آشنایی با استانداردهای صنعت نفت

انواع استانداردها

الف – استانداردهاي كارخانه اي

اين استانداردها آنهايي هستند كه در حوزه يك كارخانه يا شركت اعتبار دارند. اين نوع استاندارد سطح فناوري كشور را نشان مي دهد. در اين استانداردها فعاليتهاي مختلف توليد، طراحي، آزمون، خدمات پس از فروش، پرسنل، خط مشي مديريت و .... مورد توجه قرار گرفته به طور كلي شكل و سيستم يك كارخانه را به صورت اصولي در مي آورند. استانداردهايي نظير جنرال الكتريك (GE ) ، ولوو (VOLVO ) ، فورد (FORD ) ، رنو (RENAULT ) و .... در اين رده جاي مي گيرند.

ب- استانداردهاي انجمني يا صنفي

شامل قراردادها و مستندات يك گروه كاري متخصص است كه حول يك محور صنعتي – فني و با هدف تبيين تعاريف مشخص و ايجاد يك زبان بين گروهي تدوين مي شود. رشد و توسعه اين نوع استاندارد بيشتر در كشور آمريكا ديده مي شود كه به لحاظ كيفيت بالا و تخصصي بودن مدارك اين گروه، مستندات آنها اعتبار جهاني پيدا كرده است. از جمله اين گروه مي توان به استانداردهاي
انجمن آزمون و مواد آمريكا (ASTM ) ، انجمن مهندسان مكانيك آمريكا (ASME )، موسسه نفت آمريكا (API ) ، انجمن مهندسان خودرو (SAE ) و .... اشاره نمود.

استانداردهاي وزارت دفاع آمريكا (MIL-STD ) و وزارت دفاع انگلستان (MOD ) را نيز مي توان از اين دسته به شمار آورد گرچه به لحاظ تنوع موضوعي و كيفيت فني جزو بهترين استانداردهاي دنيا به شمار مي آيند به گونه اي كه به طور مثال در مجموع استانداردهاي MIL مي توان مجموعه اي از استانداردهاي صنعتي، طراحي، مهندسي، آزمايشگاهي، توليدي ، كنترل كيفيت و .... را در زمينه هاي مختلف فلزات، غير فلزات، محصولات نفتي و پالايشگاهي ، رنگ و پوشش ها، موتور و اجزاء آن ،
گير بكس ، چسب وسيلانت ، پمپ، اسلحه، تجهيزات الكتريكي و الكترونيكي ، آزمونهاي غير مخرب و ... يافت.

اگر به قسمت بالاي مانيتور كامپيوترتان دقت كنيد حروف TCO را خواهيد ديد. اين حروف مخفف نام سوئدي "اتحاديه كارمندان حرفه اي سوئد"7 است كه بيش از 3/1 ميليون نفر عضو دارد . اعضاء TCO توجه خاصي به كاربرد كامپيوتر و وسايل جانبي آن داشته و استاندارد وضع شده را به نام خود TCO اعلام نموده اند. اكثر توليدكنندگان، اين استاندارد را مناسب تشخيص داده و مقررات آن را پذيرفته و به مورد اجراء در آورده اند. بطوريكه امروزه در كليه تبليغات مانيتور در آمريكا و اروپا، استاندارد TCO جزو ويژگيهاي اصلي مانيتور ذكر مي گردد. در حقيقت اين استاندارد را نيز مي توان استانداردي انجمني يا صنفي با گستره اي جهاني معرفي كرد.

پ – استانداردهاي ملي

شامل مستندات و مقررات كيفي، تعاريف، روشهاي آزمون و ... يك كشور در مورد محصولات خود يا محصولاتي است كه در آن كشور اجازه فروش پيدا مي كنند. اين گروه از استانداردها به وسيله موسسه استاندارد آن كشور كه مقام ذيصلاح براي كار شناخته شده است، تهيه مي شوند. در تدوين اين استاندارد ها تمامي طرفهاي ذينفع از قبيل توليد كننده ، مصرف كننده، اعضاي مراكز علمي و پژوهشي، تجاري، سازمانهاي دولتي و امثال آن شركت دارند. استانداردهاي ملي با توجه به شرايط مختلف مانند شرايط اقتصادي ، فني و غيره تدوين مي شوند. استانداردهاي ملي به دو دسته اجباري و تشويقي تقسيم مي شوند. استانداردهاي اجباري، استانداردهايي هستند كه در رابطه مستقيم با ايمني، بهداشت، محيط زيست و يا تجارت بوده و به طور قانوني از نظر اجرا، اجباري اعلام مي شوند. گاهي اين امر مي تواند با يك توافق بين المللي صورت گيرد مانند مقررات ترافيك و مبارزه با آلودگي محيط زيست.

استانداردهاي تشويقي، استانداردهايي هستند كه توليد كننده با توجه به توان بالاي توليد و همچنين علاقمندي و موافقت خود تمايل به اجراي آن دارد . از جمله استانداردهاي ملي مي توان به استاندارد ملي ايران (ISIRI ) ، آمريكا (ANSI ) آلمان (DIN )، انگلستان (BSI ) و ... اشاره كرد.

ت – استانداردهاي منطقه اي

عواملی نظير موفقيت جغرافيايي، فرهنگ، سياست، روش توليد و مصرف و امثال آن برخي از كشورها را بر آن داشته است تا مشتركا" مبادرت به تدوين استانداردهاي منطقه اي نمايند. به عبارت ديگر مستندات و مدارك فني گروهي از كشورهاي همسايه به منظور بهره مندي از كيفيت مشترك و زبان عمومي در مكاتبات ، تجارت و تبادل كالا اين مجموعه استانداردها را تشكيل مي دهد. برخي از اين استانداردها عبارتند از استاندارد اروپا ((EN ، استاندارد كشورهاي عربي (ASMO )، استاندارد كشورهاي آفريقايي (ARSO ) و استاندارد كشورهاي آمريكايي (پان آمريكن) (COPANT )

ث – استانداردهاي بين المللي

امروزه روند رشد صنعت و تجارت و همچنين تحولات علمي و اجتماعي در جهان به گونه اي است كه كشورها را بيش از پيش به يكديگر نزديك مي كند و در اين راستا استانداردهاي بين المللي به جهت ايجاد هماهنگي، سهولت ارتباط و رفع مشكلات فني تدوين مي شوند. اين استاندارد ها حاصل توافق نظرات كارشناسان ذيربط كشورهاي عضو سازمان بين المللي استاندارد است كه البته در ابتدا ممكن است تصور شود كه اهداف استانداردهاي ملي و منطقه اي با استانداردهاي بين المللي مشترك باشد. براي تبيين اين موضوع بايد اشاره كرد كه هدف نهايي اين استانداردها چنين بيان مي شود: " توانايي عملكرد در تمام سطوح " و هدف از استاندارد كردن در سطوح قبلي نيز مشابه تعريف ارتقاء فعاليت در مورد انواع استاندارد هاي جهاني و يا تعميم استانداردهاي بين المللي در زمينه هاي علمي، فناوري و اقتصادي مي باشد.

مهمترين سازمانهاي بين المللي تدوين و نشر استانداردهاي بين المللي عبارتند از : سازمان بين المللي استاندارد (ISO ) كميسيون بين المللي الكتروتكنيك (IEC ) و كميسيون مقررات مواد غذايي(CAC ). تاريخچه تدوين استانداردهاي بين المللي به سال 1906 ميلادي باز مي گردد. در آن سال كميسيون بين المللي الكتروتكنيك (IEC ) با هدف فعاليت در تدوين استانداردهاي بين المللي در زمينه برق و الكترونيك تشكيل گرديد و تاكنون نيز فعاليت دارد .

چند سال بعد در سال 1926 ميلادي با تاسيس اتحاديه بين المللي موسسات بين المللي استاندارد (ISA ) كه 20 كشور اروپايي عضويت آن را پذيرفته بودند، قدمهاي نخستين تدوين استانداردهاي بين المللي در ساير زمينه ها به ويژه مهندسي مكانيك برداشته شد اما به دليل بروز جنگ جهاني دوم تمامي اين فعاليتها در سال 1942 متوقف شد. ولي به دليل احساس نياز به چنين سازماني جهت پيشرفت صنايع و فناوري و تسهيل مبادلات تجاري، نمايندگان 25 كشور كه عمدتا" عضو كميته هماهنگي استاندارد وابسته به سازمان ملل متحد بودند در تاريخ 14 اكتبر 1946 ميلادي برابر با 22 مهر ماه 1325 خورشيدي در لندن گرد هم آمدند و پس از مذاكرات طولاني سرانجام براي تاسيس سازمان بين المللي استاندارد با حروف اختصاري ISO كه كوتاه شده

International Organization for Standardization است توافق نمودند.

اين سازمان رسما" در فوريه 1947 در شهر ژنو سوئيس كار خود را آغاز نمود. ISO يك اتحاديه جهاني غير دولتي است كه اعضاء آن از ميان موسسه هاي استاندارد ملي هر كشور (از هر كشور يك نفر ) انتخاب شده اند و ماموريت آن توسعه فرهنگ استاندارد و فعاليت هاي وابسته به آن در سطح جهان مي باشد تا امكان مبادلات كالا و خدمات بهتر فراهم شود و همكاريهاي جهاني در خصوص فعاليتهاي اقتصادي، فني، علمي و تحقيقاتي توسعه يابد.

انتخاب نام اين سازمان بر اساس مخفف نام لاتين آن نبوده است زيرا اگر چنين بود مي بايست IOS باشد و در آن صورت مخفف آن در زبانهاي گوناگون تغيير مي كرد در حالي كه در تمامي زبانها اين سازمان همان ISO است. در واقع ريشه ISO از واژه يوناني ISOS به معناي مساوي و برابر گرفته شده است كه به صورت پيشوند در بسياري از عبارات همچون ايزوتوپ (ISOTOPE )، ايزو متريك (ISOMETRIC ) ايزوبار(ISOBAR ) و .. با همان مفهوم برابري و مساوي بودن بكار برده مي شود.

زمينه فعاليتهاي سازمان ISO داراي هيچگونه محدوديتي نيست و در برگيرنده كليه شاخه هاي تخصصي است و تنها در خصوص برق و الكترونیک كه بر عهده IEC است، فعاليت نمي كند. در برخي موارد همانند تكنولوژي اطلاعات، آزمون و كاليبراسيون، بازرسي و ... نيز فعاليت بصورت مشترك (ISO/IEC ) صورت مي پذيرد. سازمان ISO اولين استاندارد بين المللي خود را در سال 1951 منتشر نمود.

آشنایی با استانداردهای صنعت نفت

انواع استانداردها

مطالب مشابه :

آشنايي با استاندارد هاي ASME ,ASTM ، API ، لوله و اتصالات

آموزش ساخت متریال سنگی

استاندارد ها و كدهاي جوشكاري , لوله كشي ,اجرايي و ...

آموزش تری دی مکس ـ متریال های استاندارد

متریال و استاندارد های پر کاربرد در پروژهای نفتی

آشنایی با استانداردهای صنعت نفت

آموزش ساخت متریال شیشه