بررسي ميزان انطباق كتابهاي درسي پيام هاي آسمان بااصول ومعيارهاي انتخاب وسازماندهي محتوا از ديدگا ه .

بررسي ميزان انطباق كتابهاي درسي پيام هاي آسمان بااصول ومعيارهاي انتخاب وسازماندهي محتوا از ديدگا ه دبيران ديني وقرآن دوره راهنما ئي

مقدمه :

کتاب درسی یکی از مهم ترین مراجع و منابع یادگیری دانش آموزان در نظام کنونی آموزش محسوب می شود و در ایران یکی از مهم ترین نقش ها را ایفا می نماید و به عبارت دیگر در کشور ما بیشتر فعالیت های آموزشی در چهارچوب کتاب درسی صورت می گیرددراین پژوهش سعی شده است درمو ردمیزان انطباق محتوای کتاب دینی دوره راهنمایی تحصیلی با اصول انتخاب وسازماندهی محتوا مورد بررسی قرار گیرد.متغیر های مورد مطالعه در این پژوهش کتب درسی پیام های آسمان دوم وسوم راهنمایی بوده وجامعه شامل تمام دبیران دینی که در این مقطع تدریس می نمایند.نمونه بوسیله جدول مورگان تهیه گردیده وروش تحقیق توصیفی می باشد.برای تجزیه تحلیل داده ها از آمار توصیفی استفاده می شود.مولفان باید در هنگام تالیف کتب درسی به اصول انتخاب وسازماندهی محتوا توجه نمایند وتوان وظرفیت ونیاز های دانش آموز وجامعه را مورد مداقه قرار دهند.

بیان مسأله

هر نظام آموزشي مؤلفه های اصلی دانش آموز، معلم و محتوای آموزشی (مواد درسی) می باشد باعنایت به اینکه شامل در نظام کنونی کشور ما تأکید بر مواد و محتوای درسی نسبت به سایر مؤلفه های آموزشی بیشتر می باشد و «کتاب درسی یکی از مهم ترین مراجع و منابع یادگیری دانش آموزان در نظام کنونی آموزش محسوب می شود و در ایران یکی از مهم ترین نقش ها را ایفا می نماید و بـــــــه عبارت دیگر درکشور ما بیشتر فعالیتهای آموزشی در چهارچوب کتاب درسی صورت میگیرد»(یارمحمدیان،88).

«واتيكر (2000) درباره اهمیت کتاب درسی می گوید تنها از جنبه ابزاری برای آموزش مطرح نیست بلکه کاربرد گســـــــترده آن در مدارس، دانش آموزان را در معرض عقاید، ایده ها و افکار گوناگونی قرار می دهد که از سوی ناشران و تولید کنندگان کتاب هـــای درسی به طور مستقیم و غیر مستقیم ارائه می شود.»(خیر آبادی،89)از طرفی در برنامه ریزی درسی بررسی محتوای کتاب ها ضــروری است. «برلن برسن، محتوا را چنین تعریف کرده است: یک روش پژوهش برای توصیف عینی، منظم و کمی محتوای ظاهری ارتباطات است و به عبارتی: یک روش پژوهش منظم برای توصیف عینی و کمی محتوای کتاب ها و متون برنامه درسی و یا مقایسه پیام هــــا و ساختار محتوا با اهداف برنامه درسی است» ( یار محمدیان، 88 )بمنظورتعیین میزان مناسب بودن محتوای تعیین شده برای دانش آموزان باید محتوا مورد ارزشیابی قرارگیرد بنابراین افزایش کیفیت مطالب محتوا و ارتقاء سطح یادگیری فراگیران ارتباط مستقیمی با چنیـــــن بررسی هایی دارد.حال با توجه به اینکه موضوع مورد آموزش هرچه قدر از درجه اهمیت بالاتری برخوردار باشد لزوم توجــــــه به آن بیشتر احساس می شود و از طرفی حساسیت چگونگی طرح آموزه های دینی مخصوصاً برای نوجوانان برکسی پوشیده نیست لذا در این پژوهش بررسی کتاب های جدید التألیف پیام های آسمان دوره راهنمایی تحصیلی مورد نظر قرار گرفته است. با در نظر گرفتن ایـــــن مطلب که تألیف کتاب های درسی می بایست مبتنی بر اصول برنامه ریزی درسی باشدپژوهشگر بدنبال پاسخگویی به این سؤال اساسی است که :کتاب های پیام های آسمان چه میزان بااصول ومعیارهای انتخاب و سازماندهی محتوا انطباق دارد

اهمیت وضرورت

میزان پویایی کتاب های درسی و اثر بخشی آن بستگی به انطباق محتوای آن با اصول برنامه ریزی درسی و نظریه های جدید

برنامـــه ریزی درسی دارد. در کتاب های تألیفی جدید با توجه به نیاز به بررسی های اولیه پس از اجرای آزمایشی این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می کند.از طرف دیگر موضوعات کتاب های درسی دینی نسبت به سایر کتب درسی که در سایر کشورها، تدوین می گــــــــردد محتوايي منحصر به فرد و بومی دارد و همچنین تا ثیر گذاری تربیتی و پرورشي آن لزوم توجه ویژه به محتوای این کتاب ها را نسبت به سایر کتب بیشتر می سازد.به عبارت دیگر دروس کتاب های پیام های آسمان که با نگرش ها و اعتقادات دانش آموزان ارتباط برقــــرار می سازد، پایه های اعتقادی و به نوعی شاکله دینی دانش آموزان را ساخته و محتوای این کتاب ها بر رفتارهای دینی دانش آموزان در آینده تأثیر گذار می باشد. به این مناسبت بررسی محتوای کتاب های مذکور از اهمیت خاصی برخوردار است.همچنین در شرایط کنونی آموزش و پرورش که نظام متمرکز در کل کشور و بر محور کتاب های درسی یکسان برای هر پایه تحصیلی می باشد و فعالیت هـــــا و تجربه های تربیتی دانش آموزان توسط معلم و حول محور آن ساماندهی می شود، توجه به محتوای کتاب های درسی و رعایت اصول انتخاب و سازماندهی محتوا نقش و اهمیت ویژه ای دارد پژوهشگر با سابقه تحصیلی دوره درکارشناسی در رشته الهیات و مــــــــعارف اسلامی و همچنین سابقه اشتغال در حوزه ستادی آموزش و پرورش، زمینه پایه ای و انگیزه خاصی جهت بررسی کتاب های پیام های آسمان دارد همچنین بررسی و تحلیل کتاب های مزبور از جمله نیازهای پژوهشی « گروه تعلیم و تربیت دینی دفتر برنامه ریزی و تألیف کتب درسی» وزارت آموزش و پرورش می باشد

هدف های تحقیق

هدف كلي اين پزوهش عبارتست از بررسي ميزان انطباق كتابهاي درسي پيام هاي آسمان با اصول ومعيارهاي انتخاب وسازماندهي محتوا از ديدگاه دبيران ديني و قرآن دوره راهنما ئي ناحیه 2ارومیه

در راستای این هدف کلی اهداف جزئی زیر دنبال می شود.

1- میزان انطباق کتاب پیام های آسمان سال دوم راهنمائی با اصول و معیارهای انتخاب محتوا

2- میزان انطباق کتاب پیام های آسمان سال سوم راهنمائی با اصول و معیارهای انتخاب محتوا

3- میزان انطباق کتاب پیام های آسمان سال دوم با اصول و معیارهای سازماندهی محتوا

4- میزان انطباق کتاب پیام های آسمان سال سوم با اصول و معیارهای سازماندهی محتوا

5- مقایسه کتاب های پیام های آسمان دوره راهنمائی و رتبه بندی آن ها براساس میزان انطباق با اصول و معیارهای انتخاب محتوا

6- مقایسه کتاب های پیام های آسمان دوره راهنمائی و رتبه بندی آن ها براساس میزان انطباق با اصول و معیارهای سازماندهی محتوا

سؤالات تحقیق

1- کتاب پیام های آسمان سال دوم راهنمائی تا چه حد با اصول و معیارهای انتخاب محتوا انطباق دارد؟

2- کتاب پیام های آسمان سال سوم راهنمائی تا چه حد با اصول و معیارهای انتخاب محتوا انطباق دارد؟

3-کتاب پیام های آسمان سال دوم راهنمائی تا چه حد با اصول و معیارهای سازماندهی محتوا انطباق دارد؟

4- کتاب پیام های آسمان سال سوم راهنمائی تا چه حد با اصول و معیارهای سازماندهی محتوا انطباق دارد؟

5-پیشینه نظری

برنامه درسي بعنوان يكي از رشته هاي علوم تربيتي باانگيزه مهندسي تعليم وتربيت شكل گرفته است . نخستين صاحب نظر اني كه براي تعيين ماهيت اين رشته وپيدايش آن در جهان علم تلاش كرده اند.در مقابل اين سؤال قرار داشته اندكه مجموعه اقدامات و فعاليتهاي تعليم و تربيت با چه قواعد وضوابطي انتخاب وسازماندهي شودتا يادگيري مؤثر تحقق يابد. به همين دليل اگر گفته شود كه برنامه درسي طراحي نقشه يادگيري است سخن نادرستي نيست .(ملكي 1379)

برنامه ریزی درسی

: برنامه ریزی فعالیت های یاددهی- یادگیری به منظور ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار یادگیرنده و ارزیابی میزان تحقیق این تغییرات است (میرزابیگی 87به نقل از لوی/ مشایخ 62)

هیلداتابا معتقد است برنامه درسی برنامه ای است برای یادگیری و برنامه ریزی درسی مستلزم پیمودن مراحلی نظیر سنجش نیازها، تدوین هدف ها، انتخاب و سازماندهی محتوا و نیز تجربیات یادگیری، اجرا و ارزشیابی مي باشد. (فتحی و اجارگاه 88)

تعریف محتوا

:محتوا عبارت است از مجموعه مفاهیم، مهارت ها و گرایش هایی که از سوی برنامه ریزان انتخاب و سازماندهی می شود. در عین حال محتوا آثار حاصل از فعالیت های یاددهی- یادگیری معلم و شاگرد را نیز در بر می گیرد (ملکی،1379)

کتاب درسی

موضوع معینی از مطالعه را بررسی می کند و به طور منظم تهیه شده که برای سطح خاصی از آموزش به کار می رود و مانند یک منبع اصلی درباره مطالعه یک موضوع در رشته خاص و معینی مورد مطالعه قرار می گیرد. (خیرآبادی، 89 به نقل از لوي )

انتخاب محتوا

محتوا یکی از عناصر برنامه درسی است که تحقق هدفها با استفاده از آن انجام می گیرد بنابراین مهم ترین معیار انتخاب محتوا، تناسب آن با هدف های آموزشی مورد نظر است. بعلاوه معیارهایی چون اعتبار و روایی و اهمیت محتوا در ارتباط با ‹‹ موضوع درسی›› تناسب با نیاز ها، ویژگی ها و توانا ئی یادگیرنده ،جذابیت و گیرایی با ‹‹يادگیرنده››و تناسب محتوا با نیازها و مسائل و ارزش های اجتماعی در خصوص «جامعه» در انتخاب اهداف آموزشي مد نظر است (میرزا بیگی، 87)

سازماندهی محتوا

سازمان برنامه درسی به شیوه ای گفته می شود که در آن عناصر تشکیل دهنده برنامه درسی نظام آموزشي ارتباط پیدا می کنند و توالی می یابند. مسائل ساسی در این راستا توا لی، استمرار، وسعت و تعادل برنامه درسی است. (ملکی،79)

تحقیقات انجام یافته

خالق خواه(1379)در پژوهشی به بررسی میزان انطباق کتاب های هدیه آسمان با اهداف کلی ورفتاری مقطع راهنمایی شهرستان اردبیل پرداخته است.یافته های این تحقیق نشان می دهد که میزان انطباق محتوا با اهداف کلی ورفتاری از نظر دبیران بالاتر از حد متوسط بوده است.

روش تحقیق

تحقیق توصیفی: شامل مجموعه روش هایی است که هدف آن ها توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است، اجرای تحقیق توصیفی می تواند صرفا برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم گیری باشد (سرمد، بازرگان، حجازی (1385)

با در نظر گرفتن هدف تحقیق که بررسی میزان انطباق کتاب های پیام آسمانی دوره راهنمائی با اصول و معیارهای انتخاب و سازماندهی محتوا از دیدگاه دبیران دینی دوره راهنمائی ناحیه 2ارومیه می باشد.پژوهش حاضر از نوع پژوهش های توصیفی است که در گروه تحقیقات کاربردی قرار می گیرد و روش مورد استفاده نیز پيمايشي می باشد.

جامعه آماری و حجم آن

جامعه آماری : عبارت است از افراد، اشیاء و یا حوادثی که حداقل در یک صفت یا ویژگی مشترک هستند و تعمیم پذیری در مورد آنها صورت می گیرد (صفائی، 90- به نقل از دلاور، علی،1387)

جامعه آماری این پژوهش در بخش محتوایی شامل دو کتاب درسی پیام های آسمان دوره راهنمائی می باشد که از سوی آموزش و پرورش در سال تحصیلی 92-91 به چاپ رسیده است می باشد و در بخش میدانی شامل تمام دبیران دینی و قرآن آموزش و پرورش شهر ناحیه 2ارومیه است که در دوره راهنمائی در سال تحصیلی 92- 91 مشغول به کار) نفر می باشد. 100

برآورد حجم نمونه و روش نمونه گیری

نمونه گیری به روش تصادفی خوشه ای انتخاب گردید. بر اساس جدول مورگان 84 نفر انتخاب خواهد شد.

روش گردآوری اطلاعات

پرسشنامه یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روشی مستقیم برای کسب داده های تحقیق است. پرسشنامه مجموعه ای از سؤال ها (گویه ها) است که پاسخ دهنده با ملاحظه آن ها، پاسخ لازم را ارائه می دهد، این پاسخ ها، داده مورد نیاز پژوهشگر را تشکیل می دهد (سرمد، بازرگان، حجازی، 1386)

برای بررسی موضوع از پرسشنامه که از متداول ترین و مؤثر ترین روش گردآوری اطلاعات در تحقیقات میدانی است،وازنوع پنج گزینه لیکرت استفاده شده است.

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

پس از جمع آوری داده های حاصل از پرسشنامه، به منظور پاسخگویی به سؤالات پژوهش و تجزیه و تحلیل داده ها، ابتدا به توصیف داده ها پرداخته که در قسمت آمار توصیفی از نمودار و درصد فراوانی استفاده می گردد.

متغیرها و واژه های کلیدی

واژه های کلیدی : تحلیل محتوا، انتخاب محتوا، سازماندهی محتوا، کتاب های پیام های آسمان دوره راهنمایی

متغیرها : شامل کتاب های درسی پیام های آسمان دوره راهنمائی- و اصول و معیارهای انتخاب و سازماندهی محتوا می باشد.

محدودیت های تحقیق

نداشتن اطلاعات علمی کافی دبیران در مورد اصول انتخاب وسازماندهی محتوا

پیشنهادات

این تحقیق در مورد کتاب پیام های آسمان دوره راهنایی انجام گرفته که لازم است تحقیقات همانندی در مورد کتب دیگر دوره راهنمایی صورت گبرد.

منابع مورد استفاده

1-ملکی، حسن .(1379) برنامه ریزی درسی راهنمائی عمل

2-فتحی و اجارگاه، کورش .(1388) اصول برنامه ریزی درسی

3-یارمحمدیان، محمد حسین .(1388) اصول برنامه ریزی درسی

4-میرزابیگی ، علی.(1387) برنامه ریزی درسی و طرح درس

5-سرمد ، زهره / بازرگان ، عباس/ حجازی، الهه .(1386) روش های تحقیق در علوم رفتاری

6-دلاور ،علي .(1377)روش تحقيق در روانشناسي و علوم تربيتی

7-عصاره ،عليرضا .(1386) مطالعات تطبيقي آموزش وپرورش

8-محسن پور، بهرام .(1387)مباني برنامه ريزي آموزشي

9-مهر محمدي ،محمود.(1372)بررسي نظام تطبيقي برنامه ريزي درسي

بررسي ميزان انطباق كتابهاي درسي پيام هاي آسمان بااصول ومعيارهاي انتخاب وسازماندهي محتوا از ديدگا ه .

مطالب مشابه :

انتخاب محتوا و سازماندهی محتوا

بررسي ميزان انطباق كتابهاي درسي پيام هاي آسمان بااصول ومعيارهاي انتخاب وسازماندهي محتوا از ديدگا ه .

محتوا (Content) - قسمت دوم

معیارهای نقد و بررسی کتب درسی( عمومی - تخصصی)

روش های تدریس و تحلیل محتوا

معرفی کتاب كليات و مباني برنامه ريزي درسي

نمونه پروپزال من جهت رویت استاد