اسهال در اطفال

بحث اسهال در شيرخواران و اطفال بسيار پيچيده ميباشد كه براي بصورت خلاصه به نكات مهم ان اشاره مي شود . بنا بر يك اصل در مورد اجابت مزاج شيرخواران از سه بار دفع مدفوع در يك روز تا روزي سه بار طبيعي محسوب مي گردد . بطور كلي در درمان اسهال مهمترين نكته تامين اب و الكتروليتهاي بدن ميباشد و تا وقتي كه مطمئن به وجود عامل عفوني در اسهال نباشيم به هيچ وجه نياز به استفاده از انتي بيوتيك نمي باشد.

در بررسي كودك مبتلا به اسهال ابتدا بايد در مورد كاهش حجم مايعات بدن كودك مطمئن شويم براي اين كار بايد مناطقي مانند مخاط داخل دهان را بررسي كنيم اگر دهان كودك خيس و پراب بود هنوزحجم مايعات بدن در حد قابل قبول است .

مورد بعدي گود رفتن چشم بيمار است كه در صورت وجود اين حالت نشاندهنده كم ابي شديد كودك ميباشد و همچنين مسئله بعدي قوام پوست كودك است كه در صورت كم ابي شديد پوستي كه با دست جمع شود به راحتي به حالت اول باز نميگردد كه اينهم نشاندهنده كم ابي بدن كودك است

مهمترين نكته در كودك مبتلا به اسهال وجود و حجم ادرار كودك ميباشد اگر كودك ادرار نداشته باشد و يا حجم ادرار شديدا كم شده باشد نشان دهنده كمبود شديد مايعات است و نيازمند درمان پزشكي و مراجعه صددرصد به پزشك را دارد .

توجه :‌ در شيرخواران مبتلا به اسهال به هيچ وجه نبايد شير مادر قطع شود بلكه بايد جهت جبران مايع از دست رفته تا حد ممكن دفعات تغذيه با شير را افزايش داد.

بسياري از شيرخواران در هنگام دندان در اوردن دچار اسهال ميشوند كه بعضي از مادران انرا ناشي از دندان ميدانند در حالي كه دليل علمي براي اين مطلب وجود ندارد و تنها موردي كه ميتواند در اين مورد دخيل باشد به دهان بردن هر چيز از جانب كودك در اين سن ميباشد كه ميتواند به علت الوده بودن باعث اسهال هم بشود .

درمان

همانطور كه گفته شد مهمترين نكته در درمان اسهال تامين مايعات و املاح بدن ( كه در اثر اسهال كاهش يافته است) ميباشد

اولين و شايد مهمترين دارو كه استفاده بسيار راحتي دارد او –آر- اس(ors ) ميباشد

در مورد نحوه استفاده از اين محلول مسائل زيادي براي مادران محترم وجود دارد . بطور كلي محلول او-ار-اس دستور العمل مشخص و واضحي دارد . يك بسته پودر را بايد در يك ليتر اب ‌‌‌‌‌‌‌(معادل سه تا چهار ليوان اب بسته به اندازه ليوان ) بطور كامل حل كرد و در مدت بيست و چهار ساعت ( بسته به حجم اب از دست رفته ) انرا مصرف نمود .

مسئله مهم در ساختن او-ار-اس اينست كه محلول تهيه شده را نبايد با با چيز ديگري مخلوط كرد .محلول او- ار- اس به علت مخلوط بودن شكر و نمك خوش طعم نميباشد ولي بايد با همين طعم مصرف شود و ماده ديگري با آن مخلوط نشود .

مادران محترم ميتوانند در مواقع لزوم محلول فوق را با مخلوط كردن دو قاشق مربا خوري نمك و يك قاشق مربا خوري شكر در يك ليتر اب ( البته فقط در مواقع اورژانس چرا كه محلول او-ار-اس در تمامي داروخانه ها موجود است و براي تهيه ان نيازي به نسخه پزشك نميباشد ) تهيه نمايند .

مصرف داروهاي ديگر مانند انتي بيوتيكها با توجه به تنوع علت اسهال و تخصصي بودن ان بهيچ وجه بدون مراجعه به پزشك توصيه نميگردد.

در خاتمه اگر بخواهيم بطور خلاصه در مورد اسهال جمع بندي داشته باشيم اينست كه هنگامي كودكمان مبتلا به اسهال است شديدا مراقب كاهش حجم مايعات بدن وي باشيم ( خيس بودن دهان . چروكيده نبودن پوست – گود نرفتن چشم) و در صورت عدم شرايط فوق همراه با شروع محلول او-ار-اس به پزشك مراجعه كنيم .

نكات پرستاري

مدفوع نوزاد و شيرخوار قوام شل داشته كه علت آن عبور سريع غذا از سيستم گوارشي مي باشد . همزمان با تكامل سيستم گوارش ، مدفوع نيز تدريجا ظاهري مثل فرد بالغ پيدا مي كند

نوزادان اكثرا چربيهاي موجود درشير انسان را جذب مي كنند ولي در جذب چربي مربوط به شير گاو دچار اشكال مي شوند .

اسهال با آبكي بودن يا افزايش تعداد دفعات مدفوع نسبت به مدفوع طبيعي مشخص مي شود . مدفوع در شيرخواراني كه از پستان مادر تعذيه مي شوند ممكن است چند بار در روز باشد در حاليكه تعذيه با شيرخشك سبب مي شود روزانه و يا دو روز يكبار اجابت مزاج داشته باشند . پس دغعات اجابت مزاج با توجه به نوع تعذيه شيرخوار متفاوت است .

عوامل ايجاد كننده اسهال

غذا :‌تركيب نامناسب شير يا شيوه تغذيه ، تغذيه بيش از حد

عفونتها سيستم گوارشي : كبوتر خانگي يا مرغ ممكن است منشاء عفونتهاي سالمونلائي خانه را فراهم سازد به اين دليل كودكان پس از دست زدن به اين پرندگان بايد دستهاي خود را حتما بشويند .

عفونتهاي غير گوارشي :‌مثل عفونت سيستم تنفسي يا اداري يا گوش مياني

مصرف آنتي بيوتيكها : چون باكتريهاي طبيعي روده را تغيير مي دهند

تنش عاطفي : خستگي زياد يا هيجان

حساسيتهاي غذائي

يكسري بيماريهاي : مثل سوء جذب (‌سلياك ) يا عيوب روده

به مسائل زير حتما توجه كنيد .

1 . وجود خون در مدفوع

2. وجود تب و دل درد

3. كاهش هوشياري

اسهال در اطفال درمان اسهال كودكان

اسهال و استفراغ از بيماري‌هاي شايع دوران كودكي هستند و با وجود اينكه در بزرگسالي هم اتفاق مي ‌افتند، اما بروز آن در بچه‌ها و به خصوص دوران شيرخوارگي بسيار مهم تلقي مي‌ شود.

قصد من از نگارش اين يادداشت، آموزش نكاتي اساسي در پيشگيري از آن است چون تأكيد روي اسهال و استفراغ به علت عوارضي است كه بر جاي مي گذارند.

اگر بتوانيد از بروز آنها جلوگيري كنيد و يا لااقل از بروز عوارضي مانند كم‌آبي ناشي از آن پيشگيري كنيد، بهترين اقدام را در روند درمان انجام داده‌ايد. اما چطور مي‌ توانيد اين كار را انجام دهيد.

اول از همه بايد بدانيد بچه‌ها تا پيش از شش ماهگي تنها بايد با شير مادر تغذيه شوند. شيوع اسهال و استفراغ در كودكاني كه از شيشه و پستانك استفاده مي ‌كنند، بيشتر است، چون اين وسايل به راحتي آلودگي‌ها را انتقال مي ‌دهند. چه دست‌هاي آلوده‌اي كه پستانك يا سرشيشه را بارها در دهان كودك مي ‌برد!

اغلب موارد اسهال از نوع ويروسي است، ولي اگر اسهال ميكروبي و انگلي اتفاق بيفتد، بايد خيلي مواظب باشيد، چون غير از عارضه كم‌آبي، با تب و وجود خون در مدفوع نيز همراه است. بنابراين اگر كودك شما دل‌پيچه دارد و خون و بلغم (تكه‌هاي سفيد رنگ) در مدفوع او مي ‌بينيد، موضوع را جدي گرفته و به پزشك مراجعه كنيد تا با تشخيص سريع و تجويز آنتي‌بيوتيك اختصاصي، روند درمان تسريع شود.

شما براي جلوگيري از عوارض كم‌آبي و افت فشار خون احتمالي و يا حتي شوك، بايد حتماً از پودر او.‌آر.اس ( (ORSاستفاده كنيد. يك بسته ي آن را در يك ليتر آب جوشيده حل كرده و خنك كنيد و با قاشق يا فنجان به كودك بدهيد. مبادا آن را در شيشه شير بريزيد. سعي كنيد هر چند دقيقه يك قاشق به او بدهيد، به خصوص اگر كودك استفراغ مي ‌كند. كودك مبتلا به كم‌آبي، با ميل و رغبت از اين مايع معجزه‌آسا خواهد نوشيد.
دادن تكه‌هاي خرد شده يخ (يخ پودري شكل) نيز مناسب است. او.آر.اس نه تنها آب، بلكه املاح اساسي مثل سديم و پتاسيم را داراست.

تغذيه كودك شيرخوار را همچنان با شير مادر ادامه بدهيد و اگر غذا مي ‌خورد، لزومي به پرهيز غذايي نيست. همه چيز بخورد، ولي مايعات شيرين كه تشديد كننده اسهال است را قطع كنيد و به جاي آن دوغ و ماست به كودك بدهيد.

اگر آب‌ميوه دوست دارد، حتماً به طور طبيعي، آن را در منزل تهيه كنيد و مصرف نوع آماده صنعتي آن ممنوع است.

ميوه سيب خيلي خوب است اما آب سيب به بچه ندهيد.

بهترين مايع آب و او.آر.اس است.
اگر نوزاد شما به اسهال مبتلا شد ...

مدفوع طبيعي يك نوزاد شبيه مدفوع شل افراد بزرگسال است. در حالت عادي ، مدفوع نوزاد شل و آبكي است ( به خصوص تا يك ماهگي ) و دفع آن متناوب است. ممكن است نوزاد دو هفته اي كه 10 بار در روز مدفوع آبكي دارد، كاملاً سالم باشد، در حالي كه يك

كودك 4 ماهه با سه بار مدفوع در روز كه سفت تر از بقيه بچه ها هم باشد، دچار اسهال باشد. پس چگونه مي توان تشخيص داد كه كودك دچار اسهال است يا خير؟
الف ) افزايش ناگهاني تعداد دفع مدفوع مي تواند نشان دهنده اسهال باشد. مقدار و چگونگي دفع در هر نوزادي با بقيه متفاوت است كه در طي روزها بطور جزئي تغييراتي مي كند. ولي اگر در طي چند روز محدود، تغيير زيادي بكند مي توان گفت كه نوزاد دچار اسهال است.

اگر نوزاد بعد از هر بار غذا خوردن مدفوع كند، اسهال دارد، حتي اگر اين تغيير ناگهاني نباشد ( يعني اين مسئله براي مدت طولاني وجود داشته باشد).

ب ) افزايش ناگهاني آب موجود در مدفوع ( يعني آبكي شدن مدفوع ) نيز نشانه اسهال است.

ساير نشانه هاي بيماري اسهال، شامل

كاهش اشتها ، گرفتگي بيني و تب است.

مواقع اسهال، خطر كم آبي بدن و سوختگي پاها در اثر خروج مكرر مدفوع سلامتي كودك را تهديد مي كنند.
اسهال مي تواند در اثر تغيير برنامه غذايي نوزاد ( در نوزادي كه شير مادر مي خورد، با تغيير

رژيم غذايي مادر )، عفونت، مصرف آنتي بيوتيك ها، يا تعدادي بيماري هاي نادر بوجود آيد.
خطري كه دراين مواقع سلامتي كودك را تهديد مي كند، خطركم آبي است كه در اثر از دست دادن مايعات بدن بوجود مي آيد. هدف اصلي از درمان اسهال، جلوگيري از كم آبي است.

بسياري از كودكان اسهالي مي توانند با مراقبت در منزل درمان شوند. شير مادر از اسهال پيشگيري مي كند و بهبود آن را نيز سريع تر مي سازد.

اگر بعد از دادن شير به نوزاد يا در بين شيردهي به نظر مي رسيد كه نوزاد هنوز تشنه است به او يك نوشيدني بدهيد.

اگر به نوزادي كه با شيرمادر تغذيه مي كند و دچار اسهال شده است، غير از شير، يك نوشيدني بدهيد، كمبود آب و الكتروليت هواي بدنش را جبران مي كند.

اگر سن

كودك شما طوري است كه مي تواند غير از شير، غذا هم بخورد، براي رفع اسهال هويج ، برنج و ساير غلات، موز و سيب زميني مفيد و مؤثر هستند. ولي هرگز به كودك خود آبميوه، نخودسبز، گلابي، هلو ، آلو و زردآلو ندهيد تا به وضعيت طبيعي برگردد و اسهالش برطرف شود.
اگر اسهال بيش از يك هفته طول كشيد يا بيش از 72 ساعت همراه با تب بود، حتماً به پزشك متخصص كودك خود مراجعه كنيد.

با مشاهده حالات زير سريعاً نوزاد خود را نزد متخصص اطفال ببريد :

* اگر نوزاد ديگر شير نمي خورد.

* علائم كم آبي را از خود نشان مي داد ( علائم كم آبي : دهان خشك، گريه بدون اشك، نقاط فرورفته روي پوست، بيحالي، 8 ساعت ادرارنكردن )

* اگر سن نوزاد شما كمتر از 3 ماه است و دچار اسهال شده است

* اسهال همراه با تب

* حالت تهوع براي مدت 24 ساعت

* 8 بار مدفوع كردن در 8 ساعت

* مشاهده خون، موكوس(ماده لزج) و چرك در مدفوع

براي رفع اسهال به كودك خود هويج ، برنج و ساير غلات، موز و سيب زميني بدهيد.
در اين مواقع كاملاً مراقب پوشك فرزندتان باشيد. مدفوع در حالت عادي داراي آنزيم هايي است كه به گوارش موادغذايي كمك مي كنند. موقع اسهال كه مدفوع سريع و پي در پي از بدن خارج مي شود، داراي مقدار بيشتري از اين آنزيم هاست. وقتي كه كودك در پوشك خود اسهال مي كند، اين آنزيم ها باعث از بين رفتن پوست نرم و لطيف پاهاي او مي شود كه به اصطلاح مي گوييم پاهاي بچه سوخته است.

براي جلوگيري از سوختن پاهاي كودك بايد :

- به طور مرتب پوشك بچه را عوض كنيد.

- بعد از هر بار مدفوع كردن با آب ولرم او را بشوييد.

- در معرض هوا يا با يك دستمال نرم و لطيف پاهاي او را خشك كنيد.

- با پمادهاي مخصوص سوختگي ، پاهاي كودك را چرب كنيد.

- سعي كنيد در اين مواقع كمتر از دستمال هاي مرطوب براي پاك كردن نوزاد استفاده كنيد.

در اينگونه مواقع پدر و مادر نگران مدفوع آبكي و پي در پي نوزاد خود هستند و مي خواهند آن را بر طرف كنند و پزشك نگران كم آبي بدن او. ولي به نظر ما در اين شرايط علاوه بر اينها، بايد مراقب سوختگي پاي كودك خود در اثر اسهال هاي مكرر باشيد و براي پيشگيري از سوختگي طبق موارد بالا عمل كنيد. براي تغذيه كودك اسهالي از اين مواد استفاده كنيد
* شير مادر (مادر بايد بيش از مواقع عادي به كودك خود شير بدهد)

* سوپ

* برنج كته شده

* چاي رقيق با كمي شكر

* آب نارگيل

* آب كاملاً پاك و تميز و بهداشتي

* محلول ORS كه مي توان با نظر پزشك از داروخانه خريد يا در منزل تهيه كرد.

دادن شير و مايعات بيشتر به كودك اسهالي

براي جلوگيري از دست رفتن مايعات بدن كودك، مادر مي تواند دفعات بيشتري به فرزند خود شير بدهد يا ميزان بيشتري مايع به او بدهد:

* براي كودكان زير دو سال، يك چهارم يا نصف فنجان بزرگ

* براي كودكان دو سال و بزرگ تر، يك و نيم فنجان بزرگ

شيشه و فنجاني كه با آن به كودك شير و مايعات مي دهيم، بايد كاملاً تميز باشد، چون شير دادن به كودك از فنجان و شيشه ي شير آلوده مي تواند اسهال را تشديد كند.

در صورتي كه كودكي استفراغ و تهوع هم داشت، 10 دقيقه صبر كنيد و بعد آهسته آهسته و به مقدار كم به او مايعات بدهيد.

اسهال معمولاً بعد از سه تا چهار روز متوقف مي شود. اما در صورتي كه اسهال شديد بود، حتماً بايد تحت نظر پزشك درمان شود.

اسهال در اطفال

مطالب مشابه :

۱۰ سؤال حياتي والدين نوزاد از پزشك

مدفوع نوزاد در روزهای اول

مراقبت از نوزاد

اسهال در اطفال

یبوست نوزاد

نگهداری نوزاد نوزاد کودک کودک کوچک