معمولی 6.سوف 7.باربل یا سس ماهی ارس 8.سیم برگ 9.ماهی سفید رودخانه 10.فیتو فاگ 11 .مغارچین 12.کولی 13 .باربوس و ...

اما ماهیگیران در این سد با دو مشکل اساسی مواجه خواهند بود! 1. وجود جمعیت بالایی از شاه میگوی آب شیرین در تمام مناطق این سد که بزرگترین چالش برای صید حرفه ای ماهیها بشمار میرود.

2.حاشیه کم عمق سواحل سد که درنتیجه موجب گردیده نیازمند پرتابهای بالای 150 متر از ساحل برای دستیابی به عمق مناسب باشیم!

2.سد خدافرین:

این سد بر روی رودخانه ارس در شهرستان خدافرین و نزدیک شهر خمارلو واقع شده است. سد از نوع خاکی میباشد. تاریخ شروع ساختمان آن در سال 1372 و تاریخ خاتمه سال 1379 می باشد. طول تاج 380 متر و ارتفاع از پی 60 متر است. گنجایش کل مخزن 1600 میلیون متر مکعب و گنجایش مفید مخزن 1200 میلیون متر مکعب است. لازم بذکر است که قدرت توربین های نصب شده در این سد 100000 کیلووات می باشد

این سد بیشترین جمعیت و تراکم ماهی را در خاورمیانه در خود جای داده است و طبق تخمین کارشناسان محیط زیست ذخیره ماهی در این صد حتی میتواند بیش از 300 هزار تن باشد بنابراین سد خدافرین به تنهایی میتواند پاسخگوی تمام ماهیگیران ورزشی کشور باشد! ولی متاسفانه بعلت ممنوعیت ماهیگیری در این سد توسط هنگ مرزی آرزو و حسرت صید ترفه های استثنایی همیشه در دل و اذهان ماهیگیران خواهد ماند! من چند بار فرصت کوتاهی برای صید در حاشیه سد پیدا کردم و لذت صید بدون وصف را دراین بهشت بی همتا تجربه کردم! من خود به عینه شاهد ترفه های عظیم الجثه ای بودم که در صورت اخذ مجوز صید ورزشی و برخورداری از فرصت چند روزه براحتی میتوان تمام رکوردها را در دنیا جابجا کرد! اسبله های بالای 50 کیلوگرم به وفور پشت دهانه سد قابل رویتند یکی از روستاییان ساکن حاشیه سد از رویت جسد بالای 150 کیلویی ماهی اسبله در سال87 درمنطقه ی ساحلی سد خبر داد،ماهی های کپور در وزنهای بالای 20 کیلوگرم، زردپرهای بالای 15 کیلوگرم! ماش و سوفهای عظیم چثه بالای 5 کیلو گرم از گنجینه های با ارزش این سد بشمار میروند. و صد البته که این گنجینه بعلت ممنوعیت صید در این سد حاصل شده است.

19 گونه ماهی از 7 خانواده در سد خدا فرین شناسایی شده اند که اکثرا در سد ارس نیز مشاهده میشوند، ماهیهای سد خدافرین عبارتند از: 1.اسبله(گربه ماهی) 2.زردپر 3.کپور 4.ماش گوشتخوار 5.ماش معمولی 6.سوف 7.باربل یا سس ماهی ارس 8.قزل آلای رنگین کمان 9.ماهی سفید رودخانه 10.سیم 11 .مغارچین 12.کولی 13.فیتو فاگ 14. باربوس و ....

3. سد آیدوغموش میانه:

این سد به فاصله تقريبي 20 كيلومتر در جنوب غربي شهرستان ميانه در استان آذربايجان شرقي، در شمال غربي ايران قرار دارد.

اين سد با انگيزه بهره گيري از جريان سطحي رودخانه آيدوغموش كه از شاخه هاي اصلي رودخانه قزل اوزن مي باشد وبه منظور توسعه و بهبود آبياري اراضي منطقه طراحي شده است.

سد آيد و غموش از نوع سنگريزه اي با هسته ناتراواي مياني به ارتفاع 87 متر از پي مي باشد. عمق حفاري در زير بستر رودخانه براي رسيدن به سنگ سخت حدود 20 متر مي باشد. طول و عرض تاج سد بترتيب 297 متر و 12 متر و رقوم آن 1350 متر از سطح دريا مي باشد.

حجم مخزن سد در تراز نرمال ، 7/145 ميليون متر مكعب، حجم مفيد آن 137 ميليون متر مكعب و حجم آب تنظيم شده 131 ميليون متر مكعب است.

این سد دارای چندین گونه از خانواده کپورماهیان است که عبارتند از :کپور نقره ای و طلایی،کپور کاراس ، فیتوفاک، بیگ هد، آمور، کلیکای رودخانه، سیاه ماهی، خانم جانی و باربوس .

بزرگترین مشکل ماهیگیری در این سد وجود لاکپشتهای بیشماریست که در هر عمقی از آب به طعمه های شما حمله ور خواهند شد ! من تابستان سال 89 در این سد 4 ماهی کپور صید کردم و 6 لاکپشت! البته ماهی سفید دهن گشاد به نام محلی خانم جانی بیشترین جمعیت را در سد به خود اختصاص داده و براحتی با طعمه کرم خاکی و خمیر قابل صید هستند.

4.سد علویان مراغه:

این سد در ۳ کیلومتری شمال شهر مراغه و در نزدیکی روستای علویان است.
این سد بر روی رودخانه صوفی‌چای احداث شده‌است و آب آشامیدنی شهرستان‌های مراغه، میاندوآب، بناب، عجب‌شیر و ملکان را تأمین می‌کند.

سد علویان از نوع سدهای خاکی است و هستهٔ آن رسی می‌باشد. عملیات احداث این سد از سال ۱۳۶۹ آغاز شده و در سال ۱۳۷۴ به بهره‌برداری رسیده‌است.
طول تاج سد علویان ۹۳۵ متر، عرض آن ۱۰ متر است و ظرفیت گنجایش آن ۶۰ میلیون مترمکعب می‌باشد.

این سد از پتانسیل و ظرفیت بالایی برای تاکثیر ماهیهای بومی ، ماهیگیری و گردشگری در استان برخوردار است ولی بعلت مصارف آب آشامیدنی و شرب این سد ،مسولان سازمان آب و اداره محیط زیست شهرستان مراغه اقدام به پاکسازی سالانه ی ماهیها در این سد میکنند!

دو گونه ماهی در این سد بعلت جثه کوچکشان از گزند تورها مصون مانده اند مغارچین(باربل ) و سفید کولی که به وفور قابل صید هستند..بهترین طعمه در این سد کرم خاکی و خمیر اساس دار است.

5.سد ستارخان اهر:

اين سد در 15 كيلومتري غرب شهر اهر در استان آذربايجان شرقي و بر روي رودخانه اهرچاي قرار گرفته است.سد ستارخان از نوع خاكي با هسته ناتراواي رسي، به ارتفاع 75 متر از روي سنگ بستر مي باشد. طول تاج 350 متر و عرض تاج و خاكريزي در كف به ترتيب 11 متر و 480 متر مي باشد. حجم كل بدنه سد 6/2 ميليون متر مكعب و حجم كل خاكبرداري ها و سنگ برداري ها 3/1 ميليون متر مكعب است. هسته رسي پس از برداشت آبرفت به عمق حدود 17 متر بر روي سنگ بستر مناسب قرار گرفته است.
پرده تزريق آب بند در پي و جناحين سد حدود 32000 متر مربع گستردگي دارد كه از طريق 15000 متر حفاري گمانه‏هاي به عمق تا 85 متر، صورت مي گيرد. رقوم بستر رودخانه 1400 متر، تراز سرريز 1451متر و تراز تاج سد 1459 متر از سطح دريا قرار دارد. حجم مخزن در تراز نرمال 135 ميليون متر مكعب، حجم مفيد آن 120 ميليون متر مكعب و حجم آب تنظيم شده در حدود 90ميليون متر مكعب مي باشد.

ماهیهای این سد عبارتند از: سوف،کپور معمولی و سفید دهان گشاد که جمعیت ماهی سوف به مرور بر دو گونه مذکور چیره گشته و اکنون 95درصد ماهیهای این سد رو به خود اختصاص داده که از این حیث از جمله سدهایست که مناسب صید ورزشی با سیستم اسپینینگ است.

6. سد بارون ماکو:

سد مخزني بارون ماكو در 12 كيلومتري جنوب شهرستان ماكو، بر روي رودخانه زنگمار احداث شده است این سد از نوع سد خاكي، با هسته رسي، طول و عرض تاج سد به ترتيب 350 متر و 10 متر است. ترازهاي تاج و حداقل پي سد به ترتيب 1699 متر و 1621 متر از سطح دريا مي باشد. حجم كل خاكريز 000/430/1 متر مكعب، حجم فيلتر مصرفي در حدود 80000 متر مكعب، حجم هسته نفوذ ناپذير (هسته رسي) 150000 متر مكعب، حجم پوسته و سنگ چين بالا دست 35000 متر مكعب و حجم پوسته محافظ پائين دست 36000 متر مكعب، است. ضخامت سد در تاج . كف آن به ترتيب 10 متر و 350 متر مي باشد.

این سد از منظره و چشم انداز بی نظیری برخوردار است و برای صید ورزشی ماهی کپور با طعمه های رایج خیلی مناسب است ولی متاسفانه بعلت جمع آوری ماهیها هر 2سال یکبار توسط شیلات از جمعیت ترفه ای پایینی برخوردار است .

ماهیهای این سد عبارتند از:قزل آلای رنگین کمان،کپور طلایی،ماهی سفید و فیتو فاگ

7.سد وحدت کردکندی:

این سد در 20کیلومتری شمال بستان آباد و روی رودخانه اوجانچای واقع شده و هدف از تاسیس آن تامین آب کشاورزی مناطقه میباشد.نوع سد خاکی با هسته رسی و طول تاج 215 متر و ارتفاع از پی 17.5 متر و ارتفاع از بستر 15 متر حجم مفید سد 5.8 میلیون بوده و در سال1382 به بهره وری رسیده است.

این سد 6 سال پیش همراه سد آرباتان یکی از بهترین سدها برای صید ماهی کپور و آمور در منطقه بشمار میرفت ولی متاسفانه با واگذاری امتیاز بهره وری به بخش خصوصی طی سالهای اخیر دیگر خبری از صید ماهیهای بالای 2 کیلو نیست!

ماهیهای این سد عبارتند از:کپور طلایی و آمور

8.سد سهند هشترود:

این سد با هدف تامین آب کشاورزی و شرب منطقه در 26 کیلومتری جنوب غربی هشترود و بروی رود قرنقو در سال 1375 با آب قابل تنظیم سالانه 117 میلیون متر مکعب احدث گردیده است .طول تاج 450متر ،ارتفاع از پی 59 متر، ارتفاع از بستر 47 متر و حجم مفید آن 135 میلیون متر مکعب است.

این سد از پتانسیل گردشگری خوبی برخوردار است و در آینده میتواند به یکی از کمپهای مناسب ماهیگیری مطرح در کشور تبدیل گردد.من اکوسیستم و چرخه ی زیستی خوبی در این سد مشاهده کردم و با توجه به کیفیت آب این سد( از نظر سختی و سنگینی ) تمام گونه های آب شیرین در این سد قابل تکثیر و بهره برداری هستند! ماهیهای این سد عبارتند از:قزل آلای رنگین کمان،کپور طلایی،سفید دهان گشاد و مغارچین.

دوستانی که علاقمند به ماهیگیری به روش اسپینینگ و فلای هستند این سد مناسبترین بستر را برای شما محیا کرده است بخصوص ماهی سفید این سد با پرک و پشه براحتی و به وفور قابل صید است!

در ضمن صید حرفه ای ماهی کپور هم برای کپورگیران در این سد لذت بخش خواهد بود. اما تنها مشکل در این سد فقدان امکانات رفاهی ، امنیتی و فضای سبز بخصوص عدم سایه اندازی طبیعی در حاشیه سد جهت در امان بودن از تابش مستقیم نور خورشیداست که دوستان باید با تجهیزات کامل رفاهی و امنیتی در سد سکنا پذیرند.

...............................................................ادامه دارد

معرفی سدهای استان آذربایجان شرقی

مطالب مشابه :

گزارش یادواره سرداران شهید تهرانی مقدم و شفیع زاده نتایج اولیه دومین جشنواره استانی فاوا

معرفی سدهای استان آذربایجان شرقی

نام های اصیل ایرانی و معنی آنها

اسامی و معانی آن ها

نام های اصیل ایرانی به همراه معانی آنها_Bia2Love.Ir

فرهنگ نامهای ایرانی